Η Αρκαδική Γη, από τις πρώτες στιγμές του αγώνα για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, αποτέλεσε την αφετηρία και τον κύριο χώρο που έλαβαν χώρα πολλές πολεμικές αναμετρήσεις, καθεμιά από αυτές με τη δική της ιδιαιτερότητα και βαρύτητα, όλες τους όμως αξιομνημόνευτες, τόσο στα πλαίσια της εντόπιας όσο και της ευρύτερης ελληνικής ιστορίας.
Η 12η Μαϊου 1821 αποτέλεσε ημερομηνία-ορόσημο για την μετέπειτα πορεία και εξέλιξη της νεοεκδηλωθείσας εκείνη την περίοδο, Ελληνικής Επανάστασης.
Τότε διαδραματίστηκαν τα γεγονότα της ιστορικής μάχης του Βαλτετσίου (12-13 Μαϊου 1821) , η οποία με τη νικηφόρο έκβασή της, γέμισε με θάρρος και αυτοπεποίθηση τους επαναστάτες.
Ουσιαστικά αποτέλεσε προπομπό της μετέπειτα θρυλικής απελευθέρωσης της Τριπολιτσάς, λίγους μήνες αργότερα, το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.
Με την εκδήλωση της επανάστασης, το Μάρτιο του 1821, η Τριπολιτσά αποτέλεσε από τους επαναστατημένους Έλληνες, τον πρωταρχικό και κύριο στόχο, καθώς η πόλη ήταν το διοικητικό κέντρο της Πελοποννήσου και πιθανή απελευθέρωσή της, θα προσέδιδε τεράστια δυναμική στον αγώνα αλλά και θα επέφερε ισχυρό πλήγμα στην τουρκική πλευρά.
Οι προεργασίες για την πολιορκία της Τριπολιτσάς ξεκίνησαν από τον Απρίλιο, όπου με την ηγετική καθοδήγηση του Γέρου του Μοριά, επιλέχθηκε ως χώρος αφετηρίας των επιθέσεων, το Βαλτέτσι, το μικρό χωριό που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα από την Τριπολιτσά.
Η φυσική οχυρωματικότητα που δημιουργούσαν οι λόφοι του Βαλτετσίου, οδήγησαν τον Κολοκοτρώνη να επιλέξει την περιοχή ως εφαλτήριο των σωμάτων του στο δρόμο για την Τριπολιτσά.
Υπό τη ηγεσία του Κολοκοτρώνη, συγκεντρώθηκαν στο Βαλτέτσι Αρκαδικά τμήματα, Μανιάτες (Μαυρομιχαλαίοι, Γιατρακαίοι) και Μεσσήνιοι (Μητροπέτροβας, Φλεσσσαίοι)
Η Ελληνική παρουσία στην περιοχή δεν πέρασε απαρατήρητη από τους Τούρκους.
Παρά το γεγονός, ότι πλέον η τουρκική πλευρά, κατά το έτος 1821, είχε «ανοιχτά» διάφορα πολεμικά μέτωπα (ο Χουρσίτ Πασάς διεξήγε αγώνα κατά του Αλή Πασά στην Ήπειρο) , αποστέλλεται ο Κεχαγιά-μπέης στην Πελοπόννησο, προς καταστολή τόσο της απόπειρας κατάληψης της Ακροκορίνθου από τα ελληνικά τμήματα, όσο και την ενίσχυση της άμυνας της Τριπολιτσάς, με σκοπό να βάλει τέλος σε οποιαδήποτε επιβουλή και βλέψεις των επαναστατημένων Ελλήνων.
Η κάθοδος του Κεχαγιάμπεη από την Ήπειρο έγινε χωρίς να συναντήσει ιδιαίτερα εμπόδια.
Με την κατάλυση της εξέγερσης της Ακροκορίνθου, στρατοπεδεύει στην Τριπολιτσά στις 23 Απριλίου του 1821.
Μια πρώτη επίθεση
Την επομένη, 24 Απριλίου, ο Κεχαγιάμπεης επιχειρεί έφοδο προς το Βαλτέτσι , το οποίο υπερασπίζεται ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης.
Οι Τούρκοι αρχικά αιφνιδιάζουν τις λίγες εκείνη τη στιγμή ελληνικές δυνάμεις και δείχνουν να είναι νικητές.
Κυριακούλης Μαυρομιχάλης
“…Οι Τούρκοι μας επήραν το χωρίον Βαλτέτσι και μας έσπρωξαν κατά το βορεινόν μέρος σιμά του χωριού, όπου είναι ο δρόμος των Αραχαμιτών.
Εκεί επολέμησαν μόνοι των οι μεγάλοι καπεταναίοι και τους εσταμάτησαν, άλλως έπιαναν ζωντανόν τον Κυριακούλη…”(Φωτάκος)
Οι οχυρωμένοι Έλληνες μαχόμενοι με απαράμιλλο θάρρος, δεν παραδίδουν την τοποθεσία στον Κεχαγιάμπεη, ο οποίος επιφέρει μεγάλη ζημιά στον υλικό τομέα (προμήθειες, ζώα, αποθέματα).
Καταλυτική ήταν η άμεση ανταπόκριση του Πλαπούτα καθώς και το έφιππο τμήμα με επικεφαλής τον Κολοκοτρώνη, ο οποίος κατεδίωξε τους επιτιθέμενους και τους εξανάγκασε να αποσυρθούν εκ νέου μέσα στο κάστρο της Τριπολιτσάς.
Η αναδιοργάνωση των ελληνικών δυνάμεων
Με σκοπό την αποφυγή στο μέλλον της περίπτωσης του τουρκικού αιφνιδιασμού, επιτεύχθηκε από τον Κολοκοτρώνη, η αναδιοργάνωση της άμυνας του Βαλτετσίου , με σκοπό να είναι σε θέση να δεχθεί νέα αναμενόμενη τουρκική επίθεση.
Τοποθετούνται παρατηρητές στους λόφους γύρω απ’ την Τρίπολη και καλύπτονται όλοι οι δρόμοι και τα μονοπάτια, για αποκλειστεί η περίπτωση αιφνιδιασμού.
Οποιαδήποτε τουρκική κίνηση γινόταν αντιληπτή, θα γνωστοποιείτο με σήματα φωτιάς.
Το άναμμα μιας φωτιά θα φανέρωνε ότι οι Τούρκοι είχαν πορεία προς το Λεβίδι, δύο φωτιές για το Βαλτέτσι και τρεις για τα Βέρβαινα, έτσι ώστε να υπάρχει άμεση αλληλοβοήθεια και στήριξη προς τον τομέα που θα κινδύνευε, ανάλογα με την κίνηση των Τούρκων.
Η μεγάλη επίθεση (12 Μαϊου)
Στις 12 Μαϊου 1821, εκδηλώνεται η μεγάλη επίθεση του Κεχαγιάμπεη, με περισσότερους από 12.000 στρατιώτες κατά των Ελληνικών θέσεων στο Βαλτέτσι.
Το πρώτο Τουρκικό τμήμα υπό τον Τούρκο Ρουμπή κατευθύνθηκε προς το Βαλτέτσι.
Στους Τούρκους υπήρχε η βεβαιότητα ότι θα μπορούσαν εύκολα να διαλύσουν το Ελληνικό στρατόπεδο και να συνεχίσουν την πορεία τους προς τη Μεγαλόπολη.
Η σιγουριά για την νίκη τους μάλιστα τους οδήγησε να στείλουν τουρκικό τμήμα στους Αραχαμίτες, για να εμποδίσει την υποχώρηση των υπερασπιστών του Βαλτετσίου.
Ο Κολοκοτρώνης γράφει στα απομνημονεύματά του:
«…Εις τήν Πάνω Χρέπα, απάνω απὸ τὴν Τριπολιτσά, είχαμε βάρδιαις καὶ έδιδαν είδηση, πόθεν πάνε οἱ Τοῦρκοι. Εκείνην τὴν ημέρα μας έκαναν σινιάλο, ότι οἱ Τούρκοι πάνε εις τὸ Βαλτέτσι· – μας έκαμαν φωτιαίς ότι οἱ Τούρκοι πάνε είς τὸ Βαλτέτσι.
Ευθὺς εκίνησα μὲ τοὺς 800 καὶ έκαμα διαταγὴν’ ακολουθήσουν κ’ οί άλλοι· όσο νὰ έλθουν οἱ Τούρκοι είς τὸ Βαλτέτσι, εφθάσαμεν καὶ ημείς..»
Ο πρώτος στόχος που δέχεται επίθεση από το τμήμα του Ρουμπή , είναι το ταμπούρι του Μεσσήνιου Μητροπέτροβα. Η πίεση είναι ασφυκτική και οι Τούρκοι σφυρικοπούν τις ελληνικές θέσεις.
«…Ἄνοιξε ο πόλεμος του Βαλτετσιού. Τοὺς δικούς μας τοὺς πολιόρκησαν οι 5000…»
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Η άφιξη του τμήματος του Κολοκοτρώνη σε συνδυασμό με την συνδρομή του Πλαπούτα αλλάζουν τα δεδομένα υπέρ των Ελλήνων, δημιουργώντας έναν κλοιό πυρών, εντός του οποίου βρίσκονται οι μέχρι πρότινος διαφαινόμενοι νικητές του Ρουμπή.
Δημήτριος Πλαπούτας
«…Ἠμείς οἱ 800 εδυναμώσαμεν τὸν τόπον για να μᾶς πάρουν τὰ οπίσθια οἱ Τούρκοι..Πολεμούν οἱ Έλληνες οί κλεισμένοι· έφθασε καὶ ὁ Κολιόπουλος (ενν. ο Πλαπούτας) έκλεισε τὸ Ρουμπὴ με τοὺς 5000 καὶ δὲν είχε ἀνταπόκριση μὲ τοὺς ἄλλους Τούρκους..»
Η μάχη συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια της νύχτας, με αμείωτο θάρρος και αυταπάρνηση από την ελληνική πλευρά.
Ο Κολοκοτρώνης αναφέρει ένα περιστατικό, κατά το οποίο, περνώντας μέσα από τις τουρκικές φρουρές, παρείχε ανεφοδιασμό τους ευρισκόμενους σε δυσμενή θέση υπερασπιστές:
«..Τὸ βράδυ παίρνω μερικοὺς καὶ πάγω είς τὸ καταράχι όπου ήτον οἱ σημαίες τῶν Τουρκών· επήγα κοντά, τοὺς τουφέκισα, μὲ δίδουν τέσσερα τουφέκια·
– οἱ Έλληνες οπίσω δὲν εκατάλαβαν
– : «Ζωντανοὺς θὰ σάς πιάσω, εγὼ είμαι Κολοκοτρώνης».
– «Τί είσαι σύ?»
– «Ὁ Κολοκοτρώνης».
Άδειασαν τὸν τόπον· τότε εμβήκαμε είς τὸ Βαλτέτσι, εδόσαμε φυσέκια, ψωμί, ότι αναγκαία ήτον είς ἐκείνους…»
Η αρχική υπόθεση των Τούρκων περί εύκολης επικράτησης έχει δώσει πλέον τη θέση της στην απόγνωση και την απογοήτευση, σε σημείο μάλιστα που οι βολές των τουρκικών κανονιών του Κεχαγιάμπεη πέφτουν πάνω στους συμπατριώτες τους, του τμήματος του Ρουμπή.
«Τὴν αυγὴ ὁ Κεχαϊάς έβαλε τὸ κανόνι είς τὸ ταμπούρι τοῦ Μπεϊζαντὲ (Μαυρομιχάλη) τού Ἠλία· τὸ κανόνι προσπέρναε τὸ ταμπούρι τοῦ Ἠλία καὶ έπερνε τὸ ταμπούρι τού Ρουμπῆ. Αν τὸ χαμήλωνε θὰ τὸν ἔπαιρνε…»
Ενώπιον του ορατού κινδύνου, να κυκλωθούν ολοκληρωτικά από τον ελληνικό κλοιό, ο Κεχαγιάμπεης διατάζει την άμεση υποχώρηση προς το κάστρο της Τριπολιτσάς, από όπου εφόρμησαν οι Τούρκοι.
Οι Έλληνες πλέον καταδιώκουν ανελέητα τους υποχωρούντας , οι οποίοι «σπέρνουν» με τα πτώματα τους, το διάβα προς τη σωτηρία.
Η άτακτη τουρκική φυγή κληροδοτεί αναρίθμητο πολεμικό υλικό, λάφυρο πλέον στα χέρια των Ελλήνων. Και οι απώλειες των Τούρκων θα ήταν τρομακτικά μεγαλύτερες , αν οι Έλληνες δεν είχαν επιδοθεί στην καθιερωμένη –μετά από κάθε μεγάλη πολεμική επιτυχία- λαφυραγωγία.
«…Οἱ Έλληνες έπεσαν είς τὰ λάφυρα και είς τους σκοτωμένους καὶ δὲν ακολουθοῦσαν μὲ προθυμία..»
Οι ιστοριογράφοι μνημονεύουν την παρουσία της Μανιάτισσας Σάββαινας στη μάχη του Βαλτετσίου, στο ταμπούρι του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, η οποία είχε αναλάβει τον ανεφοδιασμό των ελληνικών θέσεων, τρέχοντας άφοβα και αγόγγυστα από ταμπούρι σε ταμπούρι, για την οποία αργότερα εκδόθηκε και έγγραφο παροχής υπηρεσιών προς την Πατρίδα, εις ένδειξη τιμής, καθώς «…δεν έλλειψε και εις του Βαλτετσίου τον πόλεμον μαχομένη γενναιότατα δια την πατρίδα, σκοτώνοντας με το χέρι της δύο εχθρούς…»
Οι τουρκικές απώλειες ήταν τεράστιες, σε σχέση με την ελάχιστες ελληνικές. Στα απομνημονεύματα του Κανέλλου Δεληγιάνη, γίνεται λόγος για την διάσωση του περίπου του 1/5 από το αρχικό τμήμα που γλύτωσε και επέστρεψε στα κάστρα της Τριπολιτσάς, ενώ για τις ελληνικές απώλειες, ο ίδιος αναφέρει ότι ήταν περίπου 20 – 25.
Σε κάθε περίπτωση, η σημασία της ολιγοπρόβλητης μάχης του Βαλτετσίου ήταν εξαιρετικά μεγάλης σημασίας, μιας και μέσω αυτής, θεμελιώθηκε η Ελληνική Επανάσταση ως κίνημα, στηρίχθηκε σε συμπαγείς βάσεις ως εθνικό επαναστατικό κίνημα και όχι φαινόμενο τοπικών στασιαστών αλλά κυρίως δημιούργησε την αίσθηση του νικητή απέναντι στους Τούρκους, οι οποίοι μέχρι τότε φάνταζαν ανίκητοι.
Η δημοτική μούσα δε θα μπορούσε να μην υμνήσει τον ηρωισμό των αγωνιστών του Βαλτετσίου, αποτυπώνοντας σε τραγούδια και ποιήματα την αιώνια τιμή και μνημόνευση τους:
«..Τρία μπαϊράκια κίνησαν από μέσα από τη χώρα,
το ένα πάει στα Τρίκορφα, τ’ άλλο στους Αραχαμίτες,
κι αυτός ο Κεχαγιάμπεης πηγαίνει στο Βαλτέτσι.
Ο Κυριακούλης του μιλάει κι ο Μπεζαντές του λέει:
“Πού πας, βρε Κεχαγιάμπεη, τ’ Αλή πασά κοπέλι;
Εδώ δεν είναι Κόρινθος, δεν είναι Πέρα Χώρα,
δεν είναι τ’ αργίτικα κρασιά, του Μπέλεση τα κριάρια.
Εδώ είν’ ορδή Καρύταινας, μανιάτικο ντουφέκι,
Κολοκοτρώνης αρχηγός με το Μαυρομιχάλη..»
ΠΗΓΗ armyvoice
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου