Το παρασκήνιο για F-35 στην Ελλάδα και F-16 στην Τουρκία

 

Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Μέσα στις επόμενες ημέρες η προεδρία Μπάιντεν - Στέιτ Ντιπάρτμεντ, και ενώ έχουν περατωθεί οι τεχνικού χαρακτήρα συνομιλίες ΗΠΑ-Τουρκίας, πρόκειται να στείλει στο Κογκρέσο το αίτημα για έγκριση της αμυντικής σύμβασης που αφορά την πώληση 40 μαχητικών αεροσκαφών F-16 BLOCK 70/72, ως και 79 κιτ εκσυγχρονισμού υπαρχόντων αεροσκαφών F-16 (στον αεροπορικό στόλο της Αγκυρας).

Παράλληλα θα σταλεί και για έγκριση η περίπτωση πώλησης μαχητικών αεροσκαφών 5ης γενιάς/stealth F-35 στην Ελλάδα μέσα στην προσεχή πενταετία (η χώρα μας έχει εκφράσει το ενδιαφέρον της για τον συγκεκριμένο τύπο αεροσκάφους από τα μέσα του 2022). Επιπλέον μεθαύριο Τετάρτη ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα συναντηθεί με τον Αντονι Μπλίνκεν στην Ουάσιγκτον, όπου θα συζητήσουν ολόκληρο το πλαίσιο των αμερικανοτουρκικών σχέσεων (υπάρχουν ήδη 9 θέματα στην ατζέντα).

Ενστάσεις

Η συγκεκριμένη πρόταση της αμερικανικής διοίκησης (με εντονότατη την επιρροή του ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν, ως και του υπουργού Αμυνας Λόιντ Όστιν υπέρ της προμήθειας των αεροσκαφών στην Αγκυρα) δεν πρόκειται να είναι ανέφελη, ούτε «περίπατος στην Εδέμ», αφού σημαντικά και υπολογίσιμα στελέχη των δύο νομοθετικών σωμάτων των ΗΠΑ έχουν εκφράσει διαχρονικά την έντονη και σθεναρή αντίδρασή τους στην προκλητική συμπεριφορά του αυταρχικού καθεστώτος Ερντογάν, έναντι γειτονικών κρατών (υπερπτήσεις αεροσκαφών πάνω από τα νησιά μας, παραβιάσεις κυπριακής ΑΟΖ κ.ά.), στις διαρκείς απειλές του για μία τέταρτη στρατιωτική διασυνοριακή εισβολή στη Βόρεια Συρία, στην επικρατούσα απαράδεκτη κατάσταση σε ό,τι αφορά το μη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα του, στις τριμερείς συναντήσεις του με τους ηγέτες της Ρωσίας και του Ιράν, στην αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού/αντιπυραυλικού συστήματος S-400, καθώς και την προκλητική και αντισυμμαχική συμπεριφορά να προωθήσει για έγκριση των πρωτοκόλλων ένταξης της Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ από το τουρκικό Κοινοβούλιο.

«Μπλόκο»

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων/Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας Μπομπ Μενέντεζ (Δημοκρατικός Νιου Τζέρσεϊ) τόνισε ότι για μία ακόμα φορά προτίθεται να ασκήσει βέτο, δικαίωμα το οποίο έχει ως πρόεδρός της. Επίσης, στην παρούσα φάση δικαίωμα βέτο διατηρεί και ο επικεφαλής της μειοψηφίας στην Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων, παλαίμαχος Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Τζιμ Ρις (της Πολιτείας Αϊνταχο), αλλά και ο νέος πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων, βουλευτής της Πολιτείας Τέξας Μάικ Μακόλ. Εντονες αντιδράσεις εξέφρασαν επίσης οι γνωστοί βουλευτές Γκας Μπιλιράκης, Κρις Πάπας, Νικόλ Μαλιωτάκη κ.ά.

Διεύρυνση

Για την εκτελεστική εξουσία των ΗΠΑ προέχει το θέμα της ένταξης των δύο σκανδιναβικών κρατών στην Ατλαντική Συμμαχία, λαμβάνοντας υπόψη την προκλητική και αρνητική θέση του Ερντογάν, ειδικά απέναντι στη Σουηδία (από την οποία ζητάει να εκδώσει στην Τουρκία έναν σημαντικό αριθμό υψηλόβαθμων Γκιουλενιστών και Κούρδων εξτρεμιστών που ζούνε εκεί επί χρόνια), με την Ουγγαρία και την Τουρκία να είναι οι μόνες χώρες του ΝΑΤΟ που δεν έχουν επικυρώσει τα σχετικά έγραφα, ενώ και οι δύο δεν εφαρμόζουν κυρώσεις κατά της Ρωσίας του Πούτιν για τη βάναυση εισβολή στην Ουκρανία εδώ και σχεδόν ένα χρόνο.

Σημειώνεται ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει υποσχεθεί προσωπικά δύο φορές στον Ερντογάν ότι θα υποστηρίξει το αίτημα της Τουρκίας να πάρει τα αεροσκάφη, την πρώτη στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στα τέλη Ιουνίου 2022 στη Μαδρίτη και τη δεύτερη τον περασμένο Νοέμβριο στη Σύνοδο της G20 στο Μπαλί της Ινδονησίας.

Οι ψηφοφορίες στο Κογκρέσο

Στην παρούσα φάση το εν λόγω αίτημα της κυβέρνησης των ΗΠΑ πρέπει να εγκριθεί από την Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας. Εάν τελικά η αμυντική σύμβαση για τα F-16 δεν περάσει από το Κογκρέσο, αυτό πρακτικά θα σημαίνει ότι η υπόθεση δεν θα προχωρήσει καθόλου για έναν ολόκληρο μήνα, καθώς η διαδικασία προβλέπει ότι σε αυτό το μηνιαίο διάστημα θα γίνονται εσωτερικές διαβουλεύσεις προκειμένου να λάβουν χώρα πιθανές διορθωτικές κινήσεις που θα ήθελε να δει το Κογκρέσο να γίνονται. Αν και εκεί δεν υπάρξει θετική αποδοχή, τότε ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να υπερκεράσει τις αντιρρήσεις του Κογκρέσου και να επικαλεστεί γραπτά λόγους εθνικής ασφαλείας, άμυνας και συμφερόντων, με αποτέλεσμα να προχωρήσει η πώληση των αεροσκαφών. Το προεδρικό βέτο μπορεί να αρθεί μόνο αν τα 2/3 των 535 μελών του Κογκρέσου ψηφίσουν υπέρ της μη αποδοχής της προεδρικής απόφασης (δηλαδή 356 μέλη του Κοινού Σώματος, πράγμα πολύ δύσκολο ως απίθανο).

Τα δύο σενάρια για την Αγκυρα

Σύμφωνα με πληροφορίες του υπογράφοντα, δύο είναι τα τελικά σενάρια. Το ένα είναι μέσα στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα να υπάρξουν διπλωματικές και άλλες διεργασίες και παρεμβάσεις με αποτέλεσμα να αρθούν οι υπάρχουσες διαφορές και να επιλυθεί το θέμα στο Κογκρέσο και το δεύτερο να υπερισχύσει η παρέμβαση Μπάιντεν. Διαχρονικά έχουν υπάρξει τέτοιες περιπτώσεις σε ό,τι αφορά τα εξοπλιστικά προγράμματα τρίτων κρατών επί διαφόρων προεδριών (Ρέιγκαν Μπους, Κλίντον κ.ά.) με αεροσκάφη F-16 στο Πακιστάν (λόγω τότε παρανομιών του πυρηνικού του προγράμματος), με τη Σαουδική Αραβία (λόγω της διάθεσης των εναέριων ραντάρ/AWACS, αλλά και οπλικών συστημάτων σε Κατάρ και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα). Τελικά με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, τα ζητήματα επιλύθηκαν, ενώ τα οικονομικά θέματα και οι επιμέρους παράμετροι των πωλήσεων παίζουν τον κυρίαρχο ρόλο.

Αναφορικά με τα δικά μας F-35, η κίνηση είναι σωστή, ενώ παράλληλα θα παίρνουμε σειρά στη σταδιακή κατασκευή τους, δεδομένου ότι, πέραν των κρατών που από το 1999 είναι στο κονσόρτσιουμ συμπαραγωγής, ήδη Ελβετία, Πολωνία, Φινλανδία, Καναδάς και Γερμανία έχουν παραγγείλει δεκάδες αεροσκάφη. Η Τουρκία (προς το παρόν είναι εκτός προγράμματος, λόγω της προμήθειας του ρωσικού αντιαεροπορικού/αντιπυραυλικού συστήματος S-400, για την οποία ισχύουν οι κυρώσεις της CAATSA/SECTION 231.

ΠΗΓΗ https://eleftherostypos.gr