Πολεμικό Ναυτικό: Σύγκριση και αξιολόγηση δυνατοτήτων μεταξύ γερμανικών υποβρυχίων και γαλλικών Scorpene

Αναστάσιος Παπανδρέου

Όπως έχουμε αναλύσει πολλές φορές ο υποβρύχιος στόλος του Πολεμικού Ναυτικού χρήζει ανανέωσης διότι η πλειονότητα των υποβρυχίων του είναι πολύ μεγάλης ηλικίας. Συν τοις άλλοις ο αντίστοιχος τουρκικός στόλος όχι μόνο εκσυγχρονίζεται με νέα υποβρύχια άλλα έχει και μια τάση ποσοτικής αύξησης. 

Επομένως σε λίγα χρόνια το Πολεμικό Ναυτικό θα έχει να παρατάξει μόλις πέντε σύγχρονα υποβρύχια απέναντι σε έναν υπερσύγχρονο στόλο δεκατεσσάρων και πλέον τουρκικών υποβρυχίων. Στο πλαίσιο αυτό εκτιμούμε, ότι το επόμενο μεγάλο πρόγραμμα θα είναι η απόκτηση τεσσάρων έως έξι νέων υποβρυχίων. Το πιο είναι σημαντικό ότι το έχει καταλάβει και η ηγεσία του Π.Ν. και όπως φαίνεται κινείται προς την κατεύθυνση αυτή. Βέβαια να τονίσουμε ότι πρώτα θα τρέξει το πρόγραμμα αναβάθμισης των τεσσάρων T-214HN έτσι ώστε τα ηλεκτρονικά του να γίνουν ποιοτικά ανώτερα των αντίστοιχων τουρκικών και να μην χαθεί το τρένο όπως με το αντίστοιχο πρόγραμμα των φρεγατών ΜΕΚΟ ΗΝ το οποίο έχει φτάσει στο παρά ένα. Στο πλαίσιο αυτό στο παρόν άρθρο – ανάλυση θα κάνουμε μια συγκριτική αξιολόγηση των χαρακτηρηστικών και των δυνατοτήτων των γερμανικών υποβρυχίων Τύπου (Τ-214/218) και των γαλλικών Scorpene/Scorpene Evo. 

Η επιλογή των δύο συγκεκριμένων τύπων έγινε με βάση το μέγεθος, το κόστος, τεχνολογία που ενσωματώνουν και των πωλήσεων που έχουν επιτύχει. Και οι δύο κλάσεις υποβρυχίων θεωρούμε ότι αν και είναι σχεδιάσεις 20 ετών, τεχνολογικά είναι σύγχρονες σε ένα προσιτό κόστος και τα νέα σκάφη ενσωματώνουν νέας γενιάς υπερσύγχρονα συστήματα. Με λίγα λόγια, είναι σύγχρονες, ώριμες σχεδιάσεις με υπερσύγχρονα ηλεκτρονικά και όπλα μέσα στις οικονομικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας.

Το Πολεμικό ναυτικό είναι γνώστης των γερμανικών υποβρυχίων και της γερμανικής τεχνολογίας εδώ και πενήντα χρόνια και οι προηγούμενες επιλογές του έδειξαν την οξειδέρκια και την μεγάλη επιχειρησιακή και τεχνική κατάρτηση των στελεχών του αφού και στις δύο περιπτώσεις επιλογής υποβρυχίων, τα Τ-209/1100 και Τ-214ΗΝ ήταν τα πρώτα σκάφη της αντίστοιχής κλάσης τα οποία έμελλε να γίνουν best seller μέσα στα επόμενα χρόνια αποδεικνύοντας τη σοφή επιλογή του Π.Ν. Από την άλλη το γαλλικό Scorpene είναι και αυτό μια πολύ δυνατή σχεδίαση η οποία έχει επιτύχει αρκετές πωλήσεις εκτός Ευρώπης και ΝΑΤΟ. Η πραγματικότητα είναι ότι όταν αποκτήθηκαν τα ελληνικά Τ-214ΗΝ δεν έγινε κάποιος διαγωνισμός ώστε οι νέες τότε σχεδιάσεις να κονταροχτυπηθούν, αλλά όπως θυμούνται οι παλιότεροι έγινε απ’ ευθείας ανάθεση στην τότε HDW για το υπό σχεδίαση Τ-214. Σήμερα και τα δύο υποβρύχια έχουν εξελιχθεί στα Τ-218 και Scorpene Evolved. Πιστεύουμε όμως ότι σε έναν μελλοντικό ελληνικό διαγωνισμό θα βλέπαμε μάλλον μια evolved σχεδίαση του Τ-214 μιας και το Τ-218 είναι σχεδιασμένο για τις ανάγκες του ναυτικού της Σιγκαπούρης. Παρ’ όλ’ αυτά πολλά από τα στοιχεία του προσφέρονται σήμερα και στο Τ-214 όπως είναι π.χ. τα πηδάλια σχήματος Χ.

Σχεδίαση

Τα γερμανικά Τ-214 είναι μια σχεδίαση που προήλθε γεννεαλογικά από τα υποβρύχια συμβατικής πρόωσης Τ-209 και U-212A, συνδυάζοντας τη στιβαρή κατασκευή και απλότητα των Τ-209 και τα stealth χαρακτηριστικά των U-212A. Αποδίδοντας ένα ικανότατο και φθηνό υποβρύχιο. Από την άλλη τα γαλλικά Scorpene προέρχονται γεννεαολογικά από τα πυρηνοκίνητα επιθετικά υποβρύχια κλάσης Amethyste. Τα Amethyste είναι από τα πιο αθόρυβα πυρηνοκίνητα υποβρύχια. Οι βασικές διαστάσεις των υποβρυχίων είναι: για τα γερμανικά 72 μέτρα μήκος 6,3 μέτρα διάμετρος ανθεκτικού σκάφους 13 μέτρα ύψος και 2000 τόνοι εκτόπισμα στη επιφάνεια. Για τα γαλλικά υποβρύχια είναι αντίστοιχα 60-82 μέτρα μήκος, 6,2 μέτρα διάμετρος ανθεκτικού σκάφους και 1600-2000 τόνοι εκτόπισμα στη επιφάνεια ανάλογα με την έκδοση του υποβρυχίου. Τα Scorpene Evolved έχουν μήκος 72 μέτρα και 2000 τόνους εκτόπισμα στη επιφάνεια της θάλασσας. Το σύστημα πηδαλίων είναι τύπου σταυρού και στι δύο κλάσεις στη βασική διαμόρφωση αλλά με επιπλέον κόστος στα Τ-214 μπορεί να επιλεγεί και το σύστημα πηδαλίων τύπου Χ που φέρουν τα Τ-218 της Σιγκαπούρης. Το σύστημα αυτό όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενα άρθρα μας είναι ιδανικό για ρηχά και περιορισμένα ύδατα γιατί προσδίδει στο υποβρύχιο αυξημένη ευελιξία. Επίσης τα πτερύγια κατάδυσης στα Τ-214 βρίσκονται στο κυρίως σκάφος στο ύψος του εξωτερικού καταστρώματος ενώ στα Scorpene στον πύργο.

Όσον αφορά την εσωτερική διαρρύθμιση, στα γερμανικά υποβρύχια, πλώρα βρίσκονται οι τορπιλοσωλήνες και το διαμέρισμα τορπιλών, ακολουθεί το διαμέρισμα ενδιαιτήσεων, το κέντρο πληροφοριών μάχης, το διαμέρισμα ΑΙΡ, το μηχανοστάσιο και το διαμέρισμα του ηλεκτροκινητήρα μόνιμου μαγνήτη PERMASYN. Αντίστοιχα, η διάταξη των Scorpene έχει ως εξής. Πλώρα βρίσκονται οι τορπιλοσωλήνες και το διαμέρισμα τορπιλών, ακολουθεί το κέντρο πληροφοριών μάχης, το διαμέρισμα ενδιαιτήσεων, το διαμέρισμα ΑΙΡ (στην έκδοση με ΑΜ-2000 με ΑΙΡ), το μηχανοστάσιο και το διαμέρισμα του ηλεκτροκινητήρα μόνιμου μαγνήτη MAGTRONIC. Η διαφορά στη διάταξη έχει να κάνει με την τοποθέτηση του πύργου που φέρει όλα τα περισκόπια και τους ιστούς, όπου στα Τ-214 είναι στο κέντρο ενώ στα Scorpene βρίσκεται πλώρα. Τα γερμανικά υποβρύχια είναι κατασκευασμένα από χάλυβα υψηλής σκληρότητας HY100 με αποτέλεσμα να έχουν τη δυνατότητα κατάδυσης στα 420 μέτρα ενώ τα γαλλικά υποβρύχια είναι κατασκευασμένα από χάλυβα HLES 80 (ισοδύναμο του HY80) για, κατά τους γάλλους, βελτιστοποίηση του βάρους της γάστρας πίεσης σε σχέση με την αντοχή, ο οποίος όμως δίνει δυνατότητα κατάδυσης στα 350 μέτρα περίπου.

Πρόωση

Τα γαλλικά Scorpene προσφέρονται με διάφορες διαμορφώσεις πρόωσης. Από συμβατική πρόωση σε καθαρή διαμόρφωση diesel-electric, μέχρι σύστημα ΑΙΡ και μπαταρίες λιθίου. Η Naval Group έχει αναπτύξει ένα νέας γενιάς σύστημα αναερόβιας πρόωσης, το PEM FC2G με που στηρίζεται σε κυψέλες καυσίμου υδρογόνου το οποίο παράγεται μέσω steam reforming από το υπάρχον καύσιμο ντίζελ που μεταφέρει το υποβρύχιο για τις ηλεκτρομηχανές του. Αυτό έχει ως πλεονέκτημα ότι καταργεί την ανάγκη αποθήκευσης και μεταφοράς καθαρού υδρογόνου από τη μία αλλά προσθέτει δύο επιπλέον διεργασίες στο σύστημα του Fuel Cell που είναι η εξαγωγή του υδρογόνου από το ντίζελ και ο εν συνεχεία καθαρισμό του από διάφορα κατάλοιπα του ντίζελ πριν τη χρήση του στις κυψέλες καυσίμου. Σύμφωνα με την Naval Group  το νέο σύστημα είναι συμβατό και με μπαταρίες μολύβδου-οξέος και με μπαταρίες ιόντων λιθίου. Όμως μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει παραγγελία υποβρυχίου με το εν λόγω σύστημα. Απεναντίας το ινδονησιακό ναυτικό παρήγγειλε τέσσερα υποβρύχια με νέας γενιάς μπαταρίες ιόντων λιθίου. Οι μπαταρίες αυτές παράγονται στη Γαλλία από τη γαλλική εταιρία ενέργειας και αποθήκευσης Saft μέλος του ομίλου TotalEnergies. Οι μπαταρίες μολύβου-οξέος δίνουν μέγιστη διάρκεια πλέυσης σε κατάδυση περίπου έξι ημέρες περίπου στο υποβρύχιο, αν λάβουμε υπόψιν ότι οι μπαταρίες ιόντων λιθίου είναι 3-6 φορές ενεργειακά πιο αποδοτικές τότε ένα Scorpene με μπαταρίες ιόντων λιθίου μπορεί να πλέει σε κατάδυση από τρείς έως πέντε βδομάδες. Επομένως ένα υποβρύχιο μόνο με μπαταρίες λιθίου μπορεί να απολαμβάνει την ίδια διάρκεια κατάδυσης μέ ένα υποβρύχιο με σύστημα ΑΙΡ. Εάν τώρα οι Γάλλοι έρθουν μέ ένα πλήρως λειτουργικό ΑΙΡ, το οποίο δηλώνουν ότι έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί για 18 ημέρες συνεχόμενα, και μπαταρίες λιθίου τότε με έναν χοντρικό υπολογισμό για διάρκεια κατάδυσης που θα αγγίζει τις πενήντα ημέρες, δηλαδή όσες και οι ημέρες αυτοδυναμίας του υποβρυχίου.  

Από την άλλη πλευρά τα ελληνικά Τ-214 έχουν ήδη ένα πλήρως λειτουργικό σύστημα ΑΙΡ τύπου PEMFC της Siemens το οποίο αποτελείται από δύο συστήματα κυψελών καυσίμου ΒΖΜ 120 που αποδίδουν 120kW το καθένα. Αυτά λειτουργούν με καθαρό υδρογόνο που φέρεται αποθηκευμένο σε ειδικές δεξαμενές στο εξωτερικό κέλυφος. Παράλληλα το υποβρύχιο φέρει και δύο συστοιχίες μπαταριών μολύβδου οξέος. Σε αυτή τη διαμόρφωση το Τ-214 επιτυγχάνει μέγιστη διάρκεια πλεύσης σε κατάδυση περί τις τρεις εβδομάδες. Να επισημάνουμε εδώ ότι όλοι οι παραπάνω υπολογισμοί γίνονται με βάση την ταχύτητα των τεσσάρων κόμβων που είναι η ταχύτητα περιπολίας ενός υποβρυχίου σε κατάδυση. Η γερμανική TKMS έχει κάνει σύμπραξη με τη γαλλική Saft για την ανάπτυξη των μπαταριών ιόντων λιθίου νέας γενιάς για τα δικά της υποβρύχια, που μπαίνουν στις κλάσεις Τ-218 και U-212CD. Παράλληλα η Siemens αναπτύσσει το νέας γενιάς σύστημα FC4G το οποίο θα είναι πιο αποδοτικό και ελαφρύτερο. Μένει να επιβεβαιωθεί πιο σύστημα θα προτείνει η γερμανική εταιρία στο Π.Ν. σε έναν ενδεχόμενο διαγωνισμό και εάν θα συμπεριλάβει και τις νέας γενιάς μπαταρίες ιόντων λιθίου. Πάντως, αναμένουμε τα Τ-214 στην «πλήρη» διαμόρφωση να έχουν αντίστοιχες επιδόσεις με τα γαλλικά υποβρύχια. Βέβαια η τελική διαμόρφωση θα είναι επιλογή του πολεμικού ναυτικού η οποία θα βασιστεί τόσο σε επιχειρησιακά όσο και σε οικονομικά κριτήρια. Δηλαδή, οι αξιωματικοί του Π.Ν. γνωρίζουν πολύ καλύτερα τα επιχειρησιακά προφίλ και πόσες μέρες θα ήθελαν να παραμείνουν αθέατοι. Και αυτό σε συνδυασμό με το τελικό κόστος ενσωμάτωσης του κάθε συστήματος θα είναι το βασικό κριτήριο επιλογής. Όσον αφορά την ταχύτητα τους, και τα δύο υποβρύχια επιτυγχάνουν μέγιστη ταχύτητα 20 κόμβων σε κατάδυση και 12 κόμβων στην επιφάνεια. Η μέγιστη εμβέλεια είναι 12.000 ν.μ. με οκτώ κόμβους για το Τ-214 και 6.500 ν.μ. με οκτώ κόμβους για το Scorpene.

Όπλα

Τα γερμανικά Τ-214 έχουν οκτώ τορπιλοσωλήνες και μπορούν να φέρουν συνδυασμό μέχρι δεκαέξι όπλων. Γερμανικές τορπίλες SUT και DM2A4 (οι οποίες μετά από είκοσι χρόνια ακόμη περιμένουμε να μας έρθουν) και αντιπλοϊκούς πυραύλους UGM-84 SubHarpoon. Αντίστοιχα τα γαλλικά Scorpene έχουν έξι τορπιλοσωλήνες και φέρουν συνδυασμό 18 όπλων. Τα όπλα αυτά είναι οι νέας γενιάς γαλλικές τορπίλες F21 και οι ιταλικές τορπίλες Blackshark που ήταν πρώτες στην επιλογή του Π.Ν. Επίσης μπορούν να φέρουν αντιπλοϊκούς πυραύλους SM-39 Block2 & Scalp Naval ενώ σε αποστολές ναρκοθέτησης μπορούν να φέρουν μέχρι 30 νάρκες. Για υτοπροστασία από ελικόπτερα ναυτικής συνεργασία μπορούν επίσης να φέρουν το σύστημα A3SM το οποίο φέρει υποβρυχλιως εκτοξευόμενους αντιαεροπορικούς πυραύλους MICA. Όπως καταλαβαίνουμε ο οπλισμός των γαλλικών υποβρυχίων είναι πιο πλούσιος αλλά κανένα από τα υπάρχοντα όπλα στον ελληνικό οπλοστάσιο δεν είναι ενσωματωμένα στο SUBTICS των Scorpene με αποτέλεσμα σε περίπτωση επιλογής των γαλλικών υποβρυχίων να πρέπει να προμηθευτούμε εκ νέου τα αντίστοιχα όπλα. Όσον αφορά τα συστήματα αυτοπροστασίας, και οι δύο σχεδιάσεις φέρουν αντίμετρα κατά επερχόμενων τορπιλών.

Ηλεκτρονικά

Όσον αφορά τα ηλεκτρονικά συστήματα θεωρούμε ότι και οι δύο σχεδιάσεις φέρουν υπεπλήρες και σύγχρονο πακέτο ηλεκτρονικών, όπως πλήρη σουίτα σόναρ, συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου, πλήρες σύστημα επικοινωνιών όλα ενσωματωμένα στο σύστημα διαχείρησης μάχης. Το Τ-214 θα φέρει κάποια εξελιγμένη έκδοση του συστήματος ISUS η οποία και θα τοποθετηθεί και στα υπο-αναβάθμιση τέσσερα πρώτα Τ-214 επιτυγχάνοντας οικονομία κλίμακας σε εκπαίδευση και επισκευές. Από την άλλη το Scorpene φέρει το υπερσύγχρονο SUBTICS που είναι σε χρήση και με τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια γαλλικού ναυτικού.

Επίλογος

Στη συγκριτική ανάλυση που κάναμε παραπάνω καταδείξαμε ότι Γερμανοί και Γάλλοι διαθέτουν δύο πολύ καλές σχεδιάσεις και μπορούν να φέρουν αντίστοιχες και ισορροπημένες προτάσεις όταν το πρόγραμμα απόκτησης νέων υποβρυχίων ξεκινήσει επισήμως δημιουργώντας έναν ευχάριστο πονοκέφαλο στους Έλληνες επιτελείς. Αδιαμφισβήτητα μεγάλο ρόλο θα παίξει το συνολικό κόστος του προγράμματος, οι διευκολύνσεις αποπληρωμής και τα βιομηχανικά ανταλλάγματα. Οι Γάλλοι βέβαια θα έχουν να ξεπεράσουν έναν ακόμη μεγάλο σκόπελο που είναι η ανάγκη αγοράς από το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό νέων όπλων που θα ανεβάσει αισθητά το αρχικό κόστος μαζί με τη δημιουργία αποθέματος ανταλλακτικών καθώς και εκπαίδευσης.

ΠΗΓΗ https://defencereview.gr