Διαβουλεύσεις για τη Συρία: Κανένας συμβιβασμός

Εκατερίνα Σινέλσικοβα, RBTH
Από το gr.rbth.com

Την Παρασκευή (23.10.15) στη Βιέννη, πραγματοποιήθηκαν πολλές συναντήσεις σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών για το συριακό πρόβλημα. Αποτέλεσμα των διπλωματικών διεργασιών είναι πιθανόν να αναδυθεί μια ευρεία Συμμαχία χωρών ενάντια στο «Ισλαμικό Κράτος», όμως, σχεδόν κανένα από τα μέλη της δεν φαίνεται διατεθειμένο να προχωρήσει σε συμβιβασμούς, λένε Ρώσοι εμπειρογνώμονες.

 
Η πρώτη, μετά την έναρξη της ρωσικής στρατιωτικής επιχείρησης στη Συρία, συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ και του αμερικανού ομόλογού του Τζον Κέρι, πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη στις 23 Οκτωβρίου.
Μετά την «κεκλεισμένων θυρών» συνομιλία των δύο υπουργών, στις διπλωματικές διαβουλεύσεις εντάχθηκαν και οι επικεφαλής των υπουργείων Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας. Και στις δύο περιπτώσεις, αντικείμενο των συνομιλιών ήταν η διευθέτηση του συριακού προβλήματος και η δημιουργία μιας ευρείας Συμμαχίας κρατών ενάντια στην οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος».
Δύο ώρες αργότερα, το «κουαρτέτο» ανακοίνωσε ότι συμφωνήθηκε να συνεχιστούν οι επαφές και ότι η επόμενη συνάντηση θα πρέπει να γίνει μέσα σε μία εβδομάδα. Ωστόσο, οι υπουργοί δεν εξήγησαν ποιες ακριβώς ήταν οι «συγκεκριμένες ιδέες» που συζητήθηκαν. Η διαβούλευση δεν ήταν εύκολη, ήταν όμως αρκετά χρήσιμη, σχολίασε ο επικεφαλής της ρωσικής Διπλωματίας.

Ένα βήμα προς τα εμπρός

Από τις δηλώσεις του Λαβρόφ έγινε γνωστό ότι στις συναντήσεις δεν επιτεύχθηκε καμία συμφωνία σχετικά με την αποχώρηση του προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ, και ότι το «κουαρτέτο» της Βιέννης δεν είναι το σχήμα, με το οποίο σχεδιάζεται να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις. Σε αυτό το σχήμα, η ρωσική πλευρά ελπίζει να ενταχθούν άμεσα τουλάχιστον το Ιράν και η Αίγυπτος και μελλοντικά, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ιορδανία και οι υπόλοιποι βασικοί «παίκτες» της περιοχής. Με την ευκαιρία, την ίδια ημέρα, ο Σεργκέι Λαβρόφ πρόλαβε να συναντηθεί με τον υπουργό Εξωτερικών της Ιορδανίας. Αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν η συμφωνία για το συντονισμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων με το Αμμάν. «Είναι αναγκαίο να γίνουν διαπραγματεύσεις πάνω σε όλα τα ανοικτά ζητήματα μεταξύ του Μπασάρ Άσαντ και «όλου του φάσματος» της αντιπολίτευσης, «τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό», με την ενεργό υποστήριξη και των ενδιαφερόμενων εξωτερικών παικτών», υπογράμμισε για μια ακόμα φορά ο Ρώσος ΥΠΕΞ.

Το γεγονός ότι επιτεύχθηκε η εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις αρκετών παικτών ταυτόχρονα, ορισμένοι Ρώσοι αναλυτές το θεωρούν ήδη ως μια σημαντική πρόοδο. «Ήταν σαφές ότι δεν θα ήταν δυνατό να βρεθούν λύσεις σε μία μόνο συνάντηση, αλλά οι διαφορές είναι τόσο μεγάλες, ώστε ακόμη και το γεγονός της ίδιας της συνάντησης είναι ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός. Στην πραγματικότητα, οι διεθνείς παίκτες σχεδιάζουν το μοντέλο ενός νέου διεθνούς συνασπισμού που να μπορεί να λειτουργήσει», θεωρεί η επικεφαλής του Κέντρου για την Ασία και τη Μέση Ανατολή του Ρωσικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, Ελένα Σουπόνινα.
Ο κύριος ερευνητής του Κέντρου Αραβικών και Ισλαμικών Σπουδών του Ινστιτούτου Ανατολικών Σπουδών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, Μπορίς Ντολγκόφ, συμφωνεί: Η απόφαση να συνεχιστούν οι συναντήσεις είναι το πιο σημαντικό αποτέλεσμα που επιτεύχθηκε στη Βιέννη. Ωστόσο, οι συνομιλητές της RBTH δεν πιστεύουν ότι μετά από τη Βιέννη θα αλλάξει σε μεγάλο βαθμό ο ρυθμός που προχωράει η διαδικασία των διαπραγματεύσεων για τη διευθέτηση της συριακής κρίσης.

