Στα ίχνη του Μεγάλου Αλεξάνδρου η Ελληνική σκαπάνη στην Αίγυπτο - ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΚΗΠΟΥΣ ΣΑΛΑΛΑΤ

Αγγελική Κώττη
Από το ethnos 

Ο προθάλαμος ενός μεγάλου κτιρίου εντοπίστηκε από την Ελληνίδα αρχαιολόγο Πέπη Λιμναίου-Παπακώστα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
 

Βρίσκεται στην περιοχή των ανακτόρων όπου κατοικούσαν οι Πτολεμαίοι, της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, του Μουσείου, αλλά και του Σώματος ή Σήματος, όπου είχε εναποτεθεί η σορός του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ποιο απ' όλα τα κτίρια μπορεί να είναι αυτό που «χτύπησε» με τη σκαπάνη της η ανασκαφέας; Η ίδια αρνείται να κάνει οποιαδήποτε πρόβλεψη, οποιοδήποτε όνειρο. Αρνείται να πιθανολογήσει χωρίς στοιχεία.

      Εδώ και είκοσι χρόνια λαμβάνουν χώρα οι ανασκαφές στο πάρκο της σύγχρονης Αλεξάνδρειας.

Είκοσι χρόνια ανασκάπτει στην Αίγυπτο και πολλά περισσότερα διακονεί την επιστήμη της Αρχαιολογίας. Μακριά από εκείνη η ονοματολογία. Ακόμα και όταν παρατηρείς πως στο ίδιο σημείο η ίδια έχει βρει, σε ρηχότερα στρώματα, μαρμάρινο άγαλμα Αλεξάνδρου, επιμένει πως πρώτα πρέπει να διαπιστωθεί αν όντως σχετίζεται με το αρχιτεκτόνημα.
Το απολύτως βέβαιο είναι πως όποιο κι αν είναι αυτό το κτίριο, ακόμα και αν είναι ένα βοηθητικό κτίσμα, εφόσον συνδεθεί με την πτολεμαϊκή Αλεξάνδρεια, από την οποία έχουμε ελάχιστα κατάλοιπα, θα θέσει τη βάση δημιουργίας ενός χάρτη. Κάτι που θα είναι πολύτιμο.

Φωτογραφία του Παύλου Κοζαλίδη με το μεγάλο κτίριο που ήρθε στο φως και πιθανότατα σχετίζεται με τον Μέγα Αλέξανδρο ή τους διαδόχους του.

Οι ανασκαφές στους κήπους Σαλαλάτ, πάρκο της σύγχρονης Αλεξάνδρειας, που διεξάγει το Ελληνικό Ινστιτούτο Ερευνας Αλεξανδρινού Πολιτισμού, υπό τη διεύθυνση της κ. Λιμναίου-Παπακώστα, κλείνουν φέτος είκοσι χρόνια. Οπως η ίδια λέει στο «Εθνος της Κυριακής», εκεί πιστεύει ότι βρίσκονταν οι κήποι των βασιλικών ανακτόρων επί Πτολεμαίων.
Κατά πάσα πιθανότητα, όχι το εμπρόσθιο μέρος του ανακτόρου που έβλεπε στη θάλασσα, αλλά το πίσω. Μια γεωφυσική διασκόπηση που έγινε το 2007, έδειξε αραιά κτίσματα στο υπέδαφος, κάτι που υποδηλοί ότι εκεί ίσως ήταν κάποια κτίρια του ανακτόρου και όχι συνοικία με σπίτια. Κατά τη φετινή ανασκαφική περίοδο που ξεκίνησε τον Μάρτιο και ολοκληρώθηκε τον Μάιο, αποκαλύφθηκε τμήμα θεμελίωσης και σπαράγματα τοιχοποιίας μεγάλου ελληνιστικού κτιρίου.
Υποθέσεις
«Νομίζω ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό δημόσιο κτίριο εξαιρετικά μεγάλων διαστάσεων» λέει η κ. Παπακώστα.
«Αν βρεθεί κάτι που να βοηθήσει στην ερμηνεία του, θα είναι πολύ σημαντικό. Προς το παρόν, μόνο υποθέσεις μπορώ να κάνω. Το πρόβλημα είναι πως τα στρώματα με τις αρχαιότητες της εποχής των Πτολεμαίων δεν τα γνωρίζουμε. Οι καταστροφές, οι προσχώσεις που τα ''έστειλαν'' σε μεγάλα βάθη, πάνω από οκτώ ή και δέκα μέτρα, οι σεισμοί, όλα συνέτειναν στο να μην έχουμε πυκνά ευρήματα εκείνης της περιόδου.
Αυτή η ανασκαφή, που διεξάγεται με τόσο πολλές δυσκολίες, θα βάλει ένα θεμέλιο στη γνώση μας. Αν διευκρινίσουμε τον χαρακτήρα του κτιρίου, θα τεθεί η βάση για τη δημιουργία του χάρτη της Αλεξάνδρειας των Πτολεμαίων, των πρώτων κυβερνητών μετά τον Μέγα Αλέξανδρο». Η ακούραστη αρχαιολόγος, θεωρεί ότι το σημείο είναι στο εντός των τειχών ανακτορικό τμήμα. «Οι γεωφυσικές έρευνες του 2007 και 2008 έδειχναν ότι ο υδροφόρος ορίζοντας είναι ψηλά» αναφέρει.
«Ετσι το 2009 σκάψαμε σε κοντινό σημείο. Η σκαπάνη ''χτύπησε'' σε μαρμάρινο άγαλμα του Αλεξάνδρου, που τώρα εκτίθεται στο Μουσείο Αλεξάνδρειας και αναζωπυρώθηκαν έτσι οι ελπίδες μας».
Οι ανασκαφές «έγιναν τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, ο υδροφόρος ορίζοντας έβγαινε μονίμως στο σκάμμα, είχαμε διαρκή άντληση υδάτων, οι δυσκολίες ήταν πολλές.
Δύο μέρες πριν κλείσουν οι εργασίες, έκανα μια γεώτρηση, που έβρισκε εμπόδιο στους 80 πόντους. Τραβήξαμε τα νερά, σκάψαμε λίγο και βρεθήκαμε μπροστά σε κάποιες άσπρες πλάκες. Είπα πως είναι είτε δάπεδο είτε οροφή κτιρίου. Εκλεισα την ανασκαφή, γιατί είχε περάσει ο καιρός, αλλά και έπρεπε να βρω λύση με τον υδροφόρο ορίζοντα. Κατάφερα να βρω έναν χορηγό να πληρώσει για τις απαντλήσεις υδάτων και ξεκίνησα πάλι τον φετινό Μάρτιο. Ψάξαμε πέντε σημεία και τοποθετήσαμε τρεις ισχυρές αντλίες. Στα πτολεμαϊκά στρώματα, βρέθηκαν τεράστιοι κυβόλιθοι οι οποίοι ανήκαν σε θεμελιώσεις, συνολικού εμβαδού 150 τετραγωνικών. Πρόκειται για μια κατασκευή θεμελίωσης ενός πολύ μεγάλου κτιρίου με υψηλό τοίχο σε κάποιο τμήμα του. Πιθανόν πρόκειται για τον προθάλαμο του μεγάλου κτιρίου, το οποίο πάει και δεξιά και αριστερά».
Η κ. Παπακώστα, οπλισμένη με καινούργιο κουράγιο, θα συνεχίσει το φθινόπωρο τη δύσκολη, κοπιαστική αλλά τόσο σημαντική έρευνά της. Θα γίνει ξανά άντληση των υδάτων (τώρα το σκάμμα έχει πάλι κατακλυστεί) και θα διερευνηθεί περαιτέρω το κτίριο.
Επίσης, θα μελετήσει αν σχετίζεται με το άγαλμα του Αλεξάνδρου που είχε βρει κοντά ή αν δεν έχει σχέση. Οχι, μη ρωτήσετε αν έχει βοήθεια από την Ελλάδα. Δεν έχει...
ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΛΟΓΩ ΤΑΡΑΧΩΝ
Η συνέχιση των ερευνών είχε προγραμματιστεί για τα προηγούμενα χρόνια, αλλά μεσολάβησαν τα γεγονότα στην Αίγυπτο. Πέρυσι όμως δόθηκε ξανά η απαραίτητη άδεια.
Αγγελική Κώττη