Πέμπτη 2 Ιανουαρίου 2025

Μύθοι και αλήθειες για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία


Του Marc Champion

Τελευταία, έβαλα σκοπό να διαβάσω τις αναρτήσεις που συνήθως αποφεύγω στο X, πρώην Twitter - αυτές που παπαγαλίζουν την παραπληροφόρηση σαν να πρόκειται για ευρέως γνωστά γεγονότα. Ορισμένοι από αυτούς τους λογαριασμούς έχουν εκατοντάδες χιλιάδες ακόλουθους, μεταξύ των οποίων και ονόματα όπως ο Ίλον Μασκ ή ο οικονομολόγος Τζέφρι Σακς, οπότε θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι πολλά από αυτά που γράφουν είναι αλήθεια.

Με τον εκλεγμένο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να αναμένεται να προσπαθήσει να βάλει γρήγορα τέλος στον πόλεμο στην Ουκρανία μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, θέλω να ασχοληθώ με τον πιο τρομακτικό μύθο από όλους: ότι "για όλα φταίει η επιθετική Δύση".

Σύμφωνα με αυτό το αφήγημα, το οποίο έχει κερδίσει έδαφος σε όλο τον παγκόσμιο Νότο κυρίως, η Ρωσία είναι ένα ακόμη θύμα της δυτικής αποικιοκρατίας και αναγκάστηκε να εισβάλει στην Ουκρανία έπειτα από δύο εξωφρενικές προκλήσεις: την εχθρική προς ανατολάς επέκταση του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου και, το 2014, ένα πραξικόπημα στο Κίεβο που οργάνωσε η CIA και απείλησε την εθνοτική ρωσική μειονότητα της χώρας με "εξόντωση".

Αυτό έχει σημασία επειδή, αν είναι αλήθεια, το μόνο που χρειάζεται να κάνει η Δύση για να σταματήσει την αιματοχυσία είναι να κλείσει την πόρτα του ΝΑΤΟ και να σταματήσει να στέλνει όπλα στην Ουκρανία. Αν όχι, αυτές οι αποφάσεις θα βοηθήσουν απλώς το Κρεμλίνο να επιτύχει τους στόχους του για εδαφική κατάκτηση και θα υποσχεθούν μια διευρυνόμενη αποσταθεροποίηση.

Η Ρωσία είναι θύμα των αποικιοκρατικών δυτικών δυνάμεων

Όταν πρόκειται για αποικιοκρατία, η Ρωσία είναι όσο πιο δυτική γίνεται. Η ιστορία της είναι μια ιστορία αδυσώπητης και εντυπωσιακά επιτυχημένης αυτοκρατορικής επέκτασης, η οποία διανθίζεται από σύντομα διαλείμματα στρατιωτικών ηττών και αυτοκρατορικής κατάρρευσης. Έτσι κατέληξε η Σοβιετική Ένωση να καλύπτει το ένα έκτο της έκτασης του πλανήτη. Έτσι, η Ρωσία απέκτησε μια έκταση ίση με αυτή της Αιγύπτου μέσω των "άνισων συνθηκών" που είχε με την Κίνα (οι Βρετανοί πήραν το Χονγκ Κονγκ).

Αυτό δημιουργεί ένα πραγματικό πρόβλημα. Δεδομένου ότι οι ρωσικές και σοβιετικές αυτοκρατορίες ήταν συνεχόμενες - σε αντίθεση με αυτή της Βρετανίας, για παράδειγμα - οι περισσότεροι Ρώσοι δεν είναι πραγματικά σίγουροι για το πού θα πρέπει να τελειώνει η χώρα τους. Ούτε τους είναι σαφές γιατί οι άνθρωποι που μιλούν τα ρωσικά ως πρώτη γλώσσα μπορούν να είναι κάτι άλλο εκτός από Ρώσοι. Αν έχετε αμφιβολίες, διαβάστε το μακροσκελές δοκίμιο που έγραψε ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν για την Ουκρανία το 2021 και το οποίο στη συνέχεια εξέδωσε στους αξιωματικούς που έστειλε να εισβάλουν στη χώρα τον επόμενο χρόνο.

Αυτό που ανησυχεί τους λαούς της Γεωργίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας, καθώς και τις χώρες της Βαλτικής και (σιωπηλά) το Καζακστάν, είναι ότι η ανεξαρτησία που τελικά ανέκτησαν το 1991 μπορεί να αποδειχθεί απλώς μια ακόμη παρένθεση σε αυτή την επεκτατική ιστορία της Ρωσίας. Οι πρώην κτήσεις που ζητούσαν να ενταχθούν στον ΝΑΤΟ το έκαναν για να προστατευτούν από την αντίδραση της Μόσχας που φοβόντουσαν ότι τελικά θα ερχόταν. Και ήρθε.

Η επέκταση του ΝΑΤΟ ανάγκασε τον Πούτιν να απαντήσει

Είναι αλήθεια ότι όταν η Σοβιετική Ένωση διαπραγματευόταν με την Ουάσινγκτον για το αν μια επανενωμένη Γερμανία θα μπορούσε να παραμείνει στο ΝΑΤΟ, δόθηκαν προφορικές διαβεβαιώσεις ότι αυτό δεν θα χρησιμοποιούνταν για να επεκτείνουν τη συμμαχία προς τα ανατολικά εις βάρος της Μόσχας. Μπορείτε να διαβάσετε μια περίληψη των αποχαρακτηρισμένων εγγράφων εδώ.

Αυτές οι υποσχέσεις δόθηκαν στη Σοβιετική Ένωση, όχι στη Ρωσία. Γιατί έχει σημασία αυτή η διάκριση; (Η Μόσχα είναι Μόσχα, στο κάτω κάτω). Επειδή όταν τα σύνορα μετακινούνται κατά 1.300 χιλιόμετρα, το ίδιο συμβαίνει και με τις εύλογες προσδοκίες ασφάλειας. Και επειδή, όταν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έδιναν αυτές τις άγραφες διαβεβαιώσεις στον πρώην πρόεδρο της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, δεν υπήρχε ανεξάρτητη Εσθονία, Γεωργία, Μολδαβία ή Ουκρανία με δικές τους ανησυχίες ασφαλείας. Όταν οι αυτοκρατορίες καταρρέουν, οι χάρτες και οι συνθήκες αλλάζουν.

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης απαίτησε νέες συνθήκες και γραπτές συμφωνίες για να ληφθούν υπόψη οι 15 νέες χώρες που δημιουργήθηκαν. Μία από αυτές ήταν το Μνημόνιο της Βουδαπέστης του 1994, στο οποίο η Γαλλία, η Ρωσία, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο εγγυήθηκαν την κυριαρχία και τα υφιστάμενα σύνορα της Ουκρανίας (και ξεχωριστά της Λευκορωσίας και του Καζακστάν), με αντάλλαγμα την παραίτηση του Κιέβου από το πυρηνικό του οπλοστάσιο. Μπορείτε να διαβάσετε το εν λόγω έγγραφο εδώ

Μια άλλη νέα συμφωνία ήταν η ιδρυτική πράξη του 1996 για τις αμοιβαίες σχέσεις, τη συνεργασία και την ασφάλεια μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Σε αυτή τη συμφωνία, το ΝΑΤΟ δεσμεύτηκε -μεταξύ άλλων- να ενσωματώσει τα νέα μέλη του πρώην σοβιετικού μπλοκ δημιουργώντας την υποδομή που απαιτείται για συμβατική ενίσχυση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, "αντί για την πρόσθετη μόνιμη τοποθέτηση σημαντικών στρατιωτικών δυνάμεων". Η συσσώρευση στρατευμάτων γινόταν αντιληπτό ότι ήταν προκλητική - η επέκταση της προστασίας του Άρθρου 5, χωρίς αλλαγή της στάσης των δυνάμεων του ΝΑΤΟ, ήταν ένα αποτρεπτικό μέτρο.

Αυτοί ήταν οι συμφωνημένοι κανόνες μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας - όχι οι προφορικές διαβεβαιώσεις που δόθηκαν στον Γκορμπατσόφ, τον ηγέτη μιας άλλης χώρας. Το ΝΑΤΟ τήρησε τις δεσμεύσεις του μέχρι που η Ρωσία δεν το έκανε πια. Η συμμαχία δεν κατασκεύασε καμία βάση στα εδάφη των νέων ανατολικών μελών της, μέχρι που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014. Και όχι, δεν κατασκεύασε και εξακολουθεί να μην έχει κατασκευάσει στρατιωτικές βάσεις στην Ουκρανία. Όταν αξιωματούχοι του Κρεμλίνου προσπαθούν να προσφέρουν αποδείξεις για τον ισχυρισμό αυτό, δείχνουν τα κέντρα εκπαίδευσης - τα κέντρα εκπαίδευσης δεν είναι στρατιωτικές βάσεις - δοκιμάστε να εξαπολύσετε μια επίθεση από ένα τέτοιο κέντρο και θα καταλάβετε γιατί.

Ναι, υπήρξαν κοινές ασκήσεις του ΝΑΤΟ (αν και σε πολύ μικρότερη κλίμακα από τις ρωσικές), και στοιχεία ενός συστήματος βαλλιστικής αντιπυραυλικής άμυνας τοποθετήθηκαν στην Πολωνία και τη Ρουμανία. Ωστόσο, δεν υπήρχε καμία πραγματική απειλή για την ασφάλεια του ρωσικού εδάφους που θα μπορούσε ενδεχομένως να δικαιολογήσει την εισβολή σε μια γείτονα χώρα.

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι το 2014 ο Πούτιν προσάρτησε την Κριμαία και ξεκίνησε μια εξέγερση στην ανατολική Ουκρανία. Αρχικά είπε ότι τα στρατεύματα χωρίς διακριτικά και τα τανκς που εμφανίστηκαν ξαφνικά στη χερσόνησο της Κριμαίας δεν ήταν ρωσικά - αυτό ήταν ψευδές. Ο ίδιος, και η ρωσική τηλεόραση, είπαν ότι οι Ρώσοι [της εθνικής μειονότητας στην περιοχή] δέχονταν επιθέσεις και ότι τρένα γεμάτα με ένοπλους φασίστες από τη δυτική Ουκρανία ήταν καθ' οδόν. Και αυτό ήταν επίσης ψευδές. Ήμουν εκεί. Οι μόνοι κακοποιοί ήταν Ρώσοι αξιωματικοί ασφαλείας με μακριά δερμάτινα παλτά και οι μόνοι άνθρωποι που ξυλοκοπήθηκαν ήταν οι Τατάροι της Κριμαίας και τα παιδιά που ήταν αρκετά ανόητα να ανεμίζουν ουκρανικές σημαίες.

Υπήρξαν πράγματι διαμαρτυρίες κατά της νέας, μετά την επανάσταση του Μαϊντάν, κυβέρνησης στο Κίεβο, σε όλη την έκταση από την Οδησσό έως το Χάρκοβο, την οποία ο Πούτιν αποκάλεσε "Novorossiya" ή Νέα Ρωσία. Ωστόσο, οι συγκεντρώσεις αυτές ήταν ως επί το πλείστον μικρές, περίπου 1.000-2.000 άτομα. Στο Ντονέτσκ, όπου ήμουν επίσης παρών, εκατοντάδες είχαν καταφτάσει με λεωφορεία από τη Ρωσία, όπως μου εκμυστηρεύτηκαν καθώς επιβιβάζονταν για τον δρόμο του γυρισμού. Γι' αυτό και καταλάμβαναν ένα κυβερνητικό κτίριο, έβαζαν σημαίες και μετά εξαφανίζονταν, αφήνοντας τις αρχές να καθαρίσουν και να αντικαταστήσουν τις σημαίες, μέχρι το επόμενο Σαββατοκύριακο. Οι διαμαρτυρίες δεν οδηγούσαν πουθενά, γιατί αν και πολλοί άνθρωποι στην περιοχή -τότε- συμπαθούσαν τη Ρωσία, δεν είχαν κανένα ενδιαφέρον να αγωνιστούν για να ενταχθούν σε αυτήν.

"Εγώ ήμουν αυτός που πάτησε τη σκανδάλη αυτού του πολέμου", δήλωσε τότε στη ρωσική εθνικιστική εφημερίδα Zavtra ο Ιγκόρ Γκίρκιν, ο πρώην αξιωματικός των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών που βοήθησε στην οργάνωση των γεγονότων στην Κριμαία και στη συνέχεια μετακινήθηκε στην Ανατολική Ουκρανία. "Αν η μονάδα μας δεν είχε περάσει τα σύνορα, όλα θα είχαν εκπνεύσει - όπως στο Χάρκοβο, όπως στην Οδησσό". Ο Γκίρκιν είναι Ρώσος πολίτης και υπερεθνικιστής, ο οποίος έγινε ο πρώτος υπουργός Άμυνας της αποσχισθείσας Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ. Η οξύτατη κριτική του στην (κατά την άποψή του αδύναμη) διεξαγωγή της εισβολής του 2022 από τον Πούτιν τον οδήγησε έκτοτε στη φυλακή.

Ο Πούτιν θέλει απλώς η Ουκρανία να είναι ουδέτερη

Η ειρωνεία εδώ είναι ότι μέχρι τα μέσα του 2014, η υποστήριξη για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ήταν αμελητέα και η ίδια η συμμαχία δεν ενδιαφερόταν πλέον. Η ουδετερότητα ήταν γραμμένη στο Σύνταγμα της Ουκρανίας, μια ρήτρα που δεν αφαιρέθηκε μέχρι τον Δεκέμβριο του 2014, εννέα ολόκληρους μήνες μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και τη δημιουργία, από τον Πούτιν, μιας "παγωμένης" σύγκρουσης στο Ντονμπάς.  

Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προσφέρθηκε να ανανεώσει αυτή την ουδετερότητα στις ειρηνευτικές συνομιλίες του Μαρτίου-Απριλίου του 2022. Δόθηκε μεγάλη έμφαση στο αν ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον έπεισε την Ουκρανία να ματαιώσει αυτές τις διαπραγματεύσεις. Πρόκειται, ωστόσο, για αντιπερισπασμό.

Ο Πούτιν ποτέ δεν ζήτησε απλώς στρατιωτική ουδετερότητα. Στο σχέδιο συμφωνίας που εγκαταλείφθηκε, η Ρωσία απαιτούσε να μειωθεί περισσότερο από το μισό το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, σε 85.000 στρατιώτες, να μειωθεί ομοίως ο στόλος των αρμάτων μάχης και των τεθωρακισμένων οχημάτων και να απαγορευτεί στο Κίεβο να λαμβάνει ξένη στρατιωτική βοήθεια ή να κατέχει πυραύλους με βεληνεκές άνω των 40 χιλιομέτρων. Αυτή είναι η αποστρατιωτικοποίηση που συνεχίζει να απαιτεί η Ρωσία και η οποία θα άφηνε την Ουκρανία μόνιμα ευάλωτη σε εισβολή ή αποσταθεροποίηση. Αυτό θα ισοδυναμούσε με συνθηκολόγηση και το τέλος της ουκρανικής ανεξαρτησίας. Κανένας ηγέτης στο Κίεβο δεν θα μπορούσε να αποδεχθεί μια τέτοια συμφωνία και να επιβιώσει.

Η επανάσταση του Μαϊντάν ήταν πραξικόπημα της CIA

Όχι, δεν ήταν. Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες είναι σίγουρα ικανές να ανατρέψουν κυβερνήσεις, αλλά δεν μπορούν να πληρώσουν εκατομμύρια ανθρώπους για να περάσουν μήνες στους δρόμους σε θερμοκρασίες υπό το μηδέν, αψηφώντας δακρυγόνα, κανόνια νερού και σφαίρες ελεύθερων σκοπευτών. Όπως και στη Γεωργία τώρα, οι απλοί άνθρωποι έχουν ιδέες και επιρροή. Θα αντιδράσουν αν προσπαθήσετε να τους στερήσετε τα όνειρά τους, ή αν εξοργιστούν από την τεράστια διαφθορά και την αιματοχυσία.

Ναι, η τότε υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Βικτόρια Νούλαντ μοίρασε κέικ στην πλατεία Μαϊντάν. Ναι, μίλησε με τον τότε πρέσβη των ΗΠΑ στο Κίεβο για την προτίμηση της για την ηγεσία μιας κυβέρνησης της αντιπολίτευσης - θα με εξέπληττε αν δεν γίνονταν αυτές οι συζητήσεις. Αλλά ούτε αυτές ήταν αποδείξεις για συνωμοσία ή πραξικόπημα της CIA.

Έτσι, την επόμενη φορά που κάποιος θα συζητήσει για το πώς πρέπει να δοθεί στη Ρωσία αυτό που θέλει στην Ουκρανία, επειδή η επιθετικότητα του ΝΑΤΟ είναι το πρόβλημα - ή ότι αν οι Ουκρανοί υπόσχονταν μόνο ουδετερότητα και σταματούσαν να καταπιέζουν τον ρωσικό πληθυσμό τους, όλα αυτά θα ήταν πλέον παρελθόν, παρακαλώ να έχετε κατά νου τι πραγματικά συνέβη.

Απόδοση - Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου

ΠΗΓΗ https://www.capital.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου