Νίκος Μελέτης
Στις 4 Σεπτεμβρίου ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αλ Σίσι θα πραγματοποιήσει την πρώτη του επίσκεψη στην Άγκυρα, 11 χρόνια μετά την ανάληψη της εξουσίας με την ανατροπή του στενού συμμάχου και ιδεολογικού «συγγενή» του Ερντογάν, ηγέτη των Αδελφών Μουσουλμάνων Μ. Μόρσι.
Η ανατροπή του οδήγησε σε βαθιά κρίση τις σχέσεις των δυο χωρών με τον Ερντογάν να χαρακτηρίζει «αιμοσταγή δικτάτορα» τον Αιγύπτιο πρόεδρο οδηγώντας και σε έναν έντονο περιφερειακό ανταγωνισμό τις δύο χώρες που είχαν σπεύσει να ενταχθούν και σε διαφορετικά στρατόπεδα στην ενδοαραβική αντιπαράθεση.
Η Τουρκία με το Κατάρ και η Αίγυπτος με τη Σ. Αραβια και τα ΗΑΕ. Η αποκατάσταση των σχέσεων του Κατάρ με τα δύο άλλα μεγάλα Βασίλεια του Κόλπου οδήγησε σε αποκλιμάκωση και τις τουρκοαιγυπτιακές σχέσεις οι οποίες όμως συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα που προφανώς δε θα γεφυρωθούν αυτομάτως με την ανταπόδοση της επίσκεψης Αλ Σίσι, στην επίσκεψη που πραγματοποίησε τον Φεβρουάριο ο Τ. Ερντογάν στο Κάιρο.
Η Τουρκία αναζητώντας άρση της απομόνωσής της από τον Αραβικό κόσμο και αναζητώντας χρηματοδότηση από τον Κόλπο επιδιώκει να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με το Κάιρο, παρά τον ανταγωνισμό που υπάρχει μεταξύ των δύο πολυπληθέστερων μουσουλμανικών χωρών της περιοχής.
Οι δύο χώρες έχουν αντιτιθέμενα συμφέροντα στη Λιβύη, στο Κέρας της Αφρικής αλλά και στον Πόλεμο της Γάζας. Η οξεία ρητορική του Τ. Ερντογάν φέρνει σε δύσκολη θέση το Κάιρο το οποίο επιχειρεί να διαχειριστεί την κρίση και λόγω του ειδικού ρόλου της Αιγύπτου, που γειτνιάζει με τη Γάζα και του γεγονότος ότι ήταν η πρώτη Αραβική χώρα που αναγνώρισε και αποκατέστησε τις σχέσεις με το Ισραήλ.
Η Τουρκία στη Διακυβερνητική Συνάντηση που θα γίνει κατά την επίσκεψη του Αλ Σίσι επιδιώκει τη διαμόρφωση νέου θετικού πλαισίου για τη συνεργασία σε μια σειρά από τομείς, το εμπόριο, την ενέργεια, τον τουρισμό, την αμυντική βιομηχανία και μάλιστα σύμφωνα με πληροφορίες προτίθεται να ικανοποιήσει το αίτημα του Καΐρου για προμήθεια Bayraktar ακολουθώντας πιστά τη «διπλωματία των Drones».
Έχοντας προκαλέσει την ανησυχία της Αιγύπτου για τη διείσδυση της στο Κέρας της Αφρικής, η Άγκυρα επιχειρεί τώρα να μεσολαβήσει στη διένεξη της Αιγύπτου με την Αιθιοπία για το μεγάλο φράγμα του Νείλου και συγχρόνως να εμπλακεί με την Αίγυπτο στη γεφύρωση των διαφορών της Αιθιοπίας με τη Σομαλία. Κινήσεις οι οποίες πάντως αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη επιφυλακτικότητα από τον Αλ Σίσι καθώς αντιλαμβάνεται αυτές τις κινήσεις της Τουρκίας ως προσπάθεια ενίσχυσης της στρατηγικής παρουσίας της και επιρροής της γύρω από την Αίγυπτο.
Στη Λιβύη, η Τουρκία, έχοντας ξεκινήσει ήδη από το 2019, απέκτησε ισχυρή πρόσβαση και επιρροή στην Τρίπολη έχοντας έτσι αναδειχθεί σε κρίσιμο παράγοντα όλων των διεργασιών και συζητήσεων για το μέλλον της Λιβύης η οποία αποτελεί έναν εξαιρετικά δύσκολο γείτονα για την Αίγυπτο, η οποία δεν αναγνωρίζει την κυβέρνηση της Τρίπολης που τελεί και υπό την προστασία του Τ. Ερντογάν. Η επιδίωξη της Τουρκίας είναι να πείσει τον Αλ Σίσι να κηδεμονεύσουν οι δύο χώρες την προσπάθεια αποκατάστασης της ομαλότητας στη χώρα, κάτι όμως που θα προσδώσει εξαιρετικά σημαντική διπλωματική ισχύ στην Τουρκία σε ένα ζωτικής σημασίας ζήτημα για την εθνική ασφάλεια της Αιγύπτου.
Αίγυπτος και Τουρκία έχουν αναδειχθεί στις δύο ισχυρές ναυτικές δυνάμεις της Ανατολικής Μεσογείου κάτι που λειτουργεί κυρίως ως ισορροπία αποτροπής ώστε να εμποδιστεί κάποιου είδους «ηγεμονία» στην κρίσιμη αυτή θαλάσσια περιοχή.
Η μακρά περίοδος κρίσης στις σχέσεις Άγκυρας-Καΐρου προσέφεραν μια μοναδική ευκαιρία στην Ελλάδα και στην Κύπρο για να δημιουργήσουν μια βαθιά και παραγωγική σχέση στρατηγικής συνεργασίας με την Αίγυπτο, που έχει εκφραστεί με διμερείς συμφωνίες με στρατιωτική συνεργασία, με τα σχήματα των Τριμερών και Πενταμερών Συνεργασιών, με την ενεργειακή συνεργασία αλλά και με τη συγκρότηση του Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου(EMGF).
Όμως, η κρίσιμη στιγμή ήταν όταν μετά από μια περίοδο που σε όλες τις συναντήσεις της Αιγυπτιακής ηγεσίας με τις αντίστοιχες ελληνικές και κυπριακές, υπήρχαν σαφείς αναφορές εναντίον της επιθετικότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και υπέρ του σεβασμού των αρχών του Δικαίου της Θάλασσας, η Αίγυπτος πήρε ξεκάθαρη θέση εναντίον του Τουρκολυβικού Μνημονίου ενισχύοντας την Ελλάδα στην αντιμετώπιση των τετελεσμένων που επιχείρησε να επιβάλλει η Άγκυρα.
Μάλιστα, το 2020, η Αίγυπτος με τη Συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ που υπέγραψε με την Ελλάδα προσέφερε ένα σημαντικό εργαλείο στη χώρα μας για την έμπρακτη αντιμετώπιση του Τουρκολυβικού Μνημονίου.
Η σημαντική αυτή συμφωνία που δεν έγινε βεβαίως χωρίς κόστος για την Ελλάδα αποτελεί συγχρόνως και τη μεγαλύτερη και σοβαρή εκκρεμότητα για το μέλλον, την οποία ίσως επιχειρήσει να εκμεταλλευθεί ο Τ. Ερντογάν όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Η μερική οριοθέτηση αφορά την περιοχή δυτικά του 28ου μεσημβρινού, εκεί που θεωρητικά η Τουρκία δε θα μπορούσε βάσει του Δικαίου της Θάλασσας να εγείρει διεκδικήσεις εις βάρος της χώρας μας. Και από πολλούς Τούρκους και Αιγυπτίους αναλυτές θεωρήθηκε αυτή η κίνηση ως επιλογή του να μη στραφεί ευθέως εναντίον της Τουρκίας, καθώς μια οριοθέτηση Ελλάδας- Αιγύπτου που θα έφθανε ανατολικά μέχρι τον 29ο μεσημβρινό καλύπτοντας και το Καστελόριζο θα ακύρωνε πλήρως τις επιδιώξεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και πληροφορίες που υπάρχουν, ο Αλ Σίσι δεν προτίθεται να αλλάξει στάση ούτε να υποκύψει στον πειρασμό της «προσφοράς» της Τουρκίας για διαμοιρασμό της ελληνικής και κυπριακής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου βάσει της μέσης γραμμής μεταξύ των έναντι ηπειρωτικών ακτών των δυο χωρών.
Όμως η εκκρεμότητα αυτή αποτελεί έναν διαρκή μοχλό πίεσης προς την Ελλάδα και φυσικά δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι μια διάδοχη κατάσταση στην Αίγυπτο θα μείνει συνεπής στις επιλογές του Αλ Σίσι.
Οι διεθνείς σχέσεις δεν είναι στατικές ούτε υπάρχουν αιώνιες φιλίες και συμμαχίες, πολύ περισσότερο σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτος και πολύπλοκος. Και καθώς κάθε επανάπαυση και αδράνεια μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική, μέσα από αυτό το πρίσμα θα πρέπει και η Αθήνα να δει τα σημαντικά αυτά βήματα για την αποκατάσταση των σχέσεων Αιγύπτου- Τουρκίας και να χαράξει τις δική της στρατηγική.
Υπήρχαν δημοσιεύματα περί μεσολάβησης Αλ Σίσι στα ελληνοτουρκικά και θαλάσσιες ζώνες. Θα ήταν κακή ιδέα, όταν υπάρχει ο θεσμός της Χάγης;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου