Ο μπαμπά Μοντί, ηγέτης της σέκτας των Μπεκτασήδων της Αλβανίας το 2017. | Shutterstock
Ποιοι είναι οι Μπεκτασήδες, το αιρετικό μουσουλμανικό τάγμα της Αλβανίας.
Πρόσφατα ο Έντι Ράμα ανακοίνωσε πως η κυβέρνησή του εξετάζει την ίδρυση ενός «κυρίαρχου κρατιδίου» μερικών δεκάδων εκταρίων για τους Μπεκτασήδες, εντός της πρωτεύουσας των Τιράνων.
Αυτή η ανακοίνωση έπεσε σαν «βόμβα» και προκάλεσε αντιδράσεις από την τουρκική πλευρά, για το κρατίδιο που θα λειτουργεί στα πρότυπα του Βατικανού, με επίσημα μέλη του τα μέλη της σέκτας των Μπεκτασί.
Ποια είναι όμως αυτή η η μουσουλμανική μειονότητα, και γιατί θεωρείται μία εστία ανεκτικότητας και ελευθεροφροσύνης μέσα στην ισλαμική θρησκεία;
Ποιοι είναι οι Μπεκτασήδες
Η σέκτα των Μπεκτασήδων (Bektaşi) δερβίσηδων ανήκει στην κοινότητα Σούφι του Ισλάμ και αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του στη Μέση Ανατολή, Μικρά Ασία και Βαλκάνια, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την Οθωμανική περίοδο, στην Περσική Αυτοκρατορία και αλλού.
Οι Μπεκτασήδες παντρεύουν στοιχεία της Ορθόδοξης χριστιανικής πίστης με το Σιϊτισμό αλλά και το ορθόδοξο Ισλάμ (Σουνιτισμός).
Μαζί με τους Μεβλεβί και τους Νακσμπαντί θεωρούνται ως οι πλέον γνωστές κατευθύνσεις του σουφισμού την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κατά την επικράτηση της τελευταίας στα Βαλκάνια και την Ανατολία.
Ενώ οι Μεβλεβί και Νακσμπαντί είχαν περισσότερη επιρροή σε αστικές τάξεις τεχνιτών, εμπόρων και ευγενών, οι Μπεκτασί είχαν περισσότερη απήχηση στα φτωχά κοινωνικά στρώματα χωριών και κοινοτήτων της Αυτοκρατορίας τα οποία αποτελούνταν από αγρότες και κτηνοτρόφους.
Η ιστορία τους
Το τάγμα των Μπεκτασήδων χρωστά το όνομά του στον Χατζί Μπεκτάς, έναν περιπλανώμενο δερβίση, Τούρκο ή Πέρση, από το Χορασάν, μεταξύ του βορειοανατολικού Ιράν και δυτικού Αφγανιστάν, που έδρασε κατά τους 13ο και 14ο μ.Χ. αιώνες.
Ήταν ένας από εκείνους που βοήθησαν στη σύνθεση των ισλαμικών και προϊσλαμικών θρησκευτικών και σαμανιστικών στοιχείων που επικρατούν ακόμα στις τουρκικές παραδόσεις, με αποτέλεσμα να κερδίσει την αντιπάθεια του ορθόδοξου Ισλάμ.
Όπως πολλοί δερβίσηδες από την Ανατολή, ο Χατζί Μπεκτάς ήταν μια φωνή για τις κοινωνικές διαμαρτυρίες των τουρκικών πληθυσμών ενάντια στην άρχουσα τάξη των Σελτζούκων.
Λέγεται μάλιστα πως παρείχε την προστασία και την ευλογία του στο τάγμα των Γενιτσάρων πριν πεθάνει περί το 1337 μ.Χ.
Η άνοδος του τάγματος των Μπεκτασήδων έγινε προοδευτικά μεταξύ των λαϊκών στρωμάτων των μουσουλμανικών κοινοτήτων, στα οποία νομοτελειακά επιβιώνουν οι μυστικιστικές δοξασίες των καταβολών της θρησκείας, από τη βίαιη επέλαση του ορθόδοξου δογματισμού.
Σε αντίθεση με την στείρα αναπαραγωγή δοξασιών και τελετουργικών, αυτή η πίστη προκρίνει την προσπάθεια για ενεργή αναζήτηση του θείου και επαφής με τον θεό του Ισλάμ.
Ακολουθούν κρυφές, μυστικιστικές τελετές, προκρίνουν την ελευθερία των γυναικών, και αποκηρύσσουν την τυφλή υπακοή σε θρησκευτικούς ηγέτες.
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πηγές τα μέλη του τάγματος χωρίζονται σε έξι κύριες κατηγορίες:
- Ασίκ, συνδεδεμένα μέλη που δεν έχουν μυηθεί
- Μουχίμπ, δηλαδή μυημένους Ασίκ που έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε ορισμένες τελετουργίες των Μπεκτασήδων.
- Ντερβίς, οι οποίοι δίνουν τον όρκο, αποκτούν ικανότητες στην άσκηση του Δρόμου και έχουν την άδεια να φορούν τελετουργικά ενδύματα και εμβλήματα των Μπεκτασήδων.
- Μπαμπά, οι οποίοι κατευθύνουν τον τοπικό τεκέ και είναι επικεφαλής των τοπικών κοινοτήτων. Ουσιαστικά ασκούν έλεγχο στους ντερβίς, τους αχίμπ και τους ασίκ.
- Ντερβίς ι μουντζαράντ, βρίσκονται στα υψηλότερα στρώματα, παίρνουν όρκο αγαμίας και μυούνται σε ένα μυστικό τελετουργικό. Ζουν μόνο στους τεκέδες, ξυρίζουν το μουστάκι και τη γενειάδα και φορούν ένα ασημένιο σκουλαρίκι στο δεξί αυτί ως έμβλημα της θέσης τους.
- Καλίφα, στην κορυφή της ιεραρχίας, ως επικεφαλής των περιφερειακών τεκέδων, είναι ορισμένοι από τον επικεφαλής της έδρας του ντεντέ-μπαμπά.
Οι πεποιθήσεις των Μπεκτασήδων λέγεται πως πέρασαν στην Αλβανία από το νησί της Κέρκυρας από τον δερβίση Σαρί Σαλτίκ προς το τέλος του δέκατου πέμπτου αιώνα. Ίδρυσε επτά τεκέδες, συμπεριλαμβανομένου ενός στα βουνά πάνω από το Κρουζλ, όπου ο μύθος αναφέρει ότι σκότωσε ένα δράκο.
Πολλοί από τους ηγέτες του αλβανικού εθνικισμού ήταν Μπεκτασήδες, και το τάγμα διαμόρφωσε το «αριστερό» σκέλος του ισλαμικού φάσματος στα Βαλκάνια.
Μετά από την καταστροφή των σωμάτων των γενιτσάρων το 1826, πολλοί μπαμπά και απλοί δερβίσηδες Μπεκτασήδες διασκορπίστηκαν σε απομακρυσμένες περιοχές των Βαλκανίων μακριά από το χέρι της οθωμανικής κυβέρνησης.
Το 1922 μια συνέλευση των εκπροσώπων από όλους τους τεκέδες της Αλβανίας διαχώρισε τη σχέση των Μπεκτασήδων με τον Ανώτατο Μπεκτάς, που είχε εγκατασταθεί στη νέα πρωτεύουσα της Άγκυρας, πριν την καταστολή του τάγματος από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ.
Τα Τίρανα έγιναν έδρα του τάγματος και το 1929 αναγνωρίστηκε ως αυτόνομο μουσουλμανικό τάγμα, με νέο καταστατικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου