Του Marc Champion
Η θέση ότι η Ουγγαρία έχει καταστεί κούκος στη φωλιά της Δύσης δυναμώνει μέρα με την ημέρα.
Όχι μόνο ο πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν έχει καταστρέψει με επιτυχία τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας του, αλλά στέκεται επίσης ως το μόνο εμπόδιο τόσο στην παροχή ουσιαστικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Ουκρανία, όσο και στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Έτσι, είναι δελεαστικό να θέλει κανείς να πετάξει τη χώρα εκτός δυτικών θεσμών και να αναγνωρίσει την Ουγγαρία του Ορμπάν ως αυτό που έχει πια γίνει - δηλαδή ως αντίπαλο.
Το κόστος της ανοχής των γελοιοτήτων του Ούγγρου πρωθυπουργού σίγουρα αυξάνεται. Αν και ο Ορμπάν επέτρεψε στην ΕΕ να προσφέρει στην Ουκρανία έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων τον Νοέμβριο, αποχωρώντας από την αίθουσα αντί να ασκήσει το βέτο του, θα έχει πολλές περισσότερες ευκαιρίες να σταθεί εμπόδιο στην προσθήκη της Ουκρανίας στη δεκαετία ή και περισσότερο που είναι πιθανό να χρειαστεί ως την ένταξη της χώρας στο μπλοκ των 27. Μια πρόταση για άρση του βέτο του σε ένα πακέτο βοήθειας 50 δισεκατομμυρίων ευρώ για το Κίεβο, εφόσον αυτό "σπάσει" σε μικρότερες ετήσιες δόσεις, μοιάζει με σχέδιο για την απόσπαση τιμήματος εκ μέρους του Ορμπάν για να λαμβάνει κανείς την έγκρισή του κάθε φορά.
Και στη Σουηδία, η προσέγγιση του Ορμπάν μοιάζει ξεκάθαρη. Την Τρίτη, την ίδια ημέρα που το κοινοβούλιο της Τουρκίας επικύρωνε την ένταξη της σκανδιναβικής χώρας στο ΝΑΤΟ, ο Ορμπάν διεμήνυε μέσω X, πρώην Twitter, ότι είχε στείλει μια επιστολή στον Σουηδό πρωθυπουργό Ουλφ Κρίστερσον, προσκαλώντας τον στη Βουδαπέστη "για να διαπραγματευτούν". Όπως είναι λογικό, οι Σουηδοί απάντησαν ότι δεν υπήρχε τίποτε προς διαπραγμάτευση. Η αποδοχή νέων μελών στο ΝΑΤΟ θα πρέπει να βασίζεται σε υπολογισμούς συλλογικής ασφάλειας και όχι σε εκβιασμούς.
"Πρόσεχε τι εύχεσαι"
Κι όμως, εδώ έχουμε ένα κλασικό παράδειγμα της ανάγκης να "προσέχεις τι εύχεσαι". Αρχικά, τα εμπόδια τα οποία θέτει ο Ορμπάν είναι πράγματι συναλλακτικού χαρακτήρα. Είναι πιθανό είτε μια συμφωνία είτε μια λύση να βρεθεί σύντομα για την Ουκρανία, ενώ έχει πει ότι θα προσπαθήσει να πείσει το κοινοβούλιο της Ουγγαρίας να εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Αυτό είναι ανειλικρινές, δεδομένου του διακοσμητικού ρόλου που έχει φτάσει να έχει το νομοθετικό σώμα στην Ουγγαρία, ωστόσο υποδηλώνει επίσης ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα θα έχει μάλλον προσωρινό χαρακτήρα.
Περισσότερο από αυτό, όμως, ούτε η ΕΕ ούτε το ΝΑΤΟ έχουν μηχανισμό για την εκδίωξη ενός κράτους-μέλους, αφού αυτό γίνει δεκτό - και ούτε θα έπρεπε να επιθυμούν να έχουν. Τα φλερτ του Ορμπάν με τη Μόσχα και το Πεκίνο είναι εκνευριστικά, θα μπορούσαν ωστόσο να είναι πολύ χειρότερα. Η γεωγραφία παίζει ρόλο στους υπολογισμούς ασφαλείας και είναι πιο σοφό να έχουμε την Ουγγαρία εντός του στρατοπέδου μας παρά έξω απ’ αυτό.
Ένας λόγος για τη θελκτικότητα του εθνικιστικού λαϊκισμού του Ορμπάν από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2010 είναι η ακόμα ισχυρή αίσθηση απώλειας που νιώθουν πολλοί Ούγγροι για τη Συνθήκη του Τριανόν του 1920, η οποία ακρωτηρίασε την Ουγγαρία μετά την ήττα της ως τμήμα της Αυστρουγγαρίας, σε συμμαχία με τη Γερμανία, στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η συνθήκη, η οποία απαιτούσε και την αποστρατικοποίηση της χώρας, ήταν οι Βερσαλλίες της Ουγγαρίας ή και χειρότερα. Ενσωμάτωσε στους Ούγγρους μια δυσπιστία προς τις υπεύθυνες για τη σύνταξη της συνθήκης μεγάλες δυνάμεις.
Όπως η Γιουγκοσλαβία το 1990 ή η Σοβιετική Ένωση τη στιγμή της κατάρρευσής της το 1991, η Ουγγαρία ήταν στην πραγματικότητα μια πολυεθνική αυτοκρατορία, με εσωτερικά σύνορα περιορισμένης σημασίας. Στο Τριανόν, αυτή η αυτοκρατορία έχασε περισσότερα από τα δύο τρίτα της επικράτειάς της. Τα νέα σύνορα άφησαν επίσης πολλά εκατομμύρια Ούγγρους να ζουν εκτός του πρόσφατα μειωμένης εδαφικής έκτασης κράτους τους, κυρίως στη Ρουμανία, τη Σλοβακία, τη Σερβία και τη σημερινή Ουκρανία.
Εθνικιστικές συγκρούσεις
Δεν είναι τυχαίο ότι μερικές από τις πιο σημαντικές ομιλίες του Ορμπάν δεν έχουν γίνει στην Ουγγαρία, αλλά σε ένα τμήμα της Ρουμανίας που χάθηκε το 1920. Δεν έχει εισβάλει σε καμία χώρα ούτε έχει ζητήσει την "ανάκτηση" των πρώην αυτοκρατορικών εδαφών, όπως έχει κάνει ο Βλάντιμιρ Πούτιν για λογαριασμό της Ρωσίας, ωστόσο ο Ορμπάν έχει προσφέρει προστασία και υπηκοότητα σε ομογενείς Ούγγρους σε όλη την ευρύτερη περιοχή και αντιμετωπίζει τη χώρα του ως εκτεινόμενη πέρα από τα κρατικά σύνορα, οπουδήποτε ζουν Ούγγροι. Το ίδιο άλλωστε κάνει και το μετακομμουνιστικό σύνταγμα της Ουγγαρίας.
Ωστόσο, η ρητορική του Ορμπάν έχει κατά καιρούς προκαλέσει νευρικότητα στους γείτονές του. Μέχρι την ένταξη της Ουγγαρίας και της υπόλοιπης Κεντρικής Ευρώπης και των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, υπήρχε σαφές ενδεχόμενο σύγκρουσης. Στο Targu Mures της Ρουμανίας, τον Μάρτιο του 1990, παρακολούθησα χιλιάδες εθνικά Ρουμάνους να μεταφέρονται με λεωφορείο από τα γύρω χωριά για να πολεμήσουν τους Ούγγρους που είχαν συγκεντρωθεί στο κέντρο της πόλης, καθώς διαδίδονταν αβάσιμες φήμες για ουγγρικές αποσχιστικές κινήσεις. Ακολούθησε μια μεσαιωνική συμπλοκή με πιρούνια, σιδερένιες ράβδους και ξηλωμένες πλάκες από πεζοδρόμια, κατά την οποία σκοτώθηκαν πέντε άνθρωποι και τραυματίστηκαν εκατοντάδες.
Η αποφυγή μιας τέτοιας σύγκρουσης είναι αρκετός λόγος για να παραμείνει η Ουγγαρία εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Η διατλαντική συμμαχία με παρόμοιο τρόπο έχει χρησιμεύσει στο να καταστήσει λιγότερο πιθανό - αν και όχι αδύνατο - τον πόλεμο μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Και οι δύο αυτές χώρες ήταν αυταρχικά καθεστώτα όταν μπήκαν για πρώτη φορά στο ΝΑΤΟ. Το ίδιο και η Πορτογαλία.
Η ειρωνεία, φυσικά, είναι ότι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστούν τα δικαιώματα των Ούγγρων πέρα από τα εθνικά σύνορα θα ήταν να πιέσει ο Ορμπάν για περισσότερη ενσωμάτωση στην ΕΕ, τραβώντας σταθερά τόσο τη Σερβία όσο και την Ουκρανία στην ευρωπαϊκή κοινότητα και αγορά και μειώνοντας εκ νέου τη σημασία των εθνικών συνόρων στην Ευρώπη. Η συγκεκριμένη ιδέα, ωστόσο, φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί. Ο Ορμπάν έχει συγκρίνει την ένταξη της Ουγγαρίας στην ΕΕ με τις δεκαετίες σοβιετικής κατοχής και έχει υπερασπιστεί την εθνική κυριαρχία ενάντια στις "παρεμβάσεις" από τις Βρυξέλλες.
Απήχηση και διαχείριση
Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ πρέπει να αναγνωρίσουν την εσωτερική ισχύ της θέσης του Ορμπάν στη χώρα του. Το τραμπικό είδος εθνικισμού του και ο δεξιός πολιτισμικός λαϊκισμός του έχουν απήχηση. Επιπλέον, η χώρα του είναι απλούστατα μέρος της Ευρώπης από οικονομική άποψη και από άποψη ασφάλειας, κάτι που είναι ένας λόγος για τον οποίο ο ίδιος δεν έκανε ποτέ εκστρατεία υπέρ της αποχώρησης από κανέναν εκ των δύο θεσμών.
Ταυτόχρονα, και οι δύο οργανισμοί πρέπει να χαράξουν σαφείς κόκκινες γραμμές γύρω από τα ζητήματα τα οποία είναι υπαρξιακά γι΄ αυτούς, συμπεριλαμβανομένων των βασικών λειτουργιών της εκλογικής δημοκρατίας και της ανάσχεσης μιας εκδικητικής και ληστρικής Ρωσίας. Περισσότεροι Βίκτορ Ορμπάν πλησιάζουν στην εξουσία στην Ευρώπη τώρα - ίσως και στις ΗΠΑ. Ο Ορμπάν απέκτησε σύμμαχο με την επιστροφή του Ρόμπερτ Φίτσο ως πρωθυπουργού στη γειτονική Σλοβακία, αφού το κόμμα του τελευταίου κέρδισε τις εκλογές τον Σεπτέμβριο.
Ένα αντιμεταναστευτικό κόμμα κέρδισε τις περισσότερες ψήφους στην Ολλανδία τον Νοέμβριο, ενώ η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) προηγείται σε ορισμένα ομόσπονδα γερμανικά κρατίδια και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναμένεται να αποκτήσει μια πιο ευμεγέθη ακροδεξιά πτέρυγα μετά τις ευρωεκλογές φέτος. Καθώς αυτά τα κόμματα αποκτούν ισχύ, οι βασικές αξίες που η ΕΕ και το ΝΑΤΟ χτίστηκαν για να προωθούν και να προστατεύουν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο θα τίθενται σε κίνδυνο. Αυτές οι αξίες πρέπει να ορίζονται με σαφήνεια και να προστατεύονται αυστηρά.
Ούτε η ΕΕ ούτε το ΝΑΤΟ θα πρέπει να φοβούνται να τιμωρήσουν την Ουγγαρία όταν ξεπερνά αυτά τα όρια. Οποιαδήποτε προσπάθεια της ΕΕ να αφαιρέσει την ψήφο της χώρας είναι πιθανό να αποτύχει, ωστόσο το μπλοκ θα πρέπει να συνεχίσει να στερεί τον Ορμπάν από τα δισεκατομμύρια ευρώ που οφείλονται από τα ευρωπαϊκά ταμεία στην Ουγγαρία μέχρι να καταργήσει πραγματικά τη νομοθεσία που "στειρώνει” το ουγγρικό δικαστικό σώμα.
Θύμα του δικού του νομικού πλαισίου, το μπλοκ έχει "θολώσει" το θέμα αποδεσμεύοντας περίπου το ένα τρίτο των κεφαλαίων σε αντάλλαγμα για τη συμμόρφωση με τα αιτήματα για μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης, ενώ συγκρατεί χρήματα για αποτυχίες σε ορισμένους τομείς πολιτικής που η ΕΕ θα έπρεπε να αφήνει στα χέρια των εθνών-κρατών.
Ομοίως, εάν ο Ορμπάν υπονομεύει την ασφάλεια του ΝΑΤΟ για λογαριασμό της Ρωσίας, πρέπει να απομονώνεται. Ο ηγέτης της Ουγγαρίας θα εκμεταλλευτεί οποιαδήποτε αδυναμία, ωστόσο αποτελεί ένα πρόβλημα που πρέπει να το διαχειριστούμε και όχι να το λύσουμε μια κι έξω.
Απόδοση - Επιμέλεια - Επιλογή Κειμένων (2019-2024): Γ.Δ. Παυλόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου