Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά
Από το voltairenet
Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης εκπαίδεψε τον αυτοκράτορα Μέγα Αλέξανδρο διδάσκοντάς τον να σέβεται τους πολιτισμούς και τους ηγέτες των κατακτημένων χωρών. Η αυτοκρατορία του, τόσο ιδιαίτερη, δεν εκμεταλλεύτηκε ποτέ τους υπηκόους της.
Η εξωτερική πολιτική στοχεύει στην αποτροπή συγκρούσεων με τους γείτονες και στην ανάπτυξη ειρηνικών σχέσεών. Ωστόσο, οι Δυτικοί έχουν εγκαταλείψει αυτόν τον στόχο για να υιοθετήσουν την προώθηση των συλλογικών τους συμφερόντων εις βάρος των άλλων παραγόντων.
Κάθε αιώνα των διεθνών σχέσεων χαρακτηρίζεται από πρωτοβουλίες μερικών εξαιρετικών ανδρών. Ο τρόπος που βλέπουν τις εξωτερικές σχέσεις της χώρας τους βασίζεται σε κοινές αρχές.
Ας πάρουμε ως πρόσφατα παραδείγματα τις περιπτώσεις του Ινδού Τζαβαχαρλάλ Νεχρού, του Αιγύπτου Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσσερ, του Ινδονησίου Σοκάρνο, του Κινέζου Ζου Ενλάι, του Γάλλου Σαρλ Ντε Γκωλ, του Βενεζουελάνου Ούγκο Τσάβες και σήμερα του Ρώσου Βλαντιμίρ. Πούτιν ή του Σύρου Μπασάρ αλ Άσαντ.
Ταυτότητα ή Γεωπολιτική
Πρώτα απ ’όλα, αυτοί οι άντρες προσπάθησαν να αναπτύξουν τη χώρα τους. Δεν ίδρυσαν την εξωτερική τους πολιτική βάσει γεωπολιτικής στρατηγικής, αλλά βάσει της ταυτότητας της χώρας τους. Αντίθετα, η σημερινή Δύση βλέπει τις διεθνείς σχέσεις ως σκακιέρα στην οποία θα μπορούσε να επιβάλει μια Παγκόσμια Τάξη μέσω μιας γεωπολιτικής στρατηγικής.
Ο όρος «γεωπολιτική» επινοήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Γερμανό Φρίντριχ Ράτσελ. Επινόησε επίσης την έννοια του «ζωτικού χώρου» (Lebensraum) η οποία είναι αγαπητή στους Ναζί. Σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν νομιμοποιημένο να χωρίζεται ο κόσμος σε μεγάλες αυτοκρατορίες, μεταξύ των άλλων της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής υπό γερμανική κυριαρχία.
Στη συνέχεια, ο Αμερικανός Alfred Mahan ονειρεύτηκε μια γεωπολιτική βασισμένη στον έλεγχο των θαλασσών. Επηρέασε τον πρόεδρο Θεόδωρο Ρούσβελτ που έβαλε τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια πολιτική κατάκτησης των στενών και των υπερωκεανίων διελεύσεων.
Ο Βρετανός Halford John Mackinder αντιλαμβάνεται τον πλανήτη ως κύρια γη (Αφρική, Ευρώπη και Ασία) και δύο μεγάλα νησιά (Αμερική και Αυστραλία). Θεωρεί ότι ο έλεγχος της κύριας γης δεν είναι δυνατός παρά μόνο με την κατάκτηση της μεγάλης πεδιάδας της Κεντρικής Ευρώπης και της Δυτικής Σιβηρίας.
Τελικά, ένας τέταρτος συγγραφέας, ο Αμερικανός Nicolas Spykman θα επιχειρήσει μια σύνθεση των δύο προηγούμενων. Θα επηρεάσει τον Φράνκλιν Ρούσβελτ και την πολιτική ανάσχεσης της Σοβιετικής Ένωσης, δηλαδή τον Ψυχρό Πόλεμο. Οι ιδέες του αναλήφθηκαν από τον Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι.
Η γεωπολιτική με την αυστηρή έννοια του όρου δεν είναι επομένως μια επιστήμη, αλλά μια στρατηγική κυριαρχίας.
Smart power
Εάν επιστρέψουμε στα παραδείγματα των μεγάλων ανδρών των 20-21ου αιώνων που αναγνωρίστηκαν όχι μόνο στη πατρίδα τους, αλλά και στο εξωτερικό, για την εξωτερική τους πολιτική, σημειώνουμε ότι δεν συνδεόταν με τις στρατιωτικές τους ικανότητες. Δεν προσπάθησαν να κατακτήσουν ή να προσαρτήσουν νέα εδάφη, αλλά να διαδώσουν την εικόνα που είχαν για τη χώρα τους και τον πολιτισμό της. Φυσικά, αν διάθεταν επίσης έναν ισχυρό στρατό - και επομένως την ατομική βόμβα - όπως ο Ντε Γκωλ και ο Πουτίν, μπορούσαν να κάνουν τους εαυτούς τους να ακούγονται καλύτερα. Αλλά το κύριο πράγμα δεν ήταν εκεί για εκείνους.
Κάθε ένας από αυτούς τους μεγάλους άνδρες ανέπτυξε επίσης τον πολιτισμό της χώρας του. Ο Σαρλ Ντε Γκώλ με τον Αντρέ Μαλρώ. Ήταν πολύ σημαντικό για εκείνους να μεγεθύνουν τις καλλιτεχνικές δημιουργίες της χώρας τους και να ενώσουν το λαό τους γύρω τους. Στη συνέχεια να προβάλουν τον πολιτισμό τους στο εξωτερικό.
Κατά κάποιο τρόπο, είναι η «έξυπνη δύναμη» (Smart Power) για την οποία μιλούσε ο Αμερικανός Τζόζεφ Νάι. Ο πολιτισμός αξίζει όσο τα κανόνια, με την προϋπόθεση ότι γνωρίζετε πώς να το χρησιμοποιήσετε. Γιατί κανείς δεν σκέφτεται να επιτεθεί στο Βατικανό που δεν έχει στρατό; Επειδή θα συγκλόνιζε όλο το κόσμο.
Ισότητα
Τα κράτη είναι σαν τους ανθρώπους που τα συνθέτουν. Θέλουν ειρήνη, αλλά κάνουν εύκολα πόλεμο. Επιδιώκουν την εφαρμογή ορισμένων αρχών, αλλά μερικές φορές τις παραμελούν στη πατρίδα τους και ακόμη περισσότερο με στα άλλα.
Όταν δημιουργήθηκε η Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όλα τα κράτη μέλη κηρύχθηκαν ίσα, αλλά οι Βρετανοί και οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνήθηκαν να θεωρήσουν όλους τους λαούς ισότιμους στο νόμο. Άλλοτε, αυτή η άρνησή τους προκάλεσε τον ιαπωνικό επεκτατισμό.
Βέβαια, τα Ηνωμένα Έθνη, που αντικατέστησαν την Κοινωνία των Εθνών στο τέλος του Β ’Παγκοσμίου Πολέμου, ενέκριναν την ισότητα των λαών, αλλά όχι οι Αγγλοσάξονες στην πρακτική τους. Σήμερα οι Δυτικοί δημιουργούν διακυβερνητικούς οργανισμούς για όλα τα θέματα, για παράδειγμα για την ελευθερία του Τύπου ή την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο. Αλλά το κάνουν μεταξύ τους, εξαιρώντας τους άλλους πολιτισμούς, ειδικά το ρώσικο και το σινικό. Δημιουργούν αυτές τις οργανώσεις για να αντικαταστήσουν τα φόρουμ των Ηνωμένων Εθνών όπου εκπροσωπούνται όλα τα κράτη.
Να μη γίνει παρεξήγηση: είναι, για παράδειγμα, τελείως θεμιτό να συγκεντρωθεί η G7 για συνεννόηση μεταξύ φίλων, αλλά δεν είναι καθόλου αποδεκτό να ισχυριστούν οι επτά ότι εκείνοι ορίζουν τους κανόνες της παγκόσμιας οικονομίας. Όσο περισσότερο αποκλείοντας τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, την Κίνα, από τη συνάντηση.
Νόμος και κανόνες
Η ιδέα της νομικής διευθέτησης των διεθνών σχέσεων προωθήθηκε από τον Ρώσο Τσάρο Νικόλαο Β’. Αυτός συνέστησε, στη Χάγη (Ολλανδία), τη Διεθνή Διάσκεψη Ειρήνης του 1899. Οι ριζοσπαστικοί Γάλλοι Ρεπουμπλικάνοι, με επικεφαλής τον μελλοντικό νικητή του Νόμπελ Ειρήνης Λέον Μπουρζουά, έθεσαν εκεί τα θεμέλια του διεθνούς δικαίου.
Η ιδέα είναι απλή: μόνο οι αρχές που έχουν υιοθετηθεί από κοινού είναι αποδεκτές, ποτέ αυτές που επιβάλλονται από τους ισχυρότερους. Αυτές οι αρχές πρέπει να αντικατοπτρίζουν την ποικιλομορφία της ανθρωπότητας. Έτσι, το Διεθνές Δίκαιο ξεκίνησε με Τσάρους και Ρεπουμπλικάνους, με Ρώσους και Γάλλους.
Ωστόσο, αυτή η ιδέα εκτράπηκε με την ίδρυση του Οργανισμού της Συνθήκης του Βόρειου Ατλαντικού (αυτοανακηρυγμένου ως «του μόνο νόμιμου κέντρου λήψης αποφάσεων»), και μετά με τη δημιουργία του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Αυτές οι δύο συμμαχίες (το ΝΑΤΟ από τη δημιουργία του, το Σύμφωνο βάσει του δόγματος Μπρέζνιεφ) δεν ήταν παρά μόνο «συλλογικές αμυντικές ρυθμίσεις που αποσκοπούσαν στην εξυπηρέτηση των ιδιαίτερων συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων». Υπό αυτήν την έννοια, παραβιάζουν επίσημα τον Χάρτη του ΟΗΕ. Εξ ου και η Διάσκεψη του Μπαντούνγκ (1955) κατά την οποία οι αδέσμευτες χώρες επαναπροσδιόρισαν τις αρχές της Χάγης.
Αυτό το πρόβλημα επανεμφανίζεται σήμερα, όχι ότι υπάρχει ένα νέο κίνημα για να ξεφύγει από τον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά αντίθετα, επειδή η Δύση θέλει να επιστρέψει σε έναν Ψυχρό Πόλεμο εναντίον της Ρωσίας και της Κίνας αυτή τη φορά.
Συστηματικά σε όλες τις τελικές ανακοινώσεις τους, οι σύνοδοι κορυφής των δυτικών δυνάμεων δεν αναφέρονται πλέον στο διεθνές δίκαιο, αλλά σε «κανόνες», που δεν έγιναν ποτέ ρητοί. Αυτοί οι κανόνες, αντίθετοι στο νόμο, ανακοινώνονται a posteriori (εκ των υστέρων) όσο χρειάζεται από τους Δυτικούς. Μιλούν τότε για «αποτελεσματική πολυμέρεια», δηλαδή στην πράξη, για παραβίαση των δημοκρατικών αρχών των Ηνωμένων Εθνών.
Έτσι, ενώ το διεθνές δίκαιο αναγνωρίζει το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση, η Δύση αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου χωρίς δημοψήφισμα και σε παραβίαση ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά απέρριψαν την ανεξαρτησία της Κριμαίας, η οποία ωστόσο είχε εγκριθεί με δημοψήφισμα. Οι κανόνες της Δύσης είναι το «Δίκαιο α-λα-καρτ» .
Οι Δυτικοί ισχυρίζονται ότι κάθε χώρα πρέπει να σέβεται την ισότητα των δικαιωμάτων των κατοίκων της, αλλά αντιτίθενται σθεναρά στην ισότητα μεταξύ κρατών.
Ιμπεριαλισμός ή Πατριωτισμός
Οι Δυτικοί, αυτοαποκαλούμενοι «στρατόπεδο της φιλελεύθερης δημοκρατίας» και «διεθνής κοινότητα», κατηγορούν όλους εκείνους που τους αντιστέκονται ως «αυταρχικούς εθνικιστές».
Συνεπάγονται τεχνητές διακρίσεις και γελοίους συμφυρμούς με μοναδικό σκοπό τη νομιμοποίηση του ιμπεριαλισμού. Γιατί λοιπόν να αντιταχθεί η δημοκρατία με τον εθνικισμό; Πράγματι, δεν μπορεί να υπάρχει δημοκρατία παρά μόνο εντός ενός εθνικού πλαισίου. Και γιατί συνδυάζουν τον εθνικισμό και τον αυταρχισμό; Μόνο για να δυσφημίσουν τα έθνη.
Κανένας από τους μεγάλους ηγέτες που ανέφερα δεν ήταν Αμερικάνος ή ακόλουθος. Καταρχάς εκεί βρίσκεται το κλειδί.
Μετάφραση
Κριστιάν Άκκυριά
ΠΗΓΗ voltairenet
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου