| Τα ταυτισμένα θραύσματα των φτερών που έφεραν οι δύο Σφίγγες θα επιστρέψουν στα αρχικά σημεία τους στηριζόμενα με τη βοήθεια συνδέσμου. |
Την τεχνική και αισθητική εξομάλυνση της γεωμετρίας του Τύμβου Καστά στην Αμφίπολη, καθώς και την επανατοποθέτηση στις αρχικές τους θέσεις σημαντικών στοιχείων του γλυπτού διακόσμου του εσωτερικού του –όπως είναι η μεγάλη μαρμάρινη θύρα του ταφικού μνημείου και τα μαρμάρινα μέλη των δύο Σφιγγών που το κοσμούν– περιλαμβάνουν οι τρεις μελέτες της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων που έλαβαν τη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.
Ειδικότερα, στο ταφικό μνημείο που ανακαλύφθηκε το 2014 και το οποίο σύμφωνα με την εισήγηση της ΔΑΑΜ κατασκευάστηκε περίπου το 300 π.Χ. (όπως έδειξε η ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα-14 δομικού υλικού στο εσωτερικό του), πρόκειται να επανατοποθετηθεί η μαρμάρινη δίφυλλη θύρα που χώριζε τον δεύτερο από τον τρίτο θάλαμο του τάφου και η οποία βρέθηκε σπασμένη, πιθανότατα από κάποιο βαρύ εργαλείο. Με διαστάσεις 2,3 μ. x 1,7 μ. και με βάρος δύο τόνων, η θύρα, μία από τις μεγαλύτερες μακεδονικές, θα στηριχθεί σε μεταλλικό φορέα και θα τοποθετηθεί ανοιχτή σε γωνία 60 μοιρών.
Τα ταυτισμένα θραύσματα των φτερών που έφεραν οι δύο Σφίγγες της εισόδου στον πρώτο θάλαμο του ταφικού μνημείου θα επιστρέψουν στα αρχικά σημεία τους στηριζόμενα κυρίως με τη βοήθεια ενός μεταλλικού συνδέσμου που έχει σχεδιαστεί προκειμένου να συγκρατεί και την κεφαλή της ανατολικής Σφίγγας. Η επανατοποθέτηση των φτερών και της κεφαλής, καθώς και της μαρμάρινης θύρας δεν στερείται δυσκολιών, με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών να εκφράζει τις επιφυλάξεις της στην πρώτη περίπτωση και τη διαφωνία της στη δεύτερη, λόγω της κατάστασης διατήρησης της θύρας.
| Η αναπαράσταση των Σφιγγών με βάση τα θραύσματά τους. |
Παρεμβάσεις θα γίνουν και στον τρίτο θάλαμο του ταφικού μνημείου, με έναν μεταλλικό φορέα αντιστήριξης να εγκαθίσταται πάνω από την ταφική θήκη που βρίσκεται κάτω από το δάπεδο του χώρου, ώστε να αντιμετωπιστούν οι γύρω ωθήσεις. Σύμφωνα με την εισήγηση, ο τρίτος θάλαμος δεν θα είναι προσβάσιμος από το κοινό, πρόταση που προβλημάτισε μέλη του ΚΑΣ.
Oσον αφορά το εξωτερικό του μνημείου (όπου το προστατευτικό κέλυφος της εισόδου έχει ήδη ολοκληρωθεί), οι εργασίες περιλαμβάνουν ομαλοποίηση των πρανών του λόφου με συμπυκνωμένο επίχωμα, δημιουργία αναβαθμού περιμετρικά του περιβόλου του Τύμβου που θα περιλαμβάνει αγωγό ομβρίων, δημιουργία περιδρόμου πλάτους 8 μ. με αποστραγγιστική τάφρο στην εξωτερική παρειά του κ.ά.
Τα γλυπτά
Η αρχική ταύτιση και απόδοση των θραυσμάτων των τεσσάρων φτερών των Σφιγγών, όπως και του κεφαλιού της μιας (ανατολικής) Σφίγγας είχε γίνει ήδη από το 2014 από τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή και έτσι διαμορφώθηκαν σε σχέδιο τα βασικά τους χαρακτηριστικά.
| Το κεφάλι της Σφίγγας όπως βρέθηκε κατά την ανασκαφή. |
Όπως διαπιστώθηκε εξάλλου, σώζονται τμήματα και από τα τέσσερα φτερά ενώ κάποια κομμάτια, που λείπουν, θα συμπληρωθούν με νέο υλικό.
Όσον αφορά το κεφάλι της Σφίγγας, η μελέτη του έδειξε ,ότι είναι ελαφρώς μεγαλύτερο του φυσικού ενώ όπως διαπιστώθηκε η ένθεσή του στο σώμα της επιτυγχάνονταν με τη σφήνωση του ραχιαίου τμήματος του αυχένα της κεφαλής ανάμεσα στα δύο ένθετα φτερά.
Τα τμήματα και θραύσματα των φτερών των Σφιγγών βρίσκονται σήμερα στο εργαστήριο συντήρησης του Μουσείου Αμφίπολης ενώ η κεφαλή της Σφίγγας εκτίθεται σε προθήκη στο ίδιο μουσείο. Το κεφάλι ωστόσο είχε εκτεθεί και στην Αθήνα, στο φθινόπωρο του 2021 στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στο πλαίσιο της έκθεσης «Κάλλος, Η Υπέρτατη Ομορφιά».
| Το κεφάλι της Σφίγγας σε έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. |
Αναστρέψιμη επέμβαση
Η τοποθέτηση των φτερών θα γίνει στις υφιστάμενες εσοχές και θα στερεωθούν με γόμφους και χυτό μεταλλικό στοιχείο, που θα παρακολουθεί πλήρως την επιφάνεια του σώματος της Σφίγγας ώστε να είναι αισθητικά αποδεκτό, Ταυτόχρονα θα έχει ικανή διατομή για να μπορεί να παραλάβει τις εφελκύστηκες δυνάμεις, που θα αναπτυχθούν σε περίπτωση σεισμού.
Η κεφαλή θα εδρασθεί στην προβλεπόμενη, από την αρχιτεκτονική μελέτη, θέση με παρεμβολή κονιάματος κατάλληλης σύνθεσης, το οποίο θα λειτουργεί ως υλικό πλήρωσης του αρμού και ταυτόχρονα ως συγκολλητικό υλικό. Η κεφαλή θα στηρίζεται επιπλέον με δύο μεταλλικούς βραχίονες οι οποίοι θα συνδέονται στο μεταλλικό συνδετήρα των φτερών.
Όλες οι εργασίες εξάλλου, θα γίνουν επιτόπου και για το σκοπό αυτό η μεταφορά και τοποθέτηση των φτερών και της κεφαλής απαιτεί την κατασκευή δαπέδου εργασίας από μεταλλικά ικριώματα. Το δάπεδο θα διαθέτει διάδρομο πρόσβασης έως την είσοδο του μνημείου και θα περιβάλει τις δύο Σφίγγες. Η όλη επέμβαση χαρακτηρίζεται ως πλήρως αναστρέψιμη και δεν επηρεάζει το αρχαίο υλικό.
Τα θυρόφυλλα
Τα θυρόφυλλα, που ως γνωστόν έκλειναν τον τελευταίο, τον ταφικό δηλαδή θάλαμο βρίσκονται σήμερα εκτός του μνημείου και εκεί πρόκειται να εκτελεστούν οι εργασίες για την αποκατάσταση και τη συντήρησή τους: Την συγκόλληση των μελών και θραυσμάτων και την συμπλήρωση των κενών με κατάλληλο υλικό (κονίαμα λευκού τσιμέντου).
| Τμήμα της μαρμάρινης θύρας |
Στη συνέχεια θα γίνει η μεταφορά και επανατοποθέτησή τους στη θύρα σε ημίκλειστη θέση, ώστε να μπορεί ο επισκέπτης να εισέρχεται στον ταφικό θάλαμο, αλλά και να διαμορφώνεται χώρος πίσω από το κάθε θυρόφυλλο για τον απαιτούμενο νάρθηκα στερέωσης.
Ο μεταλλικός νάρθηκας θα μπορεί να παραλαμβάνει το οριζόντιο φορτίο κάθε φύλλου και να το μεταφέρει μέσω πείρου στον γόμφο του υπέρθυρου ενώ θα χρησιμεύσει επίσης για την ασφαλή μεταφορά κάθε θυρόφυλλου στην προβλεπόμενη θέση, αλλά και θα διαθέτει ειδικές αφαιρούμενες διατάξεις, οι οποίες θα μπορούν να ανυψώνουν και να περιστρέφουν το θυρόφυλλο εάν και όταν αυτό απαιτηθεί μελλοντικά.
Η μεταφορά και ανάταξη των θυρόφυλλων εντός του μνημείου προβλέπεται να γίνει με ειδική κατασκευή, που θα ολισθαίνει πάνω σε μεταλλικές τροχιές και θα φέρει υδραυλική διάταξη με την οποία θα ανασηκωθεί το κάθε θυρόφυλλο
Η σχετική μελέτη, να σημειωθεί, έγινε από τους Απόστολο Αντωνόπουλο σε συνεργασία με τον πολιτικό μηχανικό Δημήτριο Κουτσουράλη, και τον αρχιτέκτονα μηχανικό . Δημήτριο Κορρέ.
Το μνημείο και η χρονολόγησή του
Το ταφικό μνημείο είναι μία επιμήκης καμαροσκεπής κατασκευή, μήκους 25 μέτρων που αποτελείται από τέσσερεις χώρους, τον προθάλαμο με την κλίμακα εισόδου και τρεις εσωτερικούς θαλάμους, οι οποίοι διαχωρίζονται από αντίστοιχα διαφράγματα. Κάθε θάλαμος έχει πλάτος 4,5 μέτρα και ύψος 6 μέτρα ενώ ο τελευταίος είναι ο νεκρικός.
Η αποκάλυψη του μνημείου ξεκίνησε άρχισε το 2012, όταν η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή αντιλήφθηκαν, ότι ο «περιφερικός τοίχος» του λόφου – Περίβολος σήμερα- στον οποίο γινόταν ανασκαφή έχει ύψος 3 μέτρα και φέρει μαρμάρινο θώρακα. (Ανασκαφές είχαν αρχίσει από νωρίτερα αλλά στην κορυφή του τύμβου.)
| Ο λόφος Καστά |
Από το 2012 έως το 2014, αποκαλύφθηκε όλος ο κυκλικός περίβολος με περίμετρο 497 μέτρα, εκ των οποίων στα 300 σώζεται μόνο το πώρινο αντίθημα. Σε μήκος 130 μέτρων εξάλλου, διατηρείται κατά τμήματα ο μαρμάρινος θώρακας ενώ σε μήκος 70 μέτρων σώζεται εξ ολοκλήρου. Αυτό συμβαίνει στο ανατολικό τμήμα του τύμβου, του οποίου το ύψος από την ευθυντηρία του περιβόλου, είναι 23 μέτρα.
Εν τέλει η ανακάλυψη του ταφικού μνημείου έγινε το 2014 και όπως αποκαλύφθηκε το εσωτερικό του καλύπτεται επίσης από μαρμάρινο θώρακα, όπως ο περίβολος, έχει
μαρμάρινα γλυπτά στα διαφράγματά του, δηλαδή τις Σφίγγες και τις Καρυάτιδες, καθώς και ψηφιδωτά δάπεδα, με σημαντικότερο αυτό του τρίτου θαλάμου, στο οποίο αναπαρίσταται η αρπαγή της Περσεφόνης.
Όσον αφορά τέλος, το επίμαχο επί μακρόν διάστημα θέμα της χρονολόγησης, αυτή τοποθετείται από τους καθηγητές Γεωλογίας ΑΠΘ Σ, Παυλίδη και Γ. Σειρίδη στην περίοδο του 300 π.Χ με προσθήκη ή αφαίρεση 20 ετών.
Για τη χρονολόγηση συνέβαλλε καθοριστικά η σύσταση της μονωτικής στρώσης του εξωρραχίου της καμάρας, που ανακαλύφθηκε πρόσφατα κατά την διάρκεια των εργασιών. Δείγματα του υλικού έχουν σταλεί σε δύο εργαστήρια, στον Δημόκριτο και στις ΗΠΑ δίνοντας με την μέθοδο του C14 την χρονολόγησή του σ’ αυτήν την περίοδο.
Πηγή: Μ. Θερμού, MonoNews, Ν. Ζώης, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου