Από το el.wikipedia.org
Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος θεωρείται εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» ή «Ρήγας ο Θεσσαλός» και ουδέποτε «Φεραίος», κάτι που ίσως να είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων.[1] Γεννήθηκε στο Βελεστίνο, τις αρχαίες Φερές, το 1757, από εύπορη οικογένεια. Από τη νεανική του ζωή τα μόνα γνωστά είναι ότι ο πατέρας του ονομαζόταν Γεώργιος Κυριαζής[1] (ο παππούς του Κωνσταντίνος Κυριαζής ή Κυρατζής από το Περιβόλι Γρεβενών εγκαταστάθηκε στο Βελεστίνο που είχε μεταβληθεί σε Περιβολιώτικη παροικία, στις αρχές του 18ου αιώνα[2]), ενώ η μητέρα του ονομαζόταν Μαρία και φέρεται πως είχε μία αδελφή, την Ασήμω. Ο Φραγκίσκος Πουκεβίλ αναφέρει πως είχε και ένα αδελφό, τον Κωστή, ο οποίος μάλιστα συμμετείχε στην επανάσταση του 1821. Η οικογένεια του υπήρξε από τα θύματα της τουρκικής μανίας. Από αυτούς διασώθηκαν μόνο η μητέρα του με τον αδερφό του και μεταφέρθηκαν στη Βλαχία, όπου συντηρούνταν από τον Ρήγα.
Δύο ιδιαίτερες αναφορές
«Κι επειδή ο ταπεινός εκείνος γόνος των ραγιάδων της Θεσσαλίας ούτε προφήτης εγεννήθηκε, ούτε αναχωρητής και ιεραπόστολος υπήρξε (απ΄αυτούς που οδεύουν προς το μαρτύριο για να εξασφαλίσουν τη μακαριότητα του παραδείσου), ούτε πολέμαρχος αξιώθηκε να γίνει, αλλά μονάχα οραματιστής και κήρυκας του Ξεσηκωμού, γι΄αυτό δεν απομένει να μελετηθεί παρά ο πνευματικός άνθρωπος, με τις ανησυχίες και τις αναζητήσεις του, με τις συγγραφικές του επιδόσεις και τους ιδεολογικούς του προσανατολισμούς, ο κατηχητής του Γένους, ο πολιτικός νους που πήγε να μετουσιώσει τη θεωρία σε πράξη» [3] «Η επιστημονική έρευνα για τον Ρήγα, που άρχισε μόλις το 1891, όταν ήρθαν στο φως τα πρώτα σχετικά έγγραφα, διέλυσε κάποιους ποιητικούς θρύλους, αλλά μας έφερε πιο κοντά στην ιστορική πραγματικότητα και εδραίωσε τον Ρήγα Φεραίο ή Ρήγα Βελεστινλή στο πρώτο βάθρο της προεπαναστατικής περιόδου για την αφύπνιση του Έθνους και την Εθνεγερσία, όπου τον τοποθέτησε η Παράδοση».[4]
Βίος και επανάσταση
Τα νεανικά χρόνια του Ρήγα Φεραίου είναι βυθισμένα στην αχλη του θρύλου και είναι δύσκολο να ανιχνευθούν τα πραγματικά γεγονότα, όπως και ένα μεγάλο μέρος από τις δραστηριότητές του αργότερα. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τα άτομα με τα οποία συνεργαζόταν συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν, αλλά και οι περισσότερες από τις προκηρύξεις του καταστράφηκαν. Αργότερα η ανάγκη δημιουργίας εθνικών ηρώων του υπόδουλου έθνους, σε συνδυασμό με την έλλειψη σχετικής ιστοριογραφίας ανήγαγε πολλούς θρύλους περί του προσώπου του. Οι βασικότερες πληροφορίες για τον ίδιο και την οικογένειά του παρέχει ο Χριστόφορος Περραιβός που υπήρξε συνεργάτης του και συναγωνιστής. Σύμφωνα με τον Χριστόφορο Περραιβό τα πρώτα του γράμματα λέγεται ότι τα διδάχθηκε από ιερέα του Βελεστίνου και κατόπιν στη Ζαγορά. Καθώς διψούσε για μάθηση, ο πατέρας του τον έστειλε στα Αμπελάκια για περαιτέρω μόρφωση. Όταν επέστρεψε, έγινε δάσκαλος στην κοινότητα Κισσού Πηλίου. Στην ηλικία των είκοσι ετών σκότωσε στο Βελεστίνο έναν Τούρκο πρόκριτο, επειδή του είχε συμπεριφερθεί δεσποτικά, και κατέφυγε στο Λιτόχωρο του Ολύμπου, όπου κατατάχθηκε στο σώμα των αρματολών του θείου του, Σπύρου Ζήρα. Αργότερα βρίσκεται στο Άγιο Όρος, φιλοξενούμενος του ηγουμένου της μονής Βατοπεδίου, Κοσμά με τον οποίο και ανέπτυξε στενή φιλία. Στην ίδια μονή συνδέθηκε φιλικά με τον συμπατριώτη του τον μοναχό Νικόδημο, ο οποίος του είχε παραχωρήσει τα κλειδιά της βιβλιοθήκης της φημισμένης Αθωνιάδας Σχολής για να εμπλουτίσει τς γνώσεις του.
Στο Άγιο Όρος έμεινε πολύ λίγο. Ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, μετά από πρόσκληση του Πρέσβη της Ρωσίας για σπουδές, στην οικία του οποίου γνώρισε τον Πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη (1726-1806) μέγα διερμηνέα του Σουλτάνου και παππού του μετέπειτα αρχηγού της Φιλικής Εταιρίας, επίσης Αλέξανδρος Υψηλάντης (1792-1828). Στην Πόλη διεύρυνε τις σπουδές του στη Γαλλική, στην Ιταλική και τη Γερμανική γλώσσα. Όταν ο Υψηλάντης έφυγε για το Ιάσιο, προκειμένου να γίνει ηγεμόνας της Μολδαβίας, ο Ρήγας τον ακολούθησε. Διαφωνώντας με τον Υψηλάντη έγινε γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας Νικόλαου Μαυρογένη, αδερφό του παππού της Μαντώς Μαυρογένους και ταξίδεψε για το Βουκουρέστι έδρα της ηγεμονίας, όντας πλέον στην ηλικία των 30 χρόνων. Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο και την ήττα της Τουρκίας (1790) ο Μαυρογένης αποκεφαλίστηκε ως υπαίτιος της ήττας και ο Ρήγας κατέφυγε στη Βιέννη, την οποία έκανε έδρα της επαναστατικής δράσης του. Στη Βιέννη ταξίδεψε μαζί με τον Αυστριακό βαρώνο Ελληνικής καταγωγής Χριστόδουλο Λάνγκενφελτ-Κιρλιανό, ο οποίος τον έφερε σε επαφή με άλλους ομογενείς. Στη Βιέννη συνεργάτες του ήσαν κυρίως Έλληνες έμποροι ή σπουδαστές, αλλά οι σημαντικότεροι από αυτούς ήταν οι αδελφοί Πούλιου, από τη Σιάτιστα της Μακεδονίας, τυπογράφοι. Στο τυπογραφείο τους τύπωσε τον Θούριο και την Χάρτα που φιλοτεχνήθηκε από τον Αυστριακό λιθογράφο Φρανσουά Μίλλερ, την επαναστατική του προκήρυξη σε χιλιάδες αντίτυπα, προκειμένου να μοιραστούν στους Έλληνες των υπόλοιπων φιλελεύθερων περιοχών των Βαλκανίων, το Σχολείον των ντελικάτων Εραστών, το Φυσικής απάνθισμα, το Ηθικός Τρίπους, Το Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας,Τα Δίκαια του ανθρώπου, καθώς και το Νέος Ανάχαρσις. Ο Ρήγας απέβλεπε στην απελευθέρωση και ενοποίηση όλων των Βαλκανικών λαών και φυσικά όλου του ελληνικού στοιχείου που ήταν διασκορπισμένο στην Ανατολή και τα ευρωπαϊκά κέντρα. Επηρεασμένος από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, πίστεψε βαθιά στην ανάγκη της επαφής των Ελλήνων με τις νέες ιδέες που σάρωναν την Ευρώπη και αυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα και τη σύνταξη της «Χάρτας», ενός μνημειώδους για την εποχή του χάρτη, διαστάσεων 2,07 x 2,07 μ, που αποτελείτο από επί μέρους τμήματα. Δύο έτη αργότερα, ο Άνθιμος Γαζής επιμελήθηκε μιας νέας έκδοσης της Χάρτας, μικροτέρων διαστάσεων (1,04 x 1,02 μ), με τον τίτλο Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος, χωρίς όμως να αναφέρει το όνομα του Ρήγα για να αποφύγει την αυστροουγγρική λογοκρισία. Παράλληλα με τις εκδοτικές του δραστηριότητες, ο Ρήγας προετοίμαζε και την αναχώρησή του από την Αυστρία, κυρίως εξαιτίας του επαναστατικού κλίματος που είχε καλλιεργήσει η Γαλλική Επανάσταση και της διάθεσής του να ενισχύσει τις προσπάθειες του Ναπολέοντα. Το 1792 η υπογραφή της Ρωσοτουρκικής συνθήκης ειρήνης στο Ιάσιο οδηγεί τις ελπίδες του Ρήγα για απελευθέρωση των Ελλήνων από τη Γαλλία και τον Βοναπάρτη. Οι πληροφορίες για τη μυστική επαναστατική δράση του Ρήγα είναι ασαφείς και προέρχονται κυρίως από μαρτυρίες βιογράφων και πληροφορίες τις οποίες απέσπασε η ανάκριση των Αυστριακών αρχών μετά τη σύλληψη του Ρήγα και των συντρόφων του. Το συμπέρασμα ούτως ή άλλως είναι ότι δεν υπήρχε οργανωμένος επαναστατικός συνωμοτικός πυρήνας αλλά διάσπαρτες επαφές με ομοεθνείς, τους οποίους διέγειρε ο επαναστατικός ενθουσιασμός του Ρήγα. Το πιθανότερο και επικρατέστερο σενάριο που επικρατεί μέχρι σήμερα για τη σύλληψη του Ρήγα έχει να κάνει σχέση με τη τελευταία φάση προετοιμασίας του που συνδέεται με δύο επαναστατικές προκηρύξεις, το Επαναστατικό Μανιφέστο και την Προκήρυξη, που τυπώθηκε σε μεγάλο αριθμό αντιτύπων και είναι το εξής. Οι δύο προκηρύξεις στάλθηκαν στον Αντώνη Νιώτη στην Τεργέστη, για να τα παραλάβει ο Ρήγας μαζί με τον αφοσιωμένο του φίλο Χριστόφορο Περραιβό και να τα προωθήσει στην Ελλάδα. Η επιστολή, όμως, με την οποία ενημέρωνε ο Ρήγας για την αποστολή των εντύπων του, έπεσε στα χέρια του Δημητρίου Οικονόμου, εμπορικού συνεργάτη του Αντωνίου Κορωνιού, προς τον οποίο απευθυνόταν η επιστολή. Ο Οικονόμου κατέδωσε και τους δύο στην αυστριακή αστυνομία και συγκεκριμένα στον βαρόνο Πιττόνι, διοικητή της αστυνομίας στη Τεργέστη. Ο οποίος με τη σειρά του ενημέρωσε το κυβερνήτη της πόλης Κόντε Πομπήιο Μπριγκίντο κι αυτός τον διέταξε να τον συλλάβει. Αναμνηστική πλάκα στον πύργο Νεμπόισα, στον οποίο ο Ρήγας Φεραίος βρήκε φρικτό θάνατο
Ο Ρήγας συνελήφθη στην Τεργέστη την 1η Δεκεμβρίου του 1797 μαζί με τον Περραιβό. Κατόπιν οδηγήθηκε στη Βιέννη, στις 14 Φεβρουαρίου 1798, όπου ανακρίθηκε μαζί με τους υπόλοιπους συντρόφους του.[5] Κατάληξη των ανακρίσεων, σε συνδυασμό με τις συνεννοήσεις με τον Σουλτάνο, ήταν να εκτοπισθούν από τους συλληφθέντες οι Αυστριακοί και άλλων εθνοτήτων υπήκοοι για να δικαστούν από τις Αυστριακές αρχές, εκτός από τους Οθωμανούς, που απελάθηκαν και οδηγήθηκαν στην Οθωμανική επικράτεια για να υποστούν τις κυρώσεις του Σουλτάνου. Ο Ρήγας (41 χρονών) και οι επτά σύντροφοί του που ανήκαν στην ίδια κατηγορία, ο Ευστράτιος Αργέντης (31 χρονών, έμπορος από τη Χίο), ο Δημήτριος Νικολίδης (32 χρονών,γιατρός από τα Ιωάννινα), ο Αντώνιος Κορωνιός (27 χρονών, έμπορος και λόγιος από τη Χίο), ο Ιωάννης Καρατζάς (31 χρονών, λόγιος από τη Λευκωσία της Κύπρου), ο Θεοχάρης Γεωργίου Τουρούντζιας (22 χρονών, έμπορος από την Σιάτιστα), ο Ιωάννης Εμμανουήλ (24 χρονών, φοιτητής της ιατρικής από τη Καστοριά) και ο Παναγιώτης Εμμανουήλ (22 χρονών, αδερφός του προηγούμενου και υπάλληλος του Αργέντη), με συνοδεία των αυστριακών αρχών παραδόθηκαν στις 10 Μαΐου 1798 στους Τούρκους του Βελιγραδίου και φυλακίστηκαν στον πύργο Nebojša (Небојша), παραποτάμιο φρούριο του Βελιγραδίου. Εκεί, ύστερα από συνεχή βασανιστήρια, στις 24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν και τα σώματά τους ρίχτηκαν στον Δούναβη. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι μόλις μαθεύτηκε η σύλληψη του Ρήγα πολλοί έκανα έκκληση, στο σουλτάνο Σελίμ Γ΄, για την απελευθέρωση του. Ανάμεσα σε αυτούς ο φίλος του Ρήγα, Οσμάν Πασβανόγλου, ηγεμόνας του Βιδινίου και ο Αλή Πασάς αλλά μάταια.
Χαρακτηρισμοί για το έργο του Θούριος
Κύριο λήμμα: Θούριος Αξίζει να αναφέρουμε εδώ μερικές χαρακτηριστικές απόψεις για το ξεχωριστό αυτό έργο του Ρήγα. Ο Γάλλος ιστορικός Φρανσουά Πουκεβίλ (François Pouqeville) είχε γράψει: «...Οι Έλληνες πολεμούσαν έχοντας στα χείλη τους τις τρομερές στροφές του Ρήγα...» Ο αγωνιστής του 1821,δικαστής και ιστορικός Γεώργιος Τερτσέτης,το χαρακτήρισε ως <<Το ιερότερο άσμα της φυλής μας>> Ο συγγραφέας Δημήτριος Φωτιάδης, είχε γράψει ότι: «Όσοι από τους Ιερολοχίτες στο Δραγατσάνι δεν βρήκαν το θάνατο στη μάχη παρά πέσανε στα χέρια των τυράννων, τραγουδάγανε το Θούριο όταν τους οδηγούσαν να τους σφάξουν...» Ο ιστορικός Ιωάννης Κορδάτος τον ονόμασε «Παμβαλκανικό εμβατήριο». Ενώ τέλος για τον ίδιο τον Ρήγα, ο θρυλικός Γέρος του Μωριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, είχε πει: «Εστάθη ο μεγαλύτερος ευεργέτης της φυλής μας. Το μελάνι του θα είναι πολύτιμο ενώπιον του Θεού, όσο το αίμα του άγιο.»
Έργα
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Ρήγας http://www.dardanosnet.gr/book_details.php?id=1812, (επιμ. Lia Brad Chisacof), Ανέκδοτα Κείμενα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κύπρου & Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 2012 Αντώνης Χουρδάκης, Παιδαγωγία και Διαφωτισμός στο "Σχολείον των Ντελικάτων Εραστών" του Ρήγα Βελεστινλή[1], Εκδόσεις Τυπωθήτω, Αθήνα, 1999 Σπυρίδων Λάμπρος, Αποκαλύψεις περί του μαρτυρίου του Ρήγα, εκδ. Εστία, Αθήναι, 1892 Αναστάσιος Γούδας, Βίοι παράλληλοι των επί της αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών, Τόμοι Β΄και Γ΄, Αθήναι, 1870 Γεώργιος Θεοφίλου, Βιογραφία Ρήγα Φεραίου, Αθήναι, 1896 Κωνσταντίνος Άμαντος, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, 1930. Φωτομηχαική επανέκδοση με την προσθήκη ευρετηρίου επιμέλεια Δρ. Δημητρίου Καραμπερόπουλου από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1997. Λέανδρος Βρανούσης Ρήγας, εκδ. Βασική Βιβλιοθήκη, Αθήναι, 1954 Απόστολος Δασκαλάκης Μελέται περί Ρήγα Βελεστινλή, Αθήναι, 1969 Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, Ρήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριας. Έρευναι εις τα αρχεία της Αυστρίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Γαλλίας και Ελλάδας, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1965 Χριστόφορος Περραιβός, Σύντομος βιογραφία του Ρήγα Φεραίου, εκδ. Μπάυρον, Αθήνα, 1971 Γιάννης Κορδάτος, Ρήγας Φεραίος και Βαλκανική Ομοσπονδία, Αθήνα, 1974 Κ. Δημαράς Ιστορία της Νεοελληνικής Ιστορίας, εκδ. Ίκαρος, Αθήναι, 1975 C.M. Woodhouse, Ρήγας Βελεστινλής, ο πρωτομάρτυρας της Ελληνικής Επανάστασης, Αθήνα, 1997 Ντούσαν Πάντελιτς, Η εκτέλεση του Ρήγα, μετάφραση από τα Σερβοκροατικά Πασχαλίνα Σπυρούδη, εισαγωγικό σημείωμα Ιωάννης Παπαδριανός, επιμέλεια Δημ. Καραμπερόπουλος, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 2000 Λέανδρος Βρανούσης, Ρήγας Βελεστινλής, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1998 Νικόλαος Πανταζόπουλος, Μελετήματα για τον Ρήγα Βελεστινλή, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, β΄εκδ., 1998 Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Όνομα και καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, β΄ εκδ., Αθήνα, 2000 Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Η «Χάρτα της Ελλάδος» του Ρήγα. Τα πρότυπά της και νέα στοιχεία, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1998. Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Ρήγας και Ορθόδοξη πίστη, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 2005. Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Ο Ρήγας μεταφραστής των Ολυμπίων του Μεταστάσιο, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 2001. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Η άδικη κρίση του Ιω. Φιλήμονος για τον επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή, Αθήνα 2000. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, ΄΄Ο Θούριος του Ρήγα εμψυχωτής των ραγιάδων επαναστατών΄΄, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, ΄΄Ηταν τελικά ο Ρήγας εκδότης του ΄΄Αγαθάγγελου΄΄;, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, ΄΄Η δημοκρατική ενοποίηση του Βαλκανικού χώρου στο επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα΄΄, έκδ.Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Το ΄΄ρόπαλο του Ηρακλέους΄΄ στους χάρτες του Ρήγα. Νέες έρευνες, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2010. Φίλιππος Ηλιού, Η πατριαρχική καταδίκη του Ρήγα, Τα Ιστορικά, τόμος 14, τ. 27, Δεκέμβριος 1997, σσ. 297-302 Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister,Το Σχολείον των ντελικάτων εραστών και το Έρωτος Αποτελέσματα: Νέα στοιχεία για τα στιχουργήματά τους, Ο Ερανιστής,τ. 23, 2001, σσ. 143-165. Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Betrübnis beim Anblick von Fesseln. Zum 200. Todestag des Aufklärers und Revolutionärs Rigas Velestinlis (1757-1798), εκδ. Chronika, 6, 1998, σσ. 4-11 και σσ. 26-29 Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ο Ρήγας, η Λάνασσα, Ο Δικηγόρος και ο Χωρικός, Ελληνικά τ. 53, 2003, σσ. 71-91. [σχετικά με τις θεατρικές παραστάσεις που παρακολούθησε ο Ρήγας το 1790 στη Βιέννη] Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ο συντάκτης της γερμανικής μετάφρασης του Νέα Πολιτική Διοίκησις, Βιογραφικό σημείωμα για τον Martin Spann, εκδ. Μικροφιλολογικά, τ. 18, 2005, σσ. 13-18. Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Η ελληνόθεμη αρθρογραφία του Franz Karl Alter στο περιοδικό Allgemeiner Litterarischer Anzeiger (1796-1801), εκδ. Κονδυλοφόρος 4, 2005, σ. 275-330. (σημ. αναλυτικές αναφορές στα άρθρα του Alter για τη Χάρτα) Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ιωάννης Καρατζάς ο Κύπριος και Αθανάσιος Ψαλίδας, ή ο έρωτας και τα αποτελέσματά του στη νεοελληνική λογοτεχνία του Διαφωτισμού. εκδ. Επετηρίδα Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, τ. 31, Λευκωσία, 2005, σ. 249-284. (σημ. με πολλές αναφορές στο Σχολείον των Ντελικάτων Εραστών) Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ο τεκτονισμός στην ελληνική κοινωνία και γραμματεία του 18ου αιώνα. Οι γερμανόφωνες μαρτυρίες', εκδ.Περίπλους, Αθήνα, 2010. (σημ. με στοιχεία σχετικά με τη δράση συντρόφων του Ρήγα στο πλαίσιο του μυστικού εταιρισμού) Ιστορία Εικονογραφημένη: Ρήγας Φεραίος (Αφιέρωμα), εκδ. Πάπυρος, τ. 466, Αθήνα, Απρίλιος 2007 Γεώργιος Κοντογιώργης, Η Ελληνική δημοκρατία του Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Παρουσία, 2008 Γεώργιος Κοντογιώργης, Η Ελληνική δημοκρατία» του Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 2008 Βασίλης Κρεμμυδάς, Γεωγραφία της πολιτικής συγκρότησης του Ρήγα, εκδ. Μνήμων 21, 1999, σσ. 183-188 Βάσω Σειρηνίδου, Κοσμοπολιτισμός, μοναρχία και πολυεθνική πραγματικότητα, Η Βιέννη των Ελλήνων και του Ρήγα, εκδ. Μνήμων 21, 1999, σσ. 189-200 Κατερίνα Παπακωνσταντίνου, Η Βουδαπέστη στα χρόνια του Ρήγα, εκδ. Μνήμων 21, 1999, σσ. 201-210 Όλγα Κατσιαρδή, Ο Ρήγας Φεραίος. Νέα στοιχεία από τα αρχεία της Τεργέστης, Μνήμων 7(1978-1979), σσ. 150-174 Γιώργος Τόλιας, Της ευρυχώρου ελλάδος: η Χάρτα του Ρήγα και τα όρια του "ελληνισμού", Τα Ιστορικά, τόμ. 15, Τεύχη 28-29 (Ιούνιος-Δεκέμβριος), 1998, σσ. 3-30 Γιάννης Κορδάτος, Ο Ρήγας Φεραίος και η εποχή του, Αθήνα, 1931 Γεώργιος Λάιος , Ο βαρώνος Λάνγκεφελντ και ο Ρήγας Βελεστινλής, Επιθεώρηση Τέχνης 6, έτος Α΄ (Ιούνιος 1955), σ. 435-442. Γεώργιος Λάιος , Οι αδελφοί Πούλιου, ο Γεώργιος Θεοχάρης και άλλοι σύντροφοι του Ρήγα, (Ανέκδοτα έγγραφα από τα Αρχεία της Βιέννης), Δελτίον της Ιστορικής κι Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος 12 (1957-1958), σσ. 202-270 Λάμπρος Σπυρίδων, Αιμίλιος Λεγκράν, Aνέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, εξαχθέντα και δημοσιευθέντα υπό Αιμ. Λεγράνδ μετά μεταφράσεως ελληνικής υπό Σπυρ. Λάμπρου, Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος 3 (1889-1891), σσ. 586-774. Αιμίλιος Λεγκράν, Aνέκδοτα έργα περί Ρήγα Βελεστινλή, μετάφρ. Σπ. Λάμπρου, Αθήνα, 1891Φωτομηχανική επανέκδση με την προσθήκη ευρετηρίου, (επιμ. Δρ. Δημ. Καραμπερόπουλος), από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1996 και 2000. Δημήτριος Οικονομίδης, Ο Ρήγας Φεραίος εν Βλαχία, περ. Αθηνά,τ/χ. 53, 1949, σσ. 130-146 Αθανάσιος Καραθανάσης, Μία ελληνική μαρτυρία από τη Βιέννη για τις πρώτες συλλήψεις των συνεργατών του Ρήγα Βελεστινλή, Μακεδονικά 18,1978, σσ. 92-102.
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ρήγας Βελεστινλής. (Χρονολογία Παραγωγής/Πρώτης Εκπομπής: Παρασκευή, 1 Ιανουαρίου 1999) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ.)
Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος θεωρείται εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» ή «Ρήγας ο Θεσσαλός» και ουδέποτε «Φεραίος», κάτι που ίσως να είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων.[1] Γεννήθηκε στο Βελεστίνο, τις αρχαίες Φερές, το 1757, από εύπορη οικογένεια. Από τη νεανική του ζωή τα μόνα γνωστά είναι ότι ο πατέρας του ονομαζόταν Γεώργιος Κυριαζής[1] (ο παππούς του Κωνσταντίνος Κυριαζής ή Κυρατζής από το Περιβόλι Γρεβενών εγκαταστάθηκε στο Βελεστίνο που είχε μεταβληθεί σε Περιβολιώτικη παροικία, στις αρχές του 18ου αιώνα[2]), ενώ η μητέρα του ονομαζόταν Μαρία και φέρεται πως είχε μία αδελφή, την Ασήμω. Ο Φραγκίσκος Πουκεβίλ αναφέρει πως είχε και ένα αδελφό, τον Κωστή, ο οποίος μάλιστα συμμετείχε στην επανάσταση του 1821. Η οικογένεια του υπήρξε από τα θύματα της τουρκικής μανίας. Από αυτούς διασώθηκαν μόνο η μητέρα του με τον αδερφό του και μεταφέρθηκαν στη Βλαχία, όπου συντηρούνταν από τον Ρήγα.
Δύο ιδιαίτερες αναφορές
«Κι επειδή ο ταπεινός εκείνος γόνος των ραγιάδων της Θεσσαλίας ούτε προφήτης εγεννήθηκε, ούτε αναχωρητής και ιεραπόστολος υπήρξε (απ΄αυτούς που οδεύουν προς το μαρτύριο για να εξασφαλίσουν τη μακαριότητα του παραδείσου), ούτε πολέμαρχος αξιώθηκε να γίνει, αλλά μονάχα οραματιστής και κήρυκας του Ξεσηκωμού, γι΄αυτό δεν απομένει να μελετηθεί παρά ο πνευματικός άνθρωπος, με τις ανησυχίες και τις αναζητήσεις του, με τις συγγραφικές του επιδόσεις και τους ιδεολογικούς του προσανατολισμούς, ο κατηχητής του Γένους, ο πολιτικός νους που πήγε να μετουσιώσει τη θεωρία σε πράξη» [3] «Η επιστημονική έρευνα για τον Ρήγα, που άρχισε μόλις το 1891, όταν ήρθαν στο φως τα πρώτα σχετικά έγγραφα, διέλυσε κάποιους ποιητικούς θρύλους, αλλά μας έφερε πιο κοντά στην ιστορική πραγματικότητα και εδραίωσε τον Ρήγα Φεραίο ή Ρήγα Βελεστινλή στο πρώτο βάθρο της προεπαναστατικής περιόδου για την αφύπνιση του Έθνους και την Εθνεγερσία, όπου τον τοποθέτησε η Παράδοση».[4]
Βίος και επανάσταση
Τα νεανικά χρόνια του Ρήγα Φεραίου είναι βυθισμένα στην αχλη του θρύλου και είναι δύσκολο να ανιχνευθούν τα πραγματικά γεγονότα, όπως και ένα μεγάλο μέρος από τις δραστηριότητές του αργότερα. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τα άτομα με τα οποία συνεργαζόταν συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν, αλλά και οι περισσότερες από τις προκηρύξεις του καταστράφηκαν. Αργότερα η ανάγκη δημιουργίας εθνικών ηρώων του υπόδουλου έθνους, σε συνδυασμό με την έλλειψη σχετικής ιστοριογραφίας ανήγαγε πολλούς θρύλους περί του προσώπου του. Οι βασικότερες πληροφορίες για τον ίδιο και την οικογένειά του παρέχει ο Χριστόφορος Περραιβός που υπήρξε συνεργάτης του και συναγωνιστής. Σύμφωνα με τον Χριστόφορο Περραιβό τα πρώτα του γράμματα λέγεται ότι τα διδάχθηκε από ιερέα του Βελεστίνου και κατόπιν στη Ζαγορά. Καθώς διψούσε για μάθηση, ο πατέρας του τον έστειλε στα Αμπελάκια για περαιτέρω μόρφωση. Όταν επέστρεψε, έγινε δάσκαλος στην κοινότητα Κισσού Πηλίου. Στην ηλικία των είκοσι ετών σκότωσε στο Βελεστίνο έναν Τούρκο πρόκριτο, επειδή του είχε συμπεριφερθεί δεσποτικά, και κατέφυγε στο Λιτόχωρο του Ολύμπου, όπου κατατάχθηκε στο σώμα των αρματολών του θείου του, Σπύρου Ζήρα. Αργότερα βρίσκεται στο Άγιο Όρος, φιλοξενούμενος του ηγουμένου της μονής Βατοπεδίου, Κοσμά με τον οποίο και ανέπτυξε στενή φιλία. Στην ίδια μονή συνδέθηκε φιλικά με τον συμπατριώτη του τον μοναχό Νικόδημο, ο οποίος του είχε παραχωρήσει τα κλειδιά της βιβλιοθήκης της φημισμένης Αθωνιάδας Σχολής για να εμπλουτίσει τς γνώσεις του.
Στο Άγιο Όρος έμεινε πολύ λίγο. Ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, μετά από πρόσκληση του Πρέσβη της Ρωσίας για σπουδές, στην οικία του οποίου γνώρισε τον Πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη (1726-1806) μέγα διερμηνέα του Σουλτάνου και παππού του μετέπειτα αρχηγού της Φιλικής Εταιρίας, επίσης Αλέξανδρος Υψηλάντης (1792-1828). Στην Πόλη διεύρυνε τις σπουδές του στη Γαλλική, στην Ιταλική και τη Γερμανική γλώσσα. Όταν ο Υψηλάντης έφυγε για το Ιάσιο, προκειμένου να γίνει ηγεμόνας της Μολδαβίας, ο Ρήγας τον ακολούθησε. Διαφωνώντας με τον Υψηλάντη έγινε γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας Νικόλαου Μαυρογένη, αδερφό του παππού της Μαντώς Μαυρογένους και ταξίδεψε για το Βουκουρέστι έδρα της ηγεμονίας, όντας πλέον στην ηλικία των 30 χρόνων. Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο και την ήττα της Τουρκίας (1790) ο Μαυρογένης αποκεφαλίστηκε ως υπαίτιος της ήττας και ο Ρήγας κατέφυγε στη Βιέννη, την οποία έκανε έδρα της επαναστατικής δράσης του. Στη Βιέννη ταξίδεψε μαζί με τον Αυστριακό βαρώνο Ελληνικής καταγωγής Χριστόδουλο Λάνγκενφελτ-Κιρλιανό, ο οποίος τον έφερε σε επαφή με άλλους ομογενείς. Στη Βιέννη συνεργάτες του ήσαν κυρίως Έλληνες έμποροι ή σπουδαστές, αλλά οι σημαντικότεροι από αυτούς ήταν οι αδελφοί Πούλιου, από τη Σιάτιστα της Μακεδονίας, τυπογράφοι. Στο τυπογραφείο τους τύπωσε τον Θούριο και την Χάρτα που φιλοτεχνήθηκε από τον Αυστριακό λιθογράφο Φρανσουά Μίλλερ, την επαναστατική του προκήρυξη σε χιλιάδες αντίτυπα, προκειμένου να μοιραστούν στους Έλληνες των υπόλοιπων φιλελεύθερων περιοχών των Βαλκανίων, το Σχολείον των ντελικάτων Εραστών, το Φυσικής απάνθισμα, το Ηθικός Τρίπους, Το Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας,Τα Δίκαια του ανθρώπου, καθώς και το Νέος Ανάχαρσις. Ο Ρήγας απέβλεπε στην απελευθέρωση και ενοποίηση όλων των Βαλκανικών λαών και φυσικά όλου του ελληνικού στοιχείου που ήταν διασκορπισμένο στην Ανατολή και τα ευρωπαϊκά κέντρα. Επηρεασμένος από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, πίστεψε βαθιά στην ανάγκη της επαφής των Ελλήνων με τις νέες ιδέες που σάρωναν την Ευρώπη και αυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα και τη σύνταξη της «Χάρτας», ενός μνημειώδους για την εποχή του χάρτη, διαστάσεων 2,07 x 2,07 μ, που αποτελείτο από επί μέρους τμήματα. Δύο έτη αργότερα, ο Άνθιμος Γαζής επιμελήθηκε μιας νέας έκδοσης της Χάρτας, μικροτέρων διαστάσεων (1,04 x 1,02 μ), με τον τίτλο Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος, χωρίς όμως να αναφέρει το όνομα του Ρήγα για να αποφύγει την αυστροουγγρική λογοκρισία. Παράλληλα με τις εκδοτικές του δραστηριότητες, ο Ρήγας προετοίμαζε και την αναχώρησή του από την Αυστρία, κυρίως εξαιτίας του επαναστατικού κλίματος που είχε καλλιεργήσει η Γαλλική Επανάσταση και της διάθεσής του να ενισχύσει τις προσπάθειες του Ναπολέοντα. Το 1792 η υπογραφή της Ρωσοτουρκικής συνθήκης ειρήνης στο Ιάσιο οδηγεί τις ελπίδες του Ρήγα για απελευθέρωση των Ελλήνων από τη Γαλλία και τον Βοναπάρτη. Οι πληροφορίες για τη μυστική επαναστατική δράση του Ρήγα είναι ασαφείς και προέρχονται κυρίως από μαρτυρίες βιογράφων και πληροφορίες τις οποίες απέσπασε η ανάκριση των Αυστριακών αρχών μετά τη σύλληψη του Ρήγα και των συντρόφων του. Το συμπέρασμα ούτως ή άλλως είναι ότι δεν υπήρχε οργανωμένος επαναστατικός συνωμοτικός πυρήνας αλλά διάσπαρτες επαφές με ομοεθνείς, τους οποίους διέγειρε ο επαναστατικός ενθουσιασμός του Ρήγα. Το πιθανότερο και επικρατέστερο σενάριο που επικρατεί μέχρι σήμερα για τη σύλληψη του Ρήγα έχει να κάνει σχέση με τη τελευταία φάση προετοιμασίας του που συνδέεται με δύο επαναστατικές προκηρύξεις, το Επαναστατικό Μανιφέστο και την Προκήρυξη, που τυπώθηκε σε μεγάλο αριθμό αντιτύπων και είναι το εξής. Οι δύο προκηρύξεις στάλθηκαν στον Αντώνη Νιώτη στην Τεργέστη, για να τα παραλάβει ο Ρήγας μαζί με τον αφοσιωμένο του φίλο Χριστόφορο Περραιβό και να τα προωθήσει στην Ελλάδα. Η επιστολή, όμως, με την οποία ενημέρωνε ο Ρήγας για την αποστολή των εντύπων του, έπεσε στα χέρια του Δημητρίου Οικονόμου, εμπορικού συνεργάτη του Αντωνίου Κορωνιού, προς τον οποίο απευθυνόταν η επιστολή. Ο Οικονόμου κατέδωσε και τους δύο στην αυστριακή αστυνομία και συγκεκριμένα στον βαρόνο Πιττόνι, διοικητή της αστυνομίας στη Τεργέστη. Ο οποίος με τη σειρά του ενημέρωσε το κυβερνήτη της πόλης Κόντε Πομπήιο Μπριγκίντο κι αυτός τον διέταξε να τον συλλάβει. Αναμνηστική πλάκα στον πύργο Νεμπόισα, στον οποίο ο Ρήγας Φεραίος βρήκε φρικτό θάνατο
Ο Ρήγας συνελήφθη στην Τεργέστη την 1η Δεκεμβρίου του 1797 μαζί με τον Περραιβό. Κατόπιν οδηγήθηκε στη Βιέννη, στις 14 Φεβρουαρίου 1798, όπου ανακρίθηκε μαζί με τους υπόλοιπους συντρόφους του.[5] Κατάληξη των ανακρίσεων, σε συνδυασμό με τις συνεννοήσεις με τον Σουλτάνο, ήταν να εκτοπισθούν από τους συλληφθέντες οι Αυστριακοί και άλλων εθνοτήτων υπήκοοι για να δικαστούν από τις Αυστριακές αρχές, εκτός από τους Οθωμανούς, που απελάθηκαν και οδηγήθηκαν στην Οθωμανική επικράτεια για να υποστούν τις κυρώσεις του Σουλτάνου. Ο Ρήγας (41 χρονών) και οι επτά σύντροφοί του που ανήκαν στην ίδια κατηγορία, ο Ευστράτιος Αργέντης (31 χρονών, έμπορος από τη Χίο), ο Δημήτριος Νικολίδης (32 χρονών,γιατρός από τα Ιωάννινα), ο Αντώνιος Κορωνιός (27 χρονών, έμπορος και λόγιος από τη Χίο), ο Ιωάννης Καρατζάς (31 χρονών, λόγιος από τη Λευκωσία της Κύπρου), ο Θεοχάρης Γεωργίου Τουρούντζιας (22 χρονών, έμπορος από την Σιάτιστα), ο Ιωάννης Εμμανουήλ (24 χρονών, φοιτητής της ιατρικής από τη Καστοριά) και ο Παναγιώτης Εμμανουήλ (22 χρονών, αδερφός του προηγούμενου και υπάλληλος του Αργέντη), με συνοδεία των αυστριακών αρχών παραδόθηκαν στις 10 Μαΐου 1798 στους Τούρκους του Βελιγραδίου και φυλακίστηκαν στον πύργο Nebojša (Небојша), παραποτάμιο φρούριο του Βελιγραδίου. Εκεί, ύστερα από συνεχή βασανιστήρια, στις 24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν και τα σώματά τους ρίχτηκαν στον Δούναβη. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι μόλις μαθεύτηκε η σύλληψη του Ρήγα πολλοί έκανα έκκληση, στο σουλτάνο Σελίμ Γ΄, για την απελευθέρωση του. Ανάμεσα σε αυτούς ο φίλος του Ρήγα, Οσμάν Πασβανόγλου, ηγεμόνας του Βιδινίου και ο Αλή Πασάς αλλά μάταια.
Χαρακτηρισμοί για το έργο του Θούριος
Κύριο λήμμα: Θούριος Αξίζει να αναφέρουμε εδώ μερικές χαρακτηριστικές απόψεις για το ξεχωριστό αυτό έργο του Ρήγα. Ο Γάλλος ιστορικός Φρανσουά Πουκεβίλ (François Pouqeville) είχε γράψει: «...Οι Έλληνες πολεμούσαν έχοντας στα χείλη τους τις τρομερές στροφές του Ρήγα...» Ο αγωνιστής του 1821,δικαστής και ιστορικός Γεώργιος Τερτσέτης,το χαρακτήρισε ως <<Το ιερότερο άσμα της φυλής μας>> Ο συγγραφέας Δημήτριος Φωτιάδης, είχε γράψει ότι: «Όσοι από τους Ιερολοχίτες στο Δραγατσάνι δεν βρήκαν το θάνατο στη μάχη παρά πέσανε στα χέρια των τυράννων, τραγουδάγανε το Θούριο όταν τους οδηγούσαν να τους σφάξουν...» Ο ιστορικός Ιωάννης Κορδάτος τον ονόμασε «Παμβαλκανικό εμβατήριο». Ενώ τέλος για τον ίδιο τον Ρήγα, ο θρυλικός Γέρος του Μωριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, είχε πει: «Εστάθη ο μεγαλύτερος ευεργέτης της φυλής μας. Το μελάνι του θα είναι πολύτιμο ενώπιον του Θεού, όσο το αίμα του άγιο.»
Έργα
- Το Σαγανάκι της Τρέλας, 1786. Το έργο αυτό τελικά αποδεικνύεται ότι δεν είναι του Ρήγα σύμφωνα με τις πρόσφατες έρευνες που δημοσιεύτηκαν και αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα http://www.karaberopoulos.gr/karaberopoulos/rhigas/68asp.
- Φυσικής Απάνθισμα, Βιέννη 1790, στην ψηφιακή Βιβλιοθήκη Ελληνομνήμων.
- Σχολείον των ντελικάτων Εραστών, Βιέννη 1790.[6]
- Ο Στρατηγός Κεβενχύλλερ ή Στρατιωτικόν Εγκόλπιον.
- Επιπεδογραφία της Κωνσταντινουπόλεως, Βιέννη, 1796, στην ψηφιακή Βιβλιοθήκη Ελληνομνήμων.
- Χαλκογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου,Βιέννη 1797
- Νέα Χάρτα της Βλαχίας και μέρους της Τρανσυλβανίας, Βιέννη, 1797.
- Γενική Χάρτα της Μολδαβίας, Βιέννη 1797.
- Οι χάρτες Βλαχίας και Μολδαβίας του Ρήγα επανεκδόθηκαν με ευρετήρια και σχόλια με επιμέλεια του Δρ. Δημητρίου Καραμπερόπουλου από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2005.
- Χάρτα της Ελλάδος, Βιέννη 1797, στην ψηφιακή Βιβλιοθήκη Ελληνομνήμων.
- Ηθικός Τρίπους, Βιέννη 1797.
- Νέος Ανάχαρσις, μετάφραση του Voyage du jeune Anacharsis en Grece, του αββά J. Barthelemy, τόμος τέταρτος, μαζί με τον Γεώργιο Βεντότη, Βιέννη 1797. Ο γιατρός Γεώργιος Σακελάριος, μετέφρασε και εξέδωσε τον πρώτο τόμο, Βιέννη 1797.
- Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς ασίας, των Μεσογείων νήσων και της Βλαχομπογδανίας, Βιέννη 1797. Περιλάμβανε τέσσερα τμήματα:
- Επαναστατική Προκήρυξις, Υπέρ των νόμων και της πατρίδος
- Τα Δίκαια του ανθρώπου σε 35 άρθρα
- Το Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας, σε 124 άρθρα
- Θούριος.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Ρήγας http://www.dardanosnet.gr/book_details.php?id=1812, (επιμ. Lia Brad Chisacof), Ανέκδοτα Κείμενα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κύπρου & Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 2012 Αντώνης Χουρδάκης, Παιδαγωγία και Διαφωτισμός στο "Σχολείον των Ντελικάτων Εραστών" του Ρήγα Βελεστινλή[1], Εκδόσεις Τυπωθήτω, Αθήνα, 1999 Σπυρίδων Λάμπρος, Αποκαλύψεις περί του μαρτυρίου του Ρήγα, εκδ. Εστία, Αθήναι, 1892 Αναστάσιος Γούδας, Βίοι παράλληλοι των επί της αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών, Τόμοι Β΄και Γ΄, Αθήναι, 1870 Γεώργιος Θεοφίλου, Βιογραφία Ρήγα Φεραίου, Αθήναι, 1896 Κωνσταντίνος Άμαντος, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, 1930. Φωτομηχαική επανέκδοση με την προσθήκη ευρετηρίου επιμέλεια Δρ. Δημητρίου Καραμπερόπουλου από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1997. Λέανδρος Βρανούσης Ρήγας, εκδ. Βασική Βιβλιοθήκη, Αθήναι, 1954 Απόστολος Δασκαλάκης Μελέται περί Ρήγα Βελεστινλή, Αθήναι, 1969 Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, Ρήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριας. Έρευναι εις τα αρχεία της Αυστρίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Γαλλίας και Ελλάδας, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1965 Χριστόφορος Περραιβός, Σύντομος βιογραφία του Ρήγα Φεραίου, εκδ. Μπάυρον, Αθήνα, 1971 Γιάννης Κορδάτος, Ρήγας Φεραίος και Βαλκανική Ομοσπονδία, Αθήνα, 1974 Κ. Δημαράς Ιστορία της Νεοελληνικής Ιστορίας, εκδ. Ίκαρος, Αθήναι, 1975 C.M. Woodhouse, Ρήγας Βελεστινλής, ο πρωτομάρτυρας της Ελληνικής Επανάστασης, Αθήνα, 1997 Ντούσαν Πάντελιτς, Η εκτέλεση του Ρήγα, μετάφραση από τα Σερβοκροατικά Πασχαλίνα Σπυρούδη, εισαγωγικό σημείωμα Ιωάννης Παπαδριανός, επιμέλεια Δημ. Καραμπερόπουλος, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 2000 Λέανδρος Βρανούσης, Ρήγας Βελεστινλής, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1998 Νικόλαος Πανταζόπουλος, Μελετήματα για τον Ρήγα Βελεστινλή, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, β΄εκδ., 1998 Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Όνομα και καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, β΄ εκδ., Αθήνα, 2000 Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Η «Χάρτα της Ελλάδος» του Ρήγα. Τα πρότυπά της και νέα στοιχεία, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1998. Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Ρήγας και Ορθόδοξη πίστη, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 2005. Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Ο Ρήγας μεταφραστής των Ολυμπίων του Μεταστάσιο, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 2001. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Η άδικη κρίση του Ιω. Φιλήμονος για τον επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή, Αθήνα 2000. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, ΄΄Ο Θούριος του Ρήγα εμψυχωτής των ραγιάδων επαναστατών΄΄, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, ΄΄Ηταν τελικά ο Ρήγας εκδότης του ΄΄Αγαθάγγελου΄΄;, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, ΄΄Η δημοκρατική ενοποίηση του Βαλκανικού χώρου στο επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα΄΄, έκδ.Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2009. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Το ΄΄ρόπαλο του Ηρακλέους΄΄ στους χάρτες του Ρήγα. Νέες έρευνες, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2010. Φίλιππος Ηλιού, Η πατριαρχική καταδίκη του Ρήγα, Τα Ιστορικά, τόμος 14, τ. 27, Δεκέμβριος 1997, σσ. 297-302 Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister,Το Σχολείον των ντελικάτων εραστών και το Έρωτος Αποτελέσματα: Νέα στοιχεία για τα στιχουργήματά τους, Ο Ερανιστής,τ. 23, 2001, σσ. 143-165. Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Betrübnis beim Anblick von Fesseln. Zum 200. Todestag des Aufklärers und Revolutionärs Rigas Velestinlis (1757-1798), εκδ. Chronika, 6, 1998, σσ. 4-11 και σσ. 26-29 Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ο Ρήγας, η Λάνασσα, Ο Δικηγόρος και ο Χωρικός, Ελληνικά τ. 53, 2003, σσ. 71-91. [σχετικά με τις θεατρικές παραστάσεις που παρακολούθησε ο Ρήγας το 1790 στη Βιέννη] Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ο συντάκτης της γερμανικής μετάφρασης του Νέα Πολιτική Διοίκησις, Βιογραφικό σημείωμα για τον Martin Spann, εκδ. Μικροφιλολογικά, τ. 18, 2005, σσ. 13-18. Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Η ελληνόθεμη αρθρογραφία του Franz Karl Alter στο περιοδικό Allgemeiner Litterarischer Anzeiger (1796-1801), εκδ. Κονδυλοφόρος 4, 2005, σ. 275-330. (σημ. αναλυτικές αναφορές στα άρθρα του Alter για τη Χάρτα) Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ιωάννης Καρατζάς ο Κύπριος και Αθανάσιος Ψαλίδας, ή ο έρωτας και τα αποτελέσματά του στη νεοελληνική λογοτεχνία του Διαφωτισμού. εκδ. Επετηρίδα Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, τ. 31, Λευκωσία, 2005, σ. 249-284. (σημ. με πολλές αναφορές στο Σχολείον των Ντελικάτων Εραστών) Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Ο τεκτονισμός στην ελληνική κοινωνία και γραμματεία του 18ου αιώνα. Οι γερμανόφωνες μαρτυρίες', εκδ.Περίπλους, Αθήνα, 2010. (σημ. με στοιχεία σχετικά με τη δράση συντρόφων του Ρήγα στο πλαίσιο του μυστικού εταιρισμού) Ιστορία Εικονογραφημένη: Ρήγας Φεραίος (Αφιέρωμα), εκδ. Πάπυρος, τ. 466, Αθήνα, Απρίλιος 2007 Γεώργιος Κοντογιώργης, Η Ελληνική δημοκρατία του Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Παρουσία, 2008 Γεώργιος Κοντογιώργης, Η Ελληνική δημοκρατία» του Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 2008 Βασίλης Κρεμμυδάς, Γεωγραφία της πολιτικής συγκρότησης του Ρήγα, εκδ. Μνήμων 21, 1999, σσ. 183-188 Βάσω Σειρηνίδου, Κοσμοπολιτισμός, μοναρχία και πολυεθνική πραγματικότητα, Η Βιέννη των Ελλήνων και του Ρήγα, εκδ. Μνήμων 21, 1999, σσ. 189-200 Κατερίνα Παπακωνσταντίνου, Η Βουδαπέστη στα χρόνια του Ρήγα, εκδ. Μνήμων 21, 1999, σσ. 201-210 Όλγα Κατσιαρδή, Ο Ρήγας Φεραίος. Νέα στοιχεία από τα αρχεία της Τεργέστης, Μνήμων 7(1978-1979), σσ. 150-174 Γιώργος Τόλιας, Της ευρυχώρου ελλάδος: η Χάρτα του Ρήγα και τα όρια του "ελληνισμού", Τα Ιστορικά, τόμ. 15, Τεύχη 28-29 (Ιούνιος-Δεκέμβριος), 1998, σσ. 3-30 Γιάννης Κορδάτος, Ο Ρήγας Φεραίος και η εποχή του, Αθήνα, 1931 Γεώργιος Λάιος , Ο βαρώνος Λάνγκεφελντ και ο Ρήγας Βελεστινλής, Επιθεώρηση Τέχνης 6, έτος Α΄ (Ιούνιος 1955), σ. 435-442. Γεώργιος Λάιος , Οι αδελφοί Πούλιου, ο Γεώργιος Θεοχάρης και άλλοι σύντροφοι του Ρήγα, (Ανέκδοτα έγγραφα από τα Αρχεία της Βιέννης), Δελτίον της Ιστορικής κι Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος 12 (1957-1958), σσ. 202-270 Λάμπρος Σπυρίδων, Αιμίλιος Λεγκράν, Aνέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, εξαχθέντα και δημοσιευθέντα υπό Αιμ. Λεγράνδ μετά μεταφράσεως ελληνικής υπό Σπυρ. Λάμπρου, Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος 3 (1889-1891), σσ. 586-774. Αιμίλιος Λεγκράν, Aνέκδοτα έργα περί Ρήγα Βελεστινλή, μετάφρ. Σπ. Λάμπρου, Αθήνα, 1891Φωτομηχανική επανέκδση με την προσθήκη ευρετηρίου, (επιμ. Δρ. Δημ. Καραμπερόπουλος), από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1996 και 2000. Δημήτριος Οικονομίδης, Ο Ρήγας Φεραίος εν Βλαχία, περ. Αθηνά,τ/χ. 53, 1949, σσ. 130-146 Αθανάσιος Καραθανάσης, Μία ελληνική μαρτυρία από τη Βιέννη για τις πρώτες συλλήψεις των συνεργατών του Ρήγα Βελεστινλή, Μακεδονικά 18,1978, σσ. 92-102.
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 Ρήγας Βελεστινλής: Περιπέτειες ενός ονόματος, Δημ. Καραμπερόπουλος, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου: Ο Ρήγας Βελεστινλής και οι Βαλκάνιοι λαοί (Βελιγράδι, 7-9 Μαϊου 1998)
- ↑ Περιβόλι Γρεβενών, Η ιστορία
- ↑ Λέανδρος Βρανούσης, Η πνευματική φυσιογνωμία του Ρήγα, Μάρτιος 1964
- ↑ Κωνσταντίνος Άμαντος, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή1932
- ↑ Το κτίριο της αστυνομίας όπου κρατήθηκε ήταν ένα παλιό γυναικείο μοναστήρι του τάγματος των Καρμελιτών. Είχε ιδρυθεί από την αυτοκράτειρα Ελεωνόρα το 1624. Το 1782 καταργήθηκε η μονή από τον αυτοκράτορα Ιωσήφ Β΄ για να στεγασθεί η κεντρική αστυνομία της Βιέννης το έτος 1783 μέχρι τον Οκτώβριο του 1882. Τα κρατητήρια των πολιτικών κρατουμένων, όπως ήταν ο Ρήγας, βρίσκονταν στο πρώτο και δεύτερο υπόγειο, χώροι άλλοτε σωφρονισμού των καλογραιών. Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, Ρήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριας. Έρευναι εις τα αρχεία της Αυστρίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Γαλλίας και Ελλάδας, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1965, σελ.14
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Απόστολος Δασκαλάκης, Το Πολίτευμα της Ελληνικής Δημοκρατίας του Ρήγα Βελεστινλή, Επ. Επ. Φιλ. Σχ. Παν. Αθ., τομ. ΙΓ (1962-1963), σελ.9-111. [2]
- Απόστολος Δασκαλάκης, Κοραής και Ρήγας, Επ. Επ. Φιλ. Σχ. Παν. Αθ., τομ. ΙΑ, (1960-1961), σελ. 361-390 [3]
- Ρήγας Φεραίος: ο αρχαιολόγος, στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ
- Ρήγας Φεραίος: Διανοητική προετοιμασία και επαναστατική πράξη
- Ρήγας Βελεστινλής: Βιογραφικό κι ολόκληρος ο Θούριος του
- Ο Μέγας Αλέξανδρος του Ρήγα Φεραίου,Βιέννη 1797
- Αφιέρωμα στη Χάρτα του Ρήγα στο διεθνές διαδικτυακό περιοδικό e-Perimetron
- Αναφορά στη Χάρτα του Ρήγα από τη Δημοτική Χαρτοθήκη Κοζάνης
- και www.rhigassociety.gr
Ρήγας Βελεστινλής. (Χρονολογία Παραγωγής/Πρώτης Εκπομπής: Παρασκευή, 1 Ιανουαρίου 1999) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου