Τί σηματοδοτεί η επίσκεψη Ντράγκι, Σολτς και Μακρόν στο Κίεβο
Να δημιουργήσουν ένα συμπληρωματικό πολιτικο-οικονομικό πλαίσιο στήριξης της Ουκρανίας επιχειρούν οι ευρωπαϊκές χώρες, το οποίο όμως δεν θα ταυτίζεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά θα αποτελεί μια ενδιάμεση κατάσταση, έτσι ώστε να μην διαχέεται ο κίνδυνος μετάστασης κρίσεων, αλλά να περιορίζεται και να είναι δυνατόν να τον διαχειριστούν απομονωμένα.
- Τα θέλω της Ουκρανίας
- Τα προβλήματα της ΕΕ
- Η ισορροπία δυνάμεων
- Auditor’s note
- Realpolitic
- Οι όροι του Μακρόν
- Τα προβλήματα του Σολτς
- Οι αντιδράσεις του Ζελένσκι
- Too big to fit
Ενώ Σολτς, Μακρόν και Ντράγκι επισκέπτονται το Κίεβο επιδεικνύοντας την πολιτική τους αλληλεγγύη προς τον Βόλοντμιρ Ζελένσκι και τον ουκρανικό λαό και καθώς η Κομισιόν εισηγείται την απόδοση status προς ένταξη χώρας στην Ουκρανία, κεντρικός στόχος δεν είναι η άμεση ενσωμάτωση της χώρας, την οποία η Ρωσία απειλεί να εξαφανίσει από τον χάρτη, αλλά η διαμόρφωση ενός sandbox, ώστε οι όποιες συγκρούσεις και επιπτώσεις να μην διαχέονται στην οικονομία των υπολοίπων χωρών και να περιορίζεται το ρίσκο για την Ένωση.
Αυτό είναι ξεκάθαρο, καθώς για την οργάνωση της επίσκεψης των τριών ηγετών στην Ουκρανία χρειάστηκε το Κίεβο να υπαναχωρήσει από πολλές θέσεις που είχε αρχικά διατυπώσει, στο πλαίσιο άλλοτε παρασκηνιακών και άλλοτε ορατών διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων. Επίσης, όπως συμβαίνει με την Τουρκία ή ακόμα και με τα Δυτικά Βαλκάνια και παρά την απώλεια της Βρετανίας, η ΕΕ δεν είναι καθόλου έτοιμη να αποδεχθεί χώρες με ανοιχτές και χαίνουσες πληγές και που βρίσκονται στο επίκεντρο γεωπολιτικών εντάσεων.
Η Ευρώπη, εκτός από την γεωπολιτικά επιβεβλημένη ένταξη της ανώριμης οικονομικά Ελλάδας, νιώθει ότι έπεσε στην παγίδα εισδοχής της Κύπρου, η οποία έχει ανοιχτά μέτωπα με την Τουρκία και πειθαναγκάστηκε να αποδεχθεί τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, οι οποίες σήμερα υπονομεύουν την πολιτική και οικονομική ολοκλήρωση. Οι εμπειρίες αυτές έχουν κάνει το διευθυντήριο φοβικό. Έτσι, παρά τα σημαντικά βήματα που έκανε η Βόρεια Μακεδονία, και παρά τη σύσταση της Κομισιόν και τις πιέσεις των ΗΠΑ, η Γαλλία -και όχι η Γερμανία- αλλά και η Βουλγαρία μπλοκάρουν, για διαφορετικούς λόγους, την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για την Αλβανία.
Οι χώρες της ΕΕ είναι όλες υπέρ της Ουκρανίας στον πόλεμό της εναντίον της Ρωσίας, αλλά κρατούν διαφορετική στάση, όταν πρόκειται για το αίτημα της Ουκρανίας να αναγνωριστεί ως υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ.
Η Κομισιόν εισηγείται, το συμβούλιο όμως;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται την Παρασκευή να συστήσει επίσημο καθεστώς υποψηφίου για την Ουκρανία και τη γειτονική Μολδαβία,
αλλά η τελική απόφαση απαιτεί ομοφωνία μεταξύ των 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ. Οι 27 θα συναντηθούν στη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες την επόμενη εβδομάδα, ωστόσο ακόμα δεν υπάρχει ομοφωνία.
Η απόρριψη του αιτήματος της Ουκρανίας — ή ακόμη και ένα νεύμα για μελλοντική «προοπτική ιδιότητας μέλους» — θα ήταν καταστροφικό πλήγμα για τον Ουκρανό πρόεδρο Volodymyr Zelenskyy, αποθαρρύνοντας δυνητικά πολλούς από τους περισσότερους από 40 εκατομμύρια πολίτες του, και ιδιαίτερα τον στρατό του, που συνεχίζει να δέχεται βαριές απώλειες καθώς πολεμά τους Ρώσους εισβολείς που τώρα καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις στο νότιο και ανατολικό τμήμα της χώρας.
Σε μια προσπάθεια να προλάβουν τέτοιες εξελίξεις, ο Μάριο Ντράγκι, ο Εμάνουελ Μακρόν και ο Όλαφ Σολτς επισκέπτονται σήμερα το Κίεβο, σε μια προσπάθεια επίδειξης αλληλεγγύης και ηχηρής αποκήρυξης του Βλάντιμιρ Πούτιν. Δεν είναι ακόμα σαφές αν και τί μπορεί να επιτύχει η επίσκεψη αυτή, πέρα από τα σημειολογικά μηνύματα.
Μια τέτοια απόρριψη θα πυροδοτούσε περαιτέρω τις φαντασιώσεις του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν σχετικά με την ανάκτηση μιας σφαίρας επιρροής που μοιάζει με αυτήν της Σοβιετικής Ένωσης και του καθεστώτος της υπερδύναμης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Οι υποστηρικτές της προσπάθειας ένταξης της Ουκρανίας λένε ότι οτιδήποτε λιγότερο από το καθεστώς υποψηφίου θα ενθάρρυνε τον Πούτιν να παρατείνει τον πόλεμο.
Μπρα-ντε-φερ
Ωστόσο, αξιωματούχοι ορισμένων κυβερνήσεων της ΕΕ — ιδιαίτερα της Δανίας και της Πορτογαλίας — εξέφρασαν έντονη απροθυμία για τη χορήγηση καθεστώτος υποψήφιας χώρας, υποστηρίζοντας ότι εάν η Ουκρανία δεν βρισκόταν σε πόλεμο, δεν θα ούτε κατά διάνοια τα προσόντα για την έναρξη ενταξιακών συνομιλιών. Η Μολδαβία, επισημαίνουν, θα ήταν ακόμη πιο πίσω στις απαραίτητες προετοιμασίες.
Άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους για τη χορήγηση καθεστώτος υποψήφιας χώρας, αλλά πιέζουν να τεθούν όροι που να καθιστούν σαφές ότι οι πραγματικές ενταξιακές διαπραγματεύσεις δεν θα μπορούσαν να ξεκινήσουν έως ότου η Ουκρανία είναι και πάλι ολόκληρη και ειρηνική, και ότι το Κίεβο έχει κάνει μεγαλύτερα βήματα για την καταπολέμηση της διαφθοράς, ενισχύοντας το κράτος δικαίου
και την αναμόρφωση των δημοκρατικών θεσμών.
Οι περισσότερες ανατολικές χώρες της ΕΕ, ιδιαίτερα η Πολωνία και η Βαλτική, τάσσονται σθεναρά υπέρ της χορήγησης καθεστώτος υποψήφιας χώρας στην Ουκρανία, και αξιωματούχοι σε ορισμένες από αυτές τις χώρες έχουν εκφράσει ακόμη και την προθυμία τους να επισπεύσουν τη διαδικασία ένταξης.
Auditor’s note: Οι τρεις βραχυκυκλώνουν Μπάιντεν
Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ υποστηρίζουν ήδη στρατιωτικά την Ουκρανία, με αποστολή οπλισμού, διεξάγοντας ήδη πόλεμο δι αντιπροσώπου με τη Ρωσία. Άπαντες -ακόμα και οι ΗΠΑ- έχουν καταστήσει ξεκάθαρο ότι δεν επιθυμούν να εμπλακούν σε άμεση αντιπαράθεση στο πεδίο με τη Μόσχα. ΗΠΑ, ΕΕ και σχεδόν όλες οι χώρες του NATO έχουν επιβάλλει βαριές οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, με την Ευρώπη, να πληρώνει ήδη βαρύ τίμημα γι αυτό.Σε αυτή τη φάση, το διακύβευμα της ΕΕ είναι σαφές: Η άμεση λήξη του πολέμου. Δυστυχώς όμως, αυτό δεν είναι κοινός τόπος με τις ΗΠΑ και το NATO. Ο Μπάιντεν, όπως εγκαίρως επισήμανε το Crisis Monitor ποδηγετεί Ουκρανία και Ρωσία σε πόλεμο φθοράς με στόχο την απαξίωση και την ανατροπή του Βλάντιμιρ Πούτιν. Αυτό, επιβεβαίωσε -προειδοποιώντας- και ο γενικός γραμματέας του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ.
Proxy war
Με δεδομένο ότι με την πάροδο του χρόνου και καθώς λαμβάνει υλικοτεχνική υποστήριξη ο Ζελένσκι σκληραίνει τη στάση του απέναντι στη Ρωσία, η επίσκεψη των τριών ηγετών της ΕΕ στην Ουκρανία μια ημέρα πριν την πρόταση της Κομισιόν και ενόψει της συνεδρίασης του Συμβουλίου, φαίνεται ότι αποτελεί τη μεγαλύτερη ημέρα της διαπραγμάτευσης. Οι Ευρωπαίοι, φαίνεται ότι θα μπορούσαν να ανοίξουν τη χαραμάδα της ΕΕ για την Ουκρανία, απελεθευρώνοντας παράλληλα πόρους από τα Ταμεία Συνοχής και τον προϋπολογισμό της ΕΕ, αλλά μόνο εφόσον η Ουκρανία οδηγούνταν σε αποκλιμάκωση και αν συμφωνήσει σε συγκεκριμένο οδικό χάρτη διαπραγματεύσεων.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι της επίσκεψης των τριών στην Ουκρανία δεν έχει προηγηθεί μπαράζ επαφών και συντονισμού με τον Μπάιντεν, ενώ προηγείται χρονικά της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ. Παράλληλα, η ΕΕ πιέζεται από την έκρηξη του ενεργειακού κόστους που είναι -σε μεγάλο βαθμό- απότοκο της γεωπολιτικής αβεβαιότητας και του οικονομικού πολέμου με τη Ρωσία.
Αυτό αποδεικνύει ότι η πληθωριστική κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με οικονομικούς όρους αλλά και με γεωπολιτικούς, έτσι το προφίλ της κρίσης μεταβάλλεται σε γεωοικονομικό. Τούτων δοθέντων, η Γερμανία διαθέτει το καλύτερο σετ εργαλείων για τη διαχείριση τέτοιων καταστάσεων. Κατ επέκταση, η κοινή επίσκεψη Σολτς με Μακρόν και Ντράγκι, δείχνει ότι οι ισχυροί της ΕΕ είναι όχι μόνο σε συμφωνία μεταξύ τους, αλλά έτοιμοι να παράσχουν διασφαλίσεις και στον Ζελένσκι.
Η λύση
Καθώς τα δεδομένα και οι συσχετισμοί δυνάμεων δρουν περιοριστικά στην προοπτική ένταξης -και μάλιστα άμεσα- της Ουκρανίας, ενώ οι πιέσεις για στενότερη σχέση της χώρας με την ΕΕ είναι έντονες και τα σενάρια για παράλληλες πολιτικές ενώσεις δεν βρίσκουν ευήκοα ώτα, το πιθανότερο σενάριο είναι η υιοθέτηση της δοκιμασμένης πολιτικής στρατηγικής σχέσης ΕΕ – Ουκρανίας, στα πρότυπα της αντίστοιχης με την Τουρκία. Έτσι η ΕΕ θα μπορεί να έχει αμφίδρομη σχέση σε υψηλό επίπεδο, χωρίς να ανησυχεί για την ανατροπή του status quo στο εσωτερικό.
Σε πολύ ρεαλιστικό επίπεδο, οι πιθανότητες της Ουκρανίας για υποψήφια θέση θα ήταν μηδενικές χωρίς την υποστήριξη της Γαλλίας και της Γερμανίας.
Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει έναν ιδιαίτερα κρίσιμο ρόλο, δεδομένου ότι η χώρα του ασκεί επί του παρόντος την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, και ως εκ τούτου είναι υπεύθυνος για τη μεσολάβηση οποιασδήποτε συζήτησης μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.
Μακρόν: Το “ναι” και οι όροι
Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στη Μολδαβία την Τετάρτη, ο Μακρόν φάνηκε να ρίχνει το βάρος του στις προσφορές ένταξης της Μολδαβίας και της Ουκρανίας — ενώ ρίχνει κρύο νερό στις προοπτικές της Γεωργίας.
Αλλά ανέφερε επίσης το ευαίσθητο θέμα σχετικά με τις μεγάλες καθυστερήσεις στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με χώρες των Δυτικών Βαλκανίων όπως η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία. Αυτές οι καθυστερήσεις αναφέρθηκαν από ορισμένους αξιωματούχους που είναι δύσπιστοι για τη χορήγηση του καθεστώτος υποψηφίου, λέγοντας ότι θα ήταν λάθος να δώσουμε στους Ουκρανούς ψεύτικες ελπίδες να ενταχθούν σύντομα.
O Μακρόν, σε συνέντευξη Τύπου με την πρόεδρο της Μολδαβίας Μάγια Σαντού, είπε ότι αναμένει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να δώσει ένα σαφές μήνυμα την επόμενη εβδομάδα.
«Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει ένα ενδιάμεσο καθεστώς, ούτε μια ενδιάμεση απάντηση», είπε ο Μακρόν. «Δεν θέλω να προλάβω την απόφαση, γιατί ο ρόλος μου είναι να οικοδομήσω μια συναίνεση.
Αλλά επιθυμώ να στείλω ένα θετικό σαφές μήνυμα για αυτό το θέμα. Αλλά πρέπει να λάβουμε υπόψη άλλα κράτη μέλη και χώρες που βρίσκονται ήδη στη διαδικασία υποψηφιότητας στα Δυτικά Βαλκάνια».
Τα σχόλια του Μακρόν ήταν εγγενώς αντιφατικά και όχι μόνο επειδή ταυτόχρονα αναγνώριζε την υποχρέωσή του ως «τίμιος διαμεσολαβητής» του Συμβουλίου, ενώ παράλληλα διατύπωνε μια σταθερή θέση. Λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των πιο δύσπιστων κρατών μελών θα απαιτηθεί ενδεχομένως να δοθεί ένα λιγότερο σαφές μήνυμα στην Ουκρανία και τη Μολδαβία.
Όσον αφορά την υποψηφιότητα για ένταξη της Γεωργίας, ο Μακρόν υποστήριξε ότι δεν θα ήταν η κατάλληλη στιγμή.
«Θέλω να στείλουμε ένα σαφές και θετικό μήνυμα, αλλά πρέπει να οικοδομήσουμε ομοφωνία μεταξύ των μελών»,
είπε ο Μακρόν, επαναλαμβάνοντας τη θέση του.
«Δεν νομίζω ότι μπορούμε να διαχωρίσουμε τη Μολδαβία από την Ουκρανία στις προοπτικές που δίνουμε».
Αλλά πρόσθεσε:
«Η Γεωργία δεν έχει την ίδια θέση γεωπολιτικά».
Χλιαρός ο Σολτς
Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς φαινόταν επίσης να κινείται προσεκτικά προς την υποστήριξη του υποψηφίου καθεστώτος της Ουκρανίας.
αλλά με λίγο λιγότερο ενθουσιασμό και με τους Σοσιαλδημοκράτες του υπό σοβαρή πίεση από τους εταίρους του κυβερνητικού συνασπισμού, τους Πράσινους και τους φιλελεύθερους.
Ωστόσο, δεν ήταν ακόμη σαφές εάν ο Scholz θα υποστήριζε μέχρι τέλους την απονομή status προς ένταξη χώρας, ή θα υποστηρίξει μια «δυνητική» υποψηφιότητα για ένταξη υπό προϋποθέσεις — μια λύση που περιγράφεται στο Βερολίνο ως υπόσχεση στην Ουκρανία μιας «προοπτικής ιδιότητας μέλους».
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Σολτς τόνισε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου με τον Πρωθυπουργό της Σλοβακίας Έντουαρντ Χέγκερ στο Βερολίνο ότι οποιαδήποτε πιθανή διεύρυνση της ΕΕ πρέπει «να συνδέεται στενά με το ζήτημα της περαιτέρω ανάπτυξης της ΕΕ,
Εννοώντας την ικανότητα του μπλοκ να μεταρρυθμιστεί και να λαμβάνει αποφάσεις σε τομείς όπως η εξωτερική πολιτική χωρίς κάθε μεμονωμένη χώρα μέλος να μπορεί να επιβάλει το βέτο της.
Ο Σολτς, επίσης, αντιμετωπίζει πιέσεις όχι μόνο από χώρες της ανατολικής ΕΕ αλλά και εσωτερικά, συμπεριλαμβανομένης της υπουργού Εξωτερικών του Annalena Baerbock των Πρασίνων και των υπουργών του φιλελεύθερου Ελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (FDP), οι οποίοι είναι σθεναρά υπέρ της στενότερης σχέσης της Ουκρανίας με το μπλοκ.
Η αντίδραση του Ζελένσκι
Μια τέτοια ρητορική θεωρείται βέβαιο ότι θα εξοργίσει το Κίεβο, αλλά άλλοι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν προειδοποιήσει ότι ο Ζελένσκι θα ήταν φρόνιμο να μετριάσει ορισμένες από τις πρόσφατες επικρίσεις του για τη Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία.
Στην περίπτωση της Γερμανίας, ο Ουκρανός πρόεδρος παραπονέθηκε για αργή και ασυνεπή υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένων των παραδόσεων όπλων, ενώ η Γαλλία και η Ιταλία υπέστησαν κριτική επειδή εξέφρασαν την προθυμία τους να συμβιβαστούν με τον Πούτιν. Τα επανειλημμένα σχόλια του Μακρόν ότι η Ρωσία δεν πρέπει να «ταπεινωθεί» έχουν αντιμετωπίσει ιδιαίτερο χλευασμό στην Ουκρανία.
Ο Ζελένσκι έχει επίσης εξοργίσει τους ηγέτες της ΕΕ με τους συνεχείς επαίνους του προς τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον,
ο οποίος αντιμετωπίζεται με περιφρόνηση στις Βρυξέλλες και σε άλλες πρωτεύουσες της ΕΕ ως αναξιόπιστος και διπρόσωπος, επειδή υπαναχωρεί σε πτυχές της συμφωνίας για το Brexit, ιδιαίτερα στο πρωτόκολλο για τη Βόρεια Ιρλανδία που διαπραγματεύτηκε ο ίδιος ο Τζόνσον με την ΕΕ.
Για την Ουκρανία και τους υποστηρικτές της, πολλοί ηγέτες στη Δυτική Ευρώπη φαίνονται επικίνδυνα αποκομμένοι από την πραγματικότητα,
συμπεριλαμβανομένου του Μακρόν, ο οποίος πρότεινε τη δημιουργία μιας «ευρωπαϊκής πολιτικής κοινότητας» ως ένα είδος εναλλακτικής δομής για τις χώρες για την ενίσχυση των δεσμών με την ΕΕ.
Μπιλιάρδο (βουλγαρικό)
Ευρωπαίοι διπλωμάτες που επικαλείται το Politico, δήλωσαν ότι η Βουλγαρία, η οποία έχει μπλοκάρει τις ενταξιακές συνομιλίες με τη Βόρεια Μακεδονία —και κατ’ επέκταση την Αλβανία, δεδομένου ότι οι υποψηφιότητες τους συνδέονται — είχε σηματοδοτήσει μια πιθανή άμβλυνση της θέσης της κατά τη διάρκεια συνάντησης των μόνιμων αντιπροσώπων της ΕΕ την Τετάρτη.
Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να διευκολύνει σημαντικά τον Σολτς—ο οποίος έχει προειδοποιήσει ότι θα ήταν δύσκολο να ξεκινήσουν συνομιλίες με νέες χώρες όσο το ζήτημα της Βόρειας Μακεδονίας παραμένει άλυτο— να υποστηρίξει το καθεστώς υποψηφιότητας για την Ουκρανία και τη Μολδαβία.
Too big to fit
Στο παρασκήνιο της συζήτησης για την Ουκρανία διαφαίνονται βαθιά ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της λήψης αποφάσεων στην ΕΕ — συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας με την Ουκρανία ως μέλος, οι μεγαλύτερες δυνάμεις της ΕΕ, η Γαλλία και η Γερμανία, να χάνουν ψηφοφορίες που λαμβάνονται από ειδικές πλειοψηφίες.
Ο σχετικά μεγάλος πληθυσμός της Ουκρανίας, σε σύγκριση με πολλές χώρες μέλη της ΕΕ, σημαίνει ότι θα είχε μεγάλη εκπροσώπηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ουσιαστική δύναμη στις αποφάσεις που βασίζονται στην ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία, στην οποία το μέγεθος του πληθυσμού είναι ένας παράγοντας. Τα οικονομικά προβλήματα της Ουκρανίας θα την καθιστούσαν κύριο επωφελούμενο από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία.
Εάν η Ουκρανία γινόταν μέλος, η δημιουργία νέου πόλου των πρώην χωρών του ανατολικού μπλοκ θα μπορούσε να υπερσκελίσει Γερμανία και Γαλλία, υπό τη διαδικασία του QMV. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι η Ουκρανία έχει και στο παρελθόν αποτελέσει κεντρικό πόλο για τις χώρες του ανατολικού μπλοκ και ιδιαίτερα στο αντιρωσικό μέτωπο. Ακόμα και ενδεχόμενη ισχυροποίηση της ενταξιακής της προοπτικής θα μπορούσε να δημιουργήσει νέο πόλο στην ΕΕ, ανατρέποντας τις πολιτικές και γεωπολιτικές ισορροπίες.
ΠΗΓΗ https://www.crisismonitor.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου