Στον «άγνωστο» Κεραμεικό

Λίγα μόλις βήματα από το πολυσύχναστο και θορυβώδες Θησείο, η καταπράσινη ησυχία του Κεραμεικού υπόσχεται μία από τις ωραιότερες ανοιξιάτικες συγκινήσεις στην Αθήνα. 

Αφήστε τον πεζόδρομο της οδού Ερμού να σας οδηγήσει στην πόρτα αυτού του σπουδαίου αρχαιολογικού χώρου που πολλοί Αθηναίοι δεν έχουν ανακαλύψει στις βόλτες του Σαββατοκύριακου. Ανάμεσα στην Ερμού, την Πειραιώς και την Ασωμάτων, οφείλει το όνομά του στον δήμο Κεραμέων, που ήταν το κέντρο παραγωγής των φημισμένων στην αρχαιότητα αττικών αγγείων. Στις παρυφές της κοιλάδας του μικρού ποταμού Ηριδανού οι αγγειοπλάστες της εποχής έστηναν τα εργαστήριά τους γιατί το αργιλώδες έδαφος ήταν αυτό που επιζητούσε κάθε τεχνίτης. Περιοχή κατάλληλη για κατασκευή αγγείων, αλλά εντελώς ακατάλληλο για κατοικίες. Ηταν ένας από τους λόγους που εκεί δημιουργήθηκε το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας.

Από ψηλά κι όσο κατηφορίζουμε τον πεζόδρομο, οι τουρίστες με τις φωτογραφικές μηχανές σχηματίζουν ένα ανθρώπινο πλέγμα στην περίφραξη του χώρου, φωτογραφίζοντας με ενθουσιασμό. Ελιές, κυπαρίσσια, ψηλά χορτάρια, ατίθασες παπαρούνες σπάνε την πράσινη ομοιομορφία και από πάνω πεταλούδες να τρέχουν σαν τρελές. Και ο Ηριδανός σιωπηλός, για αιώνες θαμμένος κάτω από επιχώσεις, με το λίγο νερό του σήμερα να δημιουργεί ελπίδες. Ο καλύτερος πίνακας.

Στη μεγάλη πόρτα δεξιά η έκπληξη. Δύο ευρώ η είσοδος. Κάποιοι επισκέπτες σχολιάζουν τη χαμηλή τιμή του εισιτηρίου, ενώ η ευγενική υπάλληλος δίνει πληροφορίες για τις εκδόσεις του πωλητηρίου που συνυπάρχει με το εκδοτήριο. Το 2004 το Μουσείο του Κεραμεικού είχε ανακαινιστεί, όμως τότε όλοι έτρεχαν στα γνωστά μουσεία και τους δημοφιλέστερους σε επισκεψιμότητα αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας.

Είναι ένας από τους λόγους που πρέπει να επισκεφθείτε τον Κεραμεικό. Αρχίζοντας από τη στοά στην είσοδο του μουσείου στην οποία εκτίθενται μαρμάρινα επιτύμβια, ο επισκέπτης θαυμάζει με το που μπαίνει στον χώρο το ανάγλυφο της Αμφορέτης με το εγγόνι της, εκείνο της Δήμητρας και της Παμφίλης, των δύο αδερφών που δεν πρόλαβαν να ζήσουν πολύ, το θραύσμα με τον νεκρό γενειοφόρο πυγμάχο του 560 π.Χ.

Κτισμένα γλυπτά

Μετά την Ακρόπολη εδώ βρέθηκαν τα περισσότερα γλυπτά της αρχαϊκής περιόδου, τα πιο πολλά θραυσμένα από τα αρχαία χρόνια και κτισμένα στο Θεμιστόκλειο τείχος. Οι Αθηναίοι τότε, πιεσμένοι από τον σπαρτιατικό κίνδυνο, χρησιμοποίησαν κάθε οικοδομικό υλικό ακόμη και τμήματα από γλυπτική διακόσμηση αρχαϊκών τάφων. Και δεν είναι λίγα αυτά που αποκαλύπτουν σήμερα ονόματα νεκρών αλλά και τον θρήνο των συγγενών τους. Εκεί και το διάσημο επιτύμβιο ανάγλυφο του Δεξίλεω, γιου του Λυσανία από τον Θορικό (390 π.Χ.), ο Λέων της Ιεράς Πύλης 590-580 π.Χ., η Σφίγγα σε επίκρανο επιτύμβιας στήλης αλλά και ο Κούρος της Ιεράς Πύλης που βρέθηκε το 2002 σε ανασκαφή των αρχαιολόγων του Γερμανικού Ινστιτούτου.

Το διπλανό αίθριο, στο οποίο τρυπώνουν οι ακτίνες του πρωινού ήλιου, είναι το καμάρι του μουσείου μαζί με το έκθεμα που πρωταγωνιστεί στη μέση. Ο μαρμάρινος Ταύρος από τον ταφικό περίβολο του Διονυσίου του Κολλυτέως που βρίσκεται στην Οδό των Τάφων του αρχαιολογικού χώρου συγκεντρώνει τον θαυμασμό των ξένων επισκεπτών, οι οποίοι δεν μπορούν να πιστέψουν τη μαγεία αυτού του μικρού μουσείου σε αυτόν τον ιδιαίτερο χώρο, στο κέντρο της πόλης.

Στις βιτρίνες της επόμενης αίθουσας, οι μαθητές ενός Γυμνασίου της Αθήνας κάνουν τα δικά τους θορυβώδη σχόλια για τα παιδικά παιχνίδια, τα κύπελλα με τις παραστάσεις πολεμιστών, τις πυξίδες και τους κάνθαρους, τις λεκανίδες, το μικρό ζάρι μικρογραφία μιας τράπεζας παιχνιδιού με τέσσερις μορφές.

Συγκεντρώνει τα βλέμματα

Μια βιτρίνα στο τέλος της διαδρομής έχει το μεγαλύτερο σουξέ. Μαθητές και τουρίστες θαυμάζουν το αλάβαστρο με την ερωτική «συνομιλία» και την υπογραφή του δημιουργού στο χείλος του αγγείου. Πιο ’κει ο χάλκινος λέβητας με εγχάρακτο διάκοσμο μπορεί να σώζεται μισός, όμως η πληροφορία ότι πιθανόν να χρησιμοποιήθηκε ως οστεοθήκη της ανακομιδής των οστών του Αλκιβιάδη, αυξάνει το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Οπως ο ασκός με την ερωτική συνεύρεση, η μαρμάρινη οστεοθήκη της κλασικής εποχής με την ομαδική ταφή λόγω του λοιμού που βρέθηκε εκτός αρχαιολογικού χώρου.

Είναι ασυνήθιστο να βρεις φύλακες σε ένα μουσείο που να σου υποδεικνύουν κάποια σπάνια εκθέματα ή να σου εξηγούν την ιστορία τους. Εδώ, ο υπάλληλος της τελευταίας αίθουσας μας παροτρύνει να μη φύγουμε χωρίς να σταθούμε στο μικροσκοπικό μολύβδινο ειδώλιο με το κείμενο μιας κατάρας χαραγμένης επάνω του που χρονολογείται στο 420 - 410 π.Χ. Από κοντά οι γαμικοί λέβητες με τις παραστάσεις προετοιμασίας ενός γάμου, ο Παναθηναϊκός αμφορέας και τα όστρακα με τα εγχάρακτα ονόματα γνωστών Αθηναίων που υπέστησαν τη δοκιμασία των οστρακισμού. Πολιτική πράξη της εποχής μέσω της οποίας προστατευόταν το πολίτευμα της Αθήνας και οι Αθηναίοι απαλλάσσονταν από κάποιους συμπολίτες με μεγάλη δύναμη.

Διεθνής ημέρα των μουσείων η 18η Μαΐου είναι μια καλή ευκαιρία να την αφιερώσετε στον Κεραμεικό. Σε αυτό το μουσείο-υπόδειγμα για το οποίο καμαρώνουν η προϊσταμένη της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Ελένη Μπάνου και ο υπεύθυνος αρχαιολόγος του χώρου, Λεωνίδας Μπουρνιάς. Στην Οδό των Τάφων, διακλάδωση της Ιεράς Οδού, σώζονται τα εντυπωσιακότερα και πολυτελέστερα ταφικά μνημεία του 5ου και 4ου αι.π.Χ. Αριστερά, το νερό του Ηριδανού δεν είναι πολύ, αλλά όσο χρειάζεται για να μάθει ο επισκέπτης την ιστορία του χώρου και δίπλα του οι αρχαιολόγοι του Γερμανικού Ινστιτούτου να συνεχίζουν τις ανασκαφές που ξεκίνησαν εκεί συνάδελφοί τους το 1931. Οι Ιάπωνες επισκέπτες δεν σταματούν να φωτογραφίζουν, ενώ οι Κεντροευρωπαίοι τουρίστες απολαμβάνουν τις εικόνες και τις μυρωδιές της άνοιξης στα παγκάκια κάτω από τη συκιά, με τη γέρικη χελώνα να αλωνίζει θαρραλέα γύρω από τα πόδια τους. Κι όμως αυτό το ησυχαστήριο δίπλα στη θορυβώδη Πειραιώς, δέχεται μόνο 65.000 επισκέπτες τον χρόνο. Ερμού 148, ένας περίπατος σίγουρα θα σας αποζημιώσει.

ΠΗΓΗ erroso