Βαρθολομαίος: «Είτε μουσείο, είτε ναός η Αγία Σοφία»

Του Χ.Κ. Λαζαρόπουλου από το newsbomb

Τι επισημαίνει στην κυβέρνηση Ερντογάν ο Οικουμενικός Πατριάρχης για τη συμπλήρωση 1481 ετών από την ανοικοδόμηση του κοσμήματος της Ορθοδοξίας από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, στις 23 Φεβρουαρίου 532 

Το μεγαλύτερο σύμβολο του Ελληνισμού μετά τον Παρθενώνα, ο υπέρλαμπρος ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη συμπλήρωσε 1481 έτη από την ημέρα της θεμελίωσής της από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, στις 23 Φεβρουαρίου 532. Επ' ευκαιρία αυτής της επετείου, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος έκανε σημαντικές επισημάνσεις στην εφημερίδα «Μιλιέτ».

Τέλος στη φημολογία που καλλιεργούν ακραίοι κύκλοι του τουρκικού κατεστημένου περί μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε ισλαμικό τζαμί έβαλε ο πρώτος των πρώτων εκ των ιεραρχών στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος. Στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης που παρεχώρησε στην εφημερίδα «Μιλλιέτ», ο Παναγιώτατος υπογραμμίζει ότι εάν είναι να λειτουργήσει ως χώρος λατρείας θα πρέπει να είναι ως χριστιανικός ναός.

«Οικοδομήθηκε ως εκκλησία και δεν κτίστηκε ως τζαμί» εξηγεί και σπεύδει να ξεκαθαρίσει ότι θα ήταν προτιμότερο να παραμείνει μουσείο. Χωρίς να θίγει ευθέως τους κινδύνους, ο Πατριάρχης υπονοεί ότι η διατήρηση της Αγίας Σοφίας ως μουσείο δεν οξύνει τα πνεύματα και δεν μπορεί να αποτελέσει σημείο πιθανής αντιπαράθεσης μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων.

Μήνυμα στην κυβέρνηση Ερντογάν

Με ξεκάθαρο ύφος, ο Οικουμενικός Πατριάρχης απευθύνεται προς την κυβέρνηση του κ. Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν με το κύρος και το σθένος που διαθέτει εκ της θέσεως και της προσωπικότητάς του.

«Εμείς προτιμούμε να διατηρηθεί το υφιστάμενο καθεστώς. Έγινε μουσείο και έτσι θα πρέπει να παραμείνει. Ευρισκόμενος πέρυσι στην Τραπεζούντα, στο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, όπου τέλεσα Θεία Λειτουργία, επισκέφθηκα και την εκεί Αγία Σοφία. Την περίοδο εκείνη γινόταν συζήτηση για την μετατροπή της εκεί Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Στους δημοσιογράφους που με ρώτησαν είπα ότι καλύτερα να παραμείνει μουσείο διότι με τον τρόπο αυτό θα είναι ανοικτή σε όλους. Όσον αφορά την Αγία Σοφία της Πόλεως, αυτή λειτούργησε ως Χριστιανική εκκλησία για περισσότερο από 1.000 χρόνια. Εάν πρόκειται να λειτουργήσει ως χώρος λατρείας, θα πρέπει να ανοίξει ως χριστιανικός ναός» δηλώνει ο κ. Βαρθολομαίος, ο οποίος κάνει τιτάνειο αγώνα να διατηρήσει μνημεία του Ελληνισμού στη γειτονική χώρα σε συνεργασία με την μειονότητα των Ρωμιών στην Πόλη και στις ΗΠΑ.

Αγώνας για τα μνημεία του Ελληνισμού

Ανήμερα του Σταυρού πέρυσι, το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανακοίνωσε ότι αγόρασε έναντι 400 χιλιάδων ευρώ τον ναό των Ταξιαρχών στα Μουδανιά της Προύσας, που ανοικοδομήθηκε στη δεκαετία του 780. Στις 17 Ιουλίου, μάλιστα, ο Οικουμενικός Θρόνος είχε αντιδράσει έντονα για την πρόθεση της γενικής διεύθυνσης Βακουφίων να μετατρέψει σε τζαμί το βυζαντινό ναό της Αγίας Σοφίας στη Νίκαια της Βιθυνίας. Γι' αυτό και έκανε αυτές τις επισημάνσεις με τη συνέντευξή του στη «Μιλιέτ» για την Αγία Σοφία.

Τι σημαίνει για τον Ελληνισμό

Ο ναός της Ύπατης Σοφίας του Ένσαρκου Λόγου του Θεού, η οποία είναι γνωστή ως Αγία Σοφία ή ναός της του Θεού Σοφίας στην Κωνσταντινούπολης αποτελεί τον ιστορικό καθεδρικό ναό της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο οποίος συνδέθηκε με όλα τα κρίσιμα γεγονότα του Ελληνισμού.

Ο αρχικός ναός οικοδομήθηκε ως βασιλική το 337 από τον Κωνστάντιο Β' και καταστράφηκε από πυρκαγιά το 404. Επισκευάστηκε και εγκαινιάστηκε το 415 από τον Θεοδόσιο Β' έως ότου καταστράφηκε από τα γεγονότα που συνέβησαν κατά τη Στάση του Νίκα.

Μετά την αποκατάσταση της τάξεως από τον στρατηγό Βελισσάριο στο όνομα του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α', στις 23 Φεβρουαρίου 532 ετέθη ο θεμέλιος λίθος για την ανοικοδόμηση του μεγαλοπρεπούς ναού που σώζεται και κοσμεί την Κωνσταντινούπολη ως σήμερα, αποτελώντας τη ζωντανή ιστορική μαρτυρία του Ελληνισμού.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο αυτοκράτορας μόλις είδε το έργο που αποπεράτωσαν οι γεωμέτρες Ανθέμιος εκ Τραλλέων και Ισίδωρος ο Μιλήσιος ανεφώνησε την ιστορική φράση: «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών!».

Το δέος στην όψη της Αγίας Σοφίας δεν σχετίζεται μόνο με την αρχιτεκτονική και την τεχνοτροπία του έργου. Εκεί μέσα υπάρχουν τα λείψανα της αίγλης και της πολιτιστικής ανωτερότητας του Ελληνισμού στη γλώσσα, στη λατρεία, στην απόδοση των μορφών, στην τέχνη και στην ιστορική συνέχεια από τα πανάρχαια χρόνια ως σήμερα.

Το ηθικό βάρος από την κληρονομιά 1481 ετών από την ημέρα που αποφασίστηκε η ανοικοδόμηση ενός ναού όπου απασχολούνταν χίλιοι ιερείς, ψάλτες και αναγνώστες για τη σωτηρία κλήρου και λαού, σύμφωνα με την σωζόμενη «Νεαρά» του Ηρακλείου, αποδεικνύει τη φύση και τη θέση των Ελλήνων στην ιστορία. Μπορεί ο Θεοδόσιος να κατήργησε την Ακαδημία του Πλάτωνα, ωστόσο στην Αγία Σοφία συνεχίστηκαν οι φιλοσοφικές αναζητήσεις και ο επιστημονικός κάματος αναλόγως με τα μέτρα και τα σταθμά της εποχής (που δεν μπορούμε να κρίνουμε εκ των υστέρων εμείς).

Το σίγουρο είναι ότι επέλεξαν την αυθεντικότητα του πνεύματος έναντι της τρωτότητας στην ύλη κατά τον ρουν των αιώνων. Την καλύτερη περιγραφή έκανε ο Αλεξανδρινός ποιητής Κ. Π. Καβάφης στον αιώνα που πέρασε: «Είμαστε φτιαγμένοι για τα σπουδαία και τα μεγάλα».

Ας καταλάβουμε επιτέλους τι φάρα είμαστε με πυξίδα τη Ρωμιοσύνη, πέρα από πάθη κι εφιάλτες.