Κυρά της Ρω

«Επί 34 χρόνια, μόνη και μόνιμη κάτοικος του νησιού (που βρίσκεται απέναντι από την Αντίφελλο της Μικράς Ασίας [περιοχή που την έχουμε συνδέσει με την αρχαία Λυκία]), ήταν η Δέσποινα Αχλαδιώτου, η Ακρίτας του Αιγαίου και του Ελληνισμού, η “Κυρά της Ρω”. Από το 1927 ως το 1961, έζησε εκεί και κάθε μέρα ύψωνε την Ελληνική Σημαία, για να πει σ’ όλους, πως τούτος ο τόπος που πατούσε, ήταν Ελλάδα. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πήγε στο Καστελόριζο και εκεί έδρασε με τις αποστολές στρατευμάτων για τη Μέση Ανατολή, κρύβοντας και φυγαδεύοντας αξιωματικούς και στρατιώτες. Τότε, όλοι σχεδόν οι Κάτοικοι του Καστελόριζου, είχαν φύγει για τα γύρω νησιά, την Κύπρο, την Αίγυπτο.

Λίγα λιτά λόγια απ’ την ίδια:

“Τα ξερονήσια του Καστελόριζου και της Ρω τ’ αγαπώ. / Έμεινα μόνη μου το 1943 στο Καστελόριζο με την τυφλή μου μάνα, όταν έφευγαν όλοι οι κάτοικοι του νησιού στη Μέση Ανατολή και στην Κύπρο. Με την Ελληνική σημαία υψωμένη και την αγάπη για την Ελλάδα βαθιά ριζωμένη μέσα μου πέρασα όλες τις κακουχίες… …βέβαια η ζωή στη Ρω δεν είναι και τόσο ευχάριστη, αλλά νιώθεις πιο πολύ την Ελλάδα, χαμένος όπως είσαι στο πέλαγος, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τις Τουρκικές ακτές. / Την Ελληνική Σημαία θέλω να μου τη βάλουν μαζί μου στον Τάφο.”

Στις 14 Μάη 1982, η ενενηντάχρονη Δέσποινα Αχλαδιώτου κηδεύτηκε με τιμές Εθνικής ηρωίδας. Το φέρετρό της ήταν σκεπασμένο με την Ελληνική σημαία. Η μνήμη της, λειτουργεί σα γέφυρα που ενώνει την Αρχαία Ελλάδα των αποίκων του 9ου-8ου αιώνα π.Χ., το Βυζάντιο, την παράδοση και τον πολιτισμό χαμένων πατρίδων…

Αφήνουμε το γωνιακό πλακόστρωτο χώρο και ανηφορίζουμε. Περνώντας μια λευκή καμάρα, βρισκόμαστε σ’ ένα χώρο νησιώτικου σπιτιού, λευκού, ξεκούραστου. Μετά τους πολέμους στα βουνά, κάνω εδώ μια Παύση. Από μια μικρή τοξωτή πόρτα στα αριστερά, θα δούμε το θέμα μας. Απ’ αυτή τη θέση, δημιουργώ με ένα πλακόστρωτο στενό διάδρομο που τελειώνει σε μια άλλη καμαρωτή μικρή πόρτα, έναν άξονα με μικρή οπτική γωνία. Έτσι λοιπόν, τα στοιχεία αυτά, σε συνδυασμό με τη διαμόρφωση του χώρου στον οποίο βαδίζει ο επισκέπτης, την κίνηση του νερού κάτω απ’ τα πόδια της κεντρικής φιγούρας, οδηγούν το βλέμμα του στο βάθος. Στο γαλάζιο της θάλασσας και του ουρανού. Επίσης, τα ξύλα της οροφής του διαδρόμου, βοηθούν στη δημιουργία προοπτικού βάθους. Δεξιά, το βάθος αυτό τονίζεται με τα βράχια που αποτελούν το δεξί τμήμα της σύνθεσης και σχηματίζουν χαμηλό προς τη θάλασσα ανηφορικό μονοπάτι, το οποίο φέρει στο τέλος του τη φιγούρα της Κυράς της Ρω. Για να καταλάβουμε την κλίμακα, σε σχέση με το νησιωτικό τόπο, αφήνω πέτρινο τοίχο με φαγωμένο το σοβά από τη θάλασσα, στο έξω βοηθητικό κτίσμα.

Τα υλικά που χρησιμοποίησα, είναι τσιμέντο, λινάτσα, γύψος, νευρομετάλ, ξύλα και πέτρες. Ειδικά η σύνθεση αυτή, λόγω του μεγάλου της οριζόντιου άξονα, βρίσκεται να γειτνιάζει με πολλά θέματα. Βρίσκεται δεξιά της “Σφαγής”, αριστερά της “Κύπρου”, πίσω από τον “Νικηταρά”, άνω αριστερά της “Πίνδου”, κάτω αριστερά της “Κρήτης” και τέλος, διαγώνια πάνω αριστερά απ’ το “Κούγκι”.

Ήμουν ευτυχής που μπόρεσα να έχω άφθονο υλικό, τόσο από δημοσιεύματα εφημερίδων, συνεντεύξεις, ακόμη και βίντεο. προκειμένου να δουλέψω σωστά πάνω στο πορτραίτο της, βασισμένος πάντα σε πραγματικά στοιχεία.

Και είπα, όλα γύρω βλέποντας:
Νησί,
αβασίλευτη στο πέλαο δόξα,
ω ριζωμένο στο πολύβοο διάστημα
και στου Ομήρου το στίχο λουσμένο,
βυθισμένο στον ύμνο.
Άγγελος Σικελιανός»

Παύλος Βρέλλης, Μπιζάνι 1994

ΠΗΓΗ vrellis