Ι.ΣΤ.Ο.Σ.
ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
Η κύρια κυβερνητική υπηρεσία που χρησιμοποιεί ο Τούρκος πρόεδρος για την αξιολόγηση και τον συντονισμό της εθνικής ασφαλείας και της εξωτερικής πολιτικής είναι το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας MGK (Milli Güvenlik Kurulu). Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας λειτουργεί επίσημα ως συμβουλευτικό όργανο, αλλά στην πραγματικότητα λειτουργεί ως σκιώδης κυβέρνηση με τις στρατιωτικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες πληροφοριών να κυριαρχούν στις πολιτικές.
Το MGK αναπτύσσει σε βάθος δεκαετιών την εξωτερική πολιτική και πολιτική εθνικής ασφαλείας, αυτή η πολιτική εκφράζεται στο Έγγραφο Πολιτικής Εθνικής Ασφαλείας MGSB (Milli Güvenlik Siyaseti Bilgisi).
Το MGSB είναι κοινώς γνωστό ως το «Κόκκινο Βιβλίο» (Kırmızı Kitap), θεωρείται άκρως εμπιστευτικό έγγραφο και ενημερώνεται μια ή δυο φορές την δεκαετία.
Το MGSB είναι κοινώς γνωστό ως το «Κόκκινο Βιβλίο» (Kırmızı Kitap), θεωρείται άκρως εμπιστευτικό έγγραφο και ενημερώνεται μια ή δυο φορές την δεκαετία.
Από το 2002 ο Ερντογάν και το κόμμα του ΑΚΡ κυβερνούν την Τουρκία. Ο Ερντογάν ήταν πρωθυπουργός την περίοδο 2002-2014, πρόεδρος υπό κοινοβουλευτικό σύστημα την περίοδο 2014-2017 και τελικά πρόεδρος υπό ένα πλήρες εκτελεστικό προεδρικό σύστημα από το 2017. Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος είναι ο εμπνευστής του δόγματος «Στρατηγικό Βάθος», ήταν σύμβουλος του Ερντογάν έως το 2009 όταν έγινε υπουργός των Εξωτερικών της Τουρκίας. Όταν το 2014 ο Ερντογάν έγινε πρόεδρος ανέλαβε πρωθυπουργός έως την αναγκαστική παραίτηση του το 2016 από το κόμμα ΑΚΡ. Υπήρξε το πιο ισχυρό πρόσωπο που διαμόρφωσε τον στρατηγικό προσανατολισμό της Τουρκίας επί 15 χρόνια, χάριν της πλήρους υποστήριξης του Ερντογάν. Το εμβληματικό βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος» εκδόθηκε το 2000, πριν το ΑΚΡ αναλάβει την εξουσία.
Το δόγμα του Στρατηγικού Βάθους έγινε από το 2002 η κατευθυντήρια αρχή της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Η προέλευση του δόγματος χρονολογείται από τον νέο-οθωμανισμό του πρώην πρόεδρου Οζάλ και την επιδίωξη του για την σταδιακή απομάκρυνση της Τουρκίας από την Δύση μέσω μιας πολυδιάστατης πολιτικής.
Με το δόγμα του Στρατηγικού Βάθους ο Νταβούτογλου έθεσε την Τουρκία στην διασταύρωση Ευρώπης, Αφρικής και Ασίας. Κατά συνέπεια, το στρατηγικό βάθος προσέφερε στην Τουρκία πολύτιμες δυνατότητες να καθιερώσει μια γεωστρατηγική τάξη εντός της περιοχής της και σε ολόκληρο τον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο.
Για να προωθήσει αυτό το γεωστρατηγικό όραμα, ο Νταβούτογλου ως υπουργός Εξωτερικών είχε βάλει στο στόχαστρο τη στρατηγική συνεργασία, το αυξημένο εμπόριο και την αλληλεγγύη μεταξύ των γειτόνων της χώρας, η οποία χαρακτηρίζεται ως «μηδενικό πρόβλημα με την πολιτική των γειτόνων». Η πολιτική αυτή ήταν μια εκδήλωση ενός ευρύτερου στόχου διαπεριφερειακής συνδεσιμότητας για τη δημιουργία «μιας ζώνης ειρήνης και σταθερότητας, ξεκινώντας από τους γείτονες της Τουρκίας». Η πολιτική αυτή βασιζόταν στη χρήση ήπιων εργαλείων ισχύος υπό την έννοα ότι «η ασφάλεια για όλους, ο πολιτικός διάλογος, η οικονομική αλληλεξάρτηση και η πολιτιστική αρμονία είναι τα δομικά στοιχεία αυτού του οράματος».
Η εμπειρία του Στρατηγικού Βάθους ήταν ότι η προσέγγιση της ήπιας ισχύος από μόνη της στερούσε από την Τουρκία τη διαμόρφωση της μεταβαλλόμενης Realpolitik, ως παράδειγμα αναφέρονται τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης και οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία μετατοπίστηκε προς μια πιο σκληρή προσέγγιση εξουσίας, ιδίως μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, σύμφωνα με την διαμορφούμενη στρατηγική αυτονομία της από τη Δύση. Με τον Νταβούτογλου να αναγκάζεται να παραιτηθεί λόγω των διαφωνιών του με τον Ερντογάν τον Μάιο του 2016 και την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, η Τουρκία εισήλθε σε μια νέα περίοδο όπου η στρατηγική της στάση αντικατόπτριζε κυρίως το πνεύμα του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», με ορισμένα στοιχεία από το δόγμα «Στρατηγικό Βάθος».
Μετά την παραίτηση του Νταβούτογλου και την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016, τέθηκε υπό έρευνα το τι θα αντικαταστήσει το Στρατηγικό Βάθος. Το λεγόμενο δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας φάνηκε να καθορίζει το γεωστρατηγικό όραμα της Τουρκίας για την επόμενη δεκαετία. Η προέλευση του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας μπορεί να χρονολογηθεί από το 2006, όταν χρησιμοποιήθηκε αυτή η έννοια για πρώτη φορά από τον υποναύαρχο Cem Gürdeniz. Ωστόσο, σχεδόν έως το 2016 αυτή η έννοια ήταν οριακή για το κυβερνών κόμμα και τις ελίτ της Τουρκίας, λόγω των φθαρτών πολιτικών σχέσεων στο εσωτερικό.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ορισμένα στοιχεία και κληρονομιές του δόγματος Στρατηγικό Βάθος συνέχισαν επίσης να ασκούν επιρροή μετά το 2016, αλλά σε χαμηλότερο προφίλ και με δυνατότητες σκληρής ισχύος που αντικαθιστούν την ήπια. Η χρήση του όρου Γαλάζια Πατρίδα έχει πολλαπλασιαστεί εκθετικά στην τουρκική πολιτική από την αρχή της τρέχουσας δεκαετίας και αναφέρεται σχεδόν αποκλειστικά στα θαλάσσια διακυβεύματα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Ερντογάν επανειλημμένα έχει δηλώσει ότι «η Τουρκία είναι έτοιμη να προστατεύσει κάθε εύρος της γαλάζιας πατρίδας των 462.000 τετραγωνικών χλμ με μεγάλη αποφασιστικότητα και να αναλάβει κάθε δυνατό καθήκον για αυτό».
Οι δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας περί «γαλάζιας πατρίδας» φανερώνουν μια δραστική αλλαγή στο γεωστρατηγικό όραμα της Τουρκίας, πρόκειται για μια ιδέα που είναι ευρέως διαδεδομένη από πολλούς στην τουρκική πολιτική και στους στρατιωτικούς κύκλους.
Υπάρχουν δύο προσωπικότητες που σχετίζονται με τη δημιουργία της Γαλάζιας Πατρίδας: Ο πρώην αρχηγός του γενικού επιτελείου του ναυτικού Cihat Yaycı και ο πρώην υποναύαρχος Cem Gürdeniz.
Και οι δύο είναι υπερεθνικιστικές και ρητά επικριτές της προσήλωσης της Τουρκίας σε αυτό που αποκαλούν «Ατλαντικό πλαίσιο/μέτωπο», το οποίο θεωρούν ότι τιμωρεί την Τουρκία λόγω των στενών δεσμών της με τη Ρωσία. Ο Cem Gürdeniz στα πολλά κείμενα του κατηγορεί τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ότι συνωμότησαν στην απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016 με στόχο να περιορίσουν την άνοδο της Τουρκίας στο καθεστώς παγκόσμιας ισχύος. Ο Gürdeniz θεωρεί ότι τα συμφέροντα της Τουρκίας θα εξυπηρετηθούν καλύτερα με βαθύτερες ευθυγραμμίσεις με τη Ρωσία και την Κίνα. Σύμφωνα με τον Gürdeniz «η προάσπιση των χωρικών υδάτων δεν διαφέρει από τη διατήρηση του τουρκικού εδάφους από την άποψη της σημασίας.Η παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό λόγω της αποτυχίας της να γίνει ναυτική δύναμη». Για τον ίδιο και τους συνεργάτες του, το δόγμα Γαλάζια Πατρίδα είναι «σχέδιο για την εθνική απελευθέρωση της Τουρκίας».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Γαλάζια Πατρίδα έχει μεγάλη απήχηση στον τουρκικό στρατό. Παράλληλα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας έχει γίνει όλο και πιο στρατιωτικοποιημένη και δυναμική και απομακρυνόμενη από την Δύση. Ο Ερντογάν έχει ασπαστεί την Γαλάζια Πατρίδα σε μακροπρόθεσμη προοπτική, αυτό σημαίνει μια Μαχανιανή στροφή στο γεωστρατηγικό όραμα της Τουρκίας (Alfred Thayer Mahan, «The Influence of Sea Power upon History»), λαμβάνοντας υπόψη τις μεγάλες επενδύσεις της Τουρκίας στους ναυτικούς εξοπλισμούς την τελευταία δεκαετία. Σημαίνει επίσης σταδιακή στρατηγική ευθυγράμμιση με την Ρωσία και την Κίνα.
Οι ορατά αυξανόμενοι δεσμοί με την Ρωσία και την Κίνα σηματοδοτούν αποφασιστικό αναπροσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Ο Ερντογάν θα συνεχίσει να ενορχηστρώνει τις σχέσεις της Τουρκίας τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Κίνα, με στόχο να καθιερωθεί αυτόνομος παράγοντας σε έναν ολοένα και πιο πολυπολικό κόσμο. Ταυτόχρονα στοχεύει στην απόκτηση καθεστώτος κύρους εντός της Δύσης, μέσω της οργανικής συνεργασίας με μη δυτικές δυνάμεις και της «ρυθμικής διπλωματίας». Σε μια εποχή που οδεύει προς την πολυπολικότητα, η Τουρκία δεν θέλει να συμμορφωθεί με τις ως επί το πλείστον φιλελεύθερες-παγκοσμιοποιητικές επιταγές της Δύσης, αλλά να είναι ισότιμος παίκτης στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Η πίεση της Τουρκίας για στρατηγική αυτονομία και ο αναπροσανατολισμός της εκδηλώθηκε πρόσφατα σε συνέντευξη του υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας/Εσωτερικών, στενού συνεργάτη του Ερντογάν, Σουλεϊμάν Σοϊλού σε τουρκικό τηλεοπτικό σταθμό. Ο Σοϊλού δήλωσε ότι το «Κόκκινο Βιβλίο», το Έγγραφο Πολιτικής Εθνικής Ασφαλείας, ενημερώθηκε πρόσφατα σύμφωνα «με τις θεμελιώδεις αξίες που έχει προσυπογράψει το τουρκικό έθνος, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους μακροχρόνιους συμμάχους της Τουρκίας, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη».
Ο Σοϊλού είπε επίσης ότι «οι χώρες που στο παρελθόν αναφέρονταν στο Κόκκινο Βιβλίο ως εχθρικές, όπως το Ιράν και η Ρωσία, δεν καταλαμβάνουν πλέον θέσεις στον κατάλογο απειλών». Ο Σοϊλού δεν θέλησε να αναφερθεί, λόγω της μυστικότητας που καλύπτει το «Έγγραφο Πολιτικής Εθνικής Ασφαλείας», για τις νέες εκτιμήσεις απειλών που έγιναν στο Κόκκινο Βιβλίο, αλλά τα υπονοούμενα του σαφώς και υποδείκνυαν κυβερνήσεις της Δύσης.
Ο υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας, ο πιο αντι-αμερικανός υπουργός της Τουρκίας, είναι ένας από τους λίγους που έχουν άμεση επιρροή στην σύνταξη αναθεωρήσεων του Κόκκινου Βιβλίου, μαζί με την ΜΙΤ και το Γενικό Επιτελείο. Τα σχόλια του για το Κόκκινο Βιβλίο προσφέρουν σημαντικότατες ενδείξεις για το πως το θεσμικό πλαίσιο χάραξης πολιτικής της Τουρκίας έχει αλλάξει ριζικά την τελευταία δεκαετία. Οι σχέσεις της Τουρκίας με τις δυτικές χώρες έχουν μεταβληθεί σημαντικά, η θέση της στην διεθνή σκακιέρα εξαρτάται όλο και περισσότερο από την σκληρή δύναμη άσκησης επιρροής στους γείτονες της και την ανασημασιοδότηση της εξωτερικής της πολιτικής.
Στο πλαίσιο αυτής της ανασημασιοδότησης είναι λάθος η διαμεσολάβηση της Άγκυρας στον πόλεμο της Ουκρανίας να κατανοείται ως ρόλος «επιτήδειας ουδετερότητας». Η Άγκυρα στο ουκρανικό ζήτημα ασκεί με επιτυχία «ρυθμική διπλωματία», μέσω της οποίας φιλοδοξεί να έχει πιο ενεργό ρόλο σε ζητήματα παγκόσμιας και διεθνούς σημασίας και να απολαμβάνει καθεστώς κύρους μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων (θυμίζουμε ότι η αρχή έγινε στην Λιβύη).
Οι κατευθυντήριες αρχές του «Κόκκινου Βιβλίου» τηρούνται από το πολιτικο-στρατιωτικό κατεστημένο με ευλάβεια και απόλυτη συνοχή, δεν πρόκειται να αλλοιωθούν ούτε να μεταβληθούν στην μετα-Ερντογάν εποχή: Η Τουρκία συνεχίζει ακάθεκτη την αναζήτηση της για μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη, μετατοπιζόμενη από το δόγμα του Στρατηγικού Βάθους στο δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, μέσω της πολυμερούς προσέγγισης και της στρατηγικής ευθυγράμμισης με την Ρωσία και την Κίνα.
Γ. Λιναρδής
Το δόγμα του Στρατηγικού Βάθους έγινε από το 2002 η κατευθυντήρια αρχή της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Η προέλευση του δόγματος χρονολογείται από τον νέο-οθωμανισμό του πρώην πρόεδρου Οζάλ και την επιδίωξη του για την σταδιακή απομάκρυνση της Τουρκίας από την Δύση μέσω μιας πολυδιάστατης πολιτικής.
Με το δόγμα του Στρατηγικού Βάθους ο Νταβούτογλου έθεσε την Τουρκία στην διασταύρωση Ευρώπης, Αφρικής και Ασίας. Κατά συνέπεια, το στρατηγικό βάθος προσέφερε στην Τουρκία πολύτιμες δυνατότητες να καθιερώσει μια γεωστρατηγική τάξη εντός της περιοχής της και σε ολόκληρο τον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο.
Για να προωθήσει αυτό το γεωστρατηγικό όραμα, ο Νταβούτογλου ως υπουργός Εξωτερικών είχε βάλει στο στόχαστρο τη στρατηγική συνεργασία, το αυξημένο εμπόριο και την αλληλεγγύη μεταξύ των γειτόνων της χώρας, η οποία χαρακτηρίζεται ως «μηδενικό πρόβλημα με την πολιτική των γειτόνων». Η πολιτική αυτή ήταν μια εκδήλωση ενός ευρύτερου στόχου διαπεριφερειακής συνδεσιμότητας για τη δημιουργία «μιας ζώνης ειρήνης και σταθερότητας, ξεκινώντας από τους γείτονες της Τουρκίας». Η πολιτική αυτή βασιζόταν στη χρήση ήπιων εργαλείων ισχύος υπό την έννοα ότι «η ασφάλεια για όλους, ο πολιτικός διάλογος, η οικονομική αλληλεξάρτηση και η πολιτιστική αρμονία είναι τα δομικά στοιχεία αυτού του οράματος».
Η εμπειρία του Στρατηγικού Βάθους ήταν ότι η προσέγγιση της ήπιας ισχύος από μόνη της στερούσε από την Τουρκία τη διαμόρφωση της μεταβαλλόμενης Realpolitik, ως παράδειγμα αναφέρονται τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης και οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία μετατοπίστηκε προς μια πιο σκληρή προσέγγιση εξουσίας, ιδίως μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, σύμφωνα με την διαμορφούμενη στρατηγική αυτονομία της από τη Δύση. Με τον Νταβούτογλου να αναγκάζεται να παραιτηθεί λόγω των διαφωνιών του με τον Ερντογάν τον Μάιο του 2016 και την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, η Τουρκία εισήλθε σε μια νέα περίοδο όπου η στρατηγική της στάση αντικατόπτριζε κυρίως το πνεύμα του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», με ορισμένα στοιχεία από το δόγμα «Στρατηγικό Βάθος».
Μετά την παραίτηση του Νταβούτογλου και την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016, τέθηκε υπό έρευνα το τι θα αντικαταστήσει το Στρατηγικό Βάθος. Το λεγόμενο δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας φάνηκε να καθορίζει το γεωστρατηγικό όραμα της Τουρκίας για την επόμενη δεκαετία. Η προέλευση του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας μπορεί να χρονολογηθεί από το 2006, όταν χρησιμοποιήθηκε αυτή η έννοια για πρώτη φορά από τον υποναύαρχο Cem Gürdeniz. Ωστόσο, σχεδόν έως το 2016 αυτή η έννοια ήταν οριακή για το κυβερνών κόμμα και τις ελίτ της Τουρκίας, λόγω των φθαρτών πολιτικών σχέσεων στο εσωτερικό.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ορισμένα στοιχεία και κληρονομιές του δόγματος Στρατηγικό Βάθος συνέχισαν επίσης να ασκούν επιρροή μετά το 2016, αλλά σε χαμηλότερο προφίλ και με δυνατότητες σκληρής ισχύος που αντικαθιστούν την ήπια. Η χρήση του όρου Γαλάζια Πατρίδα έχει πολλαπλασιαστεί εκθετικά στην τουρκική πολιτική από την αρχή της τρέχουσας δεκαετίας και αναφέρεται σχεδόν αποκλειστικά στα θαλάσσια διακυβεύματα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Ερντογάν επανειλημμένα έχει δηλώσει ότι «η Τουρκία είναι έτοιμη να προστατεύσει κάθε εύρος της γαλάζιας πατρίδας των 462.000 τετραγωνικών χλμ με μεγάλη αποφασιστικότητα και να αναλάβει κάθε δυνατό καθήκον για αυτό».
Οι δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας περί «γαλάζιας πατρίδας» φανερώνουν μια δραστική αλλαγή στο γεωστρατηγικό όραμα της Τουρκίας, πρόκειται για μια ιδέα που είναι ευρέως διαδεδομένη από πολλούς στην τουρκική πολιτική και στους στρατιωτικούς κύκλους.
Υπάρχουν δύο προσωπικότητες που σχετίζονται με τη δημιουργία της Γαλάζιας Πατρίδας: Ο πρώην αρχηγός του γενικού επιτελείου του ναυτικού Cihat Yaycı και ο πρώην υποναύαρχος Cem Gürdeniz.
Και οι δύο είναι υπερεθνικιστικές και ρητά επικριτές της προσήλωσης της Τουρκίας σε αυτό που αποκαλούν «Ατλαντικό πλαίσιο/μέτωπο», το οποίο θεωρούν ότι τιμωρεί την Τουρκία λόγω των στενών δεσμών της με τη Ρωσία. Ο Cem Gürdeniz στα πολλά κείμενα του κατηγορεί τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ότι συνωμότησαν στην απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016 με στόχο να περιορίσουν την άνοδο της Τουρκίας στο καθεστώς παγκόσμιας ισχύος. Ο Gürdeniz θεωρεί ότι τα συμφέροντα της Τουρκίας θα εξυπηρετηθούν καλύτερα με βαθύτερες ευθυγραμμίσεις με τη Ρωσία και την Κίνα. Σύμφωνα με τον Gürdeniz «η προάσπιση των χωρικών υδάτων δεν διαφέρει από τη διατήρηση του τουρκικού εδάφους από την άποψη της σημασίας.Η παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό λόγω της αποτυχίας της να γίνει ναυτική δύναμη». Για τον ίδιο και τους συνεργάτες του, το δόγμα Γαλάζια Πατρίδα είναι «σχέδιο για την εθνική απελευθέρωση της Τουρκίας».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Γαλάζια Πατρίδα έχει μεγάλη απήχηση στον τουρκικό στρατό. Παράλληλα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας έχει γίνει όλο και πιο στρατιωτικοποιημένη και δυναμική και απομακρυνόμενη από την Δύση. Ο Ερντογάν έχει ασπαστεί την Γαλάζια Πατρίδα σε μακροπρόθεσμη προοπτική, αυτό σημαίνει μια Μαχανιανή στροφή στο γεωστρατηγικό όραμα της Τουρκίας (Alfred Thayer Mahan, «The Influence of Sea Power upon History»), λαμβάνοντας υπόψη τις μεγάλες επενδύσεις της Τουρκίας στους ναυτικούς εξοπλισμούς την τελευταία δεκαετία. Σημαίνει επίσης σταδιακή στρατηγική ευθυγράμμιση με την Ρωσία και την Κίνα.
Οι ορατά αυξανόμενοι δεσμοί με την Ρωσία και την Κίνα σηματοδοτούν αποφασιστικό αναπροσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Ο Ερντογάν θα συνεχίσει να ενορχηστρώνει τις σχέσεις της Τουρκίας τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Κίνα, με στόχο να καθιερωθεί αυτόνομος παράγοντας σε έναν ολοένα και πιο πολυπολικό κόσμο. Ταυτόχρονα στοχεύει στην απόκτηση καθεστώτος κύρους εντός της Δύσης, μέσω της οργανικής συνεργασίας με μη δυτικές δυνάμεις και της «ρυθμικής διπλωματίας». Σε μια εποχή που οδεύει προς την πολυπολικότητα, η Τουρκία δεν θέλει να συμμορφωθεί με τις ως επί το πλείστον φιλελεύθερες-παγκοσμιοποιητικές επιταγές της Δύσης, αλλά να είναι ισότιμος παίκτης στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Η πίεση της Τουρκίας για στρατηγική αυτονομία και ο αναπροσανατολισμός της εκδηλώθηκε πρόσφατα σε συνέντευξη του υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας/Εσωτερικών, στενού συνεργάτη του Ερντογάν, Σουλεϊμάν Σοϊλού σε τουρκικό τηλεοπτικό σταθμό. Ο Σοϊλού δήλωσε ότι το «Κόκκινο Βιβλίο», το Έγγραφο Πολιτικής Εθνικής Ασφαλείας, ενημερώθηκε πρόσφατα σύμφωνα «με τις θεμελιώδεις αξίες που έχει προσυπογράψει το τουρκικό έθνος, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους μακροχρόνιους συμμάχους της Τουρκίας, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη».
Ο Σοϊλού είπε επίσης ότι «οι χώρες που στο παρελθόν αναφέρονταν στο Κόκκινο Βιβλίο ως εχθρικές, όπως το Ιράν και η Ρωσία, δεν καταλαμβάνουν πλέον θέσεις στον κατάλογο απειλών». Ο Σοϊλού δεν θέλησε να αναφερθεί, λόγω της μυστικότητας που καλύπτει το «Έγγραφο Πολιτικής Εθνικής Ασφαλείας», για τις νέες εκτιμήσεις απειλών που έγιναν στο Κόκκινο Βιβλίο, αλλά τα υπονοούμενα του σαφώς και υποδείκνυαν κυβερνήσεις της Δύσης.
Ο υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας, ο πιο αντι-αμερικανός υπουργός της Τουρκίας, είναι ένας από τους λίγους που έχουν άμεση επιρροή στην σύνταξη αναθεωρήσεων του Κόκκινου Βιβλίου, μαζί με την ΜΙΤ και το Γενικό Επιτελείο. Τα σχόλια του για το Κόκκινο Βιβλίο προσφέρουν σημαντικότατες ενδείξεις για το πως το θεσμικό πλαίσιο χάραξης πολιτικής της Τουρκίας έχει αλλάξει ριζικά την τελευταία δεκαετία. Οι σχέσεις της Τουρκίας με τις δυτικές χώρες έχουν μεταβληθεί σημαντικά, η θέση της στην διεθνή σκακιέρα εξαρτάται όλο και περισσότερο από την σκληρή δύναμη άσκησης επιρροής στους γείτονες της και την ανασημασιοδότηση της εξωτερικής της πολιτικής.
Στο πλαίσιο αυτής της ανασημασιοδότησης είναι λάθος η διαμεσολάβηση της Άγκυρας στον πόλεμο της Ουκρανίας να κατανοείται ως ρόλος «επιτήδειας ουδετερότητας». Η Άγκυρα στο ουκρανικό ζήτημα ασκεί με επιτυχία «ρυθμική διπλωματία», μέσω της οποίας φιλοδοξεί να έχει πιο ενεργό ρόλο σε ζητήματα παγκόσμιας και διεθνούς σημασίας και να απολαμβάνει καθεστώς κύρους μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων (θυμίζουμε ότι η αρχή έγινε στην Λιβύη).
Οι κατευθυντήριες αρχές του «Κόκκινου Βιβλίου» τηρούνται από το πολιτικο-στρατιωτικό κατεστημένο με ευλάβεια και απόλυτη συνοχή, δεν πρόκειται να αλλοιωθούν ούτε να μεταβληθούν στην μετα-Ερντογάν εποχή: Η Τουρκία συνεχίζει ακάθεκτη την αναζήτηση της για μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη, μετατοπιζόμενη από το δόγμα του Στρατηγικού Βάθους στο δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, μέσω της πολυμερούς προσέγγισης και της στρατηγικής ευθυγράμμισης με την Ρωσία και την Κίνα.
Γ. Λιναρδής
ΠΗΓΗ http://istos.net.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου