Σεπτέμβριος 5, 2024. Ελλάδα. Βαλκανικό Περισκόπιο.
χρόνος ανάγνωσης 9′
Στις 2 Σεπτεμβρίου, το Bloomberg ανέφερε ότι η Τουρκία είχε υποβάλει αίτηση για ένταξη στους BRICS. Λίγο αργότερα αυτή η πληροφορία επιβεβαιώθηκε και από άλλες πηγές.
Αν και οι BRICS είναι μια διακρατική άτυπη ένωση, η επιθυμία της Τουρκίας να ενταχθεί σε αυτήν υποδηλώνει μια ορισμένη αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της Άγκυρας, η οποία δεν πρόκειται να ακολουθήσει πλήρως το παράδειγμα της Δύσης.
Εν τω μεταξύ, τον Αύγουστο, η Άγκυρα άρχισε να δείχνει δημόσια την απροθυμία της να βάλει τα αυγά της σε ένα καλάθι, και αυτό έγινε ακόμη και σε εκδηλώσεις αφιερωμένες σε σημαντικά γεγονότα του παρελθόντος.
Γεγονότα του προηγούμενου δεκαήμερου που προοιώνιζαν αλλαγές
Στις 26 Αυγούστου, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έδωσε ομιλία στον εορτασμό της νίκης στη μάχη του Μαντζικέρτ στο Εθνικό Πάρκο Μαλαζγκίρτ. Η μάχη του Μαντζικέρτ, που διεξήχθη το 1071, στην οποία οι Σελτζούκοι Τούρκοι υπό την ηγεσία του σουλτάνου Μουχάμαντ ιμπν Ναούντ Αλπ Αρσλάν νίκησαν τις δυνάμεις του βυζαντινού αυτοκράτορα Ρωμανού Δ’ Διογένη, είναι ένα από τα βασικά γεγονότα στην τουρκική ιστορία. Δεν είναι τυχαίο που ο Ερντογάν είπε στην εκδήλωση:
«Σε αυτά τα εδάφη, όπου οι πύλες της Ανατολίας άνοιξαν πλήρως, για να μην κλείσουν ποτέ ξανά, γιορτάζουμε με χαρά την 953η επέτειο της Νίκης στο Μαντζικέρτ».
Φυσικά, η νίκη στο Μαντζικέρτ είναι πηγή υπερηφάνειας για τους Τούρκους και μερικές φορές αυτή η περηφάνια ξεφεύγει λίγο από τα όρια, όπως συνέβη στην περίπτωση του Ερντογάν:
«Ο Αλλάχ χάρισε στον Σουλτάνο Αλπ Αρσλάν και τον στρατό του μια θαυμάσια νίκη στις 26 Αυγούστου 1071 εναντίον ενός εχθρού τετραπλάσιο από αυτούς. Μόλις 4 χρόνια μετά τη νίκη, ιδρύσαμε το πρώτο μας κράτος σε αυτά τα εδάφη, το κράτος των Σελτζούκων της Ανατολίας στο Ιζνίκ. Θεωρούμε την Ανατολία πατρίδα μας για σχεδόν χίλια χρόνια».
Παρά το γεγονός ότι οι ιστορικές πηγές διαφέρουν στην περιγραφή της ίδιας της μάχης, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι οι Σελτζούκοι Τούρκοι νίκησαν.
Ανατολία: «Η αιώνια πατρίδα των Τούρκων»
Και φυσικά, λαμβάνοντας υπόψη το σύγχρονο πλαίσιο, ένα ακόμη μέρος από την ομιλία του Προέδρου της Τουρκίας ακούστηκε ιδιαίτερο:
«Διακηρύξαμε σε όλο τον κόσμο ότι η Ανατολία είναι η αιώνια και διαρκής πατρίδα των Τούρκων. Το πιο σημαντικό βήμα στη διαδικασία που οδήγησε στην κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης έγινε στο Μαντζικέρτ. Η νίκη στο Μαντζικέρτ ήταν επίσης μια στρατηγική καμπή, που άνοιξε τον δρόμο για την κατάκτηση της Al-Quds (σημ.:Ιερουσαλήμ). Πρέπει να τονιστεί εδώ ότι το Μαντζικέρτ είναι μια νίκη για τους Τούρκους, καθώς και για όλους τους Μουσουλμάνους».
Τα μηνύματα που έστειλε ο Ερντογάν
Έτσι ο Ερντογάν σκιαγράφησε αμέσως δύο θέματα σε ένα απόσπασμα.
- Το πρώτο είναι ένας υπαινιγμός στους Έλληνες εθνικιστές ότι η Ανατολία θα ανήκει για πάντα στους Τούρκους και την Τουρκία.
- Το δεύτερο είναι ότι παρά τους στενούς δεσμούς με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ, η Τουρκία θεωρεί τον εαυτό της ηγέτη του ισλαμικού κόσμου και την Παλαιστίνη ως σφαίρα επιρροής της.
Κυριολεκτικά 4 ημέρες αργότερα, στις 30 Αυγούστου, ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν βρέθηκε στις Βρυξέλλες, όπου συμμετείχε σε άτυπη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου η Τουρκία προσπαθεί ανεπιτυχώς να μπει.
Και την ίδια μέρα, η Τουρκία γιόρτασε την 102η επέτειο από τη νίκη στη μάχη του Dumlupınar, κατά την οποία ο στρατός υπό τη διοίκηση του Μουσταφά Κεμάλ Πασά ( Ατατούρκ ) νίκησε τον Ελληνικό Στρατό, μετά την οποία άρχισε η τουρκική επίθεση, που οδήγησε στη νίκη των Κεμαλικών.
Με την ευκαιρία αυτή, ο Ερντογάν δημοσίευσε ένα μήνυμα στο οποίο στην αρχή υπήρχαν κίνητρα που σχετίζονται με τη σύγχρονη εποχή:
«Σήμερα όλοι γιορτάζουμε την 102η επέτειο της Μεγάλης Νίκης με χαρά, ενθουσιασμό και περηφάνια. Σε αυτή τη σημαντική ημέρα, για ένα από τα πιο σημαντικά στάδια της ιστορίας μας, συγχαίρω το αγαπημένο μας έθνος, τους Τουρκοκύπριους αδελφούς και αδελφές μας και τα εκατομμύρια των πολιτών μας σε όλο τον κόσμο για την Ημέρα της Νίκης στις 30 Αυγούστου. Εκφράζω την εγκάρδια ευγνωμοσύνη μου στους καλεσμένους μας στις αποστολές μας στο εξωτερικό που μοιράζονται τη χαρά μας για την Ημέρα της Νίκης».
Σημείωση: το μήνυμα έκανε λόγο για Τουρκοκύπριους, και αυτό συνέβη μετά τον εορτασμό της 50ής επετείου από την εισβολή του τουρκικού στρατού στην Κύπρο.
Επιπλέον, στις 30 Αυγούστου, ο Φιντάν, σε συνέντευξή του στο πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, επέκρινε την προσπάθεια σύνδεσης της κυπριακής σύγκρουσης με τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία. Κατά συνέπεια, ο υπαινιγμός του Ερντογάν στο μήνυμα απευθυνόταν σε ΕΕ, Ελλάδα και Κύπρο.
Ένα άλλο μέρος του μηνύματος απευθυνόταν σε αυτούς:
«Η Μεγάλη Νίκη, την οποία ο Γαζί Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ περιέγραψε ως «ένα αθάνατο μνημείο της ιδέας της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας του τουρκικού έθνους», εδραίωσε για πάντα την ύπαρξη του έθνους μας στα εδάφη της Ανατολίας».
Αυτό χρειάζεται κάποια διευκρίνιση.
Αν ο Αλπ Αρσλάν άνοιξε τις πύλες της Ανατολίας για τους Τούρκους, τότε ο Ατατούρκ το εξασφάλισε για τους Τούρκους στον αγώνα εναντίον άλλων χωρών.
Επιπλέον, ο Ατατούρκ έσωσε την Τουρκία από την άχαρη μοίρα που της υποσχέθηκαν οι όροι της Συνθήκης Ειρήνης των Σεβρών, που υπογράφηκε στις 10 Αυγούστου 1920. Φυσικά, σε σχέση με τη νίκη στο Dumlupınar και την παρουσία αντιδυτικών αισθημάτων στην Τουρκία και όχι μόνο, ο Ερντογάν έριξε μια γέφυρα από το παρελθόν στο σήμερα:
«Η Μεγάλη Νίκη, που κατακτήθηκε χάρη στον ηρωισμό των μαρτύρων μας, το αίμα των βετεράνων μας και τις θυσίες του λαού μας, μας καθοδηγεί ακόμα και σήμερα. Καθώς επιδιώκουμε αποφασιστικά τους στόχους μας στον Τουρκικό αιώνα, θα πραγματοποιήσουμε επίσης το ιδανικό μας για μια μεγάλη και ισχυρή Τουρκία βήμα προς βήμα. Κινητοποιούμε όλα τα μέσα και τους πόρους μας για να σταματήσουμε τις συγκρούσεις, την καταπίεση και τις σφαγές που λαμβάνουν χώρα σε διάφορα μέρη του κόσμου, ειδικά στη Γάζα.
Στεκόμαστε σταθερά στο πλευρό όλων των καταπιεσμένων, ανεξάρτητα από την ταυτότητα ή την πίστη τους, χωρίς να περιμένουμε κανένα υλικό όφελος».
Είναι σαφές ότι αυτές οι ομιλίες του Ερντογάν είναι λαϊκισμός και δημαγωγία
Ωστόσο, το γεγονός ότι ο πρόεδρος μιας μουσουλμανικής χώρας που ανήκει στο ΝΑΤΟ χρησιμοποιεί τέτοια ρητορική δείχνει ορισμένες αλλαγές.
Στις 31 Αυγούστου, ο Ερντογάν συμμετείχε στην τελετή αποφοίτησης στο Ναυτικό Πολεμικό Κολέγιο στην Κωνσταντινούπολη. Μιλώντας στην τελετή τόνισε ότι η Τουρκία δεν θα μπορέσει να πετύχει τον στόχο της εάν αντιμετωπίσει μόνο τη Δύση. Αναπτύσσοντας την ιδέα της ανάπτυξης δεσμών με τη Δύση και την Ανατολή, ο Ερντογάν είπε:
«Επομένως, δεν είμαστε αναγκασμένοι να επιλέξουμε μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Αντίθετα, πρέπει να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας τόσο με αυτούς όσο και με άλλους οργανισμούς σε αμοιβαία επωφελή βάση. Πάντα ενεργούσαμε με αυτή την κατανόηση τα τελευταία 22 χρόνια».
Η δήλωση είναι πολύ τολμηρή και αναφέρεται ξεκάθαρα στη Δύση, η οποία είναι πολύ επιθετική απέναντι στις προσπάθειες αμφισβήτησης της ηγεμονίας της, ειδικά από μια χώρα που είναι μέρος του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, ο Ερντογάν δεν περιορίστηκε σε αυτό, απειλώντας κρυφά τους συμμάχους του στο ΝΑΤΟ:
«Δεν θα επιτρέψουμε να παραβιαστούν τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων αδελφών μας. Θα λάβουμε αποφασιστικά μέτρα που απαιτούν τα συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο, τη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς να ζητήσουμε την έγκριση κανενός ή να προσέξουμε ποιος λέει τι».
Από τις τρεις θάλασσες που αναφέρθηκαν, μόνο η Μαύρη Θάλασσα συνδέεται με τη Ρωσία. Οι υπόλοιπες δύο θάλασσες αφορούν σχέσεις με δυτικούς συμμάχους, ιδιαίτερα με την Ελλάδα και την Κύπρο, μέλη της Ε.Ε.
Όπως γνωρίζουμε, η τουρκική επέκταση στην Ανατολική Μεσόγειο υποστηρίζεται από τη Μεγάλη Βρετανία.
Ωστόσο, δεν θα ενέκρινε ποτέ τις προθέσεις της Τουρκίας να ενταχθεί στους BRICS και στο SCO. Επιπλέον, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση δεν επιτρέπει στην Τουρκία να διαπραγματευτεί πολύ σκληρά με τις ΗΠΑ και την ΕΕ στο εγγύς μέλλον.
Προς τι αυτή η στροφή;
Ποιος ή τι επέτρεψε στην Άγκυρα να επικρίνει τη Δύση και να σκεφτεί την ενίσχυση των δεσμών με την Ανατολή;
Η Τουρκία δεν θα ήταν σε θέση να ασκήσει κριτική στη Δύση και να σκοπεύει να ενταχθεί στους BRICS και στο SCO αν δεν υπήρχαν οι ενέργειες της Ρωσίας και των ενόπλων δυνάμεών της.
Η Άγκυρα εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι οι σύμμαχοί της έχουν επιβάλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η οποία δεν έχει καμία πρόθεση να υποχωρήσει.
Επιπλέον, η στρατιωτική μηχανή των συμμάχων της Τουρκίας είναι επίσης προσαρμοσμένη για να αντιμετωπίσει τη Ρωσία στο ουκρανικό θέατρο επιχειρήσεων.
Παρά την εισβολή των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων στην περιοχή του Κουρσκ, που οργανώθηκε με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, της Μεγάλης Βρετανίας και της Πολωνίας, τα πράγματα δεν είναι τόσο ρόδινα για τους Ουκρανούς νεοναζί στο μέτωπο, επειδή ο ρωσικός στρατός απελευθερώνει σταδιακά εδάφη κυρίως στις λαϊκές δημοκρατίες του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ.
Χωρίς την προέλαση του ρωσικού στρατού στο Ντονμπάς, η Τουρκία δεν θα ήθελε να ενταχθεί στους BRICS και στο SCO, καθώς αυτό θα προκαλούσε πίεση από τη Δύση.
Το θάρρος της Άγκυρας, που συνέπεσε με τη συνέχιση της απελευθέρωσης του Ντονμπάς, οδήγησε στο γεγονός ότι η Τουρκία, η οποία παρέχει στρατιωτική βοήθεια στις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας, άρχισε να επικρίνει τις πολιτικές της Δύσης.
Ο Πρόεδρος της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας Νουμάν Κουρτουμλούς στις 28 Αυγούστου, σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι Habertürk, μιλώντας για τις προσπάθειες διαμεσολάβησης της Τουρκίας, είπε:
«Έχουμε σχεδόν φτάσει στο τελικό σημείο για να επιτύχουμε μια δίκαιη και ισορροπημένη ειρήνη, αποδεκτή και από τις δύο πλευρές και με διάφορους όρους. Στις διαπραγματεύσεις στο Ντολμάμπαχτσε, το θέμα αυτό σχεδόν έφτασε στο στάδιο της υπογραφής. Αλλά, δυστυχώς, ορισμένες χώρες δεν ήθελαν να τελειώσει ο πόλεμος. Επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να εδραιώσουν την ευρωπαϊκή ήπειρο μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, θέλουν να αμφισβητήσουν τη Ρωσία με ένα σοβαρό πρόβλημα και θεωρούν τις περιφερειακές αναταράξεις σημαντικές για την ισορροπία δυνάμεων εκεί».
Είναι σαφές γιατί ο Κουρτουμλούς δεν ανέφερε τον τότε Βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον – Η Άγκυρα και το Λονδίνο έχουν πολύ στενούς δεσμούς για να χαλάσουν από την αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας.
Αλλά το γεγονός ότι ο πρόεδρος του τουρκικού κοινοβουλίου τόνισε τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών, που προσπαθούν να εδραιώσουν τους ηπειρωτικούς Ευρωπαίους μέσω στρατιωτικής αντιπαράθεσης, δείχνει ότι η Άγκυρα έχει εκτεταμένα σχέδια για την αποφυγή γεωπολιτικών προβλημάτων.
Και το γεγονός ότι, ενώ παραμένει στο ΝΑΤΟ και ζητά να ενταχθεί στην ΕΕ, η Τουρκία πηγαίνει στα BRICS και στο SCO, δείχνει ήδη ότι η αποτελεσματικότητα της Ρωσίας και των ενόπλων δυνάμεών της στην οικοδόμηση ενός πραγματικού πολυπολικού κόσμου είναι πολύ υψηλή.
Π. Μ.- Eurasia Daily
—
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου