Διαχωρισμός κοιτασμάτων στην ελληνική ΑΟΖ

Των Η. Κονοφάγου, Ν. Λυγερού



Ένα από τα βασικά στοιχεία στην έρευνα κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην ελληνική ΑΟΖ θα είναι ο διαχωρισμός πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αυτό οφείλεται αρχικά στη διαφορά αερίου και υγρού, αλλά έχει βέβαια και επιπτώσεις οικονομικές αφού υπάρχει διαφορά κοστολόγησης μεταξύ των δύο. Αυτός ο διαχωρισμός είναι λοιπόν απαραίτητος και στις εκτιμήσεις μας για τα οικονομικά μεγέθη, πριν αρχίσουν οι γεωτρήσεις. Με τα σεισμικά γεγονότα είναι δυνατόν να επιτευχθεί ο διαχωρισμός λόγω της ταχύτητας του σήματος εκπομπής και της ανακάλυψης του που λαμβάνουν τα υδρόφωνα. Το κυρίαρχο θέμα σε αυτήν την έρευνα είναι ότι η ταχύτητα του ήχου εξαρτάται από το υπόβαθρο. Σε γενικές γραμμές όσο πιο σκληρό είναι το υπόβαθρο, τόσο πιο μεγάλη είναι η ταχύτητα. Αυτή η ιδιότητα διαχωρίζει χαρακτηριστικά τα στερεά, τα υγρά και τα αέρια. Πιο συγκεκριμένα, η ταχύτητα εξαρτάται από το μέτρο του Young και το συντελεστή του Poisson, όταν το υπόβαθρο είναι στερεό. Σ’ ένα υγρό, η ταχύτητα εξαρτάται από την πυκνότητα του και τον συντελεστή αδιαβατικής συμπίεσης. Όσον αφορά τα αέρια, έχουν την ιδανική περίπτωση του τέλειου και του αερίου του van der Waals. Συνοπτικά έχουμε τις εξής μετρήσεις της ταχύτητας του ήχου: αέρα (340 m/s), νερό (1.480 m/s), τιτάνιο (4.950m/s), γρανίτη (6.200 m/s). Έτσι οι τεράστιες διαφορές επιτρέπουν τον εντοπισμό αλλαγών. Όταν έχουμε ένα κοίτασμα που έχει στο πάνω του μέρος φυσικό αέριο, τότε καταγράφεται μια κάθετη πτώση της ταχύτητας του ήχου στην συγκέντρωσή του (έτσι βλέπουμε το φωτεινό σημείο, Bright Spot). Ενώ εκεί όπου υπάρχει η επιφάνεια διαχωρισμού μεταξύ αερίου και υγρού, έχουμε την επιφάνεια της υψηλότερης ταχύτητας (έτσι βλέπουμε το επίπεδο σημείο Flat Spot). Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ταχύτητα του ήχου στο νερό ή στο πετρέλαιο είναι της ίδιας τάξης και για αυτό το λόγο δεν εντοπίζονται με αυτόν τον τρόπο. Έτσι με τα φωτεινά και το επίπεδα σημεία, έχουμε άμεσες ενδείξεις ύπαρξης φυσικού αερίου και θα πρέπει να το εκμεταλλευτούμε εντατικά στις περιοχές της Νότιας Κρήτης και στη Λεκάνη Ηροδότου. Το θεωρητικό πλαίσιο υπάρχει και έχουμε σημαντικές ενδείξεις και στις δύο περιοχές. Πρέπει λοιπόν να κάνουμε χρήση των σεισμικών ερευνών που υπάρχουν, αμέσως μετά τη θέσπιση της ελληνικής ΑΟΖ και να τις ενισχύσουμε σε μερικές περιοχές με έρευνες 3D. Η στρατηγική και η μεθοδολογία είναι έτοιμες για την Ελλάδα.