Πρόβλημα και στην Τουρκία

Ένα από τα κύρια σημεία αντιπαράθεσης εξακολουθεί να είναι η πολιτική τύχη του προέδρου της Συρίας. Η πιο ρεαλιστική επιλογή είναι να μείνει το θέμα αυτό προς το παρόν έξω από την εξίσωση και να επικεντρωθεί η συζήτηση στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας. «Αν υπάρξει πολιτική βούληση, το πρόβλημα του Άσαντ μπορεί κάλλιστα να επιλυθεί», λέει η Σουπόνινα. Υπάρχει όμως πολιτική βούληση από τον πρόεδρο Ομπάμα; Αυτό είναι το κρίσιμο ερώτημα, δεδομένου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται ουσιαστικά σε προεκλογική περίοδο, προσθέτει η ίδια.

Σε προεκλογική περίοδο βρίσκεται και η Τουρκία, υπενθυμίζει ο αραβολόγος, λέκτορας πολιτικών επιστημών στη Ανώτατη Οικονομική Σχολή, Λεονίντ Ισάεφ. Οι εκλογές για την τουρκική Βουλή διενεργούνται την επόμενη εβδομάδα και ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν θα πρέπει να συγκεντρώσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Έτσι, αν τώρα εγκαταλείψει την απαίτηση,που με επιμονή προέβαλε, ότι «ο Άσαντ πρέπει να φύγει», αυτό θα σήμαινε ότι ο Τούρκος ηγέτης θα είχε αποτύχει στην εξωτερική πολιτική. Μα τέτοια εξέλιξη, πιθανόν να οδηγούσε σε μια «πολιτική πτώχευση» του Ερντογάν. «Δεν μπορώ να φανταστώ μια κατάσταση κατά την οποία ο Ταγίπ Ερντογάν, που έχει επιδείξει ένα αυταρχικό στυλ διακυβέρνησης, θα παρουσιαζόταν στους ψηφοφόρους του ως ένας αδύναμος πολιτικός», λέει ο Ισάεφ.
Οι παραδόσεις όπλων στις ριζοσπαστικές ισλαμιστικές ομάδες, είναι ένα ακόμα πρόβλημα. «Η σημερινή ηγεσία, με επικεφαλής τον Ερντογάν, είναι μετριοπαθείς ισλαμιστές και έχουν επαφές με τους «Αδελφούς Μουσουλμάνους» στη Συρία. Αυτός είναι μόνο ένας από τους λόγους για τους οποίους υποστηρίζουν τη ριζοσπαστική αντιπολίτευση στη Συρία», εξηγεί ο Ντολγκόφ. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό είναι το κατεξοχήν επίκαιρο (επείγον) πρόβλημα και όχι ο Μπασάρ Άσαντ. Η κατάσταση στη Συρία πραγματικά αλλάζει, οι επιτυχίες του συριακού στρατού είναι εμφανείς, απελευθερώθηκαν περιοχές στις επαρχίες Χομς, Χάμα και Χαλέπι. Έτσι, είναι απλά χωρίς νόημα να μιλάμε για αποχώρηση του Άσαντ τώρα», θεωρεί ο εμπειρογνώμονας.
Αυτή τη στιγμή, το βασικό πρόβλημα έγκειται στο επίπεδο της επικοινωνιακής εικόνας, συμφωνούν οι συνομιλητές της RBTH. Η συριακή κρίση, η οποία διαρκεί ήδη τεσσεράμισι χρόνια, έχει γίνει μια πηγή σημαντικών «επικοινωνιακών» απωλειών τόσο για τη Μόσχα, όσο και για την Ουάσιγκτον. Τώρα, το κύριο ζητούμενο στο επικοινωνιακό επίπεδο είναι να βρεθεί μια δομή που θα διαβουλεύεται για την επίλυση της κρίσης, από την οποία κανείς δεν θα χάνει πλέον επικοινωνιακά. Μόνο που σχεδόν κανείς από τους βασικούς παίκτες δεν θέλει, με την πλήρη κατανόηση της κατάστασης στην περιοχή, να προχωρήσει σε συμβιβασμό, συνοψίζει ο Ισάεφ.