Οι συναντήσεις κορυφής μεταξύ Ελλάδος-Τουρκίας φαίνεται ότι αποσκοπούν στο να χαμηλώσουν τον «γεωπολιτικό πυρετό» παρά να επιλύσουν προβλήματα. Όλα τα σοβαρά ζητήματα συνέχεια παραπέμπονται στο μέλλον.
Έχει βέβαια σημειωθεί κάποια πρόοδος σε ζητήματα «χαμηλής πολιτικής» (π.χ. τουρισμός, μεταναστευτικό), αλλά τέτοιες συζητήσεις ταιριάζουν περισσότερο σε επίπεδο υπηρεσιακών παραγόντων παρά σε επίπεδο ανώτατης πολιτικής ηγεσίας. Εν όψει λοιπόν μιας ακόμη συνάντησης του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τίθεται το ερώτημα αν υπάρχουν προϋποθέσεις για πρόοδο.
Του καθηγητή Αθανασίου Πλατιά
ΠΗΓΗ: Τα ΝΕΑ
Η απάντηση είναι αρνητική. Ποτέ άλλωστε δεν υπήρχαν τέτοιες προϋποθέσεις παρά τις φρούδες προσδοκίες που δημιουργήθηκαν μετά την συνάντηση των Αθηνών (Δεκέμβριος 2023). Η προσπάθεια για την επίλυση των Ελληνοτουρκικών διαφορών σκοντάφτει διαρκώς στην επεκτατική πολιτική της Άγκυρας, πράγμα που πρόσφατα αναγνώρισε ευθαρσώς ο ίδιος ο Έλληνας πρωθυπουργός.
Όσο η Τουρκία αμφισβητεί τον εδαφικό διακανονισμό της συνθήκης της Λωζάννης θέτοντας θέματα κυριαρχίας νήσων και βραχονησίδων καθώς και δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτή την κυριαρχία (αιγιαλίτιδα ζώνη, υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ), δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος. Μάλιστα ένας αριθμός κατοικημένων νησιών και βραχονησίδων στο Αιγαίο παρουσιάζεται από την Άγκυρα ως «υπό ελληνική κατοχή» όπως οι Οινούσες, οι Φούρνοι, οι Λειψοί, η Γαύδος.
Η Τουρκία αντιμετωπίζει την Ελλάδα ως χώρα μειωμένης κυριαρχίας και με την «απειλή πολέμου» την εμποδίζει να ασκήσει την κυριαρχία της: επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης σε δώδεκα μίλια, εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, δημιουργία αιολικών πάρκων, πόντιση καλωδίων. Η Ελλάδα έχει στην πράξη αποδεχθεί το καθεστώς της περιορισμένης κυριαρχίας γιατί δεν έχει την ισχύ να αντιταχθεί.
Υπάρχει πιθανότητα δικαστικής επίλυσης των διαφορών μας με την Τουρκία, όπως ελπίζει η Αθήνα; Η απάντηση είναι αρνητική. Η Τουρκία προτιμά να σύρει την Ελλάδα σε διμερείς διαπραγματεύσεις χωρίς αρχές με απεριόριστη ατζέντα και υπό την απειλή πολέμου. Προφανώς δεν ενδιαφέρεται να πάει σε διεθνές δικαστήριο, πράγμα που καθιστά άτοπη όλη τη συζήτηση που γίνεται στην Ελλάδα σχετικά με τη δικαστική επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Η Άγκυρα παγίως αρνείται να υπογράψει το απαραίτητο συνυποσχετικό που θεωρεί ως επίδικο αντικείμενο αποκλειστικά την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, όπως επιζητεί η Αθήνα. Αντ’ αυτού, προτείνει τη διεύρυνση της ατζέντας με τη συμπερίληψη θεμάτων όπως η αποστρατιωτικοποίηση νησιών και η εδαφική κυριαρχία σε νησιά και βραχονησίδες του Αιγαίου. Προφανώς μια τέτοια διεύρυνση που αφορά ζητήματα κυριαρχίας δεν μπορεί να γίνει δεκτή από καμία ελληνική κυβέρνηση, πράγμα που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει τρόπος δικαστικής επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών με βάση το διεθνές δίκαιο.
Οι αυταπάτες που δημιούργησε η έωλη προσέγγιση με την Άγκυρα είχαν κόστος
Η Ελλάδα επαναπαύθηκε παραμελώντας το εξοπλιστικό της πρόγραμμα ενώ αντίθετα η Τουρκία έχει επιδοθεί σε μια φρενήρη κούρσα εξοπλισμών. Αυτό έχει αλλάξει το συσχετισμό δυνάμεων εις βάρος της Ελλάδος και έχει ενθαρρύνει, όπως διαπιστώνουμε καθημερινά, τις τουρκικές διεκδικήσεις πέρα από κάθε όριο. Εάν η Ελλάδα δεν επενδύσει στην αμυντική της προετοιμασία και στην ενδυνάμωση της αποτρεπτικής της ισχύος θα βρίσκεται συνεχώς ενώπιον του διλήμματος «υποχώρηση η πόλεμος» και κάποια στιγμή που δεν θα μπορεί να υποχωρήσει σε ακραία απαίτηση της Τουρκίας θα εμπλακεί σε πόλεμο με τραγικές συνέπειες. Si vis pacem, para bellum.
*Ο Αθανάσιος Πλατιάς είναι ομότιμος καθηγητής Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και συγγραφέας (με τον Κωνσταντίνο Κολιοπουλο) του βιβλίου «50 Κανόνες Στρατηγικής στις Ελληνοτουρκικές Σχέσεις (Αθήνα: Δίαυλος, 2023)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου