Έντονος προβληματισμός φαίνεται πως επικρατεί στην κυβέρνηση και την ελληνική διπλωματία, λίγες μέρες μετά την ανάληψη της εξουσίας από τη νέα κυβέρνηση Μητσοτάκη και την τοποθέτηση του Γιώργου Γεραπετρίτη στο υπουργείο Εξωτερικών. Η διαπραγμάτευση με τον συνήθη “απροσάρμοστο” στο ΝΑΤΟ, την Τουρκία, που αφορά στην έγκριση και ενεργοποίηση των νέων χαρτών στα “regional plans” (περιοχικά σχέδια), οδήγησε για μια ακόμη φορά την Άγκυρα σε κίνηση εναντίον των ελληνικών συμφερόντων, με την Αθήνα να προβληματίζεται για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να απαντήσει…
Του Ζαχαρία Μίχα
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Οι Τούρκοι που χρησιμοποιούν τον όρο “Τουρκικά Στενά” (Turkish Straits), ζητούν τα Στενά των Δαρδανελίων να ονομάζονται ως “στενά Τσανάκαλε”, ο Βόσπορος “στενά Ιστανμπούλ”, ενώ δεν ενίστανται στην ονομασία της θάλασσας του Μαρμαρά. Το πρόβλημα είναι ότι η Σύμβαση του Μοντρέ (1936) που αποδέχεται η ελληνική πλευρά, κάνει λόγο για Στενά Δαρδανελλίων, Στενά Βοσπόρου και Θάλασσα Μαρμαρά. Η Τουρκία απέρριψε την ελληνική συμβιβαστική πρόταση για την υιοθέτηση του όρου “maritime choke points”, με στόχο τη χαλαρή περιγραφή θαλασσίων στενών όπου μπορεί να προκληθεί “κυκλοφοριακή συμφόρηση”.
Προς άρση του αδιεξόδου οι Αμερικανοί έχουν προτείνει “διπλή ονομασία” (θυμίζει παλιά μεθοδολογία στο “μακεδονικό”) σαφή αναφορά στα σχέδια του τρόπου με τον οποίο αναφέρουν τα Στενά, δηλαδή Turkish Straits και κάθε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ να μπορεί να χρησιμοποιήσει την ορολογία που υφίσταται στη Σύμβαση του Μοντρέ που ρυθμίζει το καθεστώς τους και αποτελεί διεθνώς αναγνωρισμένη συνθήκη. Η Τουρκία όμως ποτέ δεν έχει κρύψει ότι επιδιώκει την αλλαγή των διεθνών συνθηκών, με τρόπο που θα εξυπηρετεί τα εθνικά τους συμφέροντα. Ξεχνά ότι αυτό θα ήταν απολύτως εφικτό, εάν η ίδια αντιπροσώπευε ένα φυσιολογικό κράτος – σύμμαχο που δεν εγείρει διαρκώς ζητήματα στο ΝΑΤΟ…
Προς απόδειξη του ισχυρισμού, έρχεται να προστεθεί το ότι η Τουρκία ήγειρε θέμα και για το πως θα αναφέρεται στους χάρτες της Συμμαχίας η Κυπριακή Δημοκρατία! Όχι μόνο είναι η μοναδική χώρα που δεν την αναγνωρίζει μετά την εισβολή και κατοχή του 1974, επιθυμεί και να επιβάλλει την εξαίρεσή της, εμμέσως και σε όλους τους υπόλοιπους! Σαν να μην έφτανε μάλιστα αυτό, αντί η συμπεριφορά αυτή να είναι εξ ορισμού κολάσιμη από τους Συμμάχους, η αμερικανική συμβιβαστική πρόταση προβλέπει την αποδοχή του να μην υπάρχει ανάγκη ονομαστικής αναφοράς της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά να περιγράφεται… με συντεταγμένες!
Τούτων λεχθέντων, ακόμα και ο φερόμενος ως προβληματισμός της ελληνικής πλευράς, συν τις διαρροές ότι τέτοιοι συμβιβασμοί αποτελούν συνήθη πρακτική στο ΝΑΤΟ, εγείρουν σοβαρό ζήτημα. Κανείς δεν διαφωνεί ότι καλό είναι να υπάρχουν συμβιβασμοί, αρκεί να είναι όμως λογικοί και να μη στρέφονται βάναυσα εναντίον των νομίμων συμφερόντων άλλων κρατών μελών. Και μάλιστα όταν όλοι γνωρίζουν το πως ξεκίνησε και διεξάγεται αυτή η συζήτηση. Δηλαδή, ότι άπαντες ασχολούνται με το πως θα ικανοποιήσουν “το απροσάρμοστο παιδί” της Συμμαχίας.
Είναι δυνατόν ακόμα και να συζητά χωρίς να εγείρει ενστάσεις η ελληνική πλευρά τη μη ονομαστική αναφορά, αλλά την “περιγραφή διά συντεταγμένων” της Κυπριακής Δημοκρατίας, επειδή θα χρησιμοποιηθεί για όλες τις περιοχές δράσης του ΝΑΤΟ, άρα πρόκειται για πρόταση ευρέως αποδεκτή; Κι όλα αυτά για να γίνει αποδεκτό ένα ακόμα τουρκικό καπρίτσιο; Διότι αν δεν γίνει η Τουρκία θα αρχίσει ξανά τα “κόλπα” της στο Αιγαίο και την Ανατολική μεσόγειο; Αν δεν είναι κλασικός κατευνασμός αυτό, τι στην ευχή είναι;
Δεν πρόκειται μετά την εξευτελιστική για τη Συμμαχία ανατολίτικη διαπραγμάτευση-παζάρι με την Τουρκία για την ένταξη της Σουηδίας, άλλη μια περίπτωση στην οποία η Ατλαντική Συμμαχία κάνει άλλο ένα βήμα προς την απαξίωσή της προς χάριν της Τουρκίας; Είναι αυτή η υποβάθμιση προς όφελος των ελληνικών εθνικών συμφερόντων;
Είναι δυνατόν για την ελληνική πλευρά να αποδεχθεί, εμμέσως, ακριβώς λόγω της συγκεκριμένης μεθόδευσης, μειωμένο διεθνές στάτους της Κύπρου με το φύλλο συκής της απουσίας ονομαστικής αναφοράς στις περιοχές δράσης της Συμμαχίας, επειδή οι σύμμαχοί της αποφάσισαν για μια ακόμα φορά να προκρίνουν ως μέθοδο τον κατευνασμό της Τουρκίας, ενώ σε όλες τις άλλες περιπτώσεις “αγριεύουν”; Είναι υπερβολική η ανησυχία ότι και οι δυο “συμβιβαστικές” διαρρυθμίσεις, για τα Στενά και την Κύπρο, θα αποτελέσουν ένα επικίνδυνο προηγούμενο που θα το βρει ξανά μπροστά της η ελληνική διπλωματία, συν τις αιτιάσεις των Συμμάχων… “γιατί τότε το δεχθήκατε και τώρα όχι“;
Για να είμαστε απολύτως δίκαιοι, πρόκειται για ένα περίπλοκο πρόβλημα που πρέπει να σταθμιστεί σωστά και τεχνοκρατικά από την ελληνική διπλωματία.. Όμως, όταν υπάρχει ένας “αντισυμβαλλόμενος” σύμμαχος με δεδομένη συμπεριφορά, η Αθήνα θα μπορούσε να διεκδικήσει και για τον εαυτό της, μέρος τουλάχιστον των καταχρηστικών δικαιωμάτων που διεκδικεί και ολοένα κερδίζει συνεπεία της υποχωρητικότητας στην αντιμετώπισή της από το ΝΑΤΟ η Άγκυρα.
Εφόσον η Τουρκία για όλα διαρκώς διεκδικεί ανταλλάγματα, για ποιον λόγο να μην κάνει το ίδιο και η Ελλάδα; Ποιο θα ήταν π.χ. το κατάλληλο αντάλλαγμα για να αποδεχθεί η ελληνική πλευρά την περιγραφική – διά συντεταγμένων αναφορά της Κυπριακής Δημοκρατίας; Εάν δεν υπήρχε σκοπιμότητα που αφορά το δεύτερο κράτος του Ελληνισμού, ευχαρίστως θα μπορούσαμε να αποδεχθούμε τη συμβιβαστική λύση “για το κοινό καλό”. Όταν όμως ο λόγος είναι η μη αναγνώριση της Κύπρου, δεν μπορεί και δεν πρέπει να περάσει αβρόχοις ποσί μια ακόμα τουρκική μεθόδευση.
Διότι σε τελική ανάλυση όλοι γνωρίζουν ότι η εν γένει συμπεριφορά της είναι… ιδιαζόντως αντισυμμαχική. Άρα όποιος υποχωρεί δήθεν για το καλό του ΝΑΤΟ, δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να νομιμοποιεί τη συμπεριφορά της Άγκυρας, στρεφόμενος μακροπρόθεσμα σε βάρος της κοινής ασφάλειας των πραγματικών κρατών-μελών. Καθένας ας αναλάβει τις ευθύνες του.
Για να συμβεί αυτό όμως, η Αθήνα πρέπει να μιλήσει καθαρά. Δεν είναι δυνατόν διαρκώς όλοι αν παρακαλούν την Τουρκία, η οποία να απορρίπτει συμβιβασμούς, έως ότου βρει κάποιον να την βολεύει. Δεν είναι δυνατόν στο διηνεκές, να μην επιβάλει κανείς απολύτως κόστος σε αυτή τη συμπεριφορά…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου