Πρόσφυγες από το Μπιλετζίκ (πηγή: Εθνικό Ιστορικό Μουσείο - Φωτογραφικό Αρχείο / Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος)
Το Σάββατο εγκαινιάζεται το δεύτερο μέρος της περιοδικής έκθεσης που παρακολουθεί την πορεία προς τη συνοριακή και πληθυσμιακή διαμόρφωση του σημερινού ελληνικού κράτους
Αφιερωμένο στους πρόσφυγες είναι το δεύτερο μέρος της περιοδικής έκθεσης «Από τη Μεγάλη… στη Σύγχρονη Ελλάδα» του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, η οποία φιλοξενείται στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής, εκεί δηλαδή όπου έγινε η Δίκη των Έξι. Το πρώτο μέρος ήταν μια αφήγηση για την ελληνική παρουσία στη Μικρά Ασία, τα γεγονότα της Εκστρατείας και της Καταστροφής.
Στο σύνολό της η έκθεση φιλοδοξεί να παρακολουθήσει την πορεία από τη Μεγάλη Ιδέα της εθνικής ολοκλήρωσης στη συνοριακή και πληθυσμιακή διαμόρφωση του σημερινού ελληνικού κράτους.
Έτσι, από το Σάββατο, οπότε θα γίνουν τα εγκαίνια, η νέα… ιστορία θα μιλά για τη δημιουργία της Ελλάδας από άποψη συνόρων και πληθυσμού.
«Δεν έχω […] παρά να απευθύνω την εξής παραίνεσιν προς κάθε Έλληνα: Κάθε πρόσφυξ που βλέπετε εις τον δρόμον, και η τελευταία ρακένδυτος και μαυροφορεμένη γυναικούλα, είνε αξία όλης μας της ευλαβείας. Είναι τα ζώντα μνημεία της Μεγάλης Ελλάδος, είναι της αφοσιώσεως εις την πατρίδα η εκπροσώπησις, είναι ενσωματωμένη η εθνική οδύνη και η ωραία ελπίς διά την αύριον» λέει ένα από τα τεκμήρια, δημοσίευμα της εφημερίδας Ελεύθερον Βήμα με ημερομηνία 28 Οκτωβρίου 1925.
Η σύγχρονη Ελλάδα διαμορφώθηκε μεταξύ της Επανάστασης του 1821 που γέννησε το πρώτο μικρό κράτος, μέχρι την υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάνης το 1923. Στη διάρκεια αυτού του αιώνα σημειώθηκαν κοσμογονικές αλλαγές με αποτέλεσμα προσφυγικές ροές που άλλαξαν ριζικά την ελληνική κοινωνία.
Στόχος της έκθεσης είναι η όσο το δυνατό πληρέστερη παρουσίαση του προσφυγικού φαινομένου, μέσα από τα ζητήματα που απασχόλησαν διαχρονικά τους ανθρώπους που βρέθηκαν στη δεινή θέση να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες. Μέσα από ανθρώπινες ιστορίες φωτίζονται πτυχές του θέματος, όπως η αναγκαστική φυγή, οι δυσκολίες της μετακίνησης, η υποδοχή, η εγκατάσταση, η διαχείριση του τραύματος, η ενσωμάτωση στη νέα πατρίδα, η μνήμη.
Σε πρώτη ανάγνωση, δύσκολα αναγνωρίζεται η χρονική προέλευση των ιστοριών αυτών. Κοινή συνισταμένη τους τα διαχρονικά συναισθήματα των διωγμένων ανθρώπων, ο φόβος και η απόγνωση, η αποδοχή της καταστροφής και της απώλειας, η καρτερία και η αντοχή, το πείσμα για επιβίωση. Και παράλληλα, η αλληλεγγύη και η συμπαράσταση, οι προσπάθειες συμπατριωτών και ξένων για βοήθεια, αλλά ταυτόχρονα η καχυποψία, η αδιαφορία και η εχθρική στάση πολλών.
Τα παραπάνω οπτικοποιούνται μέσα από ένα video-animation, έργο του σκηνοθέτη Παναγιώτη Ράππα, στο οποίο προσφυγικές ομάδες σε μια συνεχή πορεία, που κρατά 100 και πλέον χρόνια, υποδέχονται συμβολικά τον επισκέπτη, ενώ επιλεγμένες ιστορίες της έκθεσης ζωντανεύουν σε βίντεο σπουδαστών του Τμήματος Animation του εκπαιδευτικού ομίλου ΑΚΤΟ.
Η έκθεση χωρίζεται σε τέσσερεις μεγάλες ενότητες: Τα αίτια, Ο ξεριζωμός, Το στέριωμα, Η μνήμη.
Τα αίτια φωτίζουν τους λόγους που οδηγούν κάποιον να εγκαταλείψει ξαφνικά και απροσδόκητα τον τόπο του: πόλεμοι, διωγμοί, αλλαγές συνόρων, ανταλλαγές πληθυσμών κ.ά. Η αναγκαστική και ελάχιστα προετοιμασμένη φυγή, το δύσκολο ταξίδι, από το οποίο δεν επιβίωναν όλοι, τα πολύτιμα που δεν αποχωρίζονταν, η υποδοχή που συναντούσαν οι πρόσφυγες, και οι πρώτες προσπάθειες περίθαλψης είναι τα θέματα της δεύτερης ενότητας.
Η τρίτη ενότητα επικεντρώνεται στην προσωρινή και μόνιμη στέγαση των προσφύγων, την υγειονομική περίθαλψη, την εκτίμηση των περιουσιών, τις αποζημιώσεις, την επαγγελματική αποκατάσταση αστών και αγροτών, την εκπαίδευση. Η τελευταία ενότητα εστιάζει στη μνήμη και τη συλλογική συνείδηση των προσφύγων μέσα από τη μουσική, τον αθλητισμό, τους συλλόγους, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο.
Στην έκθεση παρουσιάζονται φωτογραφικά τεκμήρια, ιστορικά έγγραφα και αντικείμενα από τις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, πλαισιωμένα από μαρτυρίες, αποσπάσματα πηγών και δημοσιεύματα του Τύπου. Επιμελήτριες οι Νατάσα Καστρίτη και Ρεγγίνα Κατσιμάρδου σε συνεργασία με τις Ιφιγένεια Βογιατζή, Ανδρονίκη Μαρκασιώτη και Άννα Κάνδια. Αναλυτικός κατάλογος της έκθεσης πρόκειται να κυκλοφορήσει στις αρχές του 2024.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου