υπό Δρος Μάρκου Τρούλη,
Το πρόβλημα με τον δημόσιο διάλογο, όπως διεξάγεται τόσο εν Ελλάδι όσο και σε παγκόσμιο πλέον επίπεδο, είναι η ευκολία, ο «ωχαδερφισμός» της «μιας κουβέντας παραπάνω». Και τι έγινε να προσβάλλουμε συνειδήσεις, ανθρώπους με πλούσια βιογραφικά, με περγαμηνές για των απόκτηση των οποίων έχουν κάνει χιλιάδες θυσίες. Και τι έγινε να εκστομίσουμε μια αρλούμπα, αφού μ’ αυτές γελάμε με τους φίλους μας στην καφετέρια. Προφανώς ο Διονύσης Σαββόπουλος από το ένα αφτί τα έλεγε και από το άλλο έβγαιναν πριν περίπου 6 χρόνια:
«Εκτός από προτερήματα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν και désavantages. Ξέρετε, είναι καλό όταν το υλικό αντιστέκεται. Αντιθέτως, μας ψευτοβολεύει όταν το υλικό είναι «εύπλαστο». Π.χ. όταν έχτιζαν σπίτια με πέτρα –και η πέτρα είναι πολύ δύσκολο υλικό– ό,τι και να έκαναν είχε μια καλή μορφή. Τα παλιά πέτρινα σπίτια, και των φτωχών ανθρώπων ακόμα, ήταν όλα όμορφα. Το μπετόν είναι εύκολο, επομένως προέκυψαν και πάρα πολλά εκτρώματα. Μια κοπέλα που αντιστέκεται σε κάνει καλύτερο άνδρα. Μια κοπέλα που είναι πολύ εύκολη σε κάνει σαχλό. Η αντίσταση του υλικού έχει μεγάλη σημασία. Και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν αντιστέκονται καθόλου, διότι δεν έχουν όρια. Μπορεί καθένας να γράψει ό,τι του κατέβει».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η δυνατότητα κάθε πολίτη να εκφράζεται ελεύθερα μέσω κοινωνικών δικτύων, blogs και ιστοσελίδων συνιστά κατάκτηση. Είναι αυτός ακριβώς ο λόγος, ωστόσο, που οφείλουμε να διαφυλάξουμε το δημοκρατικό κεκτημένο, συνδεδεμένο με τη συγκεκριμένη κατάκτηση, επιβραβεύοντας την εγκυρότητα και στηλιτεύοντας την αναξιοπιστία και τον «εύκολο λόγο», αναγνωρίζοντας το επιστημονικό και ορθολογικό κριτήριο, εν μέσω μάλιστα μιας ιστορικής φάσης άνθησης των αντι-επιστημονικών και συνωμοσιολογικών αφηγημάτων, αντί του στρατευμένου και πολλαπλώς χειραγωγημένου λόγου. Υπογραμμίζεται το «ορθολογικό» και κυρίως επισημαίνεται η διαφορά του από το «ορθό», καθώς η επιστήμη προϋποθέτει την περιγραφή, την ανάλυση και εν τέλει, την πρόβλεψη υπό το ορθολογικό κριτήριο, χωρίς να εγγυάται το ορθό αποτέλεσμα, αλλά αυξάνοντας κατακόρυφα τις πιθανότητες επίτευξής του.
Η μη κατανόηση του ως άνω σχήματος οδηγεί τον καρκινοπαθή να καταφεύγει σε μαντζούνια και ξόρκια, επειδή ένας άλλος φίλος του ακολούθησε το δρόμο της επιστήμης αλλά τελικά δεν κατάφερε να σωθεί. Με άλλα λόγια, η αδυναμία εγκόλπωσης της ουσίας του επιστημονικού επιχειρήματος καταλήγει στο απλουστευτικό συμπέρασμα: «Έλα μωρέ τι ξέρει και αυτός…», εμπλουτισμένο με «μπόλικους χαρακτηρισμούς» και αρκετές κατηγορίες απολήγουσες σε καταφανώς προσδιορισμένη δολοφονία χαρακτήρα.
Τα ανωτέρω επισημαίνονται με αφορμή την περίπτωση της πρόσφατης αβίαστης κριτικής στο πρόσωπο του Ομότιμου Καθηγητή του Ε.Κ.Π.Α. Ιωάννη Μάζη, αν και στη συγκεκριμένη περίπτωση η ανάλυση ήταν τόσο ορθολογική όσο και ορθή και ας μην εκπλήττονται οι διαπρύσιοι κήρυκες της κάθε πλευράς. Ας απαντήσουν, λοιπόν, οι συγκεκριμένοι σε ορισμένα ερωτήματα:
- Ο Ιωάννης Μάζης δεν κατήγγειλε πρώτος ότι η ρωσική εισβολή πραγματοποιείται κατά παράβαση κάθε έννοιας διεθνούς δικαίου; Ήταν «πρόβλημα» ότι παρουσίασε με συντεταγμένο – κατά τη γνώμη μου – τρόπο τα αίτια, που συνεπέφεραν την εκδήλωση αυτής της επίθεσης; Το ότι χιλιάδες αναλυτές διερευνούμε επί δεκαετίες τα αίτια, που γέννησαν τον Χίτλερ, εντοπίζοντας αυτά στους όρους της Συνθήκης των Βερσαλλιών, μας καθιστούν υμνητές του Χίτλερ; Η νομική εξίσωση από τον Μάζη της ρωσικής εισβολής με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο δε συνιστά εκ των πραγμάτων ευδιάκριτη θέση κατά της κίνησης της Μόσχας, δεδομένων των θέσεων του για το Κυπριακό;
- Ο Samuel Huntington χαρακτήριζε στο περίφημο έργο του «Σύγκρουση των Πολιτισμών» την Ουκρανία ως «διχασμένο» (torn) κράτος εξ απόψεως πολιτικής, στρατηγικής και πολιτισμικής, καθώς διαπίστωσε την ύπαρξη ευμεγέθους ρωσικού πληθυσμού παράλληλα με τον φιλοδυτικό, καθολικό, ουκρανικό πληθυσμό. Γιατί «πέφτουμε από τα σύννεφα» πληροφορούμενοι ότι ορισμένες ομάδες ενδεχομένως καλωσόρισαν τους Ρώσους και γιατί απορρίπτουμε εξ αρχής αυτή την πληροφορία υιοθετώντας αποκλειστικά τα λεγόμενα της μίας πλευράς (για έναν αντίλογο, ενδεικτικά βλ.: https://www.nbcnews.com/video/military-convoys-in-crimea-crossing-ukrainian-border-133921349620 και https://www.el.gr/ethnos/parte-alitheia-na-chete-neari-ellinida/); Ας μου συγχωρεθεί η επιμονή στο παράδειγμα του Χίτλερ, αλλά τούτο είναι κλασικό όταν περιγράφονται προσπάθειες Μεγάλων Δυνάμεων να διαλύσουν μικρότερους γείτονές τους: Κατά το “Anschluss” (Ένωση) με την Αυστρία, πώς ακριβώς έγινε δεκτή η Βέρμαχτ στους δρόμους της Βιέννης; Ας ανατρέξουν οι ενδιαφερόμενοι στις πηγές. Το γεγονός αυτό νομιμοποίησε την κίνηση του Χίτλερ;
- Στις αρχές του πολέμου, ελληνικός τηλεοπτικός σταθμός μετέδωσε πλάνα από τον πανικό του κόσμου στο μετρό της Ρώμης μετά από ατύχημα το 2018, ως πλάνα από ουκρανικό καταφύγιο περιγράφοντας τον «τρόμο», τον οποίο «βιώνουν» (σ.σ. όντως βιώνουν, αλλά δεν αποδεικνύεται μέσω αυτού του βίντεο) οι Ουκρανοί πολίτες. Με την εν λόγω ψευδή είδηση ασχολήθηκε κανείς; Εξέτασε κανείς τη σκοπιμότητά της; Γιατί την υιοθετήσαμε άκριτα και όταν αποκαλύφθηκε, ήταν απλά… Σάββατο; Ή μήπως από τις Πρεσβείες των Μεγάλων Δυνάμεων μόνο η Ρωσική προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή της στον ελληνικό δημόσιο λόγο;
- Οι πληροφορίες από το σύνολο των ραδιοτηλεοπτικών δικτύων, ειδικά εν μέσω πολέμου, εμπεριέχουν δυστυχώς έντονα στοιχεία προπαγάνδας. Όταν ο γεωπολιτικός αναλυτής εξετάζει ιστορικές περιπτωσιολογικές μελέτες, έχει περισσότερες πιθανότητες πρόσβασης σε αξιολογικά ελεύθερες πληροφορίες. Όταν, όμως, τα ζητήματα είναι τρέχοντα, τότε καθίσταται δέκτης σειράς στρατευμένων ειδήσεων, τις οποίες αποπειράται να φιλτράρει ει δυνατόν περισσότερο υπό τη σκέπη της λογικής. Ακριβώς επειδή το εν λόγω εγχείρημα είναι δυσχερές, το ζητούμενο για τον άδολο ακροατή ή αναγνώστη είναι να εστιάσει στην ανάλυση και όχι στην επιμέρους πληροφορία, η οποία εν τέλει ουδόλως αλλοιώνει την αξία της πρώτης. Η «υψηλή επιστημονική αξία», στην περίπτωση του δημόσιου λόγου του Ιωάννη Μάζη, επαληθεύεται μέσω της άρτιας περιγραφής και της υψηλής προβλεψιμότητας, όπως έχει καταφανεί ενδεικτικά σε δεκάδες επεισόδια των ελληνοτουρκικών σχέσεων ή στις περιπτώσεις της Συμφωνίας των Πρεσπών, της ανάλυσης περί την ελληνική ενεργειακή στρατηγική, του Πολέμου στο Αρτσάχ το 2020 και της εν γένει συμπεριφοράς των Μεγάλων Δυνάμεων. Αρκεί να διαβάσει κανείς την πλούσια εργογραφία του και ας βγάλει μόνος του τα συμπεράσματά του, αναρωτώμενος αν… το «πρόβλημα» στο δημόσιο λόγο είναι ο Καθηγητής Μάζης.
- Τέλος, ειλικρινά, παρακολουθώντας κάποιος την ελληνική τηλεόραση, διαπιστώνει ότι «κυριαρχεί η φιλορωσική άποψη» και όλοι οι αναλυτές «στηρίζουν τον πόλεμο του Πούτιν»; Δηλαδή, τα δελτία ειδήσεων των μεγάλων τηλεοπτικών σταθμών, τα οποία κατά συντριπτική πλειοψηφία αντλούν τις πληροφορίες τους από τα δυτικά ΜΜΕ, αρέσκονται να φιλοξενούν φιλορώσους αναλυτές; Δεν είναι σωστό να αναφερθούν ονόματα εξαιρετικών αναλυτών, οι οποίοι κατακλύζουν τα τηλεοπτικά παράθυρα και δεν είναι «φιλορώσοι», αλλά αρκεί να σημειωθεί ότι η πεποίθηση ότι κυριαρχεί η άλλη άποψη, όταν αυτό δε συμβαίνει, υποκρύπτει φασίζουσα νοοτροπία.
Για τους καλοθελητές, είμαι υπερήφανος μαθητής και τα τελευταία χρόνια συνεργάτης του Ιωάννη Μάζη, έχοντας συγγράψει μαζί του δεκάδες δημοσιεύσεις και έχοντας δημοσιεύσει δύο βιβλία στην ελληνική και ένα στην αγγλική. Ενδεχόμενη απάντηση θα πρότεινα να περιοριστεί στην ουσία των ανωτέρω και όχι σε φθηνά σχόλια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου