Νίκος Μπουρλάκης
Σε όλη την πορεία της ιστορίας, οι γυναίκες στο Ιράν έπαιξαν πολλούς και σημαντικούς ρόλους και συνέβαλαν στην κοινωνία.
Ιστορικά, η παράδοση στο Ιράν ήθελε τις γυναίκες να περιορίζονται στο σπίτι τους και να διαχειρίζονται το νοικοκυριό, μεγαλώνοντας τα παιδιά τους. Κατά την εποχή των Παχλαβί (του Σάχη δηλαδή) υπήρξε μια δραστική αλλαγή σε ό,τι αφορά στη θέση της γυναίκας στην κοινωνία του Ιράν.
Απαγορεύτηκε να καλύπτουν όλο τους το πρόσωπο εκτός από τα μάτια, απέκτησαν δικαίωμα ψήφου όπως και συμμετοχή στην εκπαίδευση. Ήταν ίσοι οι μισθοί των ανδρών και των γυναικών και μπορούσαν να συμμετέχουν στα δημόσια αξιώματα.
Να το πιστέψετε, είναι διαφήμιση στο Ιράν την εποχή του Σάχη
Μάλιστα οι γυναίκες είχαν ενεργή παρουσία στην Ισλαμική Επανάσταση. Μόνο που εδώ υπάρχουν κάποια ζητήματα.
Το σύνταγμα του Ιράν που εγκρίθηκε μετά την Επανάσταση του 1979, διακηρύσσει ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, σύμφωνα με το άρθρο 20 ενώ επιβάλλει νομικό κώδικα που τηρεί το νόμο της Σαρία.
Σύμφωνα με αυτό, οι γυναίκες κληρονομούν το μισό από αυτό που θα κληρονομούσε ένας άντρας και η αποζημίωση για το θάνατο μιας γυναίκας είναι επίσης η μισή.
Ο νόμος της Σαρία εξακολουθεί να ευνοεί τους άνδρες, αλλά το άρθρο 21 του συντάγματος καθώς και μερικοί νόμοι που ψηφίστηκαν από το κοινοβούλιο παρέχουν στις γυναίκες ορισμένα πλεονεκτήματα. Οι γυναίκες επιτρέπεται να οδηγούν, να κατέχουν δημόσια αξιώματα και να φοιτούν στο πανεπιστήμιο.
Το να μην καλύπτει το πρόσωπό της μπορεί να τιμωρηθεί από το νόμο ενώ όταν βρίσκεται μια γυναίκα σε δημόσια θέα, όλα τα μαλλιά και το δέρμα εκτός από το πρόσωπο και τα χέρια πρέπει να καλύπτονται.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου Παχλαβί, οι προόδους των γυναικών στην εκπαίδευση και την εργασία ήταν σημαντικές. Από το 1965 έως το 1966, το ποσοστό των αναλφάβητων γυναικών μειώθηκε κατά 11%.
Ωστόσο, αυτή η μείωση του αναλφαβητισμού είχε σημειωθεί κυρίως στις αστικές περιοχές, όπου σημειώθηκε μείωση κατά 20%, ενώ στις αγροτικές περιοχές, αντίθετα κατά 3%
Η αύξηση της εκπαίδευσης μεταξύ των γυναικών οδήγησε σε αύξηση της συμμετοχής τους σε διάφορους εργασιακούς τομείς κατά την περίοδο 1956-1966.
Οι γυναίκες άρχισαν να εισέρχονται σε τομείς όπως η βιολογία, οι αγροτικές σπουδές, η ιατρική, η διδασκαλία, η νομική και τα οικονομικά μεταξύ άλλων τομέων κάτι που τους έδωσε μεγαλύτερη πολιτική δύναμη.
Είναι ενδιαφέρον κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η απασχόληση των γυναικών στην Τεχεράνη μειώθηκε ελαφρά.
Μετά την Επανάσταση του 1979 το Ιράν έγινε Ισλαμική Δημοκρατία.
Ένα από τα εντυπωσιακά χαρακτηριστικά της επανάστασης ήταν η μεγάλη συμμετοχή γυναικών από παραδοσιακά υπόβαθρα σε διαδηλώσεις που οδήγησαν στην ανατροπή της μοναρχίας.
Οι Ιρανές που είχαν αποκτήσει αυτοπεποίθηση και ανώτερη εκπαίδευση στην εποχή των Παχλαβί συμμετείχαν σε διαδηλώσεις κατά του Σάχη για την ανατροπή της μοναρχίας.
Η κουλτούρα της εκπαίδευσης για τις γυναίκες καθιερώθηκε από την εποχή της επανάστασης, έτσι ώστε ακόμη και μετά την επανάσταση, μεγάλος αριθμός γυναικών εισήλθε στη δημόσια διοίκηση και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και το 1996 συνολικά 14 γυναίκες εξελέγησαν στην Ισλαμική Συμβουλευτική Συνέλευση.
Η ηγεσία του Αγιατολάχ Χομεϊνί οδήγησε σε πολλά παράδοξα ζητήματα για τις γυναίκες. Απέκτησαν μεγάλη επιρροή σε ορισμένους τομείς, αλλά παρόλα αυτά αντιμετώπισαν πολλά πολιτικά εμπόδια για την ισότητα με τους άνδρες.
Για παράδειγμα, οι γυναίκες είχαν τη δυνατότητα να υπηρετήσουν στο στρατό, συχνά σε παραστρατιωτικές ομάδες, αλλά περιορίζονταν σε πολλούς τομείς σπουδών στο σχολείο. Μετά το ξέσπασμα του πολέμου Ιράν-Ιράκ, οι γυναίκες συνέχισαν να αποκτούν πολιτική εξουσία.
Κινητοποιήθηκαν τόσο στην πρώτη γραμμή όσο και στο σπίτι στο χώρο εργασίας. Συμμετείχαν σε βασικούς ρόλους στο πεζικό, αλλά και σε προγράμματα πληροφοριών και πολιτικές εκστρατείες.
Κατά τη διάρκεια του Πολέμου Ιράν-Ιράκ οι γυναίκες αποτελούσαν ένα μεγάλο μέρος του οικιακού εργατικού δυναμικού, αντικαθιστώντας τους άνδρες που πολεμούσαν, τραυματίστηκαν ή σκοτώθηκαν.
Ο Χομεϊνί συχνά εξέφραζε την εκτίμηση για τα γυναικεία ζητήματα μετά την ανάληψη της εξουσίας.
Ενώ κατά τη διάρκεια της επανάστασης, το πέπλο φορέθηκε και θεωρήθηκε ως σύμβολο διαμαρτυρίας, πολλές γυναίκες ανησύχησαν όταν συζητήθηκε η συζήτηση για το υποχρεωτικό χιτζάμπ.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τις διαδηλώσεις για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στην Τεχεράνη, το 1979 κατά της υποχρεωτικής χιτζάμπ.
Το θέμα διογκώθηκε όταν ο Αγιατολάχ Χομεϊνί είπε ότι προτιμούσε να βλέπει γυναίκες με σεμνά ισλαμικά ρούχα
Το 1981 το πέπλο έγινε υποχρεωτικό και τα καλλυντικά απαγορεύτηκαν, εισήχθησαν επίσης σκληρές τιμωρίες από την αστυνομία ηθικής, όπως η αφαίρεση του κραγιόν με μια λεπίδα ξυραφιού.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 απαγορεύτηκε στις γυναίκες να ενεργούν ως δικαστές και αποθαρρύνθηκαν να γίνουν δικηγόροι.
Η ισλαμική κυβέρνηση κατάργησε τους νόμους για την προστασία της οικογένειας του 1967 και του 1973, οι οποίοι περιόριζαν την πολυγαμία, επέτρεπαν στις γυναίκες το δικαίωμα διαζυγίου και αύξησαν την ελάχιστη ηλικία γάμου.
Το καθεστώς απαγόρευσε την αντισύλληψη και μείωσε την ηλικία γάμου των κοριτσιών από τα 15 στα 9 χρόνια. Επίσης απαγόρευσε τις γυναίκες από διάφορους τομείς σπουδών και επαγγελμάτων.
Μετά τον θάνατο του Αγιατολάχ Χομεϊνί, αρκετοί από τους περιορισμούς στις γυναίκες άρθηκαν.
Η κυβέρνηση προσπάθησε να σταθεροποιήσει την αύξηση του πληθυσμού διανέμοντας συχνά δωρεάν αντισυλληπτικά. Αυτό προκάλεσε μείωση του ποσοστού γονιμότητας από 3,2 σε 2,3 παιδιά ανά γυναίκα, που ήταν ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στη Μέση Ανατολή
Το 1992, το Ανώτατο Συμβούλιο της Επανάστασης υιοθέτησε ένα σύνολο Πολιτικών Απασχόλησης για τις γυναίκες, που ενθάρρυναν την ένταξή τους στο εργατικό δυναμικό, υπογραμμίζοντας παράλληλα τη σημασία των οικογενειακών τους ρόλων.
Οι γυναίκες ενθαρρύνθηκαν να ασχοληθούν με τη γυναικολογία, τη φαρμακολογία, τη μαιευτική και το εργαστήριο. Αν και συνέχισαν να αποτρέπονται από ορισμένους καθηγητές ως «ισλαμικά ακατάλληλοι».
Το 1990 το πεδίο του δικαίου ήταν ανοιχτό στις γυναίκες και επιτρεπόταν στα Ειδικά Αστικά Δικαστήρια, αν και δεν μπορούσαν να ασκήσουν καθήκοντα δικαστών.
Μετά το θάνατο του Χομεϊνί, ξεκίνησαν πιο πρακτικές μεταρρυθμίσεις υπό τον Πρόεδρο Ραφσαντζάνι για τις γυναίκες.
Ο Ραφσαντζάνι υποστήριξε ότι στο Ισλάμ «δεν υπάρχουν εμπόδια στην εκπαίδευση των γυναικών σε κανέναν τομέα».
Οι τρεις κύριοι τομείς στους οποίους εστίασε ο Ραφσαντζάνι ήταν η εκπαίδευση, ο οικογενειακός προγραμματισμός και η υγεία και ο γάμος.
Οι στατιστικές από τα έτη 1986/87 δείχνουν ότι οι εισαγωγές γυναικών σε σχολές οδοντιατρικής, ακοολογίας, στατιστικής, οπτομετρίας, ακτινολογίας και ακτινοθεραπείας ήταν στο ίδιο επίπεδο με τους άνδρες
Σύμφωνα με τους θρησκευτικούς-πολιτικούς ηγέτες, πιστεύεται ότι μια γυναίκα στο Ιράν μπορεί να είναι ταυτόχρονα παραδοσιακή και σύγχρονη, αυτό ενσταλάζεται στην εκπαίδευση που λαμβάνουν.
Σημαίνει ότι ο κεντρικός ρόλος της γυναίκας είναι στο σπίτι, η φροντίδα των παιδιών, της οικογένειας και των οικιακών τους υποχρεώσεων, ενώ μπορεί επίσης να βγει στον κοινωνικό κόσμο και να δημιουργήσει μια δημόσια ζωή, χωρίς όμως να υποβαθμίσει την κοινωνική θέση της οικογένειάς της
Ο περιορισμός του σπιτιού δημιουργεί ένα παραδοσιακό ιδιωτικό βασίλειο για τη γυναίκα ενώ η ελευθερία της εξόδου δημιουργεί μια σύγχρονη κοινωνική παρουσία.
Η Ισλαμική Δημοκρατία δεν είχε ποτέ σκοπό να δεσμεύσει σκόπιμα μια γυναίκα στο σπίτι της και να την αναγκάσει να εκπληρώσει τα συζυγικά και μητρικά της καθήκοντα, ωστόσο, αυτό έγινε στη θρησκευτική πτυχή της δημοκρατίας.
Το Ισλάμ δεν απαγορεύει στις γυναίκες τη δημόσια ζωή, ωστόσο είναι το πολιτικό και πολιτιστικό κλίμα του Ιράν που ενθαρρύνει τις γυναίκες να ασκούν μια ιδιωτική οικιακή ζωή.
Πολλά σχολεία αρχίζουν να εμπνέουν πλέον τα νεαρά κορίτσια να προετοιμαστούν για το αύριο, ως μητέρα και σύζυγος, καθώς και ως ενεργή προσωπικότητα στην ανάμειξη κοινωνικών και πολιτικών υποθέσεων.
Ωστόσο, είναι προφανές ότι το Εκπαιδευτικό Σχέδιο της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν έχει σαφή διαχωρισμό μεταξύ της εκπαίδευσης που διδάσκεται σε αγόρια και κορίτσια. Αυτό περιλαμβάνει την εισαγωγή του ρόλου της ευθύνης για μια οικογένεια καθώς και των ρόλων των ανδρών και των γυναικών στη συζυγική ζωή.
Αλλά στα κορίτσια δίνεται η αυτοπεποίθηση να βάλουν τον εαυτό τους στους τομείς εκπαίδευσης στους οποίους επιθυμούν να είναι, ενώ έχουν στο μυαλό τους μια προσωπική οικογενειακή ζωή
Ο πληθυσμός του Ιράν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 αυξήθηκε στα ύψη παρά τον Πόλεμο Ιράν-Ιράκ, με το ποσοστό γεννήσεων να φτάνει τις 3,9 το 1983, διπλάσιο από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Κέντρα υγείας για γυναίκες ιδρύθηκαν σε εθνικό επίπεδο. Μέχρι το 1994, υπήρχαν περισσότερα από 10.000 κέντρα υγείας στο Ιράν και τα κάποτε απαγορευμένα αντισυλληπτικά διατέθηκαν στις γυναίκες.
Το 1986, το Ανώτατο Ισλαμικό Συμβούλιο ψήφισε για την εισαγωγή ενός νόμου 12 άρθρων που επέτρεπε πολλά δικαιώματα γάμου στις γυναίκες.
Αυτά τα δικαιώματα περιελάμβαναν προγαμιαίες συμφωνίες, δικαιώματα διαζευγμένων γυναικών να μοιράζονται την περιουσία και αυξημένα δικαιώματα διατροφής.
Το 1992, το Συμβούλιο Σκοπιμότητας ψήφισε νόμο που επέτρεπε στις γυναίκες που είχαν διαζευχθεί «άδικα και άδικα» να εισπράττουν πληρωμή από τον πρώην σύζυγο για υπηρεσίες που είχε κάνει κατά τη διάρκεια του γάμου.
Μέχρι το 1999, το Ιράν είχε 140 γυναίκες εκδότες, αρκετά για να διοργανώσει μια έκθεση βιβλίων και περιοδικών που εκδόθηκαν από γυναίκες
Από το 2005, το 65 τοις εκατό των φοιτητών στα Πανεπιστήμια του Ιράν και το 43 τοις εκατό των μισθωτών του ήταν γυναίκες.
Από τις αρχές του 2007, σχεδόν το 70 τοις εκατό των φοιτητών επιστήμης και μηχανικής του Ιράν είναι γυναίκες
Το 27,1% των γυναικών υπουργών στην κυβέρνηση έθεσε το Ιράν μεταξύ των πρώτων 23 χωρών στις αρχές της δεκαετίας του 2000!
Υπάρχουν επίσης γυναίκες στην ιρανική αστυνομία που ασχολούνται με εγκλήματα που διαπράττονται από γυναίκες και παιδιά
Στις 14 Μαΐου 2019, η ιρανική Ισλαμική Συμβουλευτική Συνέλευση ενέκρινε μια τροποποίηση στον νόμο περί ιθαγένειάς τους, σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες που είναι παντρεμένες με άνδρες με ξένη υπηκοότητα θα πρέπει να ζητούν να αποδώσουν ιθαγένεια σε παιδιά κάτω των 18 ετών, ενώ τα παιδιά και οι σύζυγοι Ιρανών ανδρών λαμβάνουν υπηκοότητα αυτομάτως
Τον Αύγουστο του 2019 υπήρξε άρση στην απαγόρευση εισόδου γυναικών από το Ιράν στα γήπεδα ποδοσφαίρου για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια
Στις 10 Οκτωβρίου 2019, περισσότερες από 3.500 γυναίκες παρευρέθηκαν στο στάδιο Azadi για έναν προκριματικό Παγκόσμιο Κύπελλο εναντίον της Καμπότζης.
Υπήρξαν πολλές αλλαγές στην κοινωνία του Ιράν τα χρόνια μετά την επανάσταση, που συχνά αναφέρεται ως «χάσμα γενεών». Αυτό το χάσμα είναι υπερβολικό και επηρεάζει θέματα όπως ο τρόπος ζωής, οι οικογενειακές σχέσεις, η πολιτική και η θρησκεία.
Για πολλές από τις νεαρές γυναίκες, ένα θέμα που κερδίζει δημοτικότητα είναι το θέμα του πέπλου. Μετά την επανάσταση του 1979, η χιτζάμπ έγινε υποχρεωτική καθώς και απαιτήσεις σεμνότητας. φαρδιά ρούχα καθώς και ένα Rusari (μαντίλα) που καλύπτει όλα τα μαλλιά
Πολλές νεαρές Ιρανές από τις πόλεις ισχυρίστηκαν ότι γίνονται λιγότερο παραδοσιακές. Πολλοί βλέπουν το στυλ ένδυσής τους ως προσωπική επιλογή, όπως η επιλογή του πέπλου. Τα ζητήματα και οι διαμαρτυρίες κατά του πέπλου έγιναν συμβολικά ως αντίσταση ενάντια στο ισλαμικό καθεστώς.
Ο Masih Alinejad το 2015 κυκλοφόρησε το «My Stealthy Freedom», το οποίο ενθάρρυνε τις Ιρανές γυναίκες να δημοσιεύουν φωτογραφίες χωρίς το χιτζάμπ τους. Μετά τον Δεκέμβριο, περισσότεροι από 35 διαδηλωτές συνελήφθησαν μόνο στην Τεχεράνη
Η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν σοβαρή.
Η αστυνομία έχει δηλώσει ότι όποια γυναίκα συμμετέχει σε διαδηλώσεις κατά της υποχρεωτικής χιτζάμπ μπορεί να αντιμετωπίσει ποινή φυλάκισης έως και 10 ετών.
Η κατάσταση είχε γίνει πιο τεταμένη τον Απρίλιο, αφού κοινοποιήθηκε ένα βίντεο που δείχνει μια γυναίκα να χαστουκίζεται από μια γυναίκα μέλος της Αστυνομίας Ηθικής επειδή φορούσε μια χαλαρή μαντίλα. Αυτό το περιστατικό τράβηξε επίσης τη διεθνή προσοχή στα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι Ιρανές γυναίκες.
Οι γυναίκες που συλλαμβάνονται επειδή διαδήλωσαν κατά της υποχρεωτικής χιτζάμπ ισχυρίζονται ότι κρατούνται σε απομόνωση και υποβάλλονται σε βασανιστήρια και ξυλοδαρμούς
Οι διαμαρτυρίες κατά της υποχρεωτικής χιτζάμπ συνεχίστηκαν με την ανταπόκριση να γίνεται μεγαλύτερη. Τον Δεκέμβριο του 2017 και τον Ιανουάριο του 2018, αρκετές γυναίκες έβγαλαν τις μαντίλες τους για να διαμαρτυρηθούν. Αυτές οι γυναίκες έγιναν γνωστές ως «τα κορίτσια της οδού Επανάστασης»
Ένα από τα «Κορίτσια της Οδού Επανάστασης», η Βίντα Μοχάβεντ, συνελήφθη για εγκλήματα κατά των δημοσίων ηθών, ενθάρρυνση της διαφθοράς και της πορνείας και καταδικάστηκε σε ένα χρόνο φυλάκιση.
Τιμωρία επιβάλλεται όχι μόνο σε όσους διαμαρτύρονται αλλά και σε αυτούς που τους υπερασπίζονται.
Η Νασρίν Σολουντέχ Ιρανή δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υπερασπίστηκε γυναίκες που διώκονταν για διαμαρτυρίες για την υποχρεωτική χιτζάμπ, καταδικάστηκε σε 38 χρόνια φυλάκιση και 148 μαστιγώματα.
Οι διαδηλώσεις συνέχισαν να γίνονται όπου στις 13 Μαΐου 2019 υπήρξε μια τεράστια ειρηνική διαμαρτυρία φοιτητών και φοιτητών στην πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου της Τεχεράνης, αλλά δέχθηκαν επίθεση από άλλους διαδηλωτές που φώναζαν: «Οι φοιτητές μπορεί να πεθάνουν, αλλά δεν θα ανεχθούμε αναξιοπρέπεια»
Τις τελευταίες ημέρες οι γυναίκες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιμάκωσης των διαδηλώσεων στο Ιράν που πυροδοτήθηκαν από τον θάνατο υπό κράτηση μιας γυναίκας που κρατήθηκε για παραβίαση του νόμου περί χιτζάμπ.
Τα πλήθη επευφημούσαν όταν οι γυναίκες έκαψαν τα χιτζάμπ τους σε μια φωτιά στο Σάρι την Τρίτη, την πέμπτη διαδοχική ημέρα αναταραχών.
Ακτιβιστές ανέφεραν ότι μια γυναίκα ήταν μεταξύ τριών διαδηλωτών που σκοτώθηκαν από πυροβολισμούς από δυνάμεις ασφαλείας στην Ουρμία, το Πιρανσάχρ και το Κερμανσάχ.
Οι αρχές κατηγόρησαν τους διαδηλωτές ότι σκότωσαν δύο πολίτες στο Κερμανσάχ καθώς και έναν βοηθό της αστυνομίας στο Σιράζ.
Τουλάχιστον επτά άνθρωποι φέρεται να έχουν σκοτωθεί από τότε που ξέσπασαν οι διαδηλώσεις ενάντια στους νόμους για το χιτζάμπ και την αστυνομία ηθικής μετά τον θάνατο του Μάχσα Αμινί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου