Μαρία Ζαχαράκη
Η προοπτική ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ προκάλεσε αναστάτωση στην τουρκική δημόσια σφαίρα, φέρνοντας στο προσκήνιο μια σειρά από φόβους και αντιδράσεις. Η τουρκική πολιτική ανάλυση αντιλαμβάνεται αυτήν την κίνηση ως αμφισβήτηση της επιρροής της στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ και ως μια προσπάθεια διαμόρφωσης ενός νέου "Σιδηρού Παραπετάσματος" με άξονα την Κύπρο.
Αν και η ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ συζητείται «υποδόρια» εδώ και χρόνια, η χρονική συγκυρία της αναζωπύρωσης της συζήτησης, λίγες μόνο εβδομάδες πριν από την αποχώρηση του Τζο Μπάιντεν από την αμερικανική προεδρία, δημιουργεί καχυποψίες στους Τούρκους πολιτικούς αναλυτές ότι ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ προσπαθεί να δημιουργήσει ένα στρατηγικό χάος, επιδιώκοντας ενδεχομένως να αφήσει την Τουρκία με τη λιγότερη δυνατή επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο.
Αν και η Τουρκία αυτό-προβάλλεται ως «απροσπέλαστο εμπόδιο» για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου, η αναβίωση της επιθυμίας της Δύσης να εντάξει την Κύπρο, έναν παραδοσιακό αντίπαλό της, στο ΝΑΤΟ, ξυπνά στην Τουρκία αισθήματα «γεωπολιτικής δυσχέρειας και απομόνωσης» από το δυτικό στρατόπεδο, παρά τα «διαλαλούμενα» ανταλλάγματα που ενδέχεται να λάβει η Άγκυρα, αν πει το ‘ΝΑΙ’ σε ένα τέτοιο αίτημα.
Καρότο Ευρώπης στην Τουρκία
Ο Τούρκος πολιτικός αναλυτής Μεχμέτ Αλί Γκιουλέρ στην τουρκόγλωσση ιστοσελίδα CGTN, κινεζικής ιδιοκτησίας, αναλύει πώς η ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ αποτελεί περισσότερο επιθυμία των ΗΠΑ παρά της ίδιας της Λευκωσίας.
«Η ένταξη της Νότιας Κύπρου στο ΝΑΤΟ περισσότερο από αίτημα της Νότιας Κύπρου ή της Ελλάδας, αποτελεί απαίτηση της στρατηγικής των ΗΠΑ».
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο, οι ΗΠΑ επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα «νέο σιδηρούν παραπέτασμα», που εκτείνεται από τον Αρκτικό Ωκεανό μέχρι το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, με την Ελλάδα και την Κύπρο να παίζουν καθοριστικό ρόλο στη στρατηγική αυτή.
Το «παραπέτασμα», όπως το ονομάζει ο Γκιουλέρ, περιλαμβάνει την αναβάθμιση στρατηγικών περιοχών, όπως η Μαύρη Θάλασσα και η Κύπρος, με την τελευταία να αποτελεί σημείο σύνδεσης του ΝΑΤΟ με το Ισραήλ.
«Διότι οι ΗΠΑ προσπαθούν να θέσουν ένα ‘νέο σιδηρούν παραπέτασμα’ μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Η Ελλάδα και η Κύπρος κατέχουν σημαντική θέση σε αυτό το σιδηρούν παραπέτασμα που κατεβαίνει από τον Αρκτικό Ωκεανό έως την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ έχουν ανοίξει πολλές βάσεις στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά της τα τελευταία χρόνια... Το νέο σιδηρούν παραπέτασμα επεκτείνεται στη συνέχεια μέχρι την Κύπρο, περιλαμβάνοντας την ελληνική επικράτεια, το Αιγαίο και την Κρήτη. Και το πιο σημαντικό, το παραπέτασμα συνδέεται με το Ισραήλ από την Κύπρο!», υποστηρίζει ο Τούρκος αρθρογράφος.
Το «καρότο» για να παρακαμφθεί το βέτο της Τουρκίας θα είναι η ένταξή της στη ΕΕ, σύμφωνα με τον Γκιουλέρ, προτείνοντας στην Άγκυρα την άρση μπλοκαρισμένων κεφαλαίων στις διαπραγματεύσεις και την εκκίνηση της διαδικασίας επίλυσης» του Κυπριακού.
«Το ερώτημα όμως είναι: Θα «χάψει» η Άγκυρα το καρότο αυτή τη φορά;». Όπως αναφέρεται στο άρθρο, η Τουρκία, παρά τις αυστηρές δηλώσεις Ερντογάν προς Μητσοτάκη, δείχνει τώρα μια έτοιμη διάθεση για συμβιβασμούς, όπως φάνηκε και από την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών πέρυσι το Δεκέμβριο. Η συνάντηση μάλιστα μεταξύ των δύο ηγετών, μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους το 2023, απέδειξε την ετοιμότητα για νέα βήματα εξομάλυνσης, έστω κι αν αυτό προϋποθέτει παραχωρήσεις.
«Οι ΗΠΑ στις 11-12 Ιουλίου 2023, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, άνοιξαν την «πόρτα της εξομάλυνσης» για τον Ερντογάν με τον Μητσοτάκη. Τι συνέβη και ξεκίνησε ξανά ένας ανοιξιάτικος αέρας μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας; Και θυμηθείτε, λίγο μετά το Βίλνιους, ο Ερντογάν δήλωσε ακριβώς το εξής: “Έχουμε δείξει την ειλικρίνειά μας σε όλες τις διαδικασίες μέχρι τώρα, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου Ανάν, και θα την δείξουμε ξανά αν χρειαστεί”. Είναι σαφές ότι αυτό σημαίνει “αν χρειαστεί, μπορεί να κάνουμε και πάλι παραχωρήσεις!”», καταγγέλλει ο Μεχμέτ Αλί Γκιουλέρ, ο οποίος στη συνέχεια ασκεί έντονη κριτική στον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, ο οποίος έκανε σαφές ότι η Τουρκία προτιμά να διαχειρίζεται τις σχέσεις της με την Ελλάδα μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και χωρίς να τις υπερ-πολιτικοποιεί.
«Τι σημαίνει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας;»
«Επομένως, το ερώτημα (ή πρόβλημα) που έχουμε μπροστά μας είναι το εξής: Η Άγκυρα, η οποία προηγουμένως άνοιξε το δρόμο για την ένταξη της Νότιας Κύπρου στην ΕΕ, θα ανοίξει και τώρα το δρόμο για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ;», αναρωτιέται ο Τούρκος αρθρογράφος.
Η Κύπρος από στρατιωτική βάση σε γεωπολιτικό παίκτη
Η φιλοδυτική τουρκική ενημερωτική ιστοσελίδα Indyturk.com «φωτίζει» με ρεπορτάζ το πώς η Λευκωσία, αξιοποιώντας την ενισχυμένη σχέση της με την Ουάσιγκτον, επιχειρεί να κάνει το όνειρο του ΝΑΤΟ πραγματικότητα.
«Μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, η Νότια Κύπρος αυξάνοντας τα πολιτικά οφέλη από την προσέγγιση της με τις ΗΠΑ, ξεκίνησε να κάνει βήματα για να μετατρέψει σε πραγματικότητα τα όνειρά της για ένταξη στο ΝΑΤΟ», σημειώνει το ρεπορτάζ.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία η Κύπρος έχει αναβαθμίσει τη στρατηγική της θέση, παρέχοντας βάσεις στις δυτικές χώρες και ενισχύοντας τη στρατιωτική της συνεργασία με τις ΗΠΑ, κάτι που έχει αλλάξει την εικόνα της Κύπρου στο δυτικό στρατόπεδο.
«Η Νότια Κύπρος, η οποία έχει μετατραπεί σε στρατιωτική βάση για τις δυτικές χώρες μετά τις επιθέσεις του Ισραήλ στη Γάζα, δίνοντας βάσεις στις ΗΠΑ και στέλνοντας από τώρα μηνύματα ότι τα αμερικανικά στρατεύματα θα βρίσκονται μόνιμα στο νησί, απολαμβάνει την άνεση της εκτεταμένης αναβάθμισης των σχέσεών της με την Ουάσιγκτον», αναφέρει το Indyturk.com.
Τουρκικοί φόβοι στο σενάριο ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ
Η προσέγγιση αυτή στηρίζεται επίσης στη στενή σχέση με το Ισραήλ, γεγονός που, σύμφωνα με την ιστοσελίδα, προσφέρει στην Κύπρο επιπλέον πλεονεκτήματα μέσω των ισχυρών λόμπι που δρουν υπέρ της.
«Με τις ΗΠΑ να κυριαρχούν στο δυτικό κόσμο και την επιρροή lobby που ασκεί η εγγύτητα με το Ισραήλ, οι Ε/Κ, οι οποίοι αυτήν την περίοδο έχουν το όνειρο της πλήρους ένταξης στο ΝΑΤΟ, πιστεύουν ακράδαντα πως η Ουάσιγκτον μπορεί να πείσει την Άγκυρα να επιτρέψει στη 'Νότια Κύπρο' να γίνει μέλος, όπως έκανε με την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Η αμερικανική στήριξη, όπως υποστηρίζει το ρεπορτάζ, έχει κάνει ήδη την Κύπρο ένα ανεπίσημο μέλος της Συμμαχίας, ωστόσο το επίσημο εγχείρημα δεν θα είναι εύκολο. Παρά την προώθηση του Προγράμματος Κρατικής Συνεργασίας που υπογράφηκε μεταξύ ΗΠΑ και Κύπρου πριν από δύο χρόνια, η Τουρκία παραμένει ένα κρίσιμο εμπόδιο.
«Πολλά άρθρα που δημοσιεύονται τόσο σε Ε/Κ όσο και σε τουρκικά μέσα ενημέρωσης υποδηλώνουν ότι οι ΗΠΑ έχουν ήδη καταστήσει τους Ε/Κ ως ένα ανομολόγητο μέλος του ΝΑΤΟ, καθώς και στρατηγικό εταίρο του. Αναφέρεται όμως ότι είναι δύσκολο, για την 'Ε/Κ Διοίκηση της Νότιας Κύπρου', που θέλει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ μετά την ένταξη στην ΕΕ, να ξεπεράσει το εμπόδιο της Τουρκίας», καταλήγει το άρθρο.
«Πάει να προκαλέσει χάος ο Τζο Μπάιντεν!»
Η φιλο-κυβερνητική ιστοσελίδα Χαμπέρ Γκλομπάλ ισχυρίζεται ότι το σενάριο ένταξης της Κύπρου υποστηρίζεται από τον απερχόμενο Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.
«Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπάιντεν μετά την Ουκρανία ετοιμάζεται να αφήσει μια νέα κρίση στην αγκαλιά του ΝΑΤΟ», αναφέρει χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι κατά τη συνάντησή του με τον Κύπριο πρόεδρο, Νίκο Χριστοδουλίδη, στο Οβάλ Γραφείο, ο Μπάιντεν άναψε το πράσινο φως στα αιτήματα των Ελληνοκυπρίων για ένταξη στη Συμμαχία. Όπως σημειώνεται, αυτό το βήμα περιλαμβάνει σχέδια για στρατιωτική ενσωμάτωση, αν και θα εξαρτηθεί από προϋποθέσεις, όπως η πρόοδος στο Κυπριακό και η βελτίωση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας.
«Θετικά αποτελέσματα σε αυτούς τους τομείς θα μπορούσαν να ξεκλειδώσουν σημαντικές κλειδαριές για την Άγκυρα, όπως η πρόσβαση στους ευρωπαϊκούς πόρους», επισημαίνει το δημοσίευμα, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο αξιοποίησης του "χαρτιού της Ευρώπης" για να πεισθεί η Τουρκία.
«Αδύνατο να γίνει μέλος...»
Η Τουρκία, ωστόσο, παραμένει κάθετα αντίθετη σε ένα τέτοιο σενάριο. Ο Τούρκος πρέσβης ε.α., Ουλούτς Οζουλκέρ, σχολιάζοντας την κατάσταση στο Χαμπέρ Γκλομπάλ, τόνισε ότι «η ένταξη των Ε/Κ στο ΝΑΤΟ είναι απολύτως αδύνατη».
Παραλληλίζοντας την περίπτωση της Κύπρου με την πρόσφατη ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, σημείωσε ότι η Τουρκία θα ασκήσει και πάλι το δικαίωμα βέτο που διαθέτει.
«Όπως ακριβώς η Τουρκία υπενθύμισε το δικαίωμά της στο βέτο στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και είπε ‘δεν μπορεί να υπάρξει ένταξη χωρίς εμένα’, έτσι και η σημερινή κατάσταση είναι η ίδια. Η Τουρκία θα χρησιμοποιήσει τα δικαιώματα και την εξουσία της στις σχέσεις της με τον δυτικό κόσμο και στους διεθνείς οργανισμούς και δεν θα είναι ποτέ δυνατόν η Νότια Κύπρος να κάνει ένα βήμα εκεί», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η Άγκυρα μπορεί να βάλει όρους «ΤΔΒΚ»
Ο Τούρκος ακαδημαϊκός Χασάν Ουνάλ, γνωστός για τον ευρασιατικό του προσανατολισμό και φερόμενος ως ‘σύμβουλος’ της τ/κ «προεδρίας», μέσω του λογαριασμού του στο X, διατύπωσε μια αμφιλεγόμενη πρόταση που επαναφέρει το Κυπριακό με έναν ασυνήθιστο τρόπο στο τραπέζι.
«Θα είναι και προς δικό τους όφελος να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, αναγνωρίζοντας την ΤΔΒΚ. Θα ενταχθεί και η ΤΔΒΚ στο ΝΑΤΟ και έτσι θα επιλυθεί το κυπριακό πρόβλημα. Αυτοί που θα δώσουν έγκριση στους Ε/Κ με μια νέα εξαπάτηση για ένταξη στην ΕΕ θα έχουν ένα πολιτικό βάρος/ευθύνη που δεν θα μπορούν να σηκώσουν στις πλάτες τους», δήλωσε, αφήνοντας αιχμές για την κυβέρνηση Ερντογάν.
«Καχύποπτη» η επίσκεψη Ρούτε
Τις θέσεις αυτές ενστερνίστηκε και ενίσχυσε ο Ουμίτ Οζντάγ, πρόεδρος του τουρκικού ακροδεξιού κόμματος Νίκη, ο οποίος συνέδεσε την επίσκεψη του Μαρκ Ρούτε στην Άγκυρα με τη συζήτηση «Κύπρος-ΝΑΤΟ».
«Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ ήρθε άρον άρον στην Άγκυρα. Ο δάσκαλος Χασάν Ουνάλ δηλώνει ότι ο σκοπός αυτής της επίσκεψης μπορεί να είναι η έγκριση της Άγκυρας στο αίτημα του Ε/Κ τμήματος της Κύπρου, που έχει υποβάλει αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ», τόνισε.
Πολιτικά «γλυκίσματα» στην Τουρκία για την Κύπρο
Το θέμα μιας ενδεχόμενης ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ «προκάλεσε» στον Τούρκο πρώην διπλωμάτη και νυν αρθρογράφο, Αϊντίν Σελτζέν, μια καυστική ανάλυση μέσω του λογαριασμού του στο Χ. Σε μια πραγματικότητα όπου το ΝΑΤΟ αποφασίζει με ομοφωνία, η Τουρκία προβάλλει ως ανυπέρβλητο εμπόδιο, υποστηρίζει.
«Ακόμα και αν παγώσει η κόλαση, η Ε/Κ ΔΝΚ δεν μπορεί να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ ως εκπρόσωπος της Κύπρου, όπως είναι στην ΕΕ. Δεν μπορεί, διότι οι αποφάσεις στο ΝΑΤΟ λαμβάνονται με ομοφωνία και η Τουρκία δεν θα το εγκρίνει αυτό», σχολιάζει, επισημαίνοντας το δικαίωμα βέτο της Άγκυρας στις αποφάσεις της Συμμαχίας.
Από την άλλη, μια πιθανή αναγνώριση της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ)» ως πιθανό αντάλλαγμα, θα ήταν για τον Αϊντίν Σελτζέν ένα στρατηγικό σφάλμα για την Τουρκία.
«Η ΕΔΝΚ μπορεί να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ μόνο αν το ΑΚΡ-ΜΗΡ κάνει το λάθος και το αποδεχτεί με αντάλλαγμα την αναγνώριση της ΤΔΒΚ ως ανεξάρτητης κυρίαρχης χώρας (και με άλλα γλυκίσματα από τις ΗΠΑ, όπως η αποχώρηση από τη Συρία κ.λπ.)», υποστηρίζει, προσθέτοντας ότι αυτό το σενάριο ενδέχεται να περιλαμβάνει συνολική επίλυση και των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο, χωρίς όμως να ενισχύει τους δεσμούς της Τουρκίας με τη Δύση.
Ερντογάν, όπως Ατατούρκ ο Β’
Σε ένα τέτοιο σενάριο αναγνώρισης, ο Αϊντίν Σελτζέν, διαβλέπει πάντως ότι ο Ερντογάν προσπαθεί να χτίσει την πολιτική του φιλοδοξία να γίνει ο «Ατατούρκ Β’», όμως η στρατηγική του δεν θα οδηγήσει σε μια πραγματική διπλωματική νίκη.
«Με αυτά τα μυαλά, τα όνειρά του να ‘μείνει στην ιστορία’ ως ‘Ατατούρκ ΙΙ’ μετά την καταγραφή της ανεξαρτησίας της ΤΔΒΚ στη Δύση, θα καταλήξουν σε μία ‘φαρσοκωμωδία’», σημειώνει δηκτικά.
Σύμφωνα με τον Σελτζέν, μια πιθανή λύση θα μπορούσε να βασίζεται σε μια διζωνική, δικοινοτική νέα «Κυπριακή Δημοκρατία», ενσωματώνοντας στοιχεία ισοτιμίας και (συν)ομοσπονδίας, κι έτσι να γίνει δεκτή η Κύπρος στο ΝΑΤΟ.
«Η νέα ‘Κυπριακή Δημοκρατία’ μπορεί να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ ως διζωνική, δικοινοτική, καθώς και, με μια έννοια που προστίθεται σήμερα, ως (συν)ομοσπονδία με 2 ‘ισότιμα κυρίαρχα / κυρίαρχα ίσα’ μέρη -και πάλι με γλυκίσματα», τονίζει.
Κύπρος: το «2ο Ισραήλ»
Ο Σελτζέν διαβλέπει και μία πολιτική φιλοδοξία της ίδιας της Κυπριακής Δημοκρατίας να γίνει ένα δεύτερο γεωστρατηγικό «κάστρο» της Δύσης στην περιοχή της ανατ. Μεσογείου, ένα «2ο Ισραήλ», όπως το χαρακτηρίζει.
«Από τη σκοπιά της ΕΔΝΚ, από τη στιγμή που απέσπασαν την αποδοχή του Λευκού Οίκου και μιας και το περιβάλλον είναι τόσο έτοιμο (πόλεμος στη Μέση Ανατολή & την Ουκρανία, οι εντάσεις στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ), η επιθυμία είναι να αρπάξουν την ευκαιρία για να αποκτήσουν στρατιωτική υποστήριξη και προστασία που ζητούν για να γίνουν ένα ‘2ο Ισραήλ’», καταλήγει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου