Χάρτης ανταλλαγής πληθυσμών σε Ινδία και Πακιστάν που παρουσίασε η Vazira Zamindar καθηγήτρια στο Brown University των ΗΠΑ στο συνέδριο του ΙΑΠΕ
Οι ομιλητές επιχείρησαν να εντάξουν την ελληνοτουρκική εμπειρία μέσα στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια εμπειρία
Οι προσφυγικές μετακινήσεις και οι εκτοπισμοί στον 20ό αιώνα ήταν το θέμα που απασχόλησε το Β’ πάνελ στην ημέρα των επίσημων εγκαινίων του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου για τη Μικρασιατική Καταστροφή που γίνεται στην Καλαμαριά από το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (ΙΑΠΕ) και έχει τίτλο «Η επόμενη μέρα από την Καταστροφή».
Όπως είπε ο συντονιστής της στρογγυλής τράπεζας, καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Ιάκωβος Μιχαηλίδης, «το προσφυγικό ζήτημα στην Ελλάδα με την ανταλλαγή των πληθυσμών με βάση τη Συνθήκη της Λοζάνης δεν ήταν μόνο ένα ελληνικό ή ελληνοτουρκικό ζήτημα. Ήταν ένα ζήτημα, ευρωπαϊκό, παγκόσμιο που είχε σχέση με τις μετακινήσεις πληθυσμών αλλά κυρίως με το προσφυγικό ζήτημα που δημιουργήθηκε και εξακολουθεί να υπάρχει σε όλο τον κόσμο μέχρι σήμερα».
«Το displacement» πρόσθεσε ο Ιάκωβος Μιχαηλίδης «είναι μια δυστυχώς καθιερωμένη πρακτική σε όλη την παγκόσμια ιστορία στη διάρκεια του 20ου αιώνα και η ελληνοτουρκική εμπειρία είναι ίσως η πρώτη επίσημη και τόσο σκληρή μορφή της» και πριν δώσει το λόγο στους ομιλητές σημείωσε: «Αυτός ήταν και ο στόχος της συγκεκριμένης στρογγυλής τράπεζας. Να προσπαθήσει να εντάξει την ελληνοτουρκική εμπειρία μέσα στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια εμπειρία, να ανιχνεύει ομοιότητες και διαφορές και να δώσει τροφή για σκέψη».
Vazira Zamindar: Ινδία όπως… Βαλκάνια
Αρχίζοντας την τοποθέτησή της η Vazira Zamindar καθηγήτρια στο Brown University των ΗΠΑ, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην έννοια του διαχωρισμού συνδέοντάς την ευθέως με την έννοια της αποικιοκρατίας:
Χρησιμοποίησε το παράδειγμα της πολυθρησκευτικής, πολυγλωσσικής και πολυεθνικής Ινδίας που θυμίζει, όπως είπε, Βαλκάνια και αναφέρθηκε στη γραφειοκρατική διαίρεση με βάση της αποικιοκρατικές πρακτικές των Βρεττανών.
Απορρίπτοντας διαιρέσεις και αυθαίρετους διαχωρισμούς, η Vazira Ζamindar υποστήριξε ότι παρά την επιτυχία της Συνθήκης της Λοζάνης «αυτοί που αναγκάστηκαν να φύγουν άφησαν πίσω τους στοιχειωμένα τοπία, αυτοί που φεύγουν στοιχειώνουν πάντα τις περιοχές που αφήνουν άρα ο διαχωρισμός των ανθρώπων πρέπει να μείνει πίσω».
Katerina Kralova: Η μετακίνηση Γερμανόφωνων πληθυσμών μετά την ήττα της Γερμανίας
Από την πλευρά της η Katerina Kralova από το πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Τσεχία η οποία μίλησε για την τραυματική εμπειρία των Γερμανών της Σουδητίας.
Πρόκειται για Γερμανόφωνους πληθυσμούς οι οποίοι μετακινήθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν ο Χίτλερ είχε πεθάνει και η Γερμανία είχε ηττηθεί.
«Το γεγονός ότι δεν πέρασαν μια θάλασσα δεν σημαίνει ότι δεν πέρασαν μία βίαιη διαδικασία, στη βάση της λογικής της ομογενοποίησης», τόνισε η κ. Kralova.
Όπως εξήγησε πολλοί άνθρωποι που χρειάστηκε να εγκαταλείψουν την Τσεχία πέρασαν χρόνια σε στρατόπεδα κράτησης. Όπως είπε, ως το καλοκαίρι του 1945 τουλάχιστον 2,5 εκατ. Γερμανοί εκδιώχθηκαν από τη χώρα.
Έκανε λόγο για ένα «τραύμα» που άρχισε να επουλώνεται πολύ πρόσφατα: Το 2020 άνοιξε ένα μουσείο για τους Σουδήτες Γερμανούς στο Μόναχο το οποίο δεν αφορά μόνο τους Γερμανούς. Στα σύνορα της Τσεχίας πριν από ένα χρόνο δημιουργήθηκε ένα μνημείο στη μνήμη Γερμανών που θανατώθηκαν εκεί σε ένα ποτάμι.
Πωλ Ισαάκ Χάγουελ: Για τους Ρομά δεν είχαν υπήρχαν ποτέ Ιθάκες
Ο Πωλ Ισαάκ Χάγουελ, πρόεδρος της Επιτροπής για τη γενοκτονία των Ρομά υποστήριξε ότι «τουλάχιστον για τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας υπήρχε ένα λιμάνι όμως για τους Ρομά δεν είχαν υπήρχαν ποτέ Ιθάκες».
Μίλησε για τους Ρομά που μετανάστευσαν σε όλη την Ευρώπη απομακρυνόμενοι από τη Ρουμανία του στρατάρχη Αντονέσκου, έκανε λόγο για έντονο αντιτσιγγανισμό ο οποίος αντιμετωπίστηκε με νόμο αλλά χωρίς αποτέλεσμα και έφτασε στη σύγχρονη ιστορία και τους 90.000 Ρομά του Κοσόβου που έγιναν πρόσφυγες το 1999 αφού δεν ταίριαζαν ούτε με τους Σέρβους ούτε με τους Αλβανούς.
Για το ανθρώπινο δράμα των μετακινήσεων των προσφύγων μίλησε με ένα πρόσφατο: «Στην Πολωνία δεν υποδέχονται τους Ρομά Ουκρανούς γιατί αφού δεν είναι γνήσιοι Ουκρανοί δεν είναι πρόσφυγες», είπε και ολοκλήρωσε τονίζοντας πως τα ομοιογενή εθνικά κράτη αναζητούν πάντα «καθαρές λύσεις με όρους φυλετικούς και θρησκευτικούς».
Νίκος Ανδριώτης: Μετακινήσεις πληθυσμών πριν την Μικρασιατική Καταστροφή
Ο ιστορικός και συγγραφέας Νίκος Ανδριώτης αναφέρθηκε στις μετακινήσεις πληθυσμών που προηγήθηκαν της Μικρασιατικής Καταστροφής. Το προσφυγικό ρεύμα του 1906 προερχόταν από την Ανατολική Ρωμυλία ενώ από τον πρώτο διωγμό από το 1914 έως το 1920 οι πρόσφυγες ήταν περίπου 800.000.
ΟΝίκος Ανδριώτης υπενθύμισε ότι το 1916 ιδρύθηκε Κέντρο Περιθάλψεως από τον Ελ. Βενιζέλο στη Θεσσαλονίκη και τον Ιούλιο 1917 ορίστηκε ποιος είναι πρόσφυγας και τι δικαιούται με μία διακήρυξη που έχει μικρές διαφορές από τις διακηρύξεις μετά τον Β’ ΠΠ. Πρωτοποριακό ήταν ακόμη το ότι δεν υπάρχει ακόμη η ταυτότητα υπάρχει το προσφυγικό βιβλιάριο!
Τελικά οι πρόσφυγες με βάση την απογραφή του 1928 ήταν γύρω στις 1.225.000 αλλά στην πραγματικότητα περίπου 1.400.000. Από αυτούς 104.000 ήταν παιδιά που γεννήθηκαν στην Ελλάδα ενώ το 1922, 23 και 24 οι γεννήσεις στην Ελλάδα ήταν λιγότερες από τους θανάτους και άρχισε η μετανάστευση σε ΗΠΑ, Γαλλία, Αίγυπτο. Κλείνοντας ο καθηγητής παρέθεσε μία μαρτυρία που διεσώθη από το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών στην Αθήνα. Μια απλή όσο και συγκλονιστική μαρτυρία του Απόστολου Μυκονιάτη από την Πέργαμο:
«Βασανιστήκαμε, κακοκοιμηθήκαμε, κακοφάγαμε μεγάλη συμφορά πάθαμε. Και ποιος δεν έκλαψε νεκρούς και ποιος δεν κακοπάθησε και ποιος δεν κλαίει ακόμα; Μονάχα τα παιδιά που γεννήθηκαν εδώ, τ’ ακούν σαν παραμύθια…».
Bruce Clark: Φύγετε γιατί είστε λάθος φυλή ή έχετε λάθος θρησκεία
Τέλος, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Bruce Clark, ο οποίος μίλησε για τη Συνθήκη της Λοζάνης και τον αντίκτυπο που προκάλεσε επισημαίνοντας ήταν ένα μοιραίο όσο και μοναδικό γεγονός που δεν πρόκειται να επαναληφθεί.
Ο Clark o οποίος έγραψε το βιβλίο Δυο φορές ξένος, εξέφρασε την εκτίμηση ότι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η μετακίνηση πληθυσμών ήταν σχεδόν υποχρεωτική με βάση διεθνή εργαλεία άρα καμία κυβέρνηση δεν έλεγε «φύγετε γιατί είστε λάθος φυλή ή έχετε λάθος θρησκεία» αλλά στην πράξη αυτό ακριβώς έπραττε.
«Για όσους προέρχονται από Β. Ιρλανδία, όπως εγώ, ή παρακολούθησαν τις συρράξεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία όπως εγώ είναι οικείες οι μαρτυρίες όσων βίωσαν την ανταλλαγή πληθυσμού το 1923» είπε και αναφέρθηκε σε ιστορίες για γείτονες που κάποτε τους εμπιστευόσουν και έγιναν εχθροί ή άλλους που θυσιάστηκαν για να σώσουν τον γείτονα», κατέληξε.
• Διαβάστε εδώ όλο το πρόγραμμα του τετραήμερου συνεδρίου.
• Το pontosnews.gr είναι χορηγός επικοινωνίας του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου «Η επόμενη μέρα μετά την Καταστροφή».
ΠΗΓΗ pontosnews
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου