Του Hal Brands*
Πολλοί παράγοντες συνέβαλαν στην πτώση του δικτάτορα της Συρίας, Μπασάρ αλ Άσαντ: η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), η ισλαμιστική ομάδα που ηγήθηκε της επίθεσης· η Τουρκία, η οποία ενίσχυσε και υποστήριξε την HTS· οι πολυάριθμες συριακές ομάδες και οι πολίτες που έδωσαν την "τελική γροθιά" στον μισητό τύραννο. Αλλά η πτώση του Άσαντ ήταν επίσης έργο του Γιαχία Σινουάρ.
Όταν ο Σινουάρ διέταξε την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2023, είχε σκοπό να προκαλέσει μια επανάσταση στη Μέση Ανατολή. Σήμερα, η περιοχή αναδιαμορφώνεται, αλλά όχι όπως ήθελε ο ίδιος: Η επιτυχημένη ισραηλινή επίθεση έχει καταστρέψει τη Χαμάς και τον υπόλοιπο "Άξονα της Αντίστασης" του Ιράν, και ο Άσαντ είναι το πιο πρόσφατο θύμα της.
Οι μαχητές της Χαμάς που εισέβαλαν στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου επιδίωκαν κάτι περισσότερο από μια εκστρατεία βιασμών, απαγωγών και δολοφονιών. Ήθελαν να συνθλίψουν την ασφάλεια του Ισραήλ και να ξεκινήσουν έναν πόλεμο πολλαπλών μετώπων που θα κατέστρεφε το εβραϊκό κράτος.
Για κάποιο διάστημα, φαίνεται ότι αυτό λειτούργησε. Το Ισραήλ απορροφήθηκε σε έναν επώδυνο, μη αποδεκτό από μέρος της διεθνούς κοινής γνώμης, πόλεμο στη Γάζα. Οι περιοχές στον Βορρά εκκενώθηκαν λόγω επιθέσεων από τη Λιβανική Χεζμπολάχ. Οι Χούθι από την Υεμένη "έσπρωξαν" το ισραηλινό λιμάνι της Εϊλάτ στη χρεοκοπία, μέσω επιθέσεων στις θαλάσσιες εμπορικές οδούς της Ερυθράς Θάλασσας. Το Ιράν εκτόξευσε πυραύλους και drones κατά των ισραηλινών πόλεων.
Όλα αυτά θεωρήθηκαν από πολλούς Ισραηλινούς ως μια υπαρξιακή πρόκληση. Αλλά αποκαλύπτοντας τις ισραηλινές αδυναμίες, ο Σινουάρ κατέληξε τελικά να απελευθερώνει τις δυνάμεις του Ισραήλ.
Δεκατέσσερις μήνες αργότερα, η Χαμάς έχει καταστραφεί και οι ηγέτες της έχουν σκοτωθεί, συμπεριλαμβανομένου του Σινουάρ. Η Χεζμπολάχ έχει υποστεί σοβαρές ήττες — και υποχρεώθηκε να αποδεχθεί μια κατάπαυση του πυρός — υπό την πίεση εκρήξεων, αεροπορικών επιδρομών και της ισραηλινής εισβολής στο νότιο Λίβανο. Οι ιρανικοί πύραυλοι δεν προκάλεσαν πολλές ζημιές στο Ισραήλ, αλλά η ισραηλινή απάντηση κατέστρεψε τις αμυντικές δυνατότητες του Ιράν και ντρόπιασε το καθεστώς. Τώρα, η "πτώση" της Συρίας, ακρογωνιαίου λίθου της περιφερειακής στρατηγικής του Ιράν, ήρθε ως έμμεσο αποτέλεσμα των ισραηλινών πληγμάτων.
Για χρόνια, η υποστήριξη από το Ιράν, τη Χεζμπολάχ και τη Ρωσία στήριξε τον Άσαντ. Αλλά η Ρωσία έχει αποδυναμωθεί και έχει στρέψει την προσοχή της στον πόλεμο στην Ουκρανία. Το Ιράν και η Χεζμπολάχ έχουν υποστεί σοβαρές ήττες από το Ισραήλ. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στην HTS να εξαπολύσει μια αποφασιστική επίθεση εναντίον του καθεστώτος, ακόμη μια "παράπλευρη απώλεια" του γενοκτονικού ονείρου του Σινουάρ.
Το αποτέλεσμα: μια πραγματική επανάσταση στη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής. Η Συρία συνέδεε το Ιράν με τη Χεζμπολάχ και ήταν ο παλαιότερος σύμμαχος του στην περιοχή. Η πτώση του Άσαντ στερεί από την Τεχεράνη στρατηγικό βάθος και εμβέλεια· περιπλέκει σοβαρά το έργο της αποκατάστασης ενός δικτύου πληρεξουσίων που έχει υποστεί σοβαρές ζημιές.
Η αποχώρηση του Άσαντ αποτελεί επίσης ταπείνωση για τη Ρωσία, η οποία είχε ισχυριστεί ότι η παρέμβαση που έσωσε τον Άσαντ το 2015 ήταν μια μεγάλη νίκη επί της Δύσης. Θέτοντας σε κίνδυνο τις ρωσικές βάσεις στις ακτές της Συρίας στη Μεσόγειο, απειλεί επίσης την ικανότητα της Μόσχας να προβάλλει ισχύ στην Αφρική.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Ισραήλ είναι ζωτικός σύμμαχος για τις ΗΠΑ: Επειδή οι νίκες του είναι κρίσιμες ήττες για τους εχθρούς της Αμερικής. Και αυτή η επανάσταση στη Μέση Ανατολή μπορεί να μην έχει τελειώσει ακόμα.
Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ έχουν την ευκαιρία να πιέσουν περαιτέρω το Ιράν τους επόμενους μήνες. Η Τεχεράνη έχει χάσει τα καλύτερα αντιαεροπορικά της συστήματα και τη στρατηγική ασφάλεια που όφειλαν να παρέχουν η Χεζμπολάχ και άλλοι πληρεξούσιοι. Τώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με έναν νέο πρόεδρο στις ΗΠΑ, τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος πιθανότατα θα εντείνει την οικονομική πίεση — μέσω κυρώσεων που στοχεύουν να αναγκάσουν το Ιράν να αναιρέσει το πυρηνικό του πρόγραμμα, ή ενδεχομένως να προκαλέσουν την κατάρρευση του καθεστώτος. Η Τεχεράνη θα μπορούσε ακόμη να αντιμετωπίσει μια επίθεση στις πυρηνικές της εγκαταστάσεις, αν οι Ισραηλινοί ηγέτες αποφασίσουν ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να εκμεταλλευτούν το πλεονέκτημα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Μέση Ανατολή εισέρχεται σε μια λαμπρή, νέα εποχή ειρήνης. Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ θα μπορούσε να προκαλέσει μια αναβίωση του Ισλαμικού Κράτους, την εμφάνιση ενός τζιχαντιστικού καθεστώτος στη Δαμασκό, ή μια πορεία προς το χάος που θα επηρεάσει ολόκληρη την περιοχή.
Η τύχη των εναπομεινάντων χημικών όπλων του Άσαντ είναι αβέβαιη, γι' αυτό και η ισραηλινή αεροπορία έχει εξαπολύσει "κυνήγι". Οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας θα μπορούσαν να γίνουν εξαιρετικά τεταμένες, αν οι Τούρκοι εκμεταλλευτούν την ευκαιρία να επιτεθούν σε συριακές κουρδικές ομάδες που συμμαχούν κατά έναν τρόπο με την Ουάσιγκτον. Και παρόλο που το Ιράν βρίσκεται σε δεινή θέση, δεν έχει παίξει ακόμη το τελευταίο του χαρτί.
Οι Χούθι θα μπορούσαν να εντείνουν την επίθεσή τους κατά της ελεύθερης ναυσιπλοΐας αν αποκτήσουν αντιπλοϊκούς πυραύλους κρουζ από τη Μόσχα. Το Ιράν θα μπορούσε να σφίξει τη λαβή του στο Ιράκ μέσω των σιιτικών πολιτοφυλακών στις οποίες ασκεί επιρροή. Μπορεί, επίσης, εάν νιώσει παγιδευμένο, να επιδιώξει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, φέρνοντας τη νέα αμερικανική κυβέρνηση αντιμέτωπη με την επιλογή της υποχώρησης ή της έναρξης ενός μεγάλου Μεσανατολικού πολέμου που ο Τραμπ έχει δεσμευτεί να αποφύγει.
Αλλά προς το παρόν, η περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων είναι πιο ευνοϊκή για τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τους συμμάχους τους από οποιαδήποτε άλλη στιγμή τα τελευταία χρόνια. Ο Σινουάρ είναι πιθανό να μείνει στην ιστορία ως ο αρχιτέκτονας μιας δολοφονικής αιφνιδιαστικής επίθεσης που γρήγορα γύρισε μπούμερανγκ με εξαιρετικά αντιπαραγωγικούς τρόπους. Δεν είναι η κληρονομιά που επιδίωκε στις 7 Οκτωβρίου 2023, αλλά είναι αυτή που του αξίζει.
*Ο Brands είναι ανώτερος συνεργάτης στο American Enterprise Institute, συν-συγγραφέας του "Danger Zone: The Coming Conflict With China” και μέλος του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Είναι ανώτερος σύμβουλος στη Macro Advisory Partners.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου