Μαρτυρία από το Εντίκπιναρ: Ο Τοπάλ Οσμάν έπιανε όλους τους χριστιανούς και τους έσφαζε κι έκαιγε τα χωριά τα χριστιανικά

Από την αρχαία Ηράκλεια σε αμερικανικό πλοίο και στην Ελλάδα – Ακόμα μία ιστορία ξεριζωμού

Δίχως τέλος οι ιστορίες ξεριζωμού των προσφύγων που έφθασαν στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, το 1922, και την Ανταλλαγή των πληθυσμών. Κάποιες έγιναν γνωστές μέσα από τις προφορικές μαρτυρίες των προσφύγων ή των απογόνων τους. Η μαρτυρία που ακολουθεί βρίσκεται στο βιβλίο Η Έξοδος, τόμ. Ε’, του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών και είναι από το Εντίκπιναρ της αρχαίας Ηράκλειας.

«Η χρονιά ήτανε 1920, τότες έφτασε ο Τοπάλ Οσμάν από την Κερασούντα κι έπιανε όλους τους χριστιανούς και τους έσφαζε κι έκαιγε τα χωριά τα χριστιανικά. Μέσα στο Έρμπαα έπιασε όλους τους άντρες, τους φυλάκισε και τους σκότωσε με πολύ άγριο τρόπο. Οι γυναίκες απ’ έξω ακούγανε τις φωνές τους από τα μαρτύρια. Βγήκαμε στα βουνά να βρούμε σωτηρία.

Στο τέλος του 1921 βγήκε μια διάδοση από τους Τούρκους να κατεβούμε στις πολιτείες και στα χωριά και δεν έχουμε κανένα φόβο.

Άποψη της Κερασούντας, το 1919 (φωτ.: ozhanozturk.com)

»Η ζωή στα βουνά ήταν πολύ δύσκολη. Στις σπηλιές μέσα ζούσαμε, τρόφιμα δεν υπήρχανε, κυνηγούσανε οι Τούρκοι. Γέροι, παιδιά, γυναίκες, πεθαίνανε. Καμιά δεκαριά οικογένειες πιστέψαμε στα τούρκικα λόγια και κατεβήκαμε στο Έρμπαα. Δεκέμβριο του 1921 κατεβήκαμε, Ιανουάριο του 1922 μας πιάσανε και μας στείλανε εξορία. Εκεί μείναμε δέκα μήνες πάνω κάτω. Ήμαστε ελεύθεροι να δουλέψουμε. Αυτοί δεν μας δίνανε τίποτα. Όσοι δουλεύανε βγάζανε το ψωμί τους, οι άλλοι αν είχανε τίποτα κρυμμένα χρήματα, τα ξοδεύανε λίγα-λίγα. Δωμάτια νοικιάζαμε, δεν μας βάλανε πουθενά να καθίσουμε.

»Τον Νοέμβριο του 1922 μας κάλεσε ο τσαούσης, ο Τούρκος, και μας είπε ότι βγήκε γενική διαταγή να φύγουμε όλοι, να πάμε σε λιμάνια, να μπαρκάρουμε σε πλοίο, να πάμε στην Ελλάδα. Απ’ τον ίδιο δρόμο γυρίσαμε πάλι, με τα πόδια, με κάρα, όσοι είχανε παγκανότες και μπορούσανε να νοικιάσουνε. Στον Έρμπαα κανονίσαμε τα χαρτιά μας, πήραμε “βασικά” και πήγαμε Σαμψούντα. Μερικοί πήγανε Εντίκπιναρ να το δούνε. Τίποτα δε βρήκανε, μόνο πέτρες ήτανε. Από τη Σαμψούντα μπήκαμε σε αμερικάνικο πλοίο και ήρθαμε στην Ελλάδα».

• Πηγή: Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης (επιμ.), Η Έξοδος, τόμ. Ε΄, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα 2016, σ. 557.

ΠΗΓΗ pontosnews