Γιάννος Χαραλαμπίδης
Το σενάριο για την αλλαγή της τουρκικής ρητορικής και το ωραίο πακέτο με την ωρολογιακή βόμβα - Οι Κεμαλιστές θέλουν να στήσουν τον Ερντογάν στον τοίχο και αυτός απειλεί να τους ισοπεδώσει
Οι τουρκικές εκλογές αποτελούν αγώνα επιβίωσης και για τον Τούρκο Πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και για τους Κεμαλιστές. Όποιος χάνει, χάνεται. Αυτό προκύπτει απ’ όσα τα δύο στρατόπεδα προεκλογικά αναφέρουν. Είτε για να πολώσουν το κλίμα είτε γιατί το πιστεύουν. Είτε γιατί ισχύουν και τα δυο. Οι εκλογές δεν αφορούν μόνο στην εκλογή του Προέδρου, αλλά και στα 600 μέλη της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης. Εάν κανείς από τους κύριους υποψήφιους Προέδρους, δηλαδή τους Κιλιτσντάρογλου και Ερντογάν, δεν συγκεντρώσει το 50% συν μία ψήφο, θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος στις 28 Μαΐου.
Τι σημαίνει στροφή της Άγκυρας στη Δύση για το Κυπριακό
Υπάρχουν ή όχι ενδείξεις για αλλαγή της τουρκικής πολιτικής
Ποιες είναι οι ενδείξεις για πολιτική αστάθεια στην Τουρκία
Οι εχθροί του Ερντογάν
Είναι κοινό μυστικό ότι ο Ταγίπ Ερντογάν, στα είκοσι χρόνια διακυβέρνησής του, έχει δημιουργήσει πολύ περισσότερους εχθρούς απ’ ό,τι φίλους και ότι, αντί εκδημοκρατισμού, επέβαλε μία μορφή δικτατορικού ισλαμισμού. Γνωρίζει, δε, ότι αν χάσει θα βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο και από τους εξωτερικούς και από τους εσωτερικούς εχθρούς του. Τυχερός θα είναι εάν δεν έχει την ατυχία του Μεντερές, ο οποίος καταδικάσθηκε εις θάνατον δι’ απαγχονισμού. Έχει πολλά εις βάρος του και ο ίδιος και η οικογένειά του, καθώς και οι συνεργάτες του. Δύσκολα θα τους χαριστούν οι Κεμαλιστές και οι σύμμαχοί τους. Διότι και ο ίδιος ο Ερντογάν επί σειράν ετών δεν τους χαρίστηκε, έχοντας, μάλιστα, στα πρώτα στάδια της διακυβέρνησής του τη στήριξη και της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Και οι δύο θεωρούσαν ότι θα εγκαθίδρυαν μέσω του Ερντογάν ένα μοντέλο μετριοπαθούς ισλαμικού συστήματος, που θα μπορούσε να μεταφυτευτεί και σε άλλες αραβικές και μουσουλμανικές χώρες. Τελικώς ήταν άνθρακας ο θησαυρός. Και όχι μόνο. Ο Ερντογάν εμπέδωσε τη δική του πολιτική φιλοσοφία και υιοθέτησε με επιτυχία την ριψοκίνδυνη πολιτική τού εκκρεμούς, κινούμενος, αναλόγως των εθνικών του συμφερόντων, μια με τη Δύση και μια με τη Ρωσία.
Το καθεστώς και η ευκαιρία
Αγώνα επιβίωσης διεξάγουν και οι Κεμαλιστές. Διότι, αν χάσουν, χάθηκαν. Πόσες αποτυχίες; Εάν δεν κερδίσουν τώρα που η χώρα βρίσκεται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση και το AKP και ο ηγέτης του σε παρακμή, πότε θα κερδίσουν; Ο Ερντογάν, πάντως, υποσχέθηκε ότι, εάν βρεθεί εκ νέου στην εξουσία, θα τους ισοπεδώσει! Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η αντιπολίτευση θα καθίσει με τα χέρια δεμένα. Όπως δεν θα κάτσει με τα χέρια δεμένα ο Ερντογάν, εάν βρεθεί στη δική τους θέση. Αυτό τεκμαίρεται από το ότι ο Τούρκος Πρόεδρος:
Πρώτο, έχει δημιουργήσει μια δική του οικονομική τάξη και μια κοινωνική, πανεπιστημιακή, στρατιωτική και αστυνομική ελίτ και βάση. Αυτές οι δυνάμεις έδρασαν με επιτυχία για την αποτροπή του αποτυχημένου, τελικά, πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 2015.
Δεύτερο, δύσκολα θα δεχθεί την ήττα του. Και δεν αποκλείεται να ισχυριστεί ό,τι και στο παρελθόν. Ότι, δηλαδή, είναι θύμα παρατυπιών, γιατί όχι, ακόμη και καλπονοθείας, αναζητώντας «στημένες λύσεις» της αρεσκείας του, μέσα από συνταγματικά δικαστήρια, τα οποία ο ίδιος ελέγχει.
Απρόβλεπτες συνέπειες και σύστημα ασφάλειας
Εάν δεν γίνουν σεβαστά τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών, είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο πολιτικής αστάθειας. Γίνεται, δε, λόγος ακόμη και για κίνδυνο εμφυλίου πολέμου. Φαίνεται, όμως, ότι ουδόλως θα ήθελαν οι Δυτικοί, και δη οι ΗΠΑ, να δουν τέτοιες ακραίες συνθήκες στην Τουρκία. Γιατί; Διότι την θεωρούν, και δη οι Αμερικανοί, έναν από τους βασικούς πυλώνες του περιφερειακού συστήματος ασφαλείας, που, αν κλονισθεί, θα προκληθεί κενό. Και θα επέλθουν απρόβλεπτες συνέπειες, εφόσον Κύπρος και Ελλάδα δεν κατόρθωσαν να δημιουργήσουν ακόμη ένα νέο υποσύστημα ασφάλειας, που θα τους δίνει τη δυνατότητα, με τη στήριξη του Ισραήλ και άλλων χωρών στην περιοχή, να αντικαταστήσουν τον σημερινό ρόλο της Τουρκίας και να περιορίσουν την αυθάδειά της έναντι της Δύσης, καλύπτοντας, ταυτοχρόνως, τα όποια κενά ασφαλείας θα ήταν δυνατό να προκύψουν από την πολιτική αστάθεια στην Τουρκία.
Η αλλαγή της Τουρκίας
Πέραν τούτων, διατυπώνονται εκτιμήσεις ότι, μετά τις εκλογές, είναι πολύ πιθανό η Τουρκία να αλλάξει τη ρητορική της στα Ελλαδοτουρκικά και στο Κυπριακό. Το έχει πράξει και στο παρελθόν. Το ζητούμενο δεν είναι εάν θα αλλάξει τη ρητορική της, αλλά εάν θα εγκαταλείψει την αναθεωρητική της στρατηγική, επιθετικού χαρακτήρα. Κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται από τον προεκλογικό αγώνα. Το αντίθετο συνάγεται. Ούτε οι Κεμαλιστές, ούτε ο Ερντογάν έχουν δείξει τέτοιες προθέσεις. Ούτε μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι η πτώση του Ερντογάν και η άνοδος των Κεμαλιστών θα δημιουργήσει θετικότερες συνθήκες για τα θέματα, τα οποία η Τουρκία εγείρει στο Αιγαίο. Το ίδιο και το αυτό ισχύει και για την επίλυση του Κυπριακού. Μάλλον υπάρχει ο κίνδυνος τα πράγματα να γίνουν χειρότερα. Γιατί; Διότι: Πρώτο, η στροφή των Κεμαλιστών προς τις ΗΠΑ και την ΕΕ θα φέρει πιέσεις επί των Αθηνών και της Λευκωσίας, αφού αφενός η πολιτική της Άγκυρας θα έχει άλλοθι λόγω της νέας φιλοδυτικής της στάσης και, αφετέρου, θα της προσφερθούν νέα δώρα για να μη στραφεί εκ νέου προς τις αγκάλες της Μόσχας. Δεύτερο, οι Κεμαλιστές πολλάκις έχουν εκφράσει πιο ακραίες θέσεις από τον Ερντογάν και στα ζητήματα του Αιγαίου και στο Κυπριακό, το οποίο, ούτε λίγο ούτε πολύ, θεωρούν ότι έχει επιλυθεί το 1974, οπότε αυτό που απομένει είναι η πολιτειακή νομιμοποίηση των διχοτομικών τετελεσμένων της εισβολής μέσα από τη διαδικασία των δύο κρατών με ισότιμη κυριαρχία.
Άρα, ακόμη και αν η Τουρκία θα είναι δυνατόν να προσφέρει ένα ωραίο πακέτο με ελκυστικό περιτύλιγμα, που θα αναγράφει «λύση και ειρήνη», στο περιεχόμενό του θα αποκρύβεται μία ωρολογιακή βόμβα, την οποία ανά πάσα στιγμή θα μπορεί η Τουρκία να ρυθμίζει, με απώτερο στόχο να μας απειλεί ότι, εάν δεν της κάνουμε τα θελήματα, θα την πυροδοτήσει και θα εκραγεί στα χέρια μας.
Το σοφότερο και η Ευρώπη
Υπό αυτές τις συνθήκες δεν εγείρεται ζήτημα επιβίωσης μόνο για τους Κεμαλιστές από τη μια και τον Ερντογάν από την άλλη, αλλά και για τον Ελληνισμό, που ζει κάτω από τη σκιά της νέας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των διαρκών απειλών της, που εκτείνονται στη γραμμή Θράκη, Αιγαίο, Κύπρος. Αντί λοιπόν να καλλιεργείται το έδαφος ότι μετά τις τουρκικές εκλογές ενδέχεται να αλλάξει η τουρκική ρητορική, χωρίς κάνεις να εγγυάται ότι θα αλλάξει η τουρκική πολιτική και οι στρατηγικοί της στόχοι, σοφότερο και λογικότερο θα ήταν, εάν τόσο η Αθηνά όσο και η Λευκωσία έμπαιναν στις ράγες μιας διαδικασίας για την οικοδόμηση μιας αξιόπιστης αποτρεπτικής πολιτικής, που θα βάζει φρένο στον τουρκικό επεκτατισμό και θα αποκαλύπτει τον επικίνδυνο χαρακτήρα της Άγκυρας, η οποία, μέσα από τη «Γαλάζια Πατρίδα» και τον έλεγχο των αεροναυτικών οδών, δεν απειλεί και εγκλωβίζει μόνο την Κύπρο και την Ελλάδα στα δικά της αυτοκρατορικά σχέδια, αλλά και την ίδια την Ευρώπη. Διότι, εάν η ΕΕ στοχεύει να διαδραματίσει έναν ηγετικό ρόλο στο νέο υπό διαμόρφωση περιφερειακό και παγκόσμιο σύστημα, ειδικώς μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, λογικό είναι να μην επιθυμεί να δει την αναβάθμιση του γεωπολιτικού τουρκικού ρόλου εάν η Άγκυρα δεν εγκαταλείψει την αναθεωρητική πολιτική και αν δεν προχωρήσει σε βήματα εκδημοκρατισμού. Πώς όμως να γίνει κάτι τέτοιο, όταν ούτε οι Κεμαλιστές ούτε ο Ερντογάν έχουν τέτοια πρόθεση;
Το χειρότερο σενάριο
Εάν η Τουρκία οδηγηθεί στο ακραίο σενάριο της πολιτικής αστάθειας, ενδέχεται να επιχειρηθεί από κάποιους ψυχραιμότερους εις την Τουρκία πολιτικούς παράγοντες η εξαγωγή της κρίσης στο Αιγαίο ή ακόμη και στην ΑΟΖ της Κύπρου, καθότι αποτελούμε την αχίλλειο πτέρνα του Ελληνισμού. Ακόμη και αν αυτό δεν συμβεί, εφόσον κάποιος εργάζεται επί τη βάσει σοβαρών στρατηγικών μοντέλων εργασίας, θα πρέπει να λάβει υπόψη το χειρότερο σενάριο, για να το αποφύγει και να μη μετατραπεί σε θύμα τραγικών εξελίξεων, που θα πυροδοτηθούν από τις τουρκικές εκλογές. Εάν θα έχουμε δυο γύρους, είναι θέμα που θα δείξει η κάλπη. Η επικρατούσα στην Τουρκία κατάσταση δεν επιτρέπει ασφαλείς προβλέψεις, διότι ακόμη και αυτή η καλπονοθεία είναι μια ανοικτή επιλογή. Ο Ερντογάν έχει αποδείξει ότι είναι αδίστακτος. Ούτε οι σφυγμομετρήσεις είναι αξιόπιστες. Γενικώς το τουρκικό σκηνικό μοιάζει με κινούμενη άμμο. Και αγώνα πολιτικής επιβίωσης…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου