Οι Τούρκοι, καθώς υποχωρούσαν τόσο από την περιοχή των Γιαννιτσών, όσο κι από τον άξονα Κατερίνης-Θεσσαλονίκης, κατέστρεψαν τόσο τις οδικές όσο και τις σιδηροδρομικές γέφυρες του Αξιού. Ο Αξιός δεν έρρεε τότε στη σημερινή του κοίτη, η οποία βρίσκεται μεταξύ Χαλάστρας και Κυμίνων, αλλά ανατολικότερα με δύο βραχίονες μεταξύ Χαλάστρας και Σίνδου.
Όταν στρατοπέδευσε η 7η Μεραρχία στη Χαλάστρα, για να φτάσει στη Θεσσαλονίκη, έπρεπε να διαβεί τους δύο βραχίονες του Αξιού, οι οποίοι μάλιστα δεν διέθεταν γέφυρες και ταυτόχρονα ήταν «φουσκωμένοι» από τις καταρρακτώδεις βροχές που είχαν προηγηθεί.
Οι άλλες Μεραρχίες ήταν δυτικότερα του Αξιού, αναμένοντας το Μηχανικό από τη δυτική Μακεδονία να κατασκευάσει τις πλωτές γέφυρες. Έτσι περιγράφεται από τους επιτελείς της Στρατιάς η κατάσταση την 22 Οκτωβρίου 1912.
Κάποιοι θα μπορούσε να ισχυριστούν ότι η ολιγοήμερη αναμονή της έλευσης του Μηχανικού δεν θα είχε καμμία επίπτωση στην τελική προσπάθεια της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης. Τα πράγματα όμως δεν ήταν τόσο απλά. Οι Βούλγαροι με τη δική τους 7η Μεραρχία υπό τον στρατηγό Τεοντόροφ βρίσκονταν ήδη έξω από τη Θεσσαλονίκη στην περιοχή της Λητής. Η πραγματοποίηση του προαιώνιου ονείρου της Βουλγαρίας, η προσάρτηση δηλαδή της Θεσσαλονίκης και η έξοδος στο Αιγαίο, ήταν γι” αυτούς πολύ κοντά.
Απομεινάρια του ηττημένου στρατού του Χασάν Ταξίν συγκεντρώνονταν στις βορειοδυτικές πλευρές της πόλης έξω από τη Θεσσαλονίκη. Όλα έμοιαζαν μετέωρα. Κινδύνευε να πάει χαμένη η πολύνεκρη νίκη των Γιαννιτσών. Αν οι Βούλγαροι καταλάμβαναν τη Θεσσαλονίκη, έπρεπε να χυθεί νέο αίμα από τον στρατό για να εκδιωχθούν απ” αυτήν. Γι’ αυτό οι επιτελείς του ελληνικού στρατού ζούσαν στιγμές αγωνίας.
Ο Στρατηγός Κλεομένους αντίκρυζε με δέος τους πλημμυρισμένους βραχίονες του Αξιού, τις σημερινές παλιομάνες και περίμενε να έρθει το Μηχανικό, για να φτάσει πρώτος στη Θεσσαλονίκη, πριν από τους Βουλγάρους. Ο Μέραρχος είχε στήσει το στρατηγείο του σε ένα σπίτι στη Χαλάστρα. Η αγωνία του είχε μεταδοθεί σε όλους τους Κουλακιώτες. Τη νύχτα της 22ας Οκτωβρίου συσκέπτονταν με τους αξιωματικούς του και λύσεις δεν έβρισκαν.
Τότε, εκείνη τη νύχτα, ένας μικρόσωμος καροποιός, ο Γιώργης Νταλιγκάρης παρουσιάστηκε μπροστά στους αξιωματικούς και τους είπε: «κάντε με για μια νύχτα βασιλιά κι αύριο θάσαστε στην πόλη!».
Οι αξιωματικοί δεν του έδωσαν σημασία. Ξανάρθε παρέα μα τον γραμματιζούμενο Μαρκούδη. Τώρα το αίτημα τίθονταν ξάστερα: «δώστε μου τη δυνατότητα να σας διατάζω για μια νύχτα, μ” άλλα λόγια υπακούστε στο σχέδιό μου κι οι βραχίονες του ποταμού θα ζευχθούν και ο στρατός θα τους διαβεί χωρίς κίνδυνο». «Ανάγκας και οι Θεοί πείθονται» και οι αξιωματικοί πείστηκαν.
Το πρωί της επόμενης μέρας πλήθος από πλάβες (ποταμόβαρκες) παρατάχθηκε στον Αξιό ποταμό. Πλήθος κόσμου, με κάθε είδους εργαλεία, συγκέντρωσε ξύλινα βαρέλια και ξύλα που υπήρχαν σε ανεγειρόμενα κτίσματα, ακόμη και τα σχοινιά που χρησιμοποιούνταν για το άπλωμα της μπουγάδας και το κρέμασμα των κουβάδων στα πηγάδια. Άλλοι διέθεσαν τις πλάβες, το μόνο ίσως περιουσιακό τους στοιχείο, άλλοι τα βαρέλια τους, άλλοι τα σχοινιά τους, ό,τι ξύλινο υπήρχε στα σπίτια τους κι άλλοι ολόκληρη την πραμάτεια τους.
Ο στόχος των Χαλαστραίων πολιτών μαζί με τους στρατιώτες της 7ης Μεραρχίας ήταν να γίνουν όσο τον δυνατόν περισσότερες ξύλινες γέφυρες για να περάσει ο στρατός, όπως και τελικά έγινε με τη ζεύξη του δυτικού και του ανατολικού βραχίονα του Αξιού. Οι κάτοικοι δεν ήξεραν την ακριβή σημασία του έργου τους, δεν ήταν στη θέση των στρατιωτικών, που ήξεραν πόση σημασία είχε η έγκαιρη διάβαση του ποταμού. Εκείνη την ώρα τους καλούσε η πατρίδα στο καθήκον. Κι αυτοί το έπραξαν.
Στις 24 Οκτωβρίου, η 7η Μεραρχία και το απόσπασμα των Ευζώνων διάβηκαν τους δύο βραχίονες του ποταμού και στρατοπέδευσαν στο Τέκελι και διατάχθηκαν να προχωρήσουν μέσω της σημερινής οδού 26ης Οκτωβρίου και να στρατοπεδεύσουν 1500 μέτρα από τον παλαιό σιδηροδρομικό σταθμό.
Ήδη λοιπόν την 26η Οκτωβρίου το πρωί, πριν ακόμα υπογραφεί το Πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους, η στρατιωτική ισορροπία αποκαταστάθηκε. Αφενός οι Τούρκοι υπέγραψαν την παράδοση, αφετέρου οι Βούλγαροι αντιλήφθηκαν ότι η Θεσσαλονίκη δεν ήταν πια ανοχύρωτη πόλη. Στις 11 το βράδυ την 26η Οκτωβρίου, ο Χασάν Ταξίν παρέδωσε την πόλη σ” αυτούς από τους οποίους οι πρόγονοί του την είχαν κατακτήσει.
Οι Βούλγαροι προέλασαν μέχρι τις βορειοδυτικές συνοικίες της πόλης, όμως βρήκαν παρατεταγμένους τους άνδρες της 7ης Μεραρχίας μπροστά τους. Ήδη τους είχε γίνει γνωστή η παράδοση της πόλης από τους Τούρκους.
Στην άλλη πλευρά της πόλης, πέρα από τον πλημμυρισμένο Αξιό, οι αφανείς εργάτες της Κουλακιάς (Χαλάστρας), που με ανιδιοτέλεια και έκρηξη πατριωτισμού συμμετείχαν στο θαυμαστό έργο της ζεύξης του Αξιού, με το οποίο αποφεύχθηκε στην ουσία η κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Βουλγάρους, συνέχιζαν την ταπεινή ζωή τους.
Πηγές :
- Χαλάστρα-1912- Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης
- www.thessalonikiartsandculture.gr
- thinkfree.gr
ΠΗΓΗ armynow
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου