Μετάφραση: Μ. Στυλιανού
Στέπα στη φωτιά: Έγχρωμη Επανάσταση του Καζακστάν
Τόσος φόβος και απέχθεια έχει να κάνει με το φυσικό αέριο; Όχι ακριβώς.
Το Καζακστάν συγκλονίστηκε στο χάος σχεδόν εν μία νυκτί, καταρχήν, λόγω του διπλασιασμoύ των τιμών του υγροποιημένου αερίου, το οποίο έφθασε το (ρωσικό) ισοδύναμο των 20 ρουβλίων ανά λίτρο (συγκρίνετε το με κατά μέσο όρο 30 ρούβλια στην ίδια τη Ρωσία).
Αυτή ήταν η σπίθα για πανεθνικές διαμαρτυρίες που εκτείνονται σε κάθε γεωγραφικό πλάτος από τον κορυφαίο επιχειρηματικό κόμβο του Αλμάτι (πρώην Άλμα Άτα) μέχρι τα λιμάνια της Κασπίας Θάλασσας Ακτάου και Ατυράου, περνώντας από τη πρωτεύουσα Νουρ-Σουλτάν, πρώην Αστανά.
Η κεντρική κυβέρνηση αναγκάστηκε να μειώσει την τιμή του φυσικού αερίου στο ισοδύναμο των 8 ρουβλίων το λίτρο. Ωστόσο, αυτό προκάλεσε μόνο το επόμενο στάδιο των διαμαρτυριών, απαιτώντας χαμηλότερες τιμές τροφίμων, τέλος της εκστρατείας εμβολιασμού, χαμηλότερη ηλικία συνταξιοδότησης για μητέρες με πολλά παιδιά και – τελευταίο αλλά εξίσου αξιοσημείωτο – αλλαγή καθεστώτος, με το δικό του σύνθημα: Shal, ket! (“Κάτω ο γέρος.”)
Ο «γέρος» δεν είναι άλλος από τον εθνικό ηγέτη Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, 81 ετών, ο οποίος ακόμη και όταν παραιτήθηκε από την προεδρία το 2019, μετά από 29 χρόνια στην εξουσία, παραμένει από κάθε πρακτική άποψη η εξέχουσα γκρίζα αρχή του Καζακστάν,ως επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας και ρυθμιστής της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής.
Η προοπτική μιας ακόμη έγχρωμης επανάστασης αναπόφευκτα έρχεται στο μυαλό: ίσως τουρκουάζ-κίτρινο – αντανακλώντας τα χρώματα της εθνικής σημαίας του Καζακστάν. Ειδικά επειδή ακριβώς στη στιγμή, οξυδερκείς παρατηρητές ανακάλυψαν ότι οι συνήθεις ύποπτοι – η αμερικανική πρεσβεία – είχαν ήδη «προειδοποιήσει» για μαζικές διαδηλώσεις ήδη από τις 16 Δεκεμβρίου 2021.
Το Μειντάν στο Αλμάτι; Α ναι. Αλλά είναι περίπλοκο…
Αλμάτι στο χάος
Για τον έξω κόσμο, είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί μια μεγάλη δύναμη εξαγωγής ενέργειας όπως το Καζακστάν πρέπει να αυξήσει τις τιμές φυσικού αερίου για τον δικό του πληθυσμό.
Ο λόγος είναι – τι άλλο – αχαλίνωτος νεοφιλελευθερισμός και τα παροιμιώδη παιχνίδια της ελεύθερης αγοράς. Από το 2019 το υγροποιημένο αέριο διακινείται ηλεκτρονικά στο Καζακστάν. Έτσι, η διατήρηση των ανώτατων ορίων τιμών – ένα έθιμο δεκαετιών – σύντομα κατέστη αδύνατη, καθώς οι παραγωγοί αντιμετώπιζαν συνεχώς την πώληση του προϊόντος τους κάτω από το κόστος καθώς η κατανάλωση εκτινασσόταν στα ύψη.
Είναι αρκετά ενδεικτικό ότι οι διαμαρτυρίες ξεκίνησαν στην πόλη Zhanaozen, χτυπώντας στο κέντρο πετρελαίου / φυσικού αερίου του Mangystau. Και είναι επίσης ενδεικτικό ότι η το κέντρο της αναταραχής στράφηκε αμέσως στην εθισμένη στο αυτοκίνητο Αλμάτι, τον πραγματικό επιχειρηματικό κόμβο του έθνους, και όχι στην απομονωμένη, κυβερνητική πρωτεύουσα, βαριά με υποδομές, ανάμεσα στις στέπες.
Στην αρχή ο πρόεδρος Kassym-Jomart Tokayev φαινόταν να έχει πιαστεί σε κατάσταση ελαφιού τυφλωμένου από προβολείς. Υποσχέθηκε την επιστροφή των ανώτατων ορίων τιμών, κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και απαγόρευση κυκλοφορίας τόσο στο Αλμάτι όσο και στο Μανγκιστάου (πανεθνικό στη συνέχεια), ενώ αποδέχθηκε μαζικά την παραίτηση της τρέχουσας κυβέρνησης και διόρισε έναν απρόσωπο αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, τον Αλικάν Σμάιλοφ, προσωρινό πρωθυπουργό μέχρι το σχηματισμό νέου υπουργικού συμβουλίου.
Ωστόσο, αυτό δεν θα μπορούσε ενδεχομένως να περιορίσει την αναταραχή. Σε μια αστραπιαία γρήγορη διαδοχή, είχαμε την καταιγίδα του Almaty Akimat (γραφείο δημάρχου). διαδηλωτές πυροβολούν το στρατό. ένα μνημείο του Ναζαρμπάγιεφ κατεδαφίζεται στο Ταλντίκοργκαν, κατάληψη της πρώην κατοικίας του στο Αλμάτι, αποσύνδεση από το διαδίκτυο όλης της χώρας, από τον κρατικό οργανισμό τηλεπικοινωνιών, και προσχώρησηαρκετών μελών της Εθνοφρουράς στις μάζες των διαδηλωτών στο Aktau – συμπεριλαμβανομένων των τεθωρακισμένων οχημάτων. Τα ΑΤΜ εξαφανίστηκαν.
Και τότε το Αλμάτι, βυθισμένο στο απόλυτο χάος, ουσιαστικά καταλήφθηκε από τους διαδηλωτές, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς αεροδρομίου της, το οποίο το πρωί της Τετάρτης ήταν υπό ενισχυμένη ασφάλεια, και το βράδυ είχε γίνει κατεχόμενο έδαφος.
Ο εναέριος χώρος του Καζακστάν, εν τω μεταξύ, έπρεπε να αντιμετωπίσει ένα εκτεταμένο μποτιλιάρισμα ιδιωτικών τζετ που έφευγαν προς τη Μόσχα και τη Δυτική Ευρώπη. Αν και το Κρεμλίνο σημείωσε ότι το Νουρ-Σουλτάν δεν είχε ζητήσει ρωσική βοήθεια, μια «ειδική αντιπροσωπεία» σύντομα πετούσε από τη Μόσχα. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ τόνισε με προσοχή, «είμαστε πεπεισμένοι ότι οι Φίλοι μας από το Καζακστάν μπορούν να επιλύσουν ανεξάρτητα τα εσωτερικά προβλήματά τους», προσθέτοντας, «είναι σημαντικό να μην παρεμβαίνει κανείς από έξω».
Συνομιλίες γεωστρατηγικής
Πώς μπόρεσαν όλα να εκτροχιαστούν τόσο γρήγορα;
Μέχρι τώρα, το παιχνίδι διαδοχής στο Καζακστάν είχε θεωρηθεί ως επί το πλείστον ως επιτυχία σε όλη τη Βόρεια Ευρασία. Οι τοπικοί κυβερνώντες, οι κερδοσκόποι με ξένους, οι ολιγάρχες και οι ελίτ όλοι διατήρησαν όλα τα φέουδα και τις πηγές εισοδήματός τους. Και όμως μου είπαν εμπιστευτικά στο Nur-Sultan, στα τέλη του 2019, ότι θα υπάρξουν σοβαρά προβλήματα στο μέλλον, όταν κάποιες περιφερειακές φυλές θα έρθουν να εισπράξουν – όπως και να αντιμετωπίσουν τον “γέρο” Nazarbayev και το σύστημα που έθεσε σε εφαρμογή.
Ο Τοκάγιεφ πράγματι απηύθυνε την παροιμιώδη έκκληση «να μην υποκύψετε σε εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις” – κάτι λογικό – ωστόσο διαβεβαίωσε επίσης ότι η κυβέρνηση «δεν θα πέσει». Λοιπόν, είχε ήδη πέσει, ακόμη και μετά από μια έκτακτη συνάντηση στην προσπάθεια να αντιμετωπίσει το μπερδεμένο πλέγμα κοινωνικό-οικονομικών προβλημάτων με την υπόσχεση ότι όλα τα «νόμιμα αιτήματα»από τους διαδηλωτές θα ικανοποιηθούν.
Αυτό δεν λειτούργησε ως κλασικό σενάριο αλλαγής καθεστώτος – τουλάχιστον αρχικά. Η κατάσταση ήταν ενός άμορφου καθεστώτος χάους, καθώς τα εύθραυστα καζακικά ιδρύματα εξουσίας ήταν απλώς ανίκανα να κατανοήσουν την ευρύτερη κοινωνική δυσφορία. Μια αρμόδια πολιτική αντιπολίτευση είναι ανύπαρκτη: δεν υπάρχει πολιτική εναλλαγή. Η κοινωνία των πολιτών δεν έχει διαύλους έκφρασης.
Έτσι, ναι: υπάρχει μια εξέγερση που συνεχίζεται . Και όλοι είναι χαμένοι. Αυτό που δεν είναι ακόμα σαφές είναι ποιες συγκρουόμενες φυλές αναζωπυρώνουν τις διαμαρτυρίες – και ποια είναι η ατζέντα τους σε περίπτωση που έχουν μια ευκαιρία στην εξουσία. Εξάλλου, καμία «αυθόρμητη» διαμαρτυρία δεν μπορεί να εμφανιστεί ταυτόχρονα σε όλο αυτό το απέραντο έθνος σχεδόν εν μία νυκτί.
Το Καζακστάν ήταν η τελευταία δημοκρατία που εγκατέλειψε την καταρρέουσα ΕΣΣΔ πριν από τρεις δεκαετίες, τον Δεκέμβριο του 1991. Υπό τον Ναζαρμπάγιεφ, υιοθέτησε αμέσως μια αυτοαποκαλούμενη πολυδιάστατη πολιτική. Μέχρι σήμερα, ο Nur-Sultan τοποθετήθηκε επιδέξια ως βασικός διπλωματικός μεσολαβητής – από τις συζητήσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα ήδη από το 2013 έως τον πόλεμο στη Συρία από το 2016. Ο στόχος: να εδραιωθεί ως η πεμπτουσία της γέφυρας μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.
Οι Κινεζικοί Νέοι Δρόμοι του Μεταξιού, ή BRI, ξεκίνησαν επίσημα από τον Xi Jinping στο Πανεπιστήμιο Nazarbayev τον Σεπτέμβριο του 2013. Αυτό συνέβη να συμβαδίζει γρήγορα με την ιδέα του Καζακστάν για την ευρασιατική οικονομική ολοκλήρωση, η οποία κατασκευάστηκε μετά το κυβερνητικό πρόγραμμα δαπανών του Ναζαρμπάγιεφ, Nurly Zhol (“Bright Path”), το οποίο σχεδιάστηκε για να τροφοδοτήσει την οικονομία μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-9.
Τον Σεπτέμβριο του 2015, στο Πεκίνο, ο Nazarbayev ευθυγραμμίστηκε με το Nurly Zhol με το BRI, ωθώντας εκ των πραγμάτων το Καζακστάν στην καρδιά της νέας ευρασιατικής τάξης ολοκλήρωσης. Γεωστρατηγικά, το μεγαλύτερο μεσόγειο έθνος στον πλανήτη έγινε το κύριο έδαφος αλληλεπίδρασης των κινεζικών και ρωσικών οραμάτων, BRI και της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EAEU).
Μια τακτική αντιπερισπασμού
Για τη Ρωσία, το Καζακστάν είναι ακόμη πιο στρατηγικό από ό, τι για την Κίνα. Το Νουρ-Σουλτάν υπέγραψε τη συνθήκη του ΟΣΣΑ το 2003. Είναι βασικό μέλος της ΕΑΕΕ. Και τα δύο έθνη έχουν τεράστιους στρατιωτικούς-τεχνικούς δεσμούς και διεξάγουν στρατηγική διαστημική συνεργασία στο Μπαϊκονούρ. Τα ρωσικά έχουν το καθεστώς επίσημης γλώσσας, που ομιλείται από το 51% των πολιτών της δημοκρατίας.
Τουλάχιστον 3,5 εκατομμύρια Ρώσοι ζουν στο Καζακστάν. Είναι ακόμα νωρίς για εικασίες σχετικά με μια πιθανή «επανάσταση»με εθνικά χρώματα απελευθέρωσης εάν το παλαιό σύστημα τελικά καταρρεύσει. Αλλά ακόμα και αν συμβεί αυτό, η Μόσχα δεν θα χάσει ποτέ όλη τη σημαντική πολιτική επιρροή της.
Συνεπώς, το άμεσο πρόβλημα είναι να διασφαλιστεί η σταθερότητα του Καζακστάν. Οι διαδηλώσεις πρέπει να διασκορπιστούν. Θα υπάρξουν πολλές οικονομικές παραχωρήσεις. Το μόνιμο αποσταθεροποιητικό χάος απλά δεν μπορεί να γίνει ανεκτό – και η Μόσχα το γνωρίζει από καρδιάς. Ένα άλλο – τροχαίο – τύπου Maidan (πραξικόπημα στην πλατεία Maidan του Κιέβου το 2014) αποκλείεται.
Η εξίσωση της Λευκορωσίας έδειξε πώς ένα ισχυρό χέρι μπορεί να πραγματοποιήσει θαύματα. Ωστόσο, οι συμφωνίες του ΟΣΣΑ δεν καλύπτουν τη βοήθεια σε περίπτωση εσωτερικής πολιτικής κρίσης – και ο Tokayev δεν φαινόταν διατεθειμένος να υποβάλει τέτοιο αίτημα.
Μέχρι που το έκανε. Κάλεσε τον ΟΣΣΑ να παρέμβει για την αποκατάσταση της τάξης. Θα υπάρξει στρατιωτική απαγόρευση κυκλοφορίας. Και ο Nur-Sultan μπορεί ακόμη και να κατασχέσει τα περιουσιακά στοιχεία αμερικανικών και βρετανικών εταιρειών που φέρονται να χρηματοδοτούν τις διαδηλώσεις.
Έτσι το παρουσίασε ο Nikol Pashinyan, πρόεδρος του Συλλογικού Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΣΣΑ και πρωθυπουργός της Αρμενίας: ο Tokayev επικαλέστηκε μια «απειλή για την εθνική ασφάλεια» και την «κυριαρχία» του Καζακστάν, «που προκλήθηκε, μεταξύ άλλων, από εξωτερικές παρεμβάσεις». Έτσι, ο ΟΣΣΑ «αποφάσισε να στείλει ειρηνευτικές δυνάμεις» για να εξομαλύνουν την κατάσταση, «για περιορισμένο χρονικό διάστημα».
Οι συνήθεις αποσταθεροποιητικοί ύποπτοι είναι γνωστοί. Μπορεί να μην έχουν την απήχηση, την πολιτική επιρροή και την απαραίτητη ποσότητα δούρειων ίππων για να κρατήσουν το Καζακστάν στη φωτιά επ ‘αόριστον.
Τουλάχιστον οι ίδιοι οι Δούρειοι Ίπποι είναι πολύ σαφείς. Θέλουν άμεση απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων. αλλαγή καθεστώτος· προσωρινή κυβέρνηση «αξιόπιστων» πολιτών· και – τι άλλο – «ακύρωση όλων των συμμαχιών με τη Ρωσία».
Και τότε όλα εμφανίζονται σε επίπεδο γελοίας φάρσας, καθώς η ΕΕ αρχίζει να καλεί τις αρχές του Καζακστάν να «σεβαστούν το δικαίωμα σε ειρηνικές διαδηλώσεις». Όπως επέτρεψε την πλήρη αναρχία, ληστεία, λεηλασία, εκατοντάδες οχήματα κατεστραμμένα, επιθέσεις με τουφέκια εφόδου, ΑΤΜ και ακόμη και το Duty Free στο αεροδρόμιο almaty εντελώς λεηλατημένο.
Αυτή η ανάλυση (στα ρωσικά) καλύπτει ορισμένα βασικά σημεία, αναφέροντας, «το διαδίκτυο είναι γεμάτο προσχεδιασμένες αφίσες προπαγάνδας και υπομνήματα προς τους αντάρτες»και το γεγονός ότι «οι αρχές δεν καθαρίζουν το χάος, όπως έκανε ο Λουκασένκο στη Λευκορωσία».
Τα συνθήματα μέχρι στιγμής φαίνεται να προέρχονται από πολλές πηγές – εξυμνώντας τα πάντα, από ένα «δυτικό μονοπάτι» για το Καζακστάν έως την πολυγαμία και το νόμο της Σαρία: «Δεν υπάρχει κανένας ενιαίος στόχος ακόμα, δεν έχει προσδιοριστεί. Το αποτέλεσμα θα έρθει αργότερα. Συνήθως είναι το ίδιο. Η κατάργηση της κυριαρχίας, της εξωτερικής διαχείρισης και, τέλος, κατά κανόνα, του σχηματισμού ενός αντιρωσικού πολιτικού κόμματος».
Ο Πούτιν, ο Λουκασένκο και ο Τοκάγιεφ πέρασαν πολύ χρόνο τηλεφωνικά, με πρωτοβουλία του Λουκασένκο. Οι ηγέτες όλων των μελών του ΟΣΣΑ βρίσκονται σε στενή επαφή. Ένα master game plan – όπως και σε μια μαζική «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» – έχει ήδη εκκολαφθεί. Ο στρατηγός Γερασίμωφ θα το επιβλέπει προσωπικά.
Τώρα συσχετίστε τα ανωτέρω με αυτά που έμαθα από δύο διαφορετικές, υψηλόβαθμες πηγές πληροφοριών.
Η πρώτη πηγή ήταν σαφής: όλη η περιπέτεια του Καζακστάν χρηματοδοτείται από την MI6 (βρετανική κατασκοπεία) για τη δημιουργία ενός νέου Maidan ακριβώς πριν από τις συνομιλίες Ρωσίας-ΗΠΑ-ΝΑΤΟ στη Γενεύη και τις Βρυξέλλες την επόμενη εβδομάδα, για να αποφευχθεί κάθε είδους συμφωνία.
Είναι σημαντικό ότι οι «αντάρτες» διατήρησαν τον εθνικό τους συντονισμό ακόμη και μετά την αποσύνδεση του διαδικτύου.
Η δεύτερη πηγή είναι πιο λεπτή: οι συνήθεις ύποπτοι προσπαθούν να αναγκάσουν τη Ρωσία να υποχωρήσει έναντι της συλλογικής Δύσης δημιουργώντας έναν σημαντικό αντιπερισπασμό στο ανατολικό της μέτωπο, στο πλαίσιο μιας κυλιόμενης στρατηγικής χάους σε όλο το μήκος των συνόρων της Ρωσίας.
Αυτό μπορεί να είναι μια έξυπνη τακτική αντιπερισπασμού, αλλά οι ρωσικές στρατιωτικές πληροφορίες παρακολουθούν. Στενά. Και για χάρη των συνηθισμένων υπόπτων, αυτό καλύτερα να μην ερμηνευθεί – δυσοίωνα – ως πολεμική πρόκληση.
ΠΗΓΗ infognomonpolitics
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου