Την οπτική του για τις γεωπολιτικές εξελίξεις, το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων, τον πόλεμο στην Ουκρανία αλλά και τη συμμαχία Αθήνας-Παρισιού, ξεδιπλώνει στο CNN Greece ο Γάλλος διπλωμάτης και γεωπολιτικός αναλυτής Μισέλ Φουσέ, ο οποίος θα συμμετέχει στο 8ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που θα πραγματοποιηθεί στις 26 με 29 Απριλίου.
Η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί πεδίο έντασης μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Πώς βλέπετε να διαμορφώνονται οι γεωπολιτικές ισορροπίες, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα των πρόσφατων τραγωδιών στην Ελλάδα και την Τουρκία;
Όπως υπενθύμισε ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε συνέντευξή του στο CNN (7 Φεβρουαρίου 2023), οι σεισμοί είχαν, αρκετές φορές στο παρελθόν, οδηγήσει σε εκτόνωση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών, αφού και οι δύο μοιράζονται, λόγω της γεωλογίας, την ίδια τεκτονική απειλή. Μετά τον σεισμό του 1999 στη βορειοδυτική Τουρκία, η Αθήνα προσέφερε βοήθεια, συμπεριλαμβανομένης της αιμοδοσίας, και αυτό συνέβη μόλις τρία χρόνια μετά τη στρατιωτική κλιμάκωση στα Ίμια. Ακόμα κι αν η περίοδος κατευνασμού διήρκεσε μόνο δέκα χρόνια, αποδείχθηκε ότι ήταν δυνατή μια εναλλακτική λύση στη συχνή «αντιπαράθεση» μεταξύ πλωτών μέσων και αεροσκαφών στο Αιγαίο.
Έτσι, η επανάληψη αυτού του σεναρίου φαίνεται αρκετά πιθανή ενώ ο Πρόεδρος Ερντογάν απειλούσε τον περασμένο Δεκέμβριο να επιτεθεί στην Ελλάδα με πυραύλους. Όμως, στο πλαίσιο των πιο δύσκολων εκλογών της καριέρας του, ο Τούρκος Πρόεδρος θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την ένταση με την Ελλάδα για να προσελκύσει το ακροδεξιό του ακροατήριο.
Πώς βλέπετε να εξελίσσονται οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας μετά τις εκλογές στις δύο χώρες και ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές επιπτώσεις στο ευρύτερο γεωπολιτικό τοπίο;
Κανείς δεν γνωρίζει το αποτέλεσμα των εκλογών και στις δύο χώρες, καθώς επισκιάζονται από τον πολιτικό αντίκτυπο δύο τραγωδιών. Από την τουρκική πλευρά, ο τελευταίος σεισμός επιδεινώνει μια ήδη δύσκολη οικονομική κατάσταση και η αντιπολίτευση φαίνεται να έχει συσπειρωθεί. Από ελληνικής πλευράς, η παρούσα κυβέρνηση αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να θεωρηθεί υπεύθυνη για δεκαετίες κακοδιαχείρισης στον δημόσιο τομέα.
Ακόμα κι αν και οι δύο χώρες είναι μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, η Τουρκία συμπεριφέρεται αυτόνομα, γεγονός που θα μπορούσε να εμποδίσει κάθε προσπάθεια του ΝΑΤΟ να αμβλύνει τις επερχόμενες εντάσεις. Αλλά ως περιφερειακή δύναμη, η Τουρκία, κατά την άποψή μου, δεν θα ενταχθεί σε μια ρωσο-ιρανική αντιδυτική ομάδα και πιθανόν να είναι χρήσιμη ως μικρό αντίβαρο στη ρωσική στρατιωτική επέκταση γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα.
Πώς
βλέπετε τη σύγκρουση στην Ουκρανία να επηρεάζει την ευρύτερη κατάσταση
ασφάλειας στην Ευρώπη, ιδίως όσον αφορά στη σχέση της Ρωσίας με τη Δύση;
Ο «αποικιοκρατικός» πόλεμος εναντίον του ουκρανικού έθνους από το Κρεμλίνο είναι πράγματι πολύ περισσότερο από μια απλή αφύπνιση. Η Δυτική Συμμαχία και η Ευρώπη δεν απάντησαν με δυναμικό τρόπο στην προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας το 2014. Ίσως επειδή «αγοράσαμε» το ρωσικό αφήγημα: η Κριμαία ήταν πάντα ρωσική, κάτι που ίσχυε από το 1783 έως το 1991. Μετά την ουκρανική ανεξαρτησία, η Κριμαία αναγνωρίστηκε από τη Ρωσία, δύο φορές (το 1991 και το 1994), ως τμήμα της Ουκρανίας. Η ρωσική επιθετικότητα είναι μια τρομερή, πραγματική αλλά και διανοητική, πρόκληση για το «ποτέ ξανά» που ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής συμφιλίωσης. Και η ρωσική ελίτ δεν ενέκρινε ποτέ μια κριτική αξιολόγηση του τραγικού παρελθόντος της χώρας υπό την κυριαρχία του Στάλιν και μετά.
Το Memorial Foundation έκλεισε δύο μήνες πριν από την εισβολή και ο πρώτος διαπραγματευτής που επέλεξε το Κρεμλίνο ήταν ο πρώην υπουργός Πολιτισμού, ο άνθρωπος που κατάφερε να αποκαταστήσει τον Στάλιν. Οι σχέσεις με τη Ρωσία είναι εντελώς διαλυμένες. Θα μπορούσαν να αποκατασταθούν αν οι εγκληματίες πολέμου λογοδοτήσουν στο διεθνές δικαστήριο, όχι μέσω διαπραγματεύσεων. Κάθε σύγκρουση τελειώνει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, μας λένε. Η ιστορία των τελευταίων εκατό ετών δείχνει το αντίθετο. Το 1919 ήταν μια επιβεβλημένη ειρήνη. Το 1945 ήταν μια ήττα χωρίς συνθήκη. Ο πόλεμος της Κορέας έληξε με διχοτόμηση και δεν ολοκληρώθηκε. Οι Αμερικανοί αποφάσισαν μόνοι τους να εγκαταλείψουν το Βιετνάμ και το Αφγανιστάν. Το ίδιο και οι Ρώσοι. Ο πόλεμος Ιράκ-Ιράν έληξε με αμοιβαία εξάντληση και ένα ψήφισμα του ΟΗΕ.
Ο στόχος του Κρεμλίνου είναι διπλός: η συνθηκολόγηση της Ουκρανίας και μια συμφωνία με την Ουάσιγκτον που παρακάμπτει το Κίεβο και επαναφέρει τη Μόσχα σε μια ισοτιμία που χάθηκε μετά την ακμή της Σοβιετικής Ένωσης.
Το χάσμα μεταξύ της πραγματικής και της ιδεατής κατάστασης είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από την απόφαση για τη διεξαγωγή του πολέμου, ειδικά σε ένα πλαίσιο φθίνουσας ισχύος. Αυτή η πραγματικότητα δεν γίνεται ακόμα αποδεκτή από τις ρωσικές ελίτ, οι οποίες εκδικούνται ένα πιο αδύναμο έθνος.
Η μόνη προϋπόθεση για την παύση των εχθροπραξιών είναι η πλήρης αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων. Όταν γίνει αυτό, θα πρέπει να δοθούν εγγυήσεις ασφαλείας από τη Δύση για την Ουκρανία και οι Ρώσοι εγκληματίες πολέμου να δικαστούν σε ένα έκτακτο δικαστήριο. Η έκκληση για διαπραγματεύσεις από το Παρίσι, το Βερολίνο και τη Βιέννη, που δεν έχουν εγκαταλείψει την προσπάθεια αποκατάστασης της «κανονικότητας» στις σχέσεις τους με τη Ρωσία, ένα είδος μιμητισμού μεταξύ μετρίων δυνάμεων, μας θυμίζει τον όρο του «χρήσιμου ηλίθιου» που αποδίδεται στον Λένιν και αντικατοπτρίζει με την πολιτική κατευνασμού των Βρετανών της δεκαετίας του 1930.
Ας σταματήσουμε να σκεφτόμαστε ένα νέο Κογκρέσο της Βιέννης à la Kissinger, το οποίο θα αποκαθιστούσε τις σχέσεις της Ρωσίας με τις σφαίρες επιρροής της απέναντι στην Κίνα και θα επιβάλει εδαφικές παραχωρήσεις στην Ουκρανία με αντάλλαγμα την κατάπαυση του πυρός. Δεν υπάρχει πλέον χώρος για μία αυτοκρατορία δυτικά των Ουραλίων.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει τονίσει την ανάγκη για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της άμυνας. Πώς βλέπετε τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή; Πρέπει να γίνουν περισσότερα βήματα για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ;
Η συνολική αξία των διμερών δεσμεύσεων μέχρι τον Φεβρουάριο του 2023 υπέρ της Ουκρανίας έχει ως εξής: 73,2 δισ. ευρώ προέρχονται από τις ΗΠΑ και 55,4 δισ. ευρώ από την ΕΕ (Γερμανία 13,5, Γαλλία 7,7, Ιταλία 5, 5· Πολωνία 5, κλπ) 8,3 από το Ηνωμένο Βασίλειο, 4 τον Καναδά, τη Νορβηγία και την Ιαπωνία, σύμφωνα με το Kiel Institute for the World Economy.
Είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναπτύξει τη λεγόμενη European Peace Facility, η οποία είναι ένας μηχανισμός χρηματοδότησης εκτός προϋπολογισμού, για στρατιωτικές και αμυντικές δράσεις της ΕΕ στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και της Πολιτικής Ασφάλειας (CFSP). Έχει συνολικό προϋπολογισμό 5,69 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές για την περίοδο 2021-2027, με δύο πυλώνες – έναν για στρατιωτικές επιχειρήσεις και έναν για μέτρα βοήθειας. Η βοήθεια των ΗΠΑ είναι βασικά στρατιωτική, όπως της Βρετανίας. Η βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ένας συνδυασμός στρατιωτικής και πολιτικής στήριξης. Το ΝΑΤΟ ανακάλυψε ξανά τις θεμελιώδεις αξίες του, τη συλλογική ασφάλεια των δημοκρατικών δυτικών συμμάχων.
Όσον αφορά την ΕΕ, θα μπορούσε, κατά τη γνώμη μου, να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για την παροχή εγγυήσεων ασφάλειας στην Ουκρανία, κάνοντας προσφυγή στο άρθρο 42 παράγραφος 7 της Συνθήκης της ΕΕ: «Εάν ένα κράτος μέλος είναι θύμα ένοπλης επίθεσης στο έδαφός του, τα άλλα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να παρέχουν βοήθεια, και βοήθεια με όλα τα μέσα που διαθέτουν, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Είναι πιο απαιτητικό από το περίφημο Άρθρο 5 της Βορειοατλαντικής συμμαχίας. Και τα δύο άρθρα χρησιμοποιήθηκαν μία φορά, στο πλαίσιο μεγάλων τρομοκρατικών επιθέσεων (9/11 και Παρίσι το 2015) για να επιδείξουν την αλληλεγγύη και την πρακτική βοήθεια.
Όσον αφορά τα αμυντικά ζητήματα, το πρόβλημα βρίσκεται στην Ευρώπη, κυρίως στις στρατηγικές των βιομηχανιών που ανταγωνίζονται η μία την άλλη: έξι διαφορετικά μοντέλα φρεγατών από έξι χώρες, είκοσι τρία μοντέλα ελικοπτέρων, πέντε μοντέλα βαρέων αρμάτων μάχης και αεροσκαφών. Η αμερικανική αγορά είναι πολύ πιο ενιαία. Ο κίνδυνος είναι επίσης ότι οι ενισχυμένοι αμυντικοί προϋπολογισμοί θα ωφελήσουν πρώτα τους Αμερικανούς προμηθευτές (παράδειγμα με το F-35 για τη Γερμανία). Θα πρέπει να καταβληθεί πραγματική προσπάθεια για τη στήριξη της βιομηχανικής συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαίων συμμάχων.
Η Γαλλία
υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της Ελλάδας κατά την περίοδο της έντασης με
την Τουρκία. Πως αυτή η στήριξη θα μπορούσε να επηρεάσει την κατάσταση
στο πεδίο;
Η Γαλλία ήταν αρχικά ένας ισχυρός υποστηρικτής της έγκαιρης ένταξης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και της διατήρησης της Ελλάδας στο ευρωσύστημα. Οι προκλήσεις που θέτει στην Ελλάδα και την ΕΕ η νεο-οθωμανική ρητορική στο Αιγαίο αλλά και στη Μέση Ανατολή και στη Λιβύη, η αμφιθυμία στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία (διευκολύνοντας την παράκαμψη των κυρώσεων) αποτελούν μέρος της απάντησης στο γιατί το Παρίσι στηρίζει την Αθήνα.
Ήταν απαραίτητο να σταλεί ένα ξεκάθαρο μήνυμα για τον περιορισμό των αναθεωρητικών ενεργειών και της νέο-αυτοκρατορικής συμπεριφοράς. Όπως είπα προηγουμένως, δεν υπάρχει πλέον χώρος για αυτοκρατορίες στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Η
Ελλάδα και η Γαλλία υπέγραψαν πρόσφατα αμυντική συμφωνία που
περιλαμβάνει κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και συνεργασία σε θέματα όπως η
κυβερνοάμυνα και η τρομοκρατία. Πόσο σημαντική θεωρείτε αυτή τη
συμφωνία για τις δύο χώρες;
Είναι μια επιβεβαίωση της δέσμευσης της χώρας μου για μια βαθύτερη συνεργασία στο σημαντικό ζήτημα της ασφάλειας.
Με τον καθηγητή Γιώργο Πρεβελάκη, προτείναμε στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών να φιλοξενήσει για πρώτη φορά έναν ελληνο-γαλλικό διάλογο, στη γαλλική γλώσσα, για διάφορα θέματα: θρησκεία, ενέργεια στην Ανατολική Μεσόγειο, θέματα ασφάλειας και κοινές ευρωπαϊκές προοπτικές. Σε περιόδους προκλήσεων, πρέπει να οικοδομήσουμε ένα μόνιμο κανάλι ανταλλαγών και συζητήσεων.
ΠΗΓΗ cnn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου