 |
| H «Ράχη του Καπή», όπου εκτελέστηκαν 800 Καλαβρυτινοί |
Η ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων, τόπος με μακραίωνη ιστορική διαδρομή και επαναστατικό παρελθόν, υπέστη την περίοδο της Κατοχής τεράστιες απώλειες σε έμψυχο δυναμικό, με μαζικές εκτελέσεις αμάχων και ολοκληρωτικές καταστροφές. Στο χώρο της Αιγιαλείας και των Καλαβρύτων οργανώθηκε αντιστασιακό κίνημα ενάντια στους ξένους κατακτητές. Το καλοκαίρι του 1943, άρχισαν εκτελέσεις, βομβαρδισμοί και καταστροφές χωριών.
· Ιούλιος 1943 (29/07): Βομβαρδισμός των χωριών Λαπάτα, Τρεχλό, Μάνεσι
· Αύγουστος 1943 (31/08): Πυρπόληση του χωριού Άνω Λουσοί.
· Νοέμβριος 1943 (29/11): Βομβαρδισμός του χωριού Βυσωκά.
Οι εγκληματικές πράξεις των Γερμανικών στρατευμάτων Κατοχής κορυφώθηκαν το Δεκέμβριο του 1943, με μια οργανωμένη εκκαθαριστική επιχείρηση της περιοχής των Καλαβρύτων, γνωστή ως «Επιχείρηση Καλάβρυτα» (από 5 έως 15 Δεκεμβρίου 1943). Η επιχείρηση αυτή υπήρξε μια από τις πιο σκληρές επιχειρήσεις της Βέρμαχτ, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα.
Από τις αρχές του 1943, στο χώρο της Αιγιαλείας και των Καλαβρύτων συνέβησαν σημαντικά αντιστασιακά γεγονότα, μεταξύ των οποίων η μάχη Ρογών-Κερπινής (16-17/10/1943), η οποία είχε σαν αποτέλεσμα τη συντριβή Γερμανικού λόχου και τη σύλληψη 86 Γερμανών αιχμαλώτων.
Μετά τη διαμόρφωση ενός γενικότερου κλίματος ανησυχίας για την αντιστασιακή δράση στην περιοχή των Καλαβρύτων οι Γερμανοί αποφάσισαν να προβούν σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, που περιλάμβαναν βομβαρδισμούς, πυρπολήσεις και εκτελέσεις.
Τα γερμανικά στρατεύματα, που ξεκίνησαν από Τρίπολη, Αίγιο, Πάτρα, ακολούθησαν ακτινωτή πορεία σύμφωνα με τους γερμανικούς χάρτες, με κατεύθυνση την επαρχία Καλαβρύτων και κατάληξη τα Καλάβρυτα.
Στις 9 Δεκεμβρίου 1943 οι Γερμανικές δυνάμεις μπήκαν στα Καλάβρυτα. Προηγουμένως έσπειραν τον όλεθρο σε όλες τις περιοχές από τις οποίες διήλθαν.
Συγκεκριμένα στον άξονα Αιγίου – Καλαβρύτων κατέστρεψαν τα χωριά: Ρογοί, Κερπινή, Ζαχλωρού, Σούβαρδο, Βραχνί καθώς και την Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου και εκτέλεσαν πολλούς κατοίκους.
Η δεύτερη ομάδα Γερμανών κινούμενη στον άξονα Πατρών – Καλαβρύτων, στο ξεκίνημα τους λεηλάτησε και πυρπόλησε τη Μονή Ομπλού, νότια της Πάτρας, εκτέλεσε στα χωριά Κάλανο, Βλασία, Μάνεσι και Σαραδί περίπου 10 άτομα. Στις 09/12, έφτασαν στη διασταύρωση του δρόμου Σκεπαστού-Κλειτορίας. Στο εκκλησάκι της Αγίας Άννας, συγκέντρωσαν όλο τον ανδρικό πληθυσμό του χωριού Βυσωκά και, μετά από μια σύντομη ομιλία, τους άφησαν ελεύθερους. Την ίδια μέρα, μπήκαν στα Καλάβρυτα.
Η τρίτη ομάδα από την Τρίπολη με κατεύθυνση τα Καλάβρυτα, πέρασε από τα Μαζέϊκα και έφτασε στο χωριό Μάζι αναζητώντας την τύχη των Γερμανών αιχμαλώτων (μάχη Ρογών – Κερπινής) και εκτέλεσε 10 Μαζαίους. Στις 10 Δεκεμβρίου 1943, στο χωριό Συρμπάνι,(σήμερα Πριόλιθος) εκτέλεσαν άλλους πέντε άνδρες.
Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων
Οι Γερμανοί μπήκαν στα Καλάβρυτα στις 9 Δεκεμβρίου. Δημιούργησαν έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη, προκειμένου να μην μπορεί κανείς να ξεφύγει. Την έντονη ανησυχία των κατοίκων κατάφερε, παραπλανώντας τους, να κατευνάσει ο Γερμανός Διοικητής Ebersberger, ο οποίος τους διαβεβαίωσε ότι δεν πρόκειται κανείς να πάθει τίποτε και ότι ο στόχος τους ήταν η εξόντωση των ανταρτών. Προχώρησαν αρχικά στην πυρπόληση σπιτιών που ανήκαν σε αντάρτες και αναζήτησαν την τύχη των Γερμανών τραυματιών της Μάχης της Κερπινής. Στις 12 Δεκεμβρίου οι Γερμανοί άρχισαν να ετοιμάζονται για να αποχωρήσουν την επομένη. Το πρωί τις 13ης Δεκεμβρίου, ημέρα Δευτέρα, πριν καλά καλά ξημερώσει, χτύπησαν τις καμπάνες της κεντρικής εκκλησίας και Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες διέταξαν να συγκεντρωθούν όλοι οι κάτοικοι στο Δημοτικό Σχολείο, αφού πάρουν μαζί τους μια κουβέρτα και τρόφιμα μιας ημέρας.
Στο κτίριο του σχολείου έγινε ο χωρισμός και ο αποχωρισμός. Τα γυναικόπαιδα κλείστηκαν στο σχολείο και οι άνδρες από 14 χρονών και πάνω οδηγήθηκαν σε φάλαγγες στην κοντινή Ράχη του Καππή (σήμερα Τόπος Θυσίας). Ο χώρος ήταν προσεκτικά επιλεγμένος. Η αμφιθεατρική του διαμόρφωση δεν θα επέτρεπε σε κανένα να γλιτώσει. Οι Καλαβρυτινοί ήταν αναγκασμένοι να βλέπουν τις περιουσίες τους, τα σπίτια και ολόκληρη την πόλη, να καίγονται και μαζί τους να παραδίδονται στη φωτιά οι γυναίκες και τα ανήλικα παιδιά τους που ήταν έγκλειστα στο κτίριο του Σχολείου, το οποίο φρουρούσαν πάνοπλοι στρατιώτες.
Ο Γερμανός Διοικητής, για να καθησυχάσει και να παραπλανήσει τους συγκεντρωμένους, έδωσε το λόγο της στρατιωτικής του τιμής ότι δεν πρόκειται να τους σκοτώσουν.
Ολόκληρη η πόλη παραδόθηκε στις φλόγες.
Την ίδια στιγμή ο Οδοντωτός κατηφόριζε κατάφορτος με τις σοδιές από το πλιάτσικο των Γερμανών στα σπίτια, στα μαγαζιά και στις αποθήκες, από όπου άρπαξαν ό,τι πολύτιμο υπήρχε. Μαζί και τα χρήματα και τα αποθέματα των Τραπεζών και των Δημοσιών Υπηρεσιών, αφού προηγουμένως ανάγκασαν τους Διευθυντές να τα παραδώσουν. Από το ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος», με μια πράσινη και ύστερα μια κόκκινη φωτοβολίδα, δόθηκε το σύνθημα της εκτέλεσης. Τα πολυβόλα θέρισαν τους Καλαβρυτινούς. Ακολούθησε η χαριστική βολή που ολοκλήρωσε το έγκλημα.
Από τα 13 άτομα που διασώθηκαν ο τελευταίος επιζών, Αργύρης Σερλελής, πέθανε στις 27/02/2005 .
Στο δημοτικό σχολείο, τα γυναικόπαιδα έζησαν στιγμές αγωνίας και τρόμου, καθώς οι φλόγες έζωναν το κτίριο του σχολείου. Σπάζοντας πόρτες και παράθυρα κατάφεραν τελικά να ξεφύγουν τρέχοντας μακριά από τα σπίτια που φλέγονταν και άρχισαν να αναζητούν τους δικούς τους, ανηφορίζοντας προς το μέρος που είχαν οδηγήσει τους άνδρες και βρέθηκαν μπροστά στο πιο φρικιαστικό και απάνθρωπο θέαμα. Άνδρες, πατεράδες, γιοι και αδελφοί κείτονταν νεκροί πλημμυρισμένοι στο αίμα.
Το μεγάλο Δράμα των Καλαβρύτων είχε ξεκινήσει. Τα νιάτα, οι δημιουργικές δυνάμεις της πόλης, περιουσίες και κόποι χρόνων αφανίστηκαν στις 2:34΄ της 13ης Δεκεμβρίου 1943, όπως δείχνουν οι δείκτες του σταματημένου ρολογιού της εκκλησίας.
Στο απόρρητο ραδιογράφημα της 117 Jager Division (Αρ.1595/43), καταγράφεται ο τελικός απολογισμός της Επιχείρησης Καλάβρυτα: (1) Κατεστράφησαν ολοκληρωτικά τα χωριά: Ρογοί, Κερπινή, Στάση Κερπινής, Άνω Ζαχλωρού, Κάτω Ζαχλωρού, Σούβαρδο, Βραχνί, Καλάβρυτα, Μοναστήρια Μεγάλου Σπηλαίου και Αγίας Λαύρας, Αγία Κυριακή, Αυλές, Βυσωκά, Φτέρη, Πλατανιώτισσα, Πυργάκι, Βάλτσα, Μελίσσια, Μοναστήρι Ομπλού, Λαπαναγοί, Μάζι, Μαζέικα, Παγκράτι, Μορόχωβα, Δερβένι, Βάλτος, Πλανητέρου, Καλύβια. (2) 696 Έλληνες εκτελέστηκαν...”.
Η συνέχεια του δράματος βρήκε τις γυναίκες να προσπαθούν με ότι είχε απομείνει, ακόμα και με τα χέρια, να σκάψουν πρόχειρους τάφους στην παγωμένη γη του Δεκέμβρη για να θάψουν τους νεκρούς τους. Με τις κουβέρτες που τους είχαν κοντά τους μετέφεραν τους σκοτωμένους στο νεκροταφείο και άλλους έθαψαν εκεί στο λόφο, σε μια τραγική σκηνή που κράτησε μέρες.
Ακολούθησε η προσπάθεια της επιβίωσης μέσα στα χαλάσματα, που έμελλε για χρόνια να στεγάσουν τις απορφανισμένες οικογένειες.
Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων «συγκίνησε και συνένωσε τους Έλληνες και δυνάμωσε τον αγώνα τους κατά του κατακτητή», ομολογεί ο τότε Γενικός Στρατιωτικός Διοικητής των Γερμανών στην Ελλάδα.
Οι Καλαβρυτινές Γυναίκες, οι Καλαβρυτινές Μανάδες, μορφές ηρωικές, παλεύοντας κάτω από δύσκολες συνθήκες, κατάφεραν να αναθρέψουν τα παιδιά τους και να ξαναχτίσουν την πόλη μέσα από τα ερείπια.
Στον Τόπο της Εκτέλεσης, ο Λευκός Σταυρός και η Καλαβρυτινή Μάνα, αιώνια σύμβολα του μαρτυρίου, εξακολουθούν να στέλνουν μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης των λαών του κόσμου.
Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων & Χωριών της Ελλάδος Περιόδου 1940 – 1945
Στα πλαίσια της απόδοσης φόρου τιμής για τα θύματα του ναζιστικού καθεστώτος κατά τη περίοδο της κατοχής, 1940 – 1945, συστάθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2000 αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία με την επωνυμία «Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων & Χωριών της Ελλάδος, Περιόδου 1940 -1945» και με διακριτικό τίτλο «Ελληνικά Ολοκαυτώματα».
Το Δίκτυο περιλαμβάνει 50 πόλεις και 4 κοινότητες, τα οποία χαρακτηρίζονται ως «Μαρτυρικά», με έδρα τη Μαρτυρική Πόλη των Καλαβρύτων, λόγω των μεγάλων καταστροφών σε ανθρώπινες ζωές και σε υλικές ζημιές που υπέστησαν κατά την αντίσταση εναντίον των δυνάμεων κατοχής 1941 -1944.
Σκοποί της εταιρίας είναι:
Η ανάληψη ουσιαστικών πρωτοβουλιών για τη λήψη και εφαρμογή μέτρων και προγραμμάτων για τη διατήρηση άσβεστης της μνήμης των εκατομμυρίων θυμάτων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η προώθηση των αδελφοποιήσεων μεταξύ των Μαρτυρικών Περιοχών και η δημιουργία μονίμου δικτύου συνεργασίας και διασύνδεσης μεταξύ τους, αλλά και μεταξύ αυτών και αντίστοιχων περιοχών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε όλες τις χώρες που αντιμετώπισαν παρόμοια βαρβαρότητα και καταστροφή.
Η αναζήτηση και διεκδίκηση των εύλογων, δίκαιων, ηθικών και υλικών αποζημιώσεων για τις καταστροφές που υπέστησαν σε ανθρώπους, υποδομές και περιουσίες.
Η αναζήτηση και η διεκδίκηση της επιστροφής με κάθε μέσο των λεηλατηθέντων, από τις κατοχικές δυνάμεις, πολιτιστικών καταστροφών καθώς επίσης και οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει στην πολιτιστική, οικονομική και κοινωνική συγκρότηση των περιοχών αυτών με την εξασφάλιση επαρκών πόρων, αλλά και την ανέγερση κοινού μνημείου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών, τη συγκρότηση ιστορικού αρχείου και τη συνεχή προβολή με έντυπα και εκδόσεις.
Παράλληλα, με αναφορά στο Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα, συστάθηκε το 2005 ομάδα με την επωνυμία «Καλαβρυτινή Πρωτοβουλία νέων», η οποία πραγματοποιεί μια σειρά από δραστηριότητες, όπως:
Η καταγραφή και η αναζήτηση πληροφοριών από βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά, με στόχο τη δημιουργία ενός σύντομου δίγλωσσου εντύπου και ενός cd-rom με πολυμεσικές εφαρμογές σχετικά με το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα.
Το πρόγραμμα «Ταξίδι στο Χρόνο», που αναδεικνύει την τοπική ιστορική κληρονομιά και τα γεγονότα που εκτυλίχτηκαν στην περιοχή των Καλαβρύτων κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Την συμμετοχή σε Ευρωπαϊκά Σεμινάρια Νεολαίας, όπως στην Βαρσοβία της Πολωνίας με θέμα « Το νόημα του τέλους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για διαφορετικές εθνικότητες και γενιές».
Απώτερος στόχος είναι η δημιουργία ενός Ελληνικού Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων για τη Νεολαία, με κύριο μέλημα των Νέων την ανάδειξη της ιστορίας των Ελληνικών Ολοκαυτωμάτων των Μαρτυρικών Περιοχών.
ΠΗΓΗ Δήμος Καλαβρύτων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου