Νίκος Μελέτης
Χρειάσθηκε μια απλή αφορμή, οι συνήθεις και αναμενόμενες δηλώσεις Ερντογάν κατά την επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής για να γίνει αντιληπτό, ότι το επτάμηνο μορατόριουμ στο Αιγαίο δε σημαίνει ότι έχει αλλάξει την ουσία και το υπόβαθρο των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Πιθανόν, οι δηλώσεις Ερντογάν να διευκόλυναν τελικά την Αθήνα ώστε με την αντίδραση του ΥΠΕΞ, Γ. Γεραπετρίτη στην εχθροπάθεια που εξέπεμψαν με τα μηνύματά τους μέλη της τουρκικής ηγεσίας και το τουρκικο ΥΠΑΜ, να βάλει και ένα φρένο στη φιλολογία που αναπτύχθηκε μετά το Βίλνιους για «εντυπωσιακές» εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Εξάλλου, και η Τριμερής Συνάντηση Κορυφής Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ στη Λευκωσία σήμερα στέλνει ένα μήνυμα ότι η προσέγγιση της Τουρκίας με το Ισραήλ αλλά και η «επανεκκίνηση» των σχέσεών της με την Ελλάδα, δεν είναι αρκετή για να διαταράξει και να ανατρέψει αυτομάτως τη στρατηγική συνεργασία που έχει αναπτυχθεί στην Ανατολική Μεσόγειο και έχει ιδιαίτερη σημασία ότι αυτή η συνάντηση θα διεξαχθεί την παραμονή της επίσκεψης Γεραπετρίτη στην Άγκυρα.
Η Αθήνα έτσι, υποχρεωτικά θα στραφεί στην πεπατημένη της αναζήτησης τρόπων, ώστε να αποκατασταθούν πλήρως οι δίαυλοι σε υψηλό επίπεδο, την προβολή της διμερούς συνεργασίας σε οικονομία, εμπόριο τουρισμό, ενέργεια, περιβάλλον κ.α. με αποκορύφωμα τη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, με την προσδοκία ότι έτσι θα υπάρξει συνέχιση του άτυπου μορατόριουμ και αποφυγή της διαρκούς έντασης, για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα.
Αυτό βεβαίως δεν εμποδίζει την άτυπη διερεύνηση προθέσεων για τον σκληρό πυρήνα των ελληνοτουρκικών διαφορών, όπου εκεί το αδιέξοδο είναι δεδομένο και αυτό οδηγεί σε αναζήτηση και από τρίτους παράγοντες σε εφευρήματα που θα οδηγούσαν σε υπέρβασή του.
Σύμφωνα με πληροφορίες στον προβληματισμό που είχε υπάρξει για ενδεχόμενα βήματα που θα διευκόλυναν υποτίθεται την άρση του αδιεξόδου στον πυρήνα των ελληνοτουρκικών διαφορών είχαν πέσει και ιδέες οι οποίες όμως είναι εξαιρετικά προβληματικές
Η διαρροή αιγυπτιακών πηγών λίγο μετά την επίσκεψη Μητσοτάκη στο Ελ Αλαμέιν και τη συνάντησή του με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αλ Σίσι, ότι το Κάϊρο πρότεινε την προετοιμασία μιας τετραμερούς Διάσκεψης Ελλάδας -Αιγύπτου -Κύπρου -Τουρκίας για την Ανατολική Μεσόγειο, δεν επιβεβαιώθηκε από ελληνικής πλευράς.
Όμως θα ήταν μια κίνηση που ο πρόεδρος Σίσι θα μπορούσε να προβάλει ως αιγυπτιακή πρόταση για αποκατάσταση της ομαλότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, ενισχύοντας έτσι το προφίλ του και στη Δύση αλλά και περιφερειακά, ενώ συγχρόνως θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια διευρυμένη και ουσιαστική διαπραγμάτευση για τις θαλάσσιες ζώνες στην κρίσιμη αυτή περιοχή. Μεγάλο εμπόδιο βεβαίως παραμένει το γεγονός ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κύπρο και δεν είναι γνωστό εάν το Κάιρο είχε βρει φόρμουλα ώστε η Κυπριακή Δημοκρατία να βρεθεί σε ένα τέτοιο φόρουμ.
Στο τραπέζι παραμένει η πρόταση που εδώ και καιρό έχει παρουσιάσει ο Τ. Ερντογάν για περιφερειακή Διάσκεψη των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, που όμως δεν έχει προχωρήσει καθώς απαιτεί την ισότιμη συμμετοχή και του ψευδοκράτους.
Όμως αυτές οι ιδέες περί περιφερειακής διάσκεψης έχουν υιοθετηθεί και από τις Βρυξέλλες ενώ σύμφωνα με πληροφορίες μας και ο Γάλλος πρόεδρος Ε.Μακρόν σε επαφές του με ηγέτες της περιοχής βολιδοσκόπησε πρόσφατα τη δυνατότητα διεξαγωγής μιας τέτοιας διάσκεψης η οποία θα έχει τη στήριξη και της Ε.Ε. και του Παρισιού.
Καθώς το Κυπριακό παραμένει σε στασιμότητα και η σταθερή και όλο και πιο άκαμπτη στάση της Άγκυρας επιμένει σε ύπαρξη δυο κρατών και στην ανάγκη «ισότιμου διεθνούς στάτους» του ψευδοκράτους, είναι δεδομένο ότι ούτε η Αθήνα ούτε πολύ περισσότερο η Λευκωσία θα μπορούσαν να αποδεχθούν μια τέτοια διαδικασία.
Στο πλαίσιο αυτό έχουν υπάρξει και ιδέες για διαχωρισμό της υπόθεσης της οριοθέτησης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου με εκείνη της Ανατολικής Μεσογείου. Οι υποστηρικτές αυτής της θέσης θεωρούν ότι έτσι, με μια πρώτη συμφωνία μερικής οριοθέτησης Ελλάδας - Τουρκίας θα μπουν οι βάσεις για μονιμότερη και πιο σταθερή προσέγγιση μεταξύ των δυο χωρών, καθώς θα παρακαμφθεί τουλάχιστον προσωρινά το «αγκάθι» της προβολής εκ μέρους της Τουρκίας θεμάτων «γκρίζων ζωνών» που εστιάζονται στο Αιγαίο.
Όμως ο διαχωρισμός της οριοθέτησης δε θα είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας καθώς η πιθανή εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας (σύγκριση επήρειας Καστελόριζου και των εκτεταμένων τουρκικών ακτών) σε μια συνολική οριοθέτηση θα εξισορροπούνταν στο Αιγαίο, ενώ σε μια μερική οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας της Ανατολικής Μεσογείου θα άφηνε την Ελλάδα με περιορισμένες θαλάσσιες ζώνες στην περιοχή χωρίς αντιστάθμισμα στις ζώνες του Αιγαίου. Επίσης, η Τουρκία θα απαιτούσε την εφαρμογή και της πρακτικής που ακολουθήθηκε στην Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία μερικής οριοθέτησης με περιορισμό επήρειας των νησιών, ενώ οι εστίες έντασης θα παρέμεναν στο Αιγαίο.
Ένα σημαντικό εμπόδιο επίσης θα ήταν το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο καθώς μόνο με ακύρωση του θα μπορούσε να υπάρξει η οποιαδήποτε διαπραγμάτευση. Και πάντως μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κανένα δείγμα γραφής από την ΄Αγκυρα ότι υπάρχει η πρόθεση υποχώρησης από το Δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας του οποίου ακρογωνιαίος λίθος είναι το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο.
Ο ελληνοτουρκικός διάλογος ο οποίος πρακτικά ξεκινά έστω και σε πολύ πρώιμο στάδιο με τη συνάντηση Γεραπετρίτη - Φιντάν δε θα έχει περιθώρια επιτυχίας όσο η Τουρκία αντιμετωπίζει τη διαφορά οριοθέτησης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, όχι σαν τεχνική - νομική διαφορά, αλλά ως πολιτικό εργαλείο για την προώθηση της αναθεωρητικής και ηγεμονικής πολιτικής της στην περιοχή.
Είναι ύποπτα αφελής η θέση που διατυπώνεται από πολλές πλευρές ότι οι συνθηκες είναι «ιδανικές» για την προώθηση λύσεων στα ελληνοτουρκικά επειδή στις δυο χώρες υπάρχουν «ισχυρές κυβερνήσεις», καθώς αυτό πρακτικά δείχνει την Αθήνα (ο Ερντογάν κυβερνά την Τουρκία 22 συνεχόμενα έτη) υπονοώντας ότι η έλλειψη «ισχυρής» κυβέρνησης στην Ελλάδα ήταν η αιτία της έντασης και της μη επίλυσης της διαφοράς για την υφαλοκρηπίδα. Λες και οι κυβερνήσεις Σημίτη, Καραμανλή, Γ. Παπανδρέου αλλά και Α. Τσίπρα δεν είχαν ισχυρή εντολή…
Όσο για τους επίδοξους μεσολαβητές (Ουάσιγκτον, Βερολίνο κ.α.) ο μεγάλος κίνδυνος είναι ότι ενδιαφέρονται για τον «διάλογο» και όχι για το περιεχόμενο του διαλόγου κάτι που θα αφήσει εκτεθειμένη την Ελλάδα στις απαιτήσεις της Άγκυρας.
Ας αντιληφθούμε λοιπόν ότι ούτε τεχνάσματα, ούτε πρότυπα εφευρήματα, ούτε λαγοί από το καπέλο μπορούν να βγουν σε αυτή τη διαδικασία..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου