Έχοντας εξαπολύσει έναν επιθετικό πόλεμο που δεν κατάφερε να τον κερδίσει, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχει πολλά να γιορτάσει αυτές τις μέρες.
Αυτό που θα τον ενθουσιάσει είναι να δει πολλούς Δυτικοευρωπαίους να βγαίνουν στους δρόμους αυτό το φθινόπωρο. Θα χρησιμοποιήσει κάθε όπλο στο οπλοστάσιό του για την παραπληροφόρηση ωστε να ωθήσει τους διαδηλωτές να διχάσουν τις δικές τους κοινωνίες – αποδυναμώνοντας έτσι το διεθνές μέτωπο εναντίον του.
Αυτό το φθινόπωρο, οι εμφύλιες αναταραχές είναι πιθανό να θερμανθούν σε 101 χώρες (από τις 198 που παρακολουθούνται), σύμφωνα με έναν δείκτη που αναπτύχθηκε από την Verisk Maplecroft, μια ερευνητική εταιρεία. Τα hotspot κυμαίνονται από τη Σρι Λάνκα και την Αλγερία έως την σχετικά ευκατάστατη Ευρώπη. Ο κύριος μοχλός είναι φυσικά ο πληθωρισμός, ειδικά το αυξανόμενο κόστος των τροφίμων και της ενέργειας (που προκαλείται σε μεγάλο βαθμό από τον Πούτιν). Αλλά παίζουν και άλλοι παράγοντες.
Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους της Πράγας τις προάλλες. Απαίτησαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση να άρει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, να συνάψει μια νέα συμφωνία για το φυσικό αέριο με τον Πούτιν και να σταματήσει να εξοπλίζει την Ουκρανία. Πολλοί κατηγόρησαν την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, και όχι τον Πούτιν, για οτιδήποτε είναι λάθος στον κόσμο. Αξιοσημείωτοι ομιλητές περιελάμβαναν ταραχοποιούς από την άκρα δεξιά και την άκρα αριστερά.
Την περασμένη Δευτέρα, οι Τσέχοι έδωσαν τη σκυτάλη προς τα βόρεια, στην περιοχή που κάποτε ήταν η Ανατολική Γερμανία, όπου χιλιάδες διαδήλωσαν στη Λειψία και το Μαγδεβούργο. Και πάλι, τα φαινομενικά προβλήματα των διαδηλωτών ήταν ο πληθωρισμός, οι τιμές της ενέργειας και μια δήθεν σκληρή και ανίκανη πολιτική ελίτ. Αλλά οι διαδηλωτές έδειχναν τουλάχιστον το ίδιο πρόθυμοι να εκφράσουν τη συμπάθειά τους για τον Πούτιν, την αδιαφορία για την Ουκρανία και την αδιαφορία για την υπό την ηγεσία των ΗΠΑ Δύση. Όπως και στην Πράγα, προέρχονταν δυσανάλογα από τη λαϊκιστική ακροδεξιά και τη μετακομμουνιστική αριστερά.
Το κόμμα που κινητοποιεί τους Γερμανούς στην άκρα δεξιά είναι η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). που εκπροσωπεί εκείνους στο άλλο άκρο είναι η Αριστερά, ένα κόμμα που κατάγεται από το κομμουνιστικό καθεστώς που κυβέρνησε την Ανατολική Γερμανία. Και τα δύο είναι σε μεγάλο βαθμό άσχετα στην πρώην Δυτική Γερμανία, αλλά αποτελούν μέρος του κυρίαρχου ρεύματος στις αποξενωμένες ανατολικές περιοχές. Στην κρατική συνέλευση της Θουριγγίας, το AfD και η Αριστερά θα είχαν μαζί (αν συνεργάζονταν) την πλειοψηφία των εδρών.
Για το φθινόπωρο, και τα δύο κόμματα υπόσχονται ένα «Καυτό Φθινόπωρο ενάντια στα Κρύα Πόδια», όπως λέει ένα σύνθημα, με προγραμματισμένες συγκεντρώσεις κάθε Δευτέρα. Επισήμως, όμως, κάνουν τα πάντα για να αποστασιοποιηθούν ο ένας από τον άλλο. Στο συμβατικό πολιτικό φάσμα, τελικά, υποτίθεται ότι είναι διαμετρικά αντίθετα.
Στην πραγματικότητα, υπάρχει ύποπτη επικάλυψη στις κοσμοθεωρίες τους. Οι υποστηρικτές τους προέρχονται από το ίδιο περιβάλλον (κυρίως της Ανατολικής Γερμανίας) που διαμαρτυρήθηκαν επίσης κατά των προσφύγων το 2015-2016 και κατά των κανόνων Covid πιο πρόσφατα. Εμφανίζονται δυσανάλογα πρόθυμοι να ανακυκλώσουν τις θεωρίες συνωμοσίας.
Δεν είναι είδηση ότι η σκληρή αριστερά και η δεξιά μοιράζονται κοινό ψυχολογικό DNA – ο Μπενίτο Μουσολίνι ήταν σοσιαλιστής πριν υποστηρίξει τον φασισμό. Η νοοτροπία και στις δύο πλευρές είναι αυταρχική, λαϊκιστική και κολεκτιβιστική σε αντίθεση με την ατομικιστική — η κύρια διαφορά είναι οι στόχοι της δυσαρέσκειας τους (οι πλούσιοι για την αριστερά, οι φυλετικοί ξένοι για τη δεξιά). Και είναι όλοι τους παράξενα φιλορώσοι.
Αυτές οι κλίσεις κάνουν όσους βρίσκονται στο πολιτικό περιθώριο σε όλη την Ευρώπη ένα ιδανικό κοινό «χρήσιμων ηλιθίων» -η ορολογία αποδίδεται στον Λένιν- για την προπαγάνδα του Κρεμλίνου στη Δύση. Αυτό ισχύει για τους λαϊκιστές από τη Γαλλία μέχρι την Ιταλία και όχι μόνο. Αλλά ο Πούτιν — ο οποίος εργαζόταν ως πράκτορας της KGB στην Ανατολική Γερμανία τη δεκαετία του 1980 — γνωρίζει καλύτερα τους χρήσιμους ηλίθιους του στην κεντρική Ευρώπη.
Σε μέρη που παλαιότερα κρατούνταν όμηροι από το Κρεμλίνο πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, αυτή η αναζωπυρωμένη ρωσοφιλία είναι πικρή ειρωνική — μια περίπτωση συλλογικού συνδρόμου της Στοκχόλμης. Μπορεί η Ουγγαρία να είναι το χειρότερο παράδειγμα, αλλά και η ανατολική Γερμανία είναι συγκλονιστική. Σαν να υπογραμμίζουν τον κυνισμό τους, το AfD και η Αριστερά επέλεξαν ακόμη και τις Δευτέρες για τις συγκεντρώσεις αυτού του φθινοπώρου, σε ένα νεύμα στις «διαδηλώσεις της Δευτέρας» των Ανατολικογερμανών το 1989 που οδήγησαν στην πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Αυτό το κοκτέιλ ευπιστίας και κακής πίστης είναι, κατανοητό, δύσκολο να το αντέξουν άλλοι Ευρωπαίοι που βρίσκονταν πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα και ήταν θύματα των Τσάρων ακόμη και πριν από τους Σοβιετικούς. Εκτός από τους Ουκρανούς, σε αυτούς περιλαμβάνονται οι Πολωνοί, οι Λιθουανοί, οι Λετονοί και οι Εσθονοί. Θεωρούν τον Πούτιν μια υπαρξιακή απειλή, και κατ’ επέκταση την αντιληπτή ταλαιπωρία των δυτικών συμμάχων τους, κυρίως της Γερμανίας, μια μορφή προδοσίας – σχεδόν η πρώτη στην ιστορία τους.
Στην παρατεταμένη αντιπαράθεσή της ενάντια στον Πούτιν και τον κτηνώδη νεοιμπεριαλισμό που εκπροσωπεί, η Δύση μπορεί να κερδίσει μόνο εάν παραμείνει ενωμένη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Πούτιν θα κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για να συνεχίσει να διαδίδει ψέματα και παραπληροφόρηση στη Δύση, με την ελπίδα να οικοδομήσει μια «πέμπτη φάλαγγα» που θα πολεμά για αυτόν πίσω από τις γραμμές του εχθρού. Οι δυτικοί ηγέτες —και όχι μόνο όσοι κατέχουν πολιτικά αξιώματα— πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να ξεσκεπάσουν αυτά τα ψέματα και να τα αντιμετωπίσουν με αλήθεια. Το μεγαλύτερο τεστ θα έρθει αυτό το καυτό φθινόπωρο.
Andreas Kluth
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου