Στα προσεχή χρόνια, η Ελληνική Κυβέρνηση θα εξακολουθεί να βρίσκεται μπροστά σε δυο βασικές προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπίσει επιτυχώς: τον έλεγχο τού Κορωνοϊού στην υγεία αλλά και στην οικονομία της χώρας, και την αντιμετώπιση των προκλήσεων τής Τουρκίας, οι οποίες αναμένεται να ενταθούν.
Σε ό,τι αφορά στο θέμα τής οικονομικής διαχείρισης των επιπτώσεων τού Κορωνοϊού θα επανέλθω με προτάσεις μου σύντομα, αλλά παραθέτω άμεσα τις απόψεις μου περί τής αντιμετώπισης τής Τουρκικής απειλής, δεδομένου ότι έλκει την καταγωγή της από οικονομικούς παράγοντες:
Η Τουρκία αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα εξυπηρέτησης τού ιδιωτικού και δημοσίου χρέους της σε ξένο συνάλλαγμα, το οποίο, για το 2020 και μόνο, εκτιμάται στα 172 δις δολάρια.
Τα αποθέματα τής χώρας σε συνάλλαγμα (συμπεριλαμβανόμενων των ιδιωτικών καταθέσεων) έχουν μειωθεί σε μόλις 27 δις δολάρια, από την μάταιη προσπάθεια στήριξης τής Τουρκικής Λίρας.
Η Τουρκική Λίρα τώρα βρίσκεται στην χαμηλότερη ισοτιμία όλων των εποχών έναντι τού Δολαρίου και τού Ευρώ – έχει διολισθήσει περισσότερο από 15% στους πρώτους 3 μήνες του 2020 -ανω του 60% τα τελευταια 2 χρονια- δυσκολεύοντας ακόμα περισσότερο την ικανοποίηση των απαιτήσεων σε ξένο νόμισμα (παρεμπιπτόντως, αυτό θα πρέπει να αποτελέσει ένα καλό μάθημα για όσους πρέσβευαν την επαναφορά τής Δραχμής στην Ελλάδα).
Η πτώση αυτή θα συνεχιστεί, γιατί πια δεν υπάρχουν άλλα αποθέματα να την στηρίξουν.
Η κυβέρνηση Ερντογάν προσπαθεί να δανειστεί από τις Κεντρικές Τράπεζες των χωρών τής G20 (όπως EKT, FED, Bank of England κλπ) ξένο συνάλλαγμα μέσω συναλλαγματικών ανταλλαγών (Currency Swap).
Αυτές οι προσπάθειες είχαν και θα έχουν περιορισμένο αποτέλεσμα ως προς την κάλυψη των 172 δισ. ξένου χρέους, οπότε, στο τέλος, παρά την μέχρι τώρα αντίστασή του, ο Ερντογάν θα αναγκαστεί να απευθυνθεί στο ΔΝΤ, πράγμα που θα αποτελέσει και μεγάλη προσωπική ήττα για τον Σουλτάνο, αλλά ταυτόχρονα θα φέρει και την Τουρκία ξανά στην αγκαλιά των ΗΠΑ – αφού αυτές είναι ο μεγαλύτερος συνδρομητής του ΔΝΤ.
Παρολ’ αυτά, και παρότι ο Κορωνοϊός δείχνει να έχει πάρει ανεξέλεγκτη τροπή στην Τουρκία, οι προτεραιότητες τής Κυβέρνησης δείχνουν να παραμένουν στην συνέχιση των γεωπολιτικών διεκδικήσεων τής χώρας στην Συρία, Λιβύη και Αιγαίο, τουλάχιστον για την ώρα.
Μάλιστα, ενώ οι ανάγκες τής Τουρκίας είναι αυξημένες λόγω τής κακής διαχείρισης τού Κορωνοϊού, ο Ερντογάν προτιμάει να ασκεί διπλωματία στέλνοντας ιατρικό υλικό (μάσκες, ποδιές, τεστ-κιτ κα) σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, Ιταλία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, ακόμα και Σερβία, εισπράττοντας ευχαριστίες.
Από τα παραπάνω, προκύπτει και μια καθαρά εχθρική διάθεση τής Τουρκίας για την Ελλάδα, λόγω τής οποίας τώρα πια η Τουρκία δεν τηρεί ούτε τα προσχήματα, όπως αποδεικνύουν τα δεδομένα:
Α) Η με κάθε μέσο και τρόπο προσπάθεια παραβίασης των Συνόρων στον Έβρο και στο Αιγαίο, που μάλιστα είναι πρωτοφανής στα παγκόσμια χρονικά και απαράδεκτη ανάμεσα σε δυο χώρες που τυπικά είναι ενταγμένες στο ΝΑΤΟ, και άρα σύμμαχοι.
Β) Η προσπάθειά της να περικυκλώσει την Ελλάδα με εχθρικές εστίες, όπως
1) στην Αλβανία: έχει Ναυτική Βάση που την έχει χτίσει η ίδια, ακόμα όμως περισσότερη σημασία έχει ότι συμβουλεύει διαρκώς την Αλβανία επί χρόνια, στο πώς θα ξεριζώσει την Ελληνική μειονότητα από τον Νότο, κατάσχοντας τις ελληνικές κατοικίες με την δικαιολογία των δημοσίων έργων.
Το χειρότερο απ’ όλα όμως είναι ότι με συνεργασία Ερντογάν και Ράμα σχεδιάζεται η εγκατάσταση 30.000 προσφύγων από την Τουρκία στην Νότια Αλβανία, με στόχο την αλλοίωση τού Ελληνικού πληθυσμού που ζει εκεί
2) στην Βόρεια Μακεδονία (την οποία εξακολουθεί να αποκαλεί σκέτα Μακεδονία): ο Ερντογάν έχει καταφέρει να εξαγοράσει πολιτικούς από όλο το φάσμα τής πολιτικής σκηνής τής χώρας, αλλά κυρίως τους Αλβανόφωνους, για τους οποίους χτίζει ναούς, πολιτιστικά κέντρα, σχολεία κλπ, χρησιμοποιώντας την χώρα ως Δούρειο Ίππο για την προάσπιση των δικών της συμφερόντων έναντι τής Ελλάδας και άλλων περιοχών των Βαλκανίων
3) στην Βουλγαρία: ενώ η χώρα έτρεφε ανέκαθεν φοβίες έναντι τής Τουρκίας, λόγω τού μεγάλου μουσουλμανικού πληθυσμού που έχει, έρχεται ο Μπορισώφ τα τελευταία χρόνια με την ‘’προσωπική’’ σχέση του με τον Ερντογάν και κάνει την μεγάλη έκπληξη.
Οι δυο χώρες έχουν έρθει κοντά. Μην ξεχνάμε, πως όταν η Τουρκία ανακοίνωσε το Τουρκο-Λυβικό μνημόνιο εις βάρος τής Ελλάδος/Κύπρου και άρχισε τις γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ, ο Μπορίσωφ βγήκε και υποστήριξε ότι η Ελλάδα και η Κύπρος πρέπει να τα βρουν μόνες τους με την Τουρκία, γιατί το θέμα δεν αφορά την ΕΕ!
Όπως δεν είναι τυχαίο ότι, στην πρόσφατη μετακίνηση μεταναστών στον Έβρο, κανένας από τους μετανάστες δεν προσπάθησε να εισέλθει στην ΕΕ μέσω των Βουλγαρικών συνόρων. Ταυτόχρονα, οι Τουρκικές Εταιρείες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα κατασκευής μέρους των F-35 αεροπλάνων (δεν έχουν εμπάργκο από τις ΗΠΑ οι ίδιες οι εταιρίες, μόνο η Τουρκία ως χώρα) εξετάζουν την μεταφορά παραγωγής των εξαρτημάτων των F-35 στην Βουλγαρία, όπου έχουν φιλικό περιβάλλον
4) στην Ιταλία: η συμπαραγωγή ελικοπτέρων και φρεγατών έχουν φέρει τις δύο χώρες πολύ κοντά τα τελευταία χρόνια. Και δυο χώρες υποστηρίζουν την κυβέρνηση Sarraj στην Λιβύη, με την οποία ο Ερντογάν έχει υπογράψει το Τουρκο-Λυβικό μνημόνιο.
Η Ιταλία έχει απορρίψει την νομιμότητα αυτού του μνημονίου, αλλά ταυτόχρονα δεν δείχνει να ανταποκρίνεται άμεσα στην συνυπογραφή της ΑΟΖ με την Ελλάδα, παρά τις προσπάθειες τής Ελληνικής κυβέρνησης
5) στην Λιβύη: η επίσημη κυβέρνηση Sarraj, πέρα από την υπογραφή Τουρκο-Λυβικού μνημονίου, προκειμένου να επιβιώσει τού εμφυλίου πολέμου, έχει εκδηλώσει καθαρά ανθελληνικές και φιλοτουρκικές διαθέσεις.
Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν την στρατηγική περικύκλωση τής Ελλάδας από την Τουρκία με καθαρά εχθρικές προθέσεις. Η αντιμετώπισή της πλέον πρέπει να γίνει με πιο ενεργό ρόλο και μέσα, ώστε να μην βρίσκεται η Ελλάδα πάντα ένα βήμα πίσω.
Προκειμένου να οργανωθεί σωστά, θα πρέπει να ληφθούν υπ΄όψιν τα εξής:
α) η Τουρκία αυτή την στιγμή έχει την δυνατότητα να παράγει εσωτερικά το 70% των αναγκών τού στρατού της, που ισοδυναμεί σε $ 70 δις. Σχεδιάζει να βάλει στην παραγωγή το δικό της αεροπλάνο στα τέλη αυτής της δεκαετίας, και προσπαθεί να συμφωνήσει με την Ρωσία την συμπαραγωγή των S-400. Ταυτόχρονα, έχει αναπτύξει πολύ την τεχνολογία σε εξοπλισμένα Drones, τα οποία δοκίμασε με επιτυχία στην Συρία, με αποτέλεσμα τον Μάρτιο να δεχθεί την πρώτη παραγγελία από την Τυνησία.
β) Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα για να αντισταθμίσει αυτήν την κατάσταση
Παρότι το μεγάλο χρέος της χώρας και οι επιπτώσεις του κορωνοϊού θα περιορίσουν τις επενδυτικές δαπάνες, θα πρέπει και η Ελλάδα να διερευνήσει την άμεση παρουσία της στην αγορά των Drones, ίσως και μέσω συμπαραγωγής με το Ισραήλ ή/και τις ΗΠΑ, γιατί είναι μια επένδυση μικρής κεφαλαιακής απαίτησης, γρήγορης παραγωγής, με τεχνολογία αιχμής που θα μπορούσε να αποδώσει και σε εξαγωγές στο μέλλον.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία για τους δικούς τους λόγους έχουν αντίθετα συμφέροντα με την Τουρκία στην Λιβύη, στην Υεμένη και σε άλλες περιοχές αραβικών συμφερόντων.
Πρόσφατα, τα Ηνωμένα Αράβικα Εμιράτα ενίσχυσαν με $3 δις τον Άσαντ στην Συρία, για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στον πόλεμο με την Τουρκία.
Αντίθετα, όταν ο Ερντογάν χρειάστηκε οικονομική βοήθεια πέρσι το φθινόπωρο, την πήρε από το Κατάρ ($5 δις), δηλαδή από τον κατά τα τελευταία χρόνια άσπονδο εχθρό των Ηνωμένων Αράβικων Εμιράτων και της Σαουδικής Αραβίας.
Σε τέτοιο περιβάλλον, ένα κράτος συνηθίζεται να κεφαλαιοποιεί επί των πολιτικών αποστάσεων τής περιφέρειας από το κράτος με εχθρικές διαθέσεις, μέσω τής επικαιροποίησης τού εξοπλισμού του: αυτήν την στιγμή, η Ελλάδα έχει αναθέσει στις ΗΠΑ τον εκσυγχρονισμό των F-16, με προοπτική να ολοκληρωθεί αυτή η αναβάθμιση ως το 2027.
Αυτό όμως που θα άλλαζε άμεσα τις ισορροπίες στο Αιγαίο υπέρ της Ελλάδος, είναι η ταυτόχρονη αγορά μιας μοίρας των F-35 που προορίζονταν για την Τουρκία.
Το αμερικανικό δημόσιο πληρώνει μερικά εκατομμύρια κάθε χρόνο για να τα έχει σε αποθήκες, οπότε μια καλή προσφορά από την Ελλάδα έχει καλές πιθανότητες για ευνοϊκή αντιμετώπιση.
Το κόστος γι’ αυτήν την μοίρα εκτιμάται στα $4 δις. Μια ολοκληρωμένη παρουσίαση τής ιδέας αυτής στα Ηνωμένα Αράβικα Εμιράτα και την Σαουδική Αραβία με στόχο την ταμειακή διευκόλυνση, έχει εξίσου καλές πιθανότητες αποδοχής τού αιτήματος τής Ελλάδας.
Ταυτόχρονα, η γι΄αυτόν τον σκοπό συγκρότηση ενός ταμείου, που θα απευθύνεται στους Έλληνες Εφοπλιστές και Επιχειρηματίες, θα μπορούσε να μαζέψει τουλάχιστον 500 εκατομμύρια ευρώ.
Πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε σχετική συζήτηση, θα πρέπει να έχει επέλθει ομαλοποίηση στις τιμές πετρέλαιου, ώστε να είναι απερίσπαστες οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών από την τρέχουσα χαμηλή τιμολόγησή του
γ) για την έγκαιρη ενίσχυση τής θέσης τής Ελλάδας σε περίπτωση πολέμου με την Τουρκία, θα πρέπει να επιδιωχθεί συμφωνία αμοιβαίας υποστήριξης τής Ελλάδας με χώρες που έχουν φανερά ταχθεί εναντίον τής Τουρκίας, όπως πχ με το Ισραήλ ή ακόμα και με την Αίγυπτο.
Τέτοια συμφωνία θα άλλαζε τελείως τους συσχετισμούς στην Ανατολική Μεσόγειο και θα υποχρέωνε την Τουρκία να επαναπροσδιορίσει τον περιφερειακό της ρόλο.
Δύσκολο εγχείρημα, για το οποίο ίσως χρειαστούν και συμβιβασμοί, άλλα αναγκαία η προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση
δ) έχει γίνει φανερό ότι, παρά τις προσπάθειες τής Αθήνας, δεν είναι άμεσα επιτεύξιμη η συμφωνία για την ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Μπορεί να γίνονται σχετικές διαβουλεύσεις, αλλά οι προτεραιότητες και για τις δυο αναφερόμενες χώρες δείχνουν να είναι άλλες για την ώρα.
Επειδή η υπογραφή των ΑΟΖ και με τις δυο χώρες θα υποστήριζε σημαντικά τα νομικά συμφέροντα της Ελλάδος έναντι της Τουρκίας, θα χρειαστεί να εντατικοποιηθεί η προσπάθεια επωφελούς προσέγγισης με αυτές, και να εξετασθούν όλες οι πιθανότητες προκειμένου να επιτευχθεί
ε) παρότι η Κυπριακή Κυβέρνηση έκανε πρόταση στην Τουρκία να υπογράψουν συνυποσχετικό για να λύσουν τις διαφορές τους στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, η Τουρκία ποτέ δεν ανταποκρίθηκε σε αυτήν την πρόταση.
Όμως υπάρχει το προηγούμενο των επενδυτών της Κριμαίας εναντίον της Ρωσίας.
Οι επενδυτές απευθύνθηκαν στο Ανώτατο Δικαστήριο τής Ελβετίας και στο Εφετείο τής Χάγης, όπου δικαιώθηκαν έναντι τής Ρωσίας για τις επενδύσεις τους στην Κριμαία. Το ίδιο μπορεί να κάνει και η Κυπριακή και η Ελληνική Κυβέρνηση έναντι τής Τουρκίας για τις διεκδικήσεις της στις αντίστοιχες ΑΟΖ, με στόχο σοβαρά πρόστιμα για την Τουρκία, που μπορούν να εξυπηρετηθούν με δέσμευση Τουρκικών ιδιοκτησιών οπουδήποτε στον κόσμο. Αυτός θα είναι ίσως ο πιο ανώδυνος τρόπος για να υπαναχωρήσει η Τουρκία από την τρέχουσα επιθετικότητα
στ) η Τουρκία έχει ξεκάθαρα μια επιθετική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα, ενώ ουσιαστικά δεν δέχεται αντίστοιχες πιέσεις από την πλευρά μας.
Πολιτικές συμφωνίες, ξεκινώντας με τους Κούρδους του Ιράκ και τον Χαφτάρ στη Λιβύη, θα ήταν ένα πρώτο μήνυμα προς την άλλη πλευρά τού Αιγαίου ότι αν θέλουμε μπορούμε να κάνουμε κι εμείς την ζωή τους δύσκολη.
Θα είναι ένα μήνυμα που θα τους πονέσει περισσότερο από όλα. Προφανώς, και η στενή σχέση τής Ελλάδος με τις ΗΠΑ και την Γαλλία θα πρέπει να συνεχισθεί και να ενισχυθεί σε όλα τα επίπεδα.
Η ελληνική Κυβέρνηση έχει αντιδράσει εξαιρετικά σε πολλά μέτωπα το τελευταίο διάστημα.
Αξιοποιώντας και ενδυναμώνοντας το επιτελείο της στην Εξωτερική Πολιτική και Άμυνα ώστε να εργαστεί εντατικά και στα παραπάνω σημεία, θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά και στον πολύπαθο τομέα των Ελληνοτουρκικών σχέσεων.Κοφινάκος Γιώργος
Διευθύνων Σύμβουλος
StormHarbour London
Επισκέπτης Καθηγητής
Rutgers Graduate School New Jersey, USA
www.bankingnews.gr
ΠΗΓΗ infognomonpolitics
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου