Ο πρωτεργάτης του Μακεδονικού Αγώνα και ανθυπολοχαγός του πυροβολικού Παύλος Μελάς δίδει τούτες τις κρίσιμες ώρες για το Ελληνικό Έθνος ζωηρό το παρόν του με τα μηνύματα που περικλείονται στην δράση του για την απελευθέρωση της Μακεδονίας μας. Γόνος αστικής οικογένειας, γιος του Μιχαήλ Μελά και γαμπρός του Στέφανου Δραγούμη με καταγωγή από τη Βόρειο Ήπειρο, γαλουχήθηκε από νωρίς με τα εθνικά ιδανικά που χάραξαν την πορεία του στην ένταξη στον ένδοξο ελληνικό στρατό. Πήρε τον δύσκολο δρόμο για την ευόδωση των πόθων του ελληνισμού για την απελευθέρωση των αλύτρωτων Ελλήνων και την εθνική ολοκλήρωση του Γένους. Δεν υπολόγισε μήτε ανέμελη καριέρα μήτε την πεισιθάνατη ηρεμία του ράθυμου κράτους του καιρού του.
