Γιατί απέτυχε το αυτόνομο σύστημα ασφάλειας της ΕΕ σε Φινλανδία - Σουδάν και πώς ανοίγει ο δρόμος για την Κύπρο - Τι έχει η ατζέντα του Πρόεδρου στο Παρίσι, πώς μπορεί να ενταχθεί η Βάση Α. Παπανδρέου στο ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας και πώς η Τουρκία κλείνει τις θαλάσσιες οδούς στην Ευρώπη
Απέτυχε το σύστημα της κοινής άμυνας και κατ’ επέκτασιν της κοινής διπλωματίας της ΕΕ, και δη στη λογική της αυτονομίας, στην περίπτωση της Φινλανδίας, αλλά και στην κρίση του Σουδάν, αναδεικνύοντας, ταυτοχρόνως, τη σημασία της Κύπρου ως του ανατολικότερου άκρου της ΕΕ, που μπορεί να ενώνει την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική.
Γεννιέται, δε, μια καλή ευκαιρία για την ΕΕ, ώστε να δει τι μπορεί πλέον να πράξει στον τομέα της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής, αλλά ειδικότερα ευκαιρία γεννιέται και για τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, κατά τη διάρκεια της συνάντησής του, που είναι προγραμματισμένη για τις 3 Μαΐου, με τον Γάλλο Πρόεδρο, Εμμανουέλ Μακρόν, για την προώθηση πολιτικών, που θα αναβαθμίζουν την Κύπρο γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά. Γιατί ειδικά με τον Πρόεδρο Μακρόν; Διότι η Γαλλία έχει εκδηλώσει σοβαρό ενδιαφέρον για ενεργό ρόλο στην περιοχή μας και επειδή είναι ταυτοχρόνως η χώρα εκείνη που προωθεί την αυτονόμηση της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας στο πλαίσιο, πάντα, του εφικτού, αφού οι εξαρτήσεις με το ΝΑΤΟ είναι μετά την κρίση στην Ουκρανία ιδιαιτέρως ισχυρές.
Πώς οι ΗΠΑ αντικαθιστούν τον ΟΗΕ στο Σουδάν
Μπορεί να αποχωρήσει ο τουρκικός στρατός και πώς;
Η σημασία των στρατιωτικών συμφωνιών της Τουρκίας
Μπορεί να μπει φρένο στη «Γαλάζια Πατρίδα» και πώς;
Ναυτική Βάση και Α. Παπανδρέου
Στην ατζέντα της συνάντησης Χριστοδουλίδη - Μακρόν θα βρίσκεται η πρόταση του Κύπριου Προέδρου για ενεργητικότερη εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό αλλά πάντα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, που, όμως, παραπαίει, καθώς και θέματα στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ Γαλλίας και Κύπρου. Εκ των πραγμάτων, υπάρχει το θέμα της παραλαβής των πυραύλων Exocet Block 3 (180 χιλιόμετρα), των οποίων η απόκτηση εντός του 2023 θα παρέχει στην Κυπριακή Δημοκρατία τη δυνατότητα να καλύπτει με το βεληνεκές τους, το σύνολο της Κυπριακής ΑΟΖ. Ήδη, σε διπλωματικό επίπεδο, έχουν γίνει σκέψεις για την κατασκευή Ναυτικής Βάσης, μάλλον, στο Μαρί, για να μπορούν να ναυλοχούνται πολεμικά πλοία συμμαχικών χωρών, όπως είναι αυτά της Γαλλίας ή ακόμη και εκείνα της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Αιγύπτου. Το θέμα της Ναυτικής Βάσης είχε εγερθεί και στο παρελθόν. Τώρα, μετά την παραδοχή και από κράτη - μέλη της ΕΕ και τεχνοκράτες στις ίδιες τις Βρυξέλλες για τα τρομερά κενά και δη την αποτυχία άσκησης επαρκούς κοινής άμυνας και εξωτερικής πολιτικής, παρουσιάζεται η ευκαιρία στον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη να αναδείξει το γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό πλεονέκτημα της Κύπρου στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, προσφέροντας τις υφιστάμενες υποδομές της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ, για τις δραστηριότητές της στην περιοχή μας και δη στο πλαίσιο της Στρατηγικής Πυξίδας. Τέτοιες υποδομές είναι αυτές της Αεροπορικής Βάσης Ανδρέας Παπανδρέου και του λιμανιού της Λεμεσού, όπου υπάρχουν οι σχετικές δυνατότητες φιλοξενίας πολεμικών συμμαχικών πλοίων, μέχρι την κατασκευή σύγχρονης Ναυτικής Βάσης, εάν μια τέτοια απόφαση ληφθεί τελικά και αρχίσει η υλοποίησή της.
Η αποτυχία του αυτόνομου συστήματος ασφάλειας
Γιατί ακόμη και στις Βρυξέλλες είναι διάχυτη η άποψη ότι δεν πάει καλά η πολιτική για την αυτονόμηση της ΕΕ. Επί τούτου επισημαίνονται τα εξής:
- Γιατί η Φινλανδία, που τελεί υπό τη νέα ρωσική απειλή, εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ, παρότι κράτος μέλος της ΕΕ, η οποία διαθέτει το δικό της σύστημα άμυνας και ασφάλειας περί του οποίου γίνεται λόγος για αυτονομία; Διότι, κατά γενική ομολογία, δεν υπάρχει κοινό και δη αυτόνομο σύστημα άμυνας στην ΕΕ, που να μπορεί να παρέχει αξιόπιστη ασφάλεια στα κράτη μέλη, στη λογική και πρακτική εφαρμογή ενός συλλογικού συστήματος ασφάλειας. Η αντίληψη, που επικρατεί στην ΕΕ και δη στις Βαλτικές και στις πρώην ανατολικές χώρες, είναι ότι μόνο το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ μπορούν να προσφέρουν επαρκή αποτρεπτική ισχύ. Δεν είναι τυχαία η άποψη ότι η Αμερική είναι η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή Δύναμη.
- Η κρίση στο Σουδάν απέδειξε ότι η ΕΕ δεν μπορεί να λειτουργήσει ως τέτοια, διότι δεν διαθέτει τις δικές της ένοπλες δυνάμεις. Ακόμη και αυτός ο απεγκλωβισμός των πολιτών της ΕΕ από το Σουδάν έχει γίνει από τις δυνάμεις των κρατών μελών ως τέτοια, όπως είναι η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία. Χωρίς κοινό κέντρο επιχειρήσεων. Σημαντικό, δε, ρόλο στην κατάπαυση του πυρός διαδραμάτισαν οι ΗΠΑ. Εάν, μάλιστα, διαβάσει κάποιος τη σχετική ανακοίνωση, όπως αυτή εκδόθηκε από το αμερικανικό Υπουργείο των Εξωτερικών, διαπιστώνει ότι οι ΗΠΑ αντικαθιστούν τον όποιο ειρηνευτικό χαρακτήρα και ρόλο που θα ήταν δυνατό να διαδραματίσουν τα Ην. Έθνη, τα οποία, όπως και στην περίπτωση της Ουκρανίας, είναι απόντα και το Σ. Ασφαλείας παραλυμένο.
Οι στρατιωτικές συνεργασίες της Τουρκίας
Οι ΗΠΑ, λόγω και της μεγάλης ναυτικής τους ισχύος και ειδικότερα της παρουσίας του 5ου Αμερικανικού Στόλου στα στενά του Ορμούζ, διαδραματίζουν ηγετικό ρόλο στα θέματα της ασφάλειας και δη της ελεύθερης ναυσιπλοΐας. Τονίζονται αυτά για τους εξής λόγους: Α) Πλησίον του Σουδάν και στο Κέρας της Αφρικής, καθώς και στον Κόλπο του Άντεν στην είσοδο και έξοδο των πλοίων από τα στενά του Σουέζ, ανθεί η πειρατεία, που έχει περιοριστεί τα τελευταία χρόνια λόγω της δραστηριότητας του αμερικανικού κυρίως Πολεμικού Ναυτικού, με τη συνδρομή και άλλων χωρών, μεταξύ των οποίων και η ΕΕ, κυρίως με τα δικά της κράτη μέλη, ασχέτως εάν υπάρχουν αποστολές όπως η Αταλάντα υπό τη δική της αιγίδα. Β) Το Σουδάν βρίσκεται στο κέντρο περίπου της Ερυθράς Θαλάσσης με σημαντικό λιμάνι και, ως εκ τούτου, η αστάθεια στη χώρα δημιουργεί γενικότερα προβλήματα ασφάλειας. Συνεπώς, οι ΗΠΑ δεν αναδεικνύονται μόνο ως ευρωπαϊκή, αλλά και ως αφρικανική Δύναμη, με την Τουρκία να διαδραματίζει σημαντικό περιφερειακό ρόλο, πιο σημαντικό θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος, ακόμη και από αυτόν της ΕΕ, επειδή:
Πρώτο, διατηρεί στρατιωτικές Βάσεις στο Κατάρ και στη Σομαλία. Δεύτερο, έχει υπογράψει συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας με την Αλβανία το 1997, το Αζερμπαϊτζάν το 2010, το Κατάρ το 2015, τη Λιβύη το 2019, το Σουδάν και τη Σομαλία το 2019, ενώ κατέχει την Κύπρο από το 1974.
Η εξισορρόπηση του τουρκικού ρόλου και η γεωστρατηγική αναβάθμιση της ΕΕ, εάν θέλει τελικά να διαδραματίσει σημαντική πολιτική, μπορεί να προκύψει μέσω της Κύπρου. Η αντίδραση της ΕΕ στην κρίση του Σουδάν θα ήταν αποτελεσματική εάν ήταν σε λειτουργία οι ομάδες ταχείας επέμβασης, που είναι στα χαρτιά, και εάν η Κύπρος ήταν Αεροναυτικό Περιφερειακό Κέντρο της Κοινής Άμυνας της ΕΕ με τις υποδομές της Βάσης Ανδρέας Παπανδρέου και μιας Ναυτικής Βάσης, που ταυτοχρόνως, η όλη αμυντική διαδικασία θα αναδεικνύεται ως μια μορφή αναχώματος στις ηγεμονικές επιδιώξεις της Τουρκίας μέσω της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Ο ρόλος της Γαλλίας, το Δόγμα και ο Αττίλας
Η Γαλλία είναι το κράτος μέλος της ΕΕ που έχει εκδηλώσει στρατηγικές προθέσεις εμπλοκής της στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, με συνεχή σχεδόν παρουσία του αεροπλανοφόρου «Σαρλ ντε Γκωλ» και τη συμμετοχή του σε ασκήσεις με χώρες της περιοχής, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος. Με αμφότερες έχει υπογράψει συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας, η δε πώληση των μαχητικών «Ραφάλ» και των φρεγατών «Μπελαρά» για την εξισορρόπηση των ανισοζυγίων δυνάμεων στο Αιγαίο θεωρείται κίνηση στρατηγικού χαρακτήρα. Το θέμα που εγείρεται, και θα πρέπει να τεθεί στην ΕΕ με τη βοήθεια της Γαλλίας, είναι εάν οι Ευρωπαίοι εταίροι θέλουν να αφήσουν τον έλεγχο των θαλάσσιων οδών και των αεροδιαδρόμων στην Τουρκία ή εάν η ΕΕ θα αναβαθμίσει τη δική της στρατηγική παρουσία στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, γεγονός που δίνει την ευκαιρία για τον απεγκλωβισμό και της Κύπρου και της Ελλάδας και της Ευρώπης από την Τουρκία. Και εδώ είναι που θα πρέπει το Δόγμα να παρεισφρήσει υπό την έννοια ότι θα παρουσιαστεί ως βασικός πυλώνας της Στρατηγικής Πυξίδας και ως υποσύστημα ασφάλειας της ΕΕ με τη σύμφωνη γνώμη του ΝΑΤΟ και τη συμμετοχή τρίτων κρατών, όπως είναι το Ισραήλ και η Αίγυπτος. Εάν η Τουρκία επιθυμεί να συμμετάσχει σε αυτήν τη στρατηγική διαδικασία, θα είναι ευπρόσδεκτη εάν: Α) Αποσύρει πλήρως τον στρατό της από την Κύπρο. Και επί τούτου είναι που επανέρχεται στο προσκήνιο το θέμα της αίτησης ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, το οποίο, ως το πιο αξιόπιστο συλλογικό σύστημα ασφάλειας, μπορεί να δημιουργήσει μαζί με την ΕΕ το νέο σύστημα εγγυήσεων με τη λύση του Κυπριακού. Εφόσον, δε, θα υπάρξει μια συμμαχική σχέση, καμιά δικαιολογία δεν υπάρχει για την παρουσία τουρκικού στρατού στο νησί. Εάν η Άγκυρα αρνηθεί μια τέτοια φόρμουλα, αποκαλύπτει ότι δεν επιδιώκει δημοκρατική λύση, αλλά τη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την αντικατάστασή της από δύο, στην καλύτερη περίπτωση, ισότιμα συνιστώντα κράτη, εκ των οποίων το ένα θα είναι το σημερινό ψευδοκράτος. Εάν, δε, η Κύπρος θα είναι αποστρατιωτικοποιημένη, τότε η ασφάλειά της θα ανήκει στην Τουρκία. Εφόσον, δε, η κυριαρχία ενός κράτους είναι συναφής με την ασφάλειά του, γίνεται αντιληπτό ότι η Κύπρος θα είναι προτεκτοράτο της Άγκυρας και σημαντικό κομμάτι του παζλ που ονομάζεται «Γαλάζια Πατρίδα» και Νέα Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Β) Απαλλαγεί η Άγκυρα από την αναθεωρητική της πολιτική, η οποία δεν στρέφεται μόνο σε βάρος των συμφερόντων της Κύπρου και της Ελλάδας, αλλά και της ίδιας της ΕΕ και δη του δικού της συστήματος άμυνας και ασφάλειας, σε οποιοδήποτε επίπεδο και αν αυτό βρίσκεται. Είτε δηλαδή παραμείνει συνδεδεμένο και στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ είτε κάνει βήματα προς την αυτονομία.
Απαλλαγή από το παρελθόν…
Επειδή, δε, η Γαλλία είναι η χώρα που κατά παράδοση προωθεί και θέλει μια μορφή αυτονόμησης σε ό,τι αφορά την άμυνα της ΕΕ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αναδείξει τον γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό ρόλο, που θα ήταν δυνατό να διαδραματίσει η Κύπρος στη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας της ΕΕ με τη συνδρομή και τη στήριξη της Γαλλίας, για να μεταβεί, άλλωστε, εάν αυτό συμβεί, στις συνομιλίες για λύση του Κυπριακού θωρακισμένος και όχι με το τουρκικό πιστόλι στον κρόταφο. Για μια λύση επί των αρχών της ΕΕ και όχι επί των κανόνων των τουρκικών τανκς. Βεβαίως, για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει ο Πρόεδρος να απαλλαγεί από τις αποτυχημένες συνταγές του παρελθόντος, τις οποίες επί του παρόντος υιοθετεί, έχοντας και αυτός την ψευδαίσθηση ότι εάν δώσει στην Άγκυρα δώρα και δη μέσω της ΕΕ, θα πάρει αντίδωρα…
Ο χάρτης αυτός αποτυπώνει τις θαλάσσιες οδούς από και προς το Σουέζ και τη σημασία που μπορεί να έχει η Κύπρος ως Περιφερειακό Κέντρο Ασφάλειας διαθέτοντας τις δικές της υποδομές. Με τους κόκκινους κύκλους είναι τα διάφορα “chokepoints”, δηλαδή οι θαλάσσιες στρατηγικές διελεύσεις τόσο στο Σουέζ, που είναι υψίστης σημασίας, όσο και αλλού. Με τα μικρά εικονίδια αποτυπώνονται το FIR και η ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ειδικώς το FIR είναι το μεγαλύτερο στην περιοχή και η Κύπρος, λόγω της ΑΟΖ της, είναι έντεκα φορές μεγαλύτερη στη θάλασσα απ’ ό,τι στην ξηρά.
Ο χάρτης αυτός μιλά από μόνος τους και εξηγεί πώς η Τουρκία απλώνει τα πλοκάμια της εκτός συνόρων, πέραν ακόμη και αυτών των ορίων της «Γαλάζιας Πατρίδας». Με το πράσινο χρώμα αποτυπώνονται οι χώρες με τις οποίες έχει συνάψει στρατιωτικές συνεργασίες από το Κατάρ ώς τη Σομαλία και τη Λιβύη, καθώς και την Αλβάνια, ενώ από το 1974 κατέχει την Κύπρο. Διαθέτει, δε, στρατιωτικές Βάσεις, που είναι εμφανείς στον χάρτη και διαδραματίζει σε περιφερειακό επίπεδο άμυνας και ασφάλειας έναν ρόλο, ο οποίος θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι είναι πιο σημαντικός ακόμη και από αυτόν τον οποίο η ΕΕ προσδοκά να διαδραματίσει. Προς αυτήν την κατεύθυνη, η Άγκυρα έχει ήδη αποκτήσει εξ ιδίων μέσων και πόρων το μικρό αεροπλανοφόρο «Ανατολού». Η ευκαιρία για την Κύπρο είναι κατά πόσον θα αναδειχθεί με τη βοήθεια της Γαλλίας ως Περιφερειακό Κέντρο Άμυνας και Ασφάλειας της ΕΕ είτε εντός είτε εκτός Στρατηγικής Πυξίδας.
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
ΠΗΓΗ simerini.sigmalive
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου