Πέμπτη 10 Απριλίου 2025

Σαν Σήμερα: 10 Απριλίου 1821 – Απαγχονίζεται ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄

 

Προκειμένου να μη διαφύγει κανένας Ελληνας ύποπτος για συμμετοχή στις επαναστατικές διεργασίες, ο σουλτάνος εξέδωσε διάταγμα με το οποίο απαγόρευε την αποχώρηση των ραγιάδων από την Κωνσταντινούπολη

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ και η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου βρέθηκαν σε εξαιρετικά δεινή θέση, όταν έφθασε στην Κωνσταντινούπολη η είδηση του ξεσπάσματος της Επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Οντας ο επικεφαλής του ορθόδοξου μιλέτ στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Πατριάρχης εθεωρείτο υπόλογος απέναντι στον σουλτάνο για τις πράξεις του ποιμνίου του. Δεν ήταν λίγες οι φορές, άλλωστε, που καθαιρέθηκαν πατριάρχες ή και εκτελέστηκαν με εντολή του σουλτάνου, διότι είχαν διαδοθεί φήμες πως ετοιμαζόταν κάποια εξέγερση των χριστιανών της αυτοκρατορίας. Επομένως, ήταν εύλογη η ανησυχία του Πατριαρχείου για τα μέτρα που θα λάμβανε ο σουλτάνος ως απάντηση στην Επανάσταση.

Μέσα στον Μάρτιο, ο σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ εξέδωσε φιρμάνι, στο οποίο παραχωρούσε αμνηστία στους χριστιανούς υπό τον όρο να εγκαταλείψουν οποιαδήποτε επαναστατική ιδέα. Παράλληλα, κινητοποίησε τον στρατιωτικό μηχανισμό της αυτοκρατορίας για την αντιμετώπιση της επανάστασης στη Μολδοβλαχία. Ο Μαχμούτ απαίτησε τότε από τον Πατριάρχη να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να αποτρέψει τους υπόλοιπους Ελληνες από να ξεσηκωθούν, καθώς και να αφορίσει τον Υψηλάντη και τον Σούτσο. Επιθυμώντας να αποτρέψει μια σφαγή των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη και αλλού, ο Πατριάρχης εξέδωσε μια ανακοίνωση στην οποία αποκήρυττε το κίνημα του Υψηλάντη, τον οποίο αφόρισε στις 23 Μαρτίου. Εγκαταλείφθηκε έτσι προς ώρας το σχέδιο του σουλτάνου για γενικότερη σφαγή των χριστιανών. Παρά ταύτα σημειώθηκαν διώξεις μελών οικογενειών Φαναριωτών και άλλων επιφανών προσώπων στην πρωτεύουσα.

Ο σουλτάνος και οι σύμβουλοί του αποφάσισαν να εξαπολύσουν κύμα διωγμών και τρομοκρατίας εναντίον των Ελλήνων.

Οταν έφθασε στην πρωτεύουσα η είδηση της έκρηξης της ελληνικής επανάστασης με επίκεντρο την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα, ο σουλτάνος καταλήφθηκε από μεγάλη ταραχή. Ευρισκόμενοι υπό την επήρεια αισθημάτων εκδίκησης, ο σουλτάνος και οι σύμβουλοί του αποφάσισαν να εξαπολύσουν ένα μεγάλο κύμα διωγμών και τρομοκρατίας εναντίον των Ελλήνων. Την 1η Απριλίου οργανώθηκε διαδήλωση από φανατικούς μουσουλμάνους, η οποία κατέληξε στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής του Μπαλουκλί, έξω από τα βυζαντινά τείχη της πόλης, η οποία και λεηλατήθηκε.

Ακολούθησαν συλλήψεις και εκτελέσεις επιφανών Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Τη Μεγάλη Δευτέρα 4 Απριλίου συνελήφθη και εκτελέστηκε ο μεγάλος διερμηνέας της Πύλης Κωνσταντίνος Μουρούζης. Προκειμένου να μη διαφύγει κανένας Ελληνας ύποπτος για συμμετοχή στις επαναστατικές διεργασίες από την Κωνσταντινούπολη, ο σουλτάνος εξέδωσε διάταγμα με το οποίο απαγόρευε την αποχώρηση των ραγιάδων από την πόλη.

Το πρωί της Κυριακής του Πάσχα 10 Απριλίου 1821 έφθασε στον χώρο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι μια ομάδα ενόπλων, προκειμένου να συλλάβει τον Γρηγόριο Ε΄. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας ο Γρηγόριος εκτελέστηκε διά απαγχονισμού στην κεντρική θύρα του Πατριαρχείου, η οποία και παραμένει έκτοτε κλειστή. Το σκήνωμα του Γρηγορίου Ε΄ έμεινε στην αγχόνη επί τρεις ημέρες και στη συνέχεια πετάχτηκε στη θάλασσα. Ενας Κεφαλλονίτης πλοίαρχος, το πλοίο του οποίου έφερε ρωσική σημαία, βρήκε το σκήνωμα του Πατριάρχη και το μετέφερε στην Οδησσό, όπου πραγματοποιήθηκε η ταφή του στον ναό της Αγίας Τριάδος. Υστερα από τον απαγχονισμό του Γρηγορίου Ε΄, δόθηκε η διαταγή για τη σύλληψη και την εκτέλεση και άλλων ιεραρχών.

Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης

ΠΗΓΗ kathimerini

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου