Τι συμβαίνει με την Αγιά Σοφιά;

Tου Δημ. Σταθακόπουλου
Δρ κοινωνιολογίας της ιστορίας και πολιτισμού ( οθωμανικής περιόδου) Παντείου Πανεπιστημίου, δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω, μέλους του Δ.Σ του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά, μέλους της Ελληνικής αντιπροσωπείας στην Ένωση Ευρωπαϊκών Δικηγορικών Συλλόγων ( CCBE, Βρυξέλλες ) – Μουσικολόγου. Aπό το kalavrytanews

Κινήσεις των Ελλήνων διεθνώς να ξαναγίνει εκκλησία η αγ. Σοφία ;
Αντι-κινήσεις των Τούρκων να ξαναγίνει Τζαμί.
Θέματα ερμηνείας των Βυζαντινών αυτοκρατορικών χρυσόβουλων αναφορικά με τις γαίες , τα κτήματα και κτίσματα στην Ελλάδα ( θυμηθείτε υποθ. Βατοπαιδίου/ Βατοπεδίου ) ;
Αντι- Θέματα ερμηνείας των σουλτανικών "χρυσόβουλων" στην Τουρκία αναφορικά με το διαχρονικό τους κύρος και τη νομική τους σύγκρουση με τις αποφάσεις του ΚΕΜΑΛ να μετατραπεί η αγ. Σοφιά από τζαμί σε μουσείο.
Προχθές τέθηκε το θέμα στον τ/Υ.Πολιτισμού και αρχικώς ο τ/ Υπουργός είπε πως δεν γεννάται θέμα. Η αγ. Σοφιά θα παραμείνει μουσείο. Υπάρχουν άλλα τζαμιά ( ιστορικά, ανακαινισμένα και νέα ) για να ασκούνται τα θρησκευτικά καθήκοντα των Μουσουλμάνων.


Τι λέει αυτό στους Ελληνες που ξαναθέλουν την αγ. Σοφιά εκκλησία ;
" Καθίστε καλά, γιατί έχουμε κι' εμείς θερμοκέφαλους, οι οποίοι άν κάνουμε την αγ. Σοφιά εκκλησία, θα μας φάνε ζωντανούς , αφού ήδη ζητούν να την ξανακάνουμε τζαμί. Γι' αυτό ηρεμήστε και αφήστε την ΜΟΥΣΕΙΟ για να την χαιρόμαστε όλοι, όπως ο σοφός Κεμάλ είχε αποφασίσει".
Γειά σας Ελληνες για άλλη μιά φορά .... !!!
Παρακάτω ακολουθεί ολόκληρο ρεπορτάζ από την Κων/πολη,
Φιλικά,
Δρ. Δημ. Σταθακόπουλος

Παίζονται υπόγεια παιχνίδια στο ΑΚΡ για να γίνει η Αγία Σοφία τζαμί;  / Τι λέει ο τ/Υπουργός Πολιτισμού;             «Βαθειά ΙΣΤΟΡΙΑ» (Derin TARİH). Έτσι λέγεται το νέο πολύχρωμο, πολυτελές, τυπωμένο σε χαρτί ιλουστρασιόν, μηνιαίο περιοδικό εκλαϊκευμένης ‘ιστορίας’, που στο 3ο τεύχος του (Ιουνίου 2012) πραγματεύεται το θέμα της ‘λειτουργίας της Αγίας Σοφίας ως τζαμί’ με τον τίτλο «Ποιος θα σώσει την Αγία Σοφία απ’ την αιχμαλωσία» στο εξώφυλλό του.             Ας δούμε πρώτα ποιος το βγάζει. Η εταιρία Diyalog Dergi Yayıncılık AŞ (ΑΕ Περιοδικών Εκδόσεων Ντιγιαλόγκ), με ιδιοκτήτη και κατά το νόμο υπεύθυνο τον Μουσταφά Αλμπαϊράκ, που είναι επίσης πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρίας Diyalog Gazetecilik AŞ (Ντιγιαλόγκ Δημοσιογραφική ΑΕ), η οποία εκδίδει την ‘Γενί Σαφάκ’, φιλοκυβερνητική εφημερίδα με τιράζ περίπου 100 χιλ φύλλα.  Η ‘Γενί Σαφάκ’ έχει ενδιαφέρουσα ιστορία: πρωτοβγήκε τον Ιανουάριο του 1995 (ο Ερντογάν εξελέγη δήμαρχος Κωνσταντινούπολης τον Μάρτιο 1994).  Η ιδιοκτήτριά της οικογένεια Αλμπαϊράκ (Albayrak Holding, με δραστηριότητες σε ποικίλους τομείς από την χρυσοχοϊα μέχρι την ενέργεια και από τις εκδόσεις ως τα εφοπλιστικά και τη  διαχείριση λιμανιών), λέγεται ότι κέρδισε τα πολλά λεφτά που της επέτρεψαν να χτίσει μια ‘οικονομική αυτοκρατορία’ στο διάστημα που ο Ερντογάν ήταν δήμαρχος Κωνσταντινούπολης (1994-1998).  Οι Αλμπαϊράκ που χρηματοδότησαν την εκστρατεία του Ερντογάν για την δημαρχία της Πόλης, εξακολουθούν και σήμερα να ελέγχουν τις μεταφορές (λεωφορεία) της Κωνσταντινούπολης, τη συλλογή απορριμμάτων, το μετρό, την εταιρία διαφημίσεων του Δήμου κ.α. ‘διαγωνισμοί’ που τους κέρδιζαν, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, ‘σκανδαλωδώς’ –οι υποθέσεις αυτών των διαγωνισμών έφτασαν κάποια στιγμή στο Ελεγκτικό Συνέδριο (Sayıştay), οι επιθεωρητές του οποίου διαπίστωσαν 53 διαγωνισμούς του Δήμου που τους είχαν πάρει διάφορες εταιρίες των Αλμπαϊράκ, αλλά το ζήτημα δεν έφτασε ποτέ στα δικαστήρια. Ειρήσθω εν παρόδω ότι ο τ/Πρωθυπουργός Ερντογάν έχει μια εταιρία ‘διανομής τροφίμων’ –την Emniyet Gıda- τη διεύθυνση της οποίας έχει από το 2003 αναλάβει ο γιός του Μπουράκ.  Η κόρη του Εσρά είναι παντρεμένη με τον Μπεράτ Αλμπαϊράκ, γιό του μεγαλύτερου από τα έξι αδέλφια της οικογένειας, Σαντίκ.             Το πρώτο τεύχος του άνω αναφερόμενου περιοδικού (Απρίλιος 2012) είχε ως θέμα εξωφύλλου τα απομνημονεύματα του στρατηγού Κιαζίμ Καράμπεκιρ για τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας [ο Καράμπεκιρ ήταν ο πρώτος ανώτερος αξιωματικός του οθωμανικού στρατού που τάχθηκε στο πλευρό του Μουσταφά Κεμάλ από το 1919, αργότερα όμως διαφώνησε μαζί του και το όνομά του ήταν πρώτο στον κατάλογο των ‘αντιπολιτευομένων’,  ενώ το 1926, μετά την απόπειρα δολοφονίας του Κεμάλ στη Σμύρνη, συνελήφθη, δικάστηκε σε Λαϊκό Δικαστήριο, αθωώθηκε, αλλά υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την πολιτική. Η επίσημη τουρκική ιστορία τον αναφέρει ακροθιγώς και αορίστως ως ‘τον στρατάρχη που βοήθησε τον Ατατούρκ’, ανεπισήμως όμως είναι γνωστές πλέον οι διαφωνίες του από τα «Απομνημονεύματά» του, τα οποία μπόρεσαν να επανεκδοθούν το 1951 από το μοναδικό αντίτυπο που είχε διαφύγει την πυρά που είχε διατάξει ο Ατατούρκ το 1932… Μια από τις κύριες διαφωνίες του Καράμπεκιρ με τον Ατατούρκ ήταν η καταστολή της θρησκείας, καθώς ο ίδιος ήταν άνθρωπος θρήσκος και είναι ‘ο κρυφός ήρωας’ των ισλαμιστών της Τουρκίας…], και το δεύτερο τεύχος (Μάιος 2012) με τον τίτλο ‘το τελευταίο μήνυμα του Μεντερές’ στο εξώφυλλο, πραγματευόταν μαρτυρίες θυμάτων του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 27.5.1960.  [Ο Μεντερές που είχε κάπως χαλαρώσει τις θρησκευτικές απαγορεύσεις  είναι το ‘ίνδαλμα’ του τ/Πρωθυπουργού, ο οποίος αναφέρεται πάντοτε σε αυτόν τονίζοντας ότι ‘είναι συνεχιστής της δικής του πολιτικής’.  Ο Μεντερές εκτελέστηκε δι’ απαγχονισμού με απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου της χούντας του 1960 και όταν ο Ερντογάν λέει ‘εγώ μπήκα στην πολιτική κρατώντας στο χέρι μου το σάβανο’ –πράγμα που επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία-, όλοι στην Τουρκία καταλαβαίνουν τι εννοεί…].             Από τη μέχρι τώρα θεματολογία προκύπτει ότι ο στενός κύκλος του Ερντογάν βγάζει [και] ένα περιοδικό ‘ιστορίας’ για να προβάλλει και να ‘φωτίσει’ θέματα που αφορούν τους ισλαμιστές και το κεμαλικό καθεστώς κράτησε στο σκοτάδι. Σύμφωνα με τον διευθυντή του εν λόγω περιοδικού, δημοσιογράφο και συγγραφέα Μουσταφά Αρμαγάν, «με το περιοδικό αυτό όσα ξέρατε για την ιστορία, θα γίνουν ‘ιστορία’».  Ο Αρμαγάν έχει μια εκπομπή ‘ιστορίας’ στο φιλοϊσλαμικό κανάλι TVNET, γράφει από το 1995 θέματα ιστορίας στο κυριακάτικο ένθετο της φιλοϊσλαμικής (της κοινότητας Φετουλλάχ Γκιουλέν) ‘Ζαμάν’ και μεταξύ των βιβλίων του βρίσκονται οι τίτλοι ‘Η άγνωστη ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας’, ‘Τα 50 μεγάλα ψεύδη της Ευρώπης’, ‘Η πρόσφατη ιστορία με τα μάτια του Καράμπεκιρ’, ‘Η εποχή του μονοκομματικού καθεστώτος’…             Το κύριο θέμα του 3ου τεύχους του περιοδικού,  έχει στόχο –όπως φαίνεται και από τον τίτλο του εξωφύλλου: ‘Ποιος θα σώσει την Αγία Σοφία από την Αιχμαλωσία’- να υποστηρίξει ‘επιστημονικά’ την ‘επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας σαν τζαμί’.  Το θέμα καταλαμβάνει 29 σελίδες (20-49) του περιοδικού με πολλές φωτογραφίες και περιλαμβάνει δύο κείμενα των : Ισμαήλ Καρά, καθηγητή Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Μάρμαρα της Κωνσταντινούπολης, με τίτλο «Η Αγία Σοφία ως Μουσείο: η ‘ειρηνική’ άρνηση της Άλωσης» και Αχμέτ Άκγκιουντούζ, πρύτανη του Ισλαμικού Πανεπιστημίου του Ρότερνταμ, «Γιατί πρέπει η Αγία Σοφία να ξαναγίνει τζαμί», συνέντευξη με τον νυν διευθυντή του Μουσείου Αγίας Σοφίας Χαλούκ Ντουρσούν με τον τίτλο «Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε μουσείο είναι αποτέλεσμα μιας εποχής παραφροσύνης, ανεπάρκειας και ρήξης» και απαντήσεις στο ερώτημα ‘πρέπει να παραμείνει μουσείο ή να γίνει τζαμί;’ του Αντνάν Ερτέμ, διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων, του νομικού καθηγητή Χουσεϊν Χατεμί, του συγγραφέα Μεχμέτ Νιγιαζί και του καθηγητή ιατρικής και ποιητή Χιουσρέβ Χατεμί.             Το άρθρο του Αχμέτ Άκγκιουντούζ κοσμεί ένα φωτογραφικό αντίτυπο του Διατάγματος του Υπουργικού Συμβουλίου της 24.11.1934 με τις υπογραφές 12 υπουργών και του Προέδρου της Δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ, βάσει του οποίου η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε μουσείο. Το μεταφράζουμε ολόκληρο :              «Η υπ’ αριθμό 94041 από 14.11.1934 γνωμοδότηση που ελήφθη από το Υπουργείο Παιδείας [τα θέματα πολιτισμού ήταν τότε ανατεθειμένα σε αυτό το υπουργείο], αναφέρει ότι: φρονούμε ότι επειδή η μετατροπή σε μουσείο, λόγω της ιστορικότητάς του,  του ευρισκόμενου στην Ισταμπούλ τεμένους της Αγίας Σοφίας, ενός απαράμιλλου μνημείου αρχιτεκτονικής τέχνης, θα ευχαριστήσει όλο τον κόσμο της Ανατολής και θα χαρίσει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα ένα νέο επιστημονικό καθίδρυμα.  Προς το σκοπό αυτό ζητήθηκε από τα Βακούφια [εννοείται η Γενική Διεύθυνση Βακουφίων] να εκδώσουν μια απόφαση σχετικά με την κατεδάφιση των καταστημάτων στον περίγυρό του [τεμένους] που ανήκουν στα Βακούφια και η εκ μέρους τους απαλλοτρίωση όσων δεν ανήκουν σε αυτά για τον εξωραϊσμό της περιοχής καθώς και η εκ μέρους των Βακουφίων διάθεση ορισμένου ποσού από τον φετινό τους προϋπολογισμό και τον προϋπολογισμό των επομένων ετών για την επισκευή του [τεμένους] και την συντήρησή του.  Στην υπ’ αριθμό 153197/107 από 7.11.1934 σχετική έκθεση που εστάλη από τη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων γνωστοποιείται ότι το εν λόγω τέμενος δεν έχει κανένα βακούφι καθώς είναι ένα μνημείο που έχει απομείνει από τους Βυζαντινούς και αν και μετά τη μετατροπή του σε τζαμί παραχωρήθηκαν σε αυτό έσοδα τόσο από τους Σουλτάνους όσο και από το λαό, τα προερχόμενα από τους Σουλτάνους έσοδα καταργήθηκαν, ενώ τα έσοδα που παραχωρήθηκαν από τον λαό ήταν η ανάγνωση κορανίου και άλλες παρόμοιες θρησκευτικές φροντίδες που μπορούν να πραγματοποιηθούν και οπουδήποτε αλλού, [το κτήριο] δεν έχει κανένα έσοδο για να μπορέσει να μετατραπεί σε μουσείο και να συντηρηθεί και οι μέχρι τώρα επισκευές του γίνονταν ασχέτως των εσόδων του σε συνεργασία με άλλα βακούφια, όταν το κτήριο αυτό πάψει να είναι τέμενος  δεν θα υπάρχει ούτε αυτή η δυνατότητα ούτε ο προϋπολογισμός [της ΓΔΒ] αφήνει περιθώρια για οποιαδήποτε βοήθεια και [η ΓΔΒ] δεν έχει επίσης τη δυνατότητα να κατεδαφίσει τα καταστήματα που βρίσκονται στον περίγυρο ούτε να αγοράσει ει δυνατόν τα άλλα [καταστήματα] που ανήκουν στον έναν ή στον άλλον.             Το ζήτημα αυτό συζητήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 24.11.1934, το οποίο ενέκρινε και αποφάσισε να μετατραπεί το τέμενος της Αγίας Σοφίας σε μουσείο και προς το σκοπό αυτό, η Γενική Διεύθυνση Βακουφίων να κατεδαφίσει τα ανήκοντα σε αυτή καταστήματα που βρίσκονται στο περίγυρο του τεμένους και να καθαρίσει την περιοχή και τα έξοδα της απαλλοτρίωσης και κατεδάφισης των υπολοίπων καταστημάτων καθώς και η επισκευή του κτηρίου και τα έξοδα συντήρησής του να αναληφθούν από το Υπουργείο Παιδείας. 24.11.1934» (ακολουθούν η υπογραφή του Προέδρου της Δημοκρατίας Κ. Ατατούρκ και 12 υπουργών).             Το ίδιο άρθρο, σε σχέση με το αμιγώς συναισθηματικού ύφους δεύτερο άρθρο, είναι το μόνο που έχει κάποια ‘στοιχεία’ αλλά καμιά υποσημείωση. Αναφέρει λόγου χάρη ότι «καθότι η Αγία Σοφία είναι ιδιοκτησία του Μουσουλμανικού Τουρκικού έθνους, τα πέντε [σχετικά με την Αγία Σοφία] Διατάγματα που εκδόθηκαν από το υπουργικό συμβούλιο την εποχή του Μουσταφά Κεμάλ πασά, είναι αντίθετα προς το Σύνταγμα και το Βακουφικό Δίκαιο και αντίκεινται στους όρους και το νόημα του αφιερωτηρίου του Πορθητή και [επομένως] δεν έχουν καμιά νομική ισχύ», χωρίς να λέει ποια είναι και πού βρίσκονται και σε τι αναφέρονται τα άλλα τέσσερα (πλην του ως άνω πρώτου διατάγματος που αναπαράγεται φωτογραφικά) διατάγματα.             Μεταφράζουμε παρακάτω το δεύτερο –με υπότιτλο ‘Η Αγία Σοφία πρέπει να γίνει τζαμί, γιατί…’- και μεγαλύτερο μέρος του δισέλιδου άρθρου του Άκγκιουντούζ :             «* Μπορούμε, καταρχάς, να επιστήσουμε την  προσοχή στην ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι αξιωματούχοι και οι γραφειοκράτες που κατηύθυναν την πολιτική στην Τουρκία στα 1930.  Ο επικεφαλής της επιτροπής για την Αγία Σοφία, Αζίζ Ογκάν, κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για την μετατροπή της σε μουσείο, οι τούρκοι μέλη της επιτροπής ζητούσαν να κλείσει το μνημείο τελείως, ενώ ο γερμανός –μέλος κι αυτός της εν λόγω επιτροπής- Eckhart Unger αντιδρούσε στο κλείσιμο του εσωτερικού [κυρίως ναού] που χρησιμοποιούνταν ως τζαμί και στη μετατροπή του σε Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης, επέμενε να παραμείνει ανοιχτός ο χώρος λατρείας και είχε υπογράψει τη σχετική έκθεση σημειώνοντας  την επιφύλαξή του. *   Ο Μπεντιουζαμάν [Σαϊντ Νουρσί, 1878-1960, συγγραφέας, ερμηνευτής του Κορανίου και ιδρυτής της αδελφότητας των Νουρτζού. Την διδασκαλία του ακολουθεί ο Φετουλλάχ Γκιουλέν], αν και επαναλάμβανε επιμόνως στον Μεντερές ότι αν εξάλειφε το άδικο και άνοιγε την Αγία Σοφία θα χαλούσαν όλα τα σχέδια των ρατσιστών και λαϊκιστών (του CHP) εναντίον του, αλλά ο Μεντερές φοβήθηκε τον κύκλο των ανθρώπων που τον περιέβαλλε και ο Μπεντιουζαμνάν δυστυχώς βγήκε αληθινός. *   Η ίδια πρόταση ισχύει και για τη σημερινή κυβέρνηση. Αν η κυβέρνηση αυτή θέλει να γίνει –υλικά και πνευματικά- ο ηγέτης του ισλαμικού κόσμου, πρέπει να άρει την ανομία που ισχύει σχετικά με την Αγία Σοφία και να καταργήσει τα διατάγματα. Αυτό μπορεί να γίνει με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Αλλά, δεν μπορεί να γίνει με τον σημερινό Υπουργό Πολιτισμού [Ερτουγρούλ Γκιουνάϊ].  Στην αντίθετη περίπτωση, το Τουρκικό Έθνος θα εξακολουθεί να διώκεται από την κατάρα του Πορθητή. *   Κατ’ εμε΄η καλύτερη λύση είναι αυτή που αρθρώθηκε από έναν ευρωπαίο πολιτικό: ‘ο κύριος εσωτερικός χώρος πρέπει να ανοίξει ως τζαμί, ενώ τα κλίτη να μείνουν ανοιχτά για το χριστιανικό κόσμο και την υφήλιο. Έτσι θα χαίρονται στην Αγία Σοφία τα μέλη και των δύο θρησκειών.  Εάν υπάρξει κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση  θα είναι ευχαριστημένα κάποια χριστιανικά κράτη, αλλά και  το τουρκικό έθνος θα σωθεί από την κατάρα του Πορθητή. Η Αγία Σοφία πρέπει να ανοίξει για τη θρησκευτική λατρεία των μουσουλμάνων και να πάψει να είναι θέμα συζήτησης και θλίψης. *   Το άνοιγμα της Αγίας Σοφίας στη θρησκευτική λατρεία, δεν θα αποτελεί εμπόδιο, αφού γίνουν και μερικές απαραίτητες διευθετήσεις στα παρακείμενα κτήρια [εννοεί τους τάφους-μαυσωλεία των οθωμανών σουλτάνων που βρίσκονται στον περίβολο], για την μερική χρήση της ως μουσείο.  Το άνοιγμα της στη θρησκευτική λατρεία θα χαροποιήσει την πλειονότητα των χριστιανών που τη χρησιμοποιούσαν επί αιώνες ως χώρο λατρείας. Πρέπει να παραμεριστούν οι ιστορικοί ανταγωνισμοί και οι έχθρες και το ιερό αυτό μνημείο να αποκτήσει μια ώρα αρχύτερα την πνευματική ατμόσφαιρα που νοσταλγεί εδώ και αιώνες. Έτσι θα σωθούμε και από την κατάρα που γράφει ο Πορθητής στο αφιερωτήριο. *  Το σωστό είναι να ανοίξει η Αγία Σοφία ως τόπος λατρείας και τα παρακείμενα τουρκικής εποχής κτίσματα να ανοίξουν επίσης και να αποδοθούν στον εθνικό πολιτισμό. Καθότι η Αγία Σοφία είναι ένα από τα σύμβολα της τουρκικής κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας». [Δυστυχώς, πουθενά δεν βρήκαμε κάποιο κείμενο για την τόσο συχνά αναφερόμενη ‘κατάρα’ του Πορθητή]. Ενδιαφέρον, λόγω της θέσης του, έχει και η άποψη του Αντνάν Ερτέμ, Γενικού Διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων. Τη μεταφράζουμε ολόκληρη : «Η Αγία Σοφία είναι για μας τζαμί και πρέπει να παραμείνει τζαμί. Ο Φατίχ Σουλτάν Μεχμέτ Χαν (ο Μεχμέτ ο Πορθητής) που άλωσε την Ισταμπούλ, αφιέρωσε την Αγία Σοφία ως τζαμί και έβαλε να γραφτεί ειδικό αφιερωτήριο για να μπορέσει να διατηρηθεί αυτή της η ταυτότητα.  Εφόσον, λοιπόν, σε εμάς έχει ανατεθεί η ευθύνη για την προστασία των βακουφίων, εμείς δεν μπορούμε να σκεφτούμε διαφορετικά και δεν έχουμε την δυνατότητα να πούμε ‘η Αγία Σοφία είναι μουσείο’.  Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο τίτλος ιδιοκτησίας (ταπού) του τζαμιού της Αγίας Σοφίας είναι εγγεγραμμένος στο όνομα του βακουφιού Εμπουλφέτχ Φατίχ Σουλτάν Μεχμέτ Βακφί’ (Ebulfeth Fatih Sultan Mehmet Vakfı). [Σημειωτέον ότι στο Διάταγμα του Υπουργικού Συμβουλίου της 24.11.1934 βάσει του οποίου μετατράπηκε σε μουσείο αναφέρεται ότι «δεν έχει κανένα βακούφι…»]. Εμείς κάνουμε τις αναπαλαιώσεις και τη συντήρηση των κτηρίων των βακουφίων. Όσον αφορά όμως τον καθορισμό της λειτουργίας τους, η πρωτοβουλία δεν ανήκει μόνο σε εμάς. Η λειτουργία αποφασίζεται μαζί με άλλους οργανισμούς. Επομένως, το άνοιγμα της Αγίας Σοφίας ως τεμένους δεν είναι ένα ζήτημα που θα μπορούσαμε να το αποφασίσουμε μόνοι μας. Το δικό μας καθήκον είναι πρωτίστως κάποιο μνημείο να αναπαλαιώνεται σύμφωνα με την αρχική, σύμφωνη με το αφιερωτήριό του, λειτουργία. Κατ’ αυτό τον τρόπο, αναπαλαιώθηκε, αφού είχε παραμείνει για πολύ καιρό ερειπωμένη η Αγία Σοφία Νικαίας και μετά, με απόφαση που ελήφθη από κοινού με τη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων (ΔΘΥ) άνοιξε ως χώρος λατρείας. Εμείς αποκαταστήσαμε και αναπαλαιώσαμε το κτήριο, η ΔΘΥ διόρισε προσωπικό και η υπόθεση αυτή λύθηκε με την συνεννόηση των δύο οργανισμών, δηλαδή το κτήριο αυτό που το αφιερωτήριο του το είχε εκδώσει ο Ορχάν Γκαζί [2οςσουλτάνος, γιός του ιδρυτή Οσμάν] το επαναφέραμε στην αρχική του ταυτότητα. Η περίπτωση της Αγίας Σοφίας ωστόσο είναι διαφορετική. Η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε μουσείο το 1934 με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, έχουμε δηλαδή να κάνουμε με μια διοικητική πράξη.  Επομένως, χρειάζεται να αρθεί αυτή η διοικητική πράξη, να εκδοθεί δηλαδή νέα απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου για να αποκτήσει η Αγία Σοφία νέα λειτουργία ή για να επιστρέψει στην παλιά της.  Μόνο κατόπιν μιας νέας απόφασης Υπουργικού Συμβουλίου, θα μπορούσαν οι αρμόδιοι οργανισμοί  να συζητήσουν και να αποφασίσουν νέα λειτουργία. Δεν νομίζω ότι οι ξένοι επισκέπτες θα δυσανασχετήσουν πάρα πολύ αν η Αγία Σοφία μετατραπεί σε τζαμί.  Για παράδειγμα, μετά το άνοιγμα της Αγίας Σοφίας Νικαίας διαβάσαμε στον Τύπο δηλώσεις ξένων επισκεπτών που εξέφραζαν την ευχαρίστησή τους για το ότι ο χώρος ήταν χώρος λατρείας και ξανάγινε χώρος λατρείας. Επομένως, η μετατροπή της Αγίας Σοφίας ξανά σε τζαμί θα βοηθούσε να ξαναποκτήσει ο χώρος την πνευματική του ατμόσφαιρα, οι ξένοι επισκέπτες να απολαμβάνουν την ομορφιά της περιήγησης σε χώρο λατρείας όπως γίνεται τώρα σε τζαμιά όπως το Σουλταναχμέτ.  Κι αυτό θα ξανάδινε στην  πραγματικότητα στην Αγία Σοφία τη μυστική ατμόσφαιρα που θα ταίριαζε στην ιστορία και την ταυτότητά της ως χώρου λατρείας».                        Σχετικά με το περιοδικό, τέλος, στη δεκαμελή Συντακτική Επιτροπή του συμμετέχουν άγνωστα σε εμάς ονόματα πλην του καθηγητή πολιτικών επιστημών, μέλους των Γκρίζων Λύκων τη δεκαετία του ’70 και αργότερα ανανήψαντα,  Μουμτάζερ Τούρκονε, αρθρογράφου σήμερα της ‘Ζαμάν’, στη Συμβουλευτική Επιτροπή όμως υπάρχουν τρανταχτά ονόματα που απορεί κανείς τι γυρεύουν σ’ ένα τέτοιο περιοδικό: ο Τζεμάλ Καφαντάρ, καθηγητής Τουρκικών Σπουδών στο Χάρβαρντ και ο Σουκρού Χανίογλου, καθηγητής Οθωμανικής ιστορίας στο Πρίνστον. Στη συμβουλευτική επιτροπή βρίσκεται και το όνομα του Εκμελεντίν Ιχσάνογλου, καθηγητή, διπλωμάτη και νυν Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης.             Αξίζει να σημειωθεί ότι το ερώτημα αν η Αγία Σοφία θα μετατραπεί σε τζαμί ετέθη χθες στον τ/Υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού Ερτουγρούλ Γκουνάϊ [αυτός για τον οποίο ο Άκγκιουντούζ παραπάνω λέει ότι ‘δεν γίνεται με τον σημερινό Υπουργό Πολιτισμού’], που ήταν ο μόνος καλεσμένος σε τηλεοπτική εκπομπή (Sky-Türk, εκπομπή του Χιλμί Χατζάλογλου με τίτλο «Ο λόγος σ’ εσάς» -Söz Sizde-). Η απάντησή του ήταν : «γνωρίζω ότι υπάρχουν κύκλοι που μιλούν γι’ αυτό το θέμα και θα ήθελα να πω και σε αυτούς αυτό που έχω ξαναπεί: η Αγία Σοφία είναι ένα μνημείο χιλίων πεντακοσίων ετών και μακράν το σημαντικότερο από τα μνημεία που έχουμε στη χώρα μας και η ανθρωπότητα το χαίρεται με τη σημερινή του λειτουργία. Έχουμε πάμπολλα παλιά τζαμιά, ποιο να πρωτοαναφέρει κανείς, το Σουλεϊμάνιε, το Φάτιχ που το αναπαλαιώσαμε πρόσφατα που μπορεί κανείς να απολαμβάνει ως χώρους λατρείας». δρ.Δημήτρης Σταθακόπουλος Ιούνιος 2012