Σάικς- Πικό Συμφωνία

Η Συμφωνία Σάικς–Πικό υπογράφηκε στις 16 Μαϊου του 1916 στο Λονδίνο, εν μέσω του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ανάμεσα στη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία με  τη συναίνεση της Ρωσίας (αγγλικά: Sykes–Picot Agreement, γαλλικά: Accords Sykes-Picot). Ήταν μια μυστική συμφωνία στην οποία εμφανιζόταν χάρτης ο οποίος με ένα περίγραμμα επιστολής απεστάλη από τον  Πωλ Καμπόν προς τον Σερ Έντουαρντ Γκρέι στις  9 Μαΐου 1916. Διά της συμφωνίας αυτής μοιράζονταν σε σφαίρες επιρροής και ελέγχου της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και αρχικά και της Ρωσίας, εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη σημερινή Τουρκία, τη Μέση Ανατολή, το Ιράκ και τη Συρία. Η ονομασία του συμφώνου προέρχεται από τα ονόματα των Μαρκ Σάικς και Φρανσουά Ζωρζ-Πικό, που ήταν οι διπλωμάτες της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας αντίστοιχα και οι οποίοι διαμόρφωσαν τους όρους της συμφωνίας.

Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία (Οκτώβριος 1917) οι Μπολσεβίκοι ανακάλυψαν το μυστικό αυτό σύμφωνο και το δημοσίευσαν στις 23 Νοεμβρίου του 1917 στις εφημερίδες Izvestia και Pravda. Τρεις ημέρες αργότερα δημοσιεύτηκε και στη βρετανική Guardian.

  Οι όροι της Συμφωνίας και η Κύπρος

 Οι  όροι της συμφωνίας Σάικς- Πικό προέβλεπαν  ότι μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου: α) η Ρωσία θα αποκτούσε την επαρχία του Ερζερούμ, του Βαν, της Τραπεζούντας και του Μπιλίς β) η Γαλλία θα αποκτούσε τον Λίβανο, τα παράλια της Συρίας, τα Άδανα, την Κιλικία, το Γκαζίαντεπ, την Ούρφα, το Μαρντίν, το Ντιγιάρμπακιρ και την Μοσούλη γ) η Μεγάλη Βρετανία θα αποκτούσε την νότια Μεσοποταμία με τη Βαγδάτη και τα λιμάνια της Χάιφας και της Άκρας (σημερινό Ισραήλ) και δ) η Παλαιστίνη θα ετίθετο υπό διεθνές καθεστώς. Επίσης προέβλεπε ότι στις περιοχές που θα ήταν στη βρετανική και στη γαλλική σφαίρα επιρροής θα σχηματιζόταν μια συνομοσπονδία αραβικών κρατών ή ένα ανεξάρτητο αραβικό κράτος.

Στη συμφωνία Σάικς Πικό αναφέρεται και η Κύπρος. Συγκεκριμένα, η Βρετανία δεσμεύτηκε να μην ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για την εκχώρηση της Κύπρου σε οποιαδήποτε τρίτη δύναμη χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση της γαλλικής κυβέρνησης, σε αντάλλαγμα των παραχωρήσεων που της δόθηκαν στην Μέση Ανατολή. Η συμφωνία για την Κύπρο έγινε σε αντάλλαγμα της χρήση από τους Βρετανούς των στρατηγικών λιμανιών Χάιφα και Άκρα για την εξυπηρέτηση του δια θαλάσσης εμπορίου στην Ανατολική Μεσόγειο, και την διασφάλιση παροχής νερού από τους σημαντικούς ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη που έλεγχε η γαλλική πλευρά. Ως συνέχεια της συμφωνίας αυτής θα μπορούσε να θεωρηθεί η συνθήκη των Σεβρών που αφορούσε και τον τελικό δαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ωστόσο αυτή κατέρρευσε το 1922. Το κομμάτι της συμφωνίας που αφορά την Κύπρο κατέρρευσε εν αρχή το 1960 διά της συνθήκης Ζυρίχης - Λονδίνου και οριστικά μετά την τουρκική εισβολή του 1974 στην Κύπρο. 

 Το τέλος της συμφωνίας

 Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέλαβαν τον ρόλο του απόλυτου εγγυητή του συστήματος Σάικς – Πικό. Αλλά η εμπειρία της Αμερικής μετά την εισβολή στο Ιράκ το 2003 ανάγκασε την Ουάσιγκτον να αποσύρει τις δυνάμεις της και να μειώσει την ανάμειξή της στην περιοχή. Τότε το σύστημα Σάικς – Πικό άρχισε να καταρρέει.

Για αυτόν τον λόγο οι μεγάλες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή σήμερα διαδραματίζονται ακριβώς στην καρδιά της Συμφωνίας Σάικς – Πικό: Συρία, Λίβανος και Ιράκ. Το Κουρδικό έχει επίσης επανέλθει στο προσκήνιο. Μόνο το Ισραήλ και η Ιορδανία δείχνουν να είναι σταθερές – με έμφαση στη λέξη «δείχνουν». Η εποχή που ένας ευρωπαϊκός ηγεμόνας μπορούσε να διατηρήσει τον έλεγχο στη Μέση Ανατολή, με στρατιωτική ισχύ αν ήταν απαραίτητο, έχει παρέλθει. Οι περιφερειακές και όχι οι ξένες δυνάμεις (συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας) θα δημιουργήσουν τη νέα τάξη στη Μέση Ανατολή, η οποία θα αναδυθεί από τα συντρίμμια του συστήματος Σάικς – Πικό. Από τη στιγμή που οι proxy πόλεμοι όπως αυτός στη Συρία θα έχουν ολοκληρώσει την αποστολή τους, η Συμφωνία Σάικς – Πικό θα είναι ιστορία. Αλλά η νέα τάξη θα αργήσει να αναδυθεί επειδή καμία από τις δυνάμεις της περιοχής δεν είναι αρκετά ισχυρή ώστε να επιβάλει τη θέλησή της στις άλλες. Αν επιλέξουν μια ανούσια μάχη για την ηγεμονία, η Μέση Ανατολή θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια πολιτική και ανθρωπιστική καταστροφή. Ενα πράγμα είναι ξεκάθαρο: όσο πιο πολύ αργήσει η μετάβαση σε μια νέα πολιτική τάξη τόσο χειρότερα θα είναι τα πράγματα. Μια μακρά παράταση της διαδικασίας και μια περίοδος βαλκανοποίησης της Μέσης Ανατολής θα έχουν ως αποτέλεσμα πόνο και δυστυχία και θα θέσουν σε κίνδυνο την παγκόσμια ειρήνη. Για εκείνους έξω από την περιοχή η μόνη ελπίδα είναι κανείς μέσα σε αυτήν να μην έχει σοβαρό συμφέρον για κάτι τέτοιο.

 

ΠΗΓΗ polignosi