Ελληνική φιλοσοφία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια


Με τον όρο ελληνική φιλοσοφία εννοείται ο φιλοσοφικός στοχασμός που αναπτύχθηκε στο ελλαδικό χώρο ή στις επικράτειές του ανά τους αιώνες έως τη σύγχρονη εποχή. Το κυριότερο κριτήριο συνέχειας για την εξέλιξη της ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης είναι η πολιτισμική συνέχεια, η κοινή γλώσσα, η υποκειμενική αίσθηση της κοινής καταγωγής -ειδικά στην Ελληνιστική εποχή- το κοινό γεωγραφικό και ιστορικό πλαίσιο αναφοράς.
Εκτός των παραπάνω υφίστανται και κριτήρια θεματικής συνάφειας και κοινών προβλημάτων που χαρακτηρίζουν συγκεκριμένα γνωρίσματα των διακριτών περιόδων του ελληνόφωνου φιλοσοφικού στοχασμού.
Βάσει των παραπάνω απαιτείται περιοδολόγηση αυτού που ονομάζεται ελληνική φιλοσοφία, χωρίς την οποία δεν είναι δυνατή η παρακολούθηση της εξέλιξης του φιλοσοφικού στοχασμού και του τρόπου με τον οποίο αναπτύχθηκε εκτός των γεωγραφικών ορίων της ελληνικής επικράτειας κατά την αρχαιότητα. Η αρχαιοελληνική περίοδος μέχρι τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες αποτελεί αναμφίβολα τον κορμό αυτού που αποκαλείται διεθνώς ελληνική φιλοσοφία. Ακολουθεί η βυζαντινή περίοδος μέχρι την Άλωση, η οποία ενδιαφέρει τόσο για την διάσωση, την επεξεργασία και την μετάδοση της αρχαίας φιλοσοφικής σκέψης, όσο και για τη σύνθεσή της με τον Χριστιανισμό. Τον κύκλο κλείνει η νεότερη και η σύγχρονη φιλοσοφία, η οποία δεν ενδιαφέρει τόσο για την πρωτοτυπία της σε θέματα στοχασμού, αλλά ως ιστορική αποτύπωση της συνειδητοποίησης του νέου ελληνισμού με την οικειοποίηση του αρχαιοελληνικού παρελθόντος και την παράλληλη πρόσληψη της δυτικής φιλοσοφικής σκέψης.

Πίνακας περιεχομένων

• 1 Αρχαιοελληνική φιλοσοφία
  • 1.1 Προσωκρατικοί φιλόσοφοι
    • 1.1.1 Ατομικοί φιλόσοφοι
  • 1.2 Σοφιστές φιλόσοφοι
  • 1.3 Ελάσσονες Σωκρατικοί φιλόσοφοι
  • 1.4 Κυνικοί φιλόσοφοι
  • 1.5 Κυρηναϊκοί φιλόσοφοι
  • 1.6 Ηλειακοί φιλόσοφοι
  • 1.7 Ερετρικοί φιλόσοφοι
  • 1.8 Μεγαρικοί φιλόσοφοι
  • 1.9 Διαλεκτικοί φιλόσοφοι
  • 1.10 Σωκράτης
  • 1.11 Πλάτων
  • 1.12 Πυθαγόρας
  • 1.13 Αριστοτέλης
• 2 Ελληνιστική φιλοσοφία
  • 2.1 Επικούρειοι φιλόσοφοι
  • 2.2 Στωικοί φιλόσοφοι
  • 2.3 Σκεπτικοί φιλόσοφοι
  • 2.4 Πυρρωνισμός
• 3 Ύστερη αρχαιότητα
  • 3.1 Νεοπυθαγορισμός
  • 3.2 Μεσοπλατωνισμός
  • 3.3 Νεοπλατωνισμός
  • 3.4 Ύστερος Νεοπλατωνισμός
• 4 Ελληνική φιλοσοφία στους Άραβες και το Βυζάντιο
• 5 Βυζαντινή φιλοσοφία
• 6 Νεότερη και σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη
• 7 Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
• 8 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Αρχαιοελληνική φιλοσοφία

Κύριο λήμμα: Επτά σοφοί της αρχαίας Ελλάδας

Προσωκρατικοί φιλόσοφοι

• Αναξαγόρας
• Αναξίμανδρος
• Αναξιμένης
• Εμπεδοκλής
• Ζήνων ο Ελεάτης
• Ηράκλειτος
• Θαλής
• Μέλισσος ο Σάμιος
• Ξενοφάνης
• Παρμενίδης
• Πυθαγόρας

Ατομικοί φιλόσοφοι

• Λεύκιππος
• Δημόκριτος

Σοφιστές φιλόσοφοι

• Γοργίας ο Λεοντίνος
• Πρωταγόρας ο Αβδηρίτης
• Πρόδικος ο Κείος
• Ιππίας ο Ηλείος
• Κριτίας
• Αντιφών

Ελάσσονες Σωκρατικοί φιλόσοφοι

• Αισχίνης ο Αθηναίος
• Αντισθένης
• Αρίστιππος ο Κυρηναίος
• Ευκλείδης ο Μεγαρεύς
• Φαίδων ο Ηλείος

Κυνικοί φιλόσοφοι

• Αντισθένης
• Διογένης της Σινώπης
• Λεωνίδας ο κυνικός
• Μάξιμος ο Αλεξανδρεύς
• Μελέαγρος
• Μόνιμος ο Συρακούσιος
• Ονησίκριτος
• Κράτης ο Θηβαίος
• Μητροκλής ο Μαρώνειος
• Μένιππος εκ Γαδάρων
• Μενέδημος
• Βίων ο Βορυσθενίτης
• Κερκιδάς ο Μεγαλοπολίτης
• Ποσείδιππος^{[χρειάζεται αποσαφήνιση]}
• Σαλούστιος
• Τέλης
• Φοίνιξ ο Κολοφώνιος

Κυρηναϊκοί φιλόσοφοι

Ιδρυτής ο Αρίστιππος του Σωκρατικού κύκλου ή Αρίστιππος ο Σωκρατικός

• Αρήτη
• Αρίστιππος ο μητροδίδακτος
• Θεόδωρος ο άθεος, Θεοδώρειοι
• Αννίκερις, Αννικέρειοι
• Ηγησίας, Ηγησιακοί

Ηλειακοί φιλόσοφοι

• Φαίδων ο Ηλείος, ιδρυτής
• Μενέδημος ο Ερετριέας, μεταγενέστερα ιδρυτής της Ερετρικής Σχολής

Ερετρικοί φιλόσοφοι

Μενέδημος ο Ερετρικός ιδρυτής

Μεγαρικοί φιλόσοφοι

• Ευκλείδης ο Μεγαρεύς,ιδρυτής
• Ιχθύας
• Στίλπων ο Μεγαρεύς.

Διαλεκτικοί φιλόσοφοι

• Κλεινόμαχος ο Θούριος, ιδρυτής
• Διόδωρος Κρόνος
• Φίλων
• Διονύσιος Χαλκηδών

Σωκράτης

Πλάτων

Πυθαγόρας

Αριστοτέλης

Ελληνιστική φιλοσοφία

Επικούρειοι φιλόσοφοι

Στωικοί φιλόσοφοι

Σκεπτικοί φιλόσοφοι

Πυρρωνισμός

Ύστερη αρχαιότητα

Νεοπυθαγορισμός

Μεσοπλατωνισμός

Νεοπλατωνισμός

Ύστερος Νεοπλατωνισμός

Ελληνική φιλοσοφία στους Άραβες και το Βυζάντιο

Βυζαντινή φιλοσοφία

Κύριο λήμμα: Βυζαντινή φιλοσοφία

Οι σχέσεις της θρησκείας και της θεολογίας με τη φιλοσοφία και την επιστημονική σκέψη κατά τη βυζαντινή περίοδο και την περίοδο της τουρκοκρατίας είναι μια θεματική που απασχολεί ιδιαίτερα τον χώρο της έρευνας για το Βυζάντιο. Tο ερώτημα αν στη συγκεκριμένη περίοδο υπήρξε καλλιέργεια αυτόνομης φιλοσοφικής σκέψης ή η φιλοσοφία παρέμεινε «θεραπαινίς» της θεολογίας ερμηνεύεται κυρίως από τη στάση της πατερικής παράδοσης και των βυζαντινών λογίων απέναντι στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία.

Νεότερη και σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

• Windelband W. - Heimsoeth H., Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας, Τομ. Α΄, Μ.Ι.Ε.Τ. (Αθήνα 2001 δ΄), ISBN 960-250-051-4.
• Καλογεράκος Ι. - Θανασάς Π. "Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι", στο Ελληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη από την Αρχαιότητα έως τον 20ο αιώνα, Ε.Α.Π., (Πάτρα, 2000), ISBN 960-538-290-3.
• Κ. Γ. Αθανασόπουλος, Ancillae Theologiae: Το φιλοσοφείν και Θεολογείν κατά το Μεσαίωνα και το Βυζάντιο, εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 2004, σελ.350 (με πίνακες και λεπτομερή βιβλιογραφία στην Ελληνική, Λατινική, Αγγλική, Γαλλική και Γερμανική) (ISBN: 960-7956-94-X)
• Κ. Γ. Αθανασόπουλος, Φιλοσοφία στην Ευρώπη, τόμος Α: Η Φιλοσοφία στην Ευρώπη από τον 6ο ως τον 16ο αι., Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα 2001, σελ.203 (ISBN: 960-538-286-5)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Stanford Encyclopedia of Philosophy
• Internet Encyclopedia of Philosophy
• ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