Του Κώστα Ράπτη
Η ακροβασία συνεχίζεται – και η επεκτατική ρητορική επίσης. Η χώρα του Ταγίπ Ερντογάν διαπιστώνει ότι η αποκατάσταση των σχέσεών της με τη Δύση είναι πολύ πιο δύσκολη υπόθεση, απ' όσο θα προσδοκούσε, καθώς η αντικειμενική αναβάθμιση του ρόλου της λόγω ουκρανικής κρίσης δεν παραγράφει τις αντιφάσεις τόσο της ίδιας όσο και των συνομιλητών της.
Τα τελευταία 24ωρα η Ουάσινγκτον επιφύλαξε στην Τουρκία δύο σημαντικά πλήγματα: το ένα ηχηρό, το άλλο "βραδείας ανάφλεξης".
Η υπερψήφιση από την αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων των τροπολογιών που κατέθεσαν οι Κρις Πάπας και Φρανκ Παλόν, με τις οποίες επιβάλλονται όροι, δυνάμει απαγορευτικοί, στην πώληση μαχητικών F-16 στην Τουρκία (και αντίστοιχα στην αναβάθμιση των ήδη υφισταμένων) περιπλέκει την προσπάθεια του Λευκού Οίκου να "λιπάνει" με το συγκεκριμένο δώρο τις τριβές με την Άγκυρα και προκαλεί εμφανή αμηχανία και ενόχληση στη γείτονα, αν κρίνουμε και από τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης. Πόσω μάλλον που η υιοθέτηση της συγκεκριμένης τροπολογίας και αντίστοιχα οι όροι τους οποίους έθεσε ο επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας, Μπομπ Μενέντεζ, συμπίπτουν με την κλιμάκωση των αμερικανο-ελληνικών διαβουλεύσεων για την προμήθεια μαχητικών νεότερης γενιάς F-35, όπως δείχνει και η εν εξελίξει επίσκεψη στις ΗΠΑ του Α/ΓΕΕΘΑ, Κωνσταντίνου Φλώρου.
Ειδικότερα, η τροπολογία με την οποία ζητώνται εγγυήσεις ότι τα προς πώληση F-16 δεν θα παραβιάζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο περιγράφεται από τα τουρκικά μέσα ως επιτυχία του ελληνικού λόμπι και ως αλλαγή των ισορροπιών στο Αιγαίο, ενώ ενόχληση εκφράζεται και για τις κοινές αεροπορικές ασκήσεις Ελλάδας-ΗΠΑ-Ισραήλ.
Σε μία παράπλευρη εξέλιξη, αυστριακό δικαστήριο της Αυστρίας αποφάσισε την έκδοση στις ΗΠΑ του Τούρκου επιχειρηματία, Σεζγκίν Μπαράν Κορκμάζ, ο οποίος συνελήφθη στην Αυστρία και βαρύνεται με τις κατηγορίες ξεπλύματος χρήματος πέραν του Ατλαντικού αλλά και της συμμετοχής σε ένα μεγάλο δίκτυο διαφθοράς στην Τουρκία, υπό την προστασία του ισχυρού υπουργού Εσωτερικών και επίδοξου διαδόχου του Ερντογάν, Σουλεϊμάν Σοϊλού. Πολλαπλασιάζονται έτσι οι μοχλοί με τους οποίους η αμερικανική πλευρά αποκτά προνομιακή δυνατότητα πίεσης στο καθεστώς Ερντογάν για τις σκοτεινές συναλλαγές του, όπως έχει ήδη συμβεί με την υπόθεση του Τουρκο-Ιρανού επιχειρηματία Ρεζά Ζαράμπ και τις δικαστικές περιπέτειες της τράπεζας Halkbank για παράκαμψη των κυρώσεων κατά του Ιράν μέσω της εμπορίας χρυσού.
Με άλλα λόγια, η Ουάσινγκτον απλώνει ένα όλο και πιο σφιχτό δίχτυ πάνω από την Τουρκία, σε στρατιωτικό, πολιτικό και δικαστικό επίπεδο, ώστε να εξασφαλίσει τη νομιμοφροσύνη του πιο "άτακτου συμμάχου" της, την ίδια ώρα, βέβαια, που η οικονομική κρίση, με τελευταία εκδήλωσή της την επιστροφή της λίρας κοντά στο ιστορικό χαμηλό του Δεκεμβρίου 2021, ασκεί την δική της "παιδαγωγική" λειτουργία.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η χώρα του Ταγίπ Ερντογάν αναδιπλώνεται σε μια περισσότερο αμυντική στάση, καθώς η διπλωματία της γίνεται όλο και πιο "ακτιβιστική" στο πλαίσιο των ανακατατάξεων και των ευκαιριών που γεννά διεθνώς η διευρυνόμενη νεοψυχροπολεμική συνθήκη, ενώ η αντίστροφη μέτρηση για τις εκλογές του 2023 επιβάλλει το εντατικό φλερτάρισμα της εθνικιστικής ψήφου.
Είναι σε αυτό το πλαίσιο που ο Τούρκος πρόεδρος παριστάνει ότι δεν έχει αντιληφθεί την πρόκληση του συμμάχου του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, για την οποία ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε μέσω Twitter να πληροφορηθεί αν απηχεί επίσημη τουρκική πολιτική ή φαντασιώσεις εξτρεμιστών.
Ο πρόεδρος του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, υπενθυμίζεται, φωτογραφήθηκε να δέχεται ως δώρο από κομματικά στελέχη του έναν χάρτη στον οποίο όχι μόνο τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου παρουσιάζονταν να αποτελούν τμήμα της τουρκικής επικράτειας, αλλά ακόμη και η Κρήτη.
Και μολονότι ο ηγέτης του κόμματος των "Γκρίζων Λύκων" έχει την πολυτέλεια, ως μη έχων κυβερνητική ιδιότητα, να πλειοδοτεί σε εθνικιστική ρητορική, η σιωπή του Ερντογάν δεν είναι αμελητέα. Πόσω μάλλον που ο επίμαχος χάρτης είχε τον τίτλο "Ο Εθνικός Όρκος στη θάλασσα", παραπέμποντας σε ένα θέμα προσφιλές και στον ίδιο τον Ερντογάν: τις "κόκκινες γραμμές" που χάραξε το 1920, εν μέσω αποσύνθεσης της οθωμανικής αυτοκρατορίας, το τουρκικό κοινοβούλιο και επανέρχονται κατά καιρούς ως μοτίβο αναθεωρητικών-επεκτατικών διεκδικήσεων, που συντηρούνται όσο και αν δεν επισημοποιούνται.
Εξού και παράγοντες της Δύσης, όπως ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και ο Γερμανός πρέσβης στην Αθήνα αισθάνθηκαν την ανάγκη να τονίσουν ότι η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας δεν τίθενται υπό συζήτηση. Τα πυροτεχνήματα του Μπαχτσελί ανοίγουν τα μάτια του διεθνούς παράγοντα.
Τα βλέμματα στη συνάντηση της Τρίτης με Πούτιν και Ραϊσί
Αλλά σε ένα πεδίο του "Εθνικού Όρκου" πολύ πιο κοντινό από το μακράς πνοής παιχνίδι έναντι της Ελλάδας, ο Ερντογάν επείγεται να υλοποιήσει τις απειλές του για νέα στρατιωτική επέμβαση στη βόρεια Συρία, με στόχο τους υπό αμερικανική προστασία Κούρδους μαχητές.
Ωστόσο, το σχέδιο δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς την ανοχή είτε των ΗΠΑ είτε της Ρωσίας, με αποτέλεσμα η σχετική διπλωματική κινητικότητα να κορυφώνεται.
Η Ουάσιγκτον εκφράζει "κατανόηση" για τις "ανησυχίες ασφαλείας" της Τουρκίας, αλλά έως εκεί. Κατά τα λοιπά, η Ντέινα Στρόουλ, κύρια αξιωματούχος του Πενταγώνου για μεσανατολικά ζητήματα εξέφρασε την Τετάρτη την "ισχυρή αντίθεση" των ΗΠΑ στην προοπτική τουρκικής επέμβασης στη βόρεια Συρία, υπογραμμίζοντας ότι πέραν των ανθρωπιστικών επιπτώσεων από μια τέτοια κίνηση απειλείται να επωφεληθεί το Ισλαμικό Κράτος, του οποίου 10.000 μαχητές κρατούνται σε αυτοσχέδιες φυλακές στην ελεγχόμενη από τους Κούρδους ζώνη.
Δεν είναι παράδοξο συνεπώς που ο Ερντογάν στρέφει τα βλέμματά του προς τη "Διαδικασία της Αστάνα" ήτοι την τριμερή πρωτοβουλία Τουρκίας, Ρωσίας και Ιράν για την από κοινού διαχείριση της συριακής κρίσης. Και η συνάντηση κορυφής της τριμερούς, που ανακοινώθηκε ότι θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη στην Τεχεράνη, με τη συμμετοχή των προέδρων Ερντογάν, Πούτιν και Ραϊσί, υπήρξε επαρκής λόγος, ώστε ο Τούρκος πρόεδρος να ακυρώσει τα σχέδιά του να μεταβεί στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο για την επέτειο του πρώτου "Αττίλα".
Όμως και απέναντι στον Πούτιν ο Τούρκος πρόεδρος δεν είναι διόλου βέβαιο ότι θα βρει ιδιαίτερη κατανόηση: τα όρια της ρωσο-τουρκικής συνεννόησης προσδιορίζονται αφενός από την συμμετοχή της γείτονος στο ΝΑΤΟ και αφετέρου από την αντίσταση Μόσχας και Δαμασκού στα σχέδια κατά της συριακής εδαφικής ακεραιότητας.
Όλα αυτά θα πρέπει πάντως να ενταχθούν στα συμφραζόμενα της επίσκεψης Μπάιντεν σε Ισραήλ και Σαουδική Αραβία, όπου και επιβεβαιώνεται η επαναπροσέγγιση των ΗΠΑ με τους παραδοσιακούς περιφερειακούς τους συμμάχους και διακηρύχθηκε ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι είναι έτοιμοι να αναλάβουν ακόμη και στρατιωτική δράση έναντι του Ιράν, αν προχωρήσει προς την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου