«Πειραιάς, 1922: Τεκμήρια προσφυγιάς»: Η αλλαγή της πόλης 100 χρόνια πριν, η αυτοοργάνωση

Άφιξη προσφύγων στο λιμάνι του Πειραιά, 1922 (φωτ.: Συλλογή Π. Πουλίδη / Αρχείο ΕΡΤ)

Τ

 Μια έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή

Το λιμάνι των προσφύγων θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο Πειραιάς, και όχι άδικα, καθώς εκεί ξεφορτώθηκε ανθρώπινο φορτίο πληγωμένο, το οποίο είχε αφήσει πίσω του χώματα, νεκρούς και αγνοούμενους. Υπολογίζεται ότι από τα 1,2 εκατ. Έλληνες της Μικρασίας και του Πόντου που ήρθαν στην Ελλάδα, οι περισσότεροι αποβιβάστηκαν στον Πειραιά, ο οποίος για κάποιους ήταν ενδιάμεσος σταθμός, για άλλους τελικός προορισμός.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο πληθυσμός της πόλης από 120.000 κατοίκους το 1921, να ξεπεράσει τους 200.000 περίπου, το 1928. Οι νέοι προσφυγικοί συνοικισμοί που αναπτύχθηκαν οδήγησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1930 στη δημιουργία νέων δήμων.

Πρόσφυγες στα σκαλιά της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στον Πειραιά, 1922 (φωτ.: Συλλογή Π. Πουλίδη / Αρχείο ΕΡΤ)

Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, το Ιστορικό Αρχείο σε συνεργασία με τη Δημοτική Βιβλιοθήκη και τη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά παρουσιάζουν την έκθεση «Πειραιάς, 1922: τεκμήρια προσφυγιάς». Τα εγκαίνια θα γίνουν την Τρίτη, στις 6 το απόγευμα.

«Η έλευση των προσφύγων στον Πειραιά αποτελεί γεγονός κομβικής σημασίας στη νεότερη ιστορία της πόλης, όχι μόνο γιατί την αναδιατάσσουν, αλλά κυρίως γιατί αναδιατάσσουν τις οικονομικές και τις κοινωνικές της δομές», σημειώνει η ιστορικός και διευθύντρια Πολιτισμού Δήμου Πειραιά.

Προσφυγικές κατοικίες στην Κοκκινιά, τη δεκαετία του 1920 (πηγή: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο)

Στην έκθεση έμφαση δίνεται στις αιτήσεις πολιτογράφησης που φυλάσσει το Ιστορικό Αρχείο Δήμου Πειραιά. Αυτές υπογράφονταν υποχρεωτικά από συλλόγους προσφύγων που δημιουργήθηκαν εκείνη την περίοδο και οι οποίοι ήταν αρμόδιοι να βεβαιώσουν την πραγματική ταυτότητα του ατόμου, ελλείψει άλλων πιστοποιητικών προκειμένου να πολιτογραφηθεί. Πρόκειται για μια περίπτωση αυτοργάνωσης με στόχο τόσο την αποκατάσταση και την κοινωνική ένταξη, όσο και τη διατήρηση της μνήμης και της πολιτισμικής ταυτότητας.

Σημαντική η συνεισφορά αρχειακού υλικού και προσωπικών κειμηλίων από τον εξωραϊστικό και πολιτιστικό σύλλογο κατοίκων Μικρολίμανου Πειραιώς «Απόγονοι Μικρασιατών Προσφύγων – 1922» και οπτικοακουστικού υλικού από το Αρχείο της ΕΡΤ.

• Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, Φίλωνος 29.
• Διάρκεια: 13 Δεκεμβρίου έως 28 Φεβρουαρίου 2023.
• Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα με Παρασκευή, 10:00-14:00 και 17:00-20:00, Σάββατο και Κυριακή, 10:00-14:00.
• Είσοδος ελεύθερη.

ΠΗΓΗ pontosnews