7-4-16 Μόσχα. Πάνος Ιγνατίου. Από το geopolitics
« Η δημόσια απέχθεια του Αζερμπαϊτζάν να αποκηρύξει τις απαιτήσεις του Ναγκόρνο- Καραμπάχ για αναγνώριση και η απροθυμία της Αρμενίας να εγκαταλείψει τα εδάφη που ελέγχει στην περιοχή συνεχίζει να περιπλέκει τις εξελίξεις και αποκλείει κάθε δυνατότητα ειρηνικής λύσης». Αυτά δήλωσε ο Διευθυντής της αμερικάνικης Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Τζειμς Κλάπερ τον περασμένο μήνα. Ωστόσο. οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι «είναι η Τουρκία που κρατά στα χέρια της το ντεπόζιτο και ρίχνει βενζίνη στη φωτιά της κρίσης στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου».
Κατά την διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης του στις ΗΠΑ ο Ερντογάν είπε σε δημοσιογράφο από το Αζερμπαϊτζάν ότι « θα υποστηρίξουμε το Αζερμπαϊτζάν μέχρι το τέλος. Ο αγώνας για επιστροφή των εδαφών του Ναγκόρνο – Καραμπάχ που έχουν καταληφθεί από την Αρμενία είναι αποτέλεσμα της αποτυχίας της ομάδας του Μίσνκ». Στις ΗΠΑ βρίσκονταν και οι πρόεδροι της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στη σύνοδο για τα πυρηνικά. Αμέσως μετά την έναρξη των συγκρούσεων στις 2 Απριλίου, οι Υπουργοί άμυνας και οι ηγεσίες του στρατού της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν σύμφωνα με δηλώσεις τους ήταν σε συνεχή επικοινωνία.
Τον περασμένο Δεκέμβριο ο Νταβούτογλου κατά την επίσκεψη του στο Μπακού δήλωσε ότι « η Τουρκία θα είναι στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν μέχρι την απελευθέρωση κάθε σπιθαμής γης του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν». Στα μέσα Μαρτίου επισκέφθηκε την Τουρκία ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχαμ Αλίεφ πριν μεταβεί στην Ουάσιγκτον στη σύνοδο για τα πυρηνικά. Η ομάδα του Μινσκ αποτελείται από την Ρωσία, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία ως συμπρόεδροι και περιλαμβάνει τη Γερμανία, τη Λευκορωσία, την Ιταλία, την Φιλανδία, τη Σουηδία και τις δυο αντιμαχόμενες χώρες.
Ο πρώην Υπουργός Άμυνας της Αρμενίας Βαχαρσακ Χαριτουνιάν δήλωσε πώς « είχα προειδοποιήσει για την μεγάλη πιθανότητα τέτοιου επεισοδίου πριν από πολύ καιρό. Η Τουρκία ανέμενε για μια ευνοϊκή στιγμή». Ο ίδιος πιστεύει ότι η Τουρκία προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή της διεθνούς κοινότητας από τα δικά της προβλήματα και δημιουργεί άλλες εστίες έντασης και, ταυτόχρονα, προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει την γεωπολιτική της επιρροή στην περιοχή.
«Οι προσπάθειες για μια ειρηνική επίλυση σε αυτή τη σύγκρουση έχουν αρχίσει πριν 22 χρόνια. Πόσο περισσότερο θα πάρει; Είμαστε έτοιμοι για μια ειρηνική λύση στο πρόβλημα. Αν δεν λυθεί με ειρηνικά μέσα θα το λύσουμε με στρατιωτικά μέσα» Αυτό δήλωσε ο πρέσβης του Αζερμπαϊτζάν στην Μόσχα Πόλαντ Πολτίλογλου, Για το Αζερμπαϊτζάν, η επιστροφή των εδαφών του είναι ένα εθνικό όραμα και η ηγεσία της χώρας θέλει να υπενθυμίζει στη διεθνή κοινότητα το πρόβλημα, να μην επιτρέψει να παγώσει το πρόβλημα εντελώς και ένας τρόπος είναι η πρόκληση της έντασης στην γραμμή κατάπαυσης του πυρός. Αυτό κάνει κάθε φορά που επίκεινται διεθνείς διαπραγματεύσεις ή οι διαπραγματεύσεις καταλήγουν σε αδιέξοδο.
Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν πιστεύουν εμπειρογνώμονες εκβιάζουν την επιστροφή των εδαφών του Ναγκόρνο- Καραμπάχ με αυτό τον τρόπο. Είναι έτοιμο το Αζερμπαϊτζάν για να αρχίσει ένα πόλεμο με την Αρμενία; Η ήττα που υπέστη η χώρα από την Αρμενία στον προηγούμενο πόλεμο προκαλεί ακόμα φόβο στον πληθυσμό έστω και αν ο στρατός της χώρας είναι πολύ καλύτερος από τότε. Δεν γνωρίζουν όμως τις δυνατότητες του στρατού της Αρμενίας που είναι σύμμαχος της Ρωσίας και αυτό προκαλεί ανησυχία στον πληθυσμό. Ιστορικά, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν συγκρούστηκαν το 1918 λίγο μετά την σφαγή και τη γενοκτονία τους από τους Νεότουρκους και πολέμησαν ξανά το 1988, λίγο πριν την διάλυση της ΕΣΣΔ, όταν άρχισαν εθνικές συγκρούσεις στην περιοχή και οι Αζέροι εκδίωξαν τους Αρμένιους από διάφορες περιοχές. Αρκετοί κατέφυγαν στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ και άρχισαν αντίσταση κυκλωμένοι από τους Αζέρους, την Γεωργία και την Τουρκία. Αργότερα απαίτησαν την αυτοδιάθεση τους όταν στις 10 Δεκεμβρίου του 1991 διεξήγαγαν δημοψήφισμα και το 99% ενέκριναν την ανεξαρτησία της περιοχής και ο πόλεμος τέλειωσε το 1994 με τη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός.
«Αξίζει να σημειωθεί ότι όπως η Ουκρανία έτσι και το Αζερμπαϊτζάν δεν υπήρχαν ως συγκροτημένα κράτη πριν από το 1918 και ήταν δημιούργημα των Μπολσεβίκων. Μετά επικράτησε η δυναστεία των Αλίεβ με την ολιγαρχία της χώρας». Τα αποτυπώματα της Τουρκίας σε αυτή τη σύγκρουση είναι εμφανή. Όμως, κάποια αμερικάνικα ΜΜΕ άρχισαν να μιλούν και για την επίσκεψη της Β. Νούλαν στο Αζερμπαϊτζάν το 2015 σε μια περίοδο που άρχισε η βελτίωση των σχέσεων του Μπακού, της Μόσχας και της Τεχεράνης. Λίγο αργότερα, άρχισαν τα περιορισμένης έκτασης επεισόδια, η ανταλλαγή πυρών και ακόμα και οι μάχες στην γραμμή κατάπαυσης του πυρός. Οι συνεργασία αυτών των τριών χωρών σύμφωνα με τους αναλυτές «αποτέλεσε κίνητρο για το ΝΑΤΟ αλλά και το Ισραήλ να χτυπήσουν με μια πέτρα δυο τρυγόνια και να προκαλέσουν αποσταθεροποίηση και στο Ιράν που αποτελεί στόχο για το Ισραήλ και τις ΗΠΑ».
Από το 1994 μέχρι τις πρόσφατες συγκρούσεις η Αρμενία δεν είχε κανένα λόγο να αναζωπυρώσει την παγωμένη διαμάχη και περίμενε με την έλευση του χρόνου την αναγνώριση του στάτους στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ. Προηγήθηκαν αρκετά όπως και παρασκηνιακή εμπλοκή των ΗΠΑ. Ενόχλησε, όμως, η συμφωνία Μπακού- Μόσχας- Τεχεράνης για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής που να συνδέει τις τρεις χώρες, καθώς αυτό θα ήταν ένα μεγάλο βήμα για την ευρασιατική προοπτική στην περιοχή. Αυτές οι κινήσεις δείχνουν ότι Μόσχα και Τεχεράνη, με δεδομένη την κρίση στις σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας, αποδυναμώνουν την επιρροή της Τουρκίας στο Καύκασο και σέρνουν πίσω το Αζερμπαϊτζάν από τους συμπλέκτες της Άγκυρας.
Το Ιράν υπέγραψε, επίσης, στρατιωτική συμφωνία συνεργασίας με το Αζερμπαϊτζάν, όπως και η Ρωσία. Το Αζερμπαϊτζάν υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας για την μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη και θα μετατρέψει την Τουρκία σε ενεργειακό κόμβο. Μια νέα συμφωνία ανάμεσα στη Τεχεράνη, τη Μόσχα και το Μπακού με τη συμμετοχή εταιρειών των τριών χωρών ή εκτροπή των διαδρόμων προς την Ασία και την Κίνα ανατρέπει τα σχέδια της Δύσης. Σύμφωνα με το αμερικάνικο δίκτυο Τούρκοι λομπιστές έστειλαν μια επιστολή προς του Αμερικανούς νομοθέτες και ισχυρίζονταν ότι « έρχεται η Ρωσία και στηρίζει την Αρμενία». Την ίδια στιγμή η Νοβοροσία στην ανατολική Ουκρανία καταγγέλλει ότι η Τουρκία, το ΝΑΤΟ και το Ισραήλ εξοπλίζουν την Ουκρανία με προηγμένα όπλα και ετοιμάζονται για την κλιμάκωση της κρίσης. Ταυτόχρονα, ο ΥΠΕΞ της Ιορδανίας έκανε μια δήλωση και ανέφερε ότι «η Σαουδική Αραβία είναι πολύ καλή όταν κόβει τα φτερά της εξωτερικής πολιτικής του Ιράν, στην Αφρική, στη Μ Ανατολή και τώρα ενδιαφέρονται για το Αζερμπαϊτζάν και την Ασία για να μπορεί να σταθεί απέναντι στο Ιράν». Αυτοί όλοι δεν είναι οι επίσημοι σύμμαχοι των ΗΠΑ σε ολόκληρη την περιοχή;
Η Μόσχα είναι απασχολημένη με την εκστρατεία στη Συρία και έχει στραμμένο το βλέμμα της και στην Ουκρανία και προσπαθεί να λυθούν οι δυο εστίες αποσταθεροποίησης το ταχύτερο δυνατόν. Δεν θέλει να ανοίξει άλλο μέτωπο στην περιοχή του Καυκάσου για κανένα λόγο. Κάποιοι, υπερτόνισαν ότι αυτή η κρίση αποτελεί συνωμοσία της Ρωσίας με την Αρμενία. Δεν υπάρχουν, όμως, τέτοιες ενδείξεις ούτε και κίνητρα. Τέτοιου είδους επεισόδια, όπως το πρόσφατο, απειλούν με γενικευμένη κλιμάκωση και νέο πόλεμο. Θα αποτελέσει αποσταθεροποίηση για τον Καύκασο, τη Μέση Ανατολή και το μετασοβιετικό χώρο με τις πέντε πρώην ισλαμικές δημοκρατίες της ΕΣΣΔ να βρεθούν μπροστά στο ενδεχόμενο της ριζοσπαστικοποίησης των ισλαμιστών. Αυτό θα αποτελέσει την μεγαλύτερη απειλή για την διάλυση της Ρωσικής Ομοσπονδίας το να ξεσπάσουν στη χώρα διεθνικές και διαθρησκευτικές διχόνοιες. Ο Β. Πούτιν, όταν ξεκίνησε την εκστρατεία στη Συρία, ήθελε να πολεμήσει τους ισλαμιστές εκεί όπου συγκεντρώθηκαν, πριν επιστρέψουν στον Καύκασο και ήταν ένας από τους λόγους που επιτέθηκε στην περιοχή. Προσέξτε τώρα, προσπαθούν να μεταφέρουν την πυρκαγιά στα σύνορα της Ρωσίας με πρωτομάστορα την Τουρκία και αυτό προμηνύει μεγάλα δεινά για την ασφάλεια της Ρωσίας και η Μόσχα έχει πλήρη επίγνωση της ειρηνικής διευθέτησης και της κατάπαυσης του πυρός.
Η Μόσχα σαφώς υποψιάζεται την Τουρκία καθώς ο Ερντογάν με τις συχνές επαφές του με το Αζερμπαϊτζάν επιδιώκει να προκαλέσει προβλήματα στη Ρωσία και «να της κάνει τη ζωή δύσκολη ως αντίποινα για τις εξελίξεις στη Συρία». Με βάση αυτά τα δεδομένα η Ρωσία είναι αναγκασμένη να αλλάξει την πολιτική στην ευαίσθητη περιοχή του Ναγκόρνο – Καραμπάχ και προτείνει την στάθμευση ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων για να αποτρέψει μια νέα αναζωπύρωση. Προφανώς η παρουσία Ρώσων στρατιωτών θα είναι αποτρεπτική και για το Αζερμπαϊτζάν, να επιτεθεί εκ νέου, και τότε να επαναρχίσουν οι συνομιλίες για ειρηνική επίλυση της διαμάχης. Αν υπήρχαν στην περιοχή ρωσικές δυνάμεις, το Αζερμπαϊτζάν θα διακινδύνευε τέτοιας έκτασης επίθεση έστω και αν ακόμα είναι άγνωστο ποιος άρχισε τις συγκρούσεις;
Όμως μπήκε η Άνοιξη και οι καιρικές συνθήκες ευνοούν νέα κλιμάκωση και χρειάζεται χρόνος να ληφθούν αποφάσεις. τόσο από την ομάδα του Μινσκ όσο και από τον ΟΑΣΕ, που έχουν ήδη βρεθεί σε πλήρες αδιέξοδο για την επίλυση της διένεξης. Την προεδρία της ομάδας του Μινσκ αναλαμβάνει η Γερμανία και η Ρωσία είναι πολύ πιθανόν να προτείνει και τη συμμετοχή της Κίνας, ως μόνιμου μέλους του ΣΑ και ως μια χώρα εταίρος στην ευρασιατική ένωση αλλά και ως χώρα ουδέτερη με τις αντιμαχόμενες πλευρές και αξιόπιστη να διαδραματίσει ρόλο στις συνομιλίες. Επιπλέον, η Ρωσία μπορεί να προτείνει τη συμμετοχή του CSTO – Οργάνωση της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας- στην οποία λαμβάνουν μέρος η Ρωσία, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, το Τατζικιστάν, η Κιργιζία, η Λευκορωσία και η Τιφλίδα. Αν το πετύχει αυτό, θα αναγκαστούν όλες οι χώρες να δημιουργήσουν ένα σύστημα ασφάλειας που θα είναι αποτρεπτικό για νέες εντάσεις.
«Στην περιοχή διακυβεύονται τεράστια συμφέροντα και η Μόσχα είναι βέβαιο πως έχει χαρτιά στα χέρια της και μπορεί να εξετάσεις εναλλακτικές λύσεις και προσεγγίσεις για τη σταθερότητα και την Ειρήνη». Άλλωστε υπάρχει το ψήφισμα 62/243 του 2008 που προβλέπει την απελευθέρωση των εδαφών του Αζερμπαϊτζάν και όλες οι πλευρές θα ακολουθήσουν αυτό το δρόμο για να ξεκλειδώσουν την πόρτα της κρίσης. Μετά το πρώτο σοκ των επεισοδίων άρχισε η διαχείριση της κρίσης, η διατήρηση της κατάπαυσης του πυρός, η εφαρμογή μέτρων εμπιστοσύνης και η πολιτική διαχείριση του προβλήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου