Του Νικόλαου Μενελάου
Τέως Προέδρου Σωματείου Ταχυδρόμων Νομού Αχαΐας
«Τὴν αὐτὴν ἡμέραν Ἕλληνες ἐν Σαλαμῖνι καὶ ἐν Σικελίῃ ἐνίκησαν.»
— Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι VII.166
🏛️ ΠΡΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ
Η πολιτική και γεωστρατηγική ένταση
Η ελληνική παρουσία στη Σικελία είχε από τον 8ο αιώνα π.Χ. ριζώσει βαθιά. Πόλεις όπως οι Συρακούσες, ο Ακράγας, η Σελινοῦς και η Ίμερα έγιναν φάροι ελληνικού πολιτισμού στη Δύση.
Ωστόσο, η γειτνίαση με τη Φοινικική Καρχηδόνα γέννησε μια μόνιμη αντιπαλότητα.
Στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., οι τύραννοι Γέλων των Συρακουσών και Θήρων του Ακράγαντα ενώθηκαν απέναντι στις πόλεις που υποστήριζαν την Καρχηδόνα. Όταν ο εξόριστος τύραννος Τέρριλος της Ίμερας ζήτησε βοήθεια από τον Καρχηδόνιο στρατηγό Ἀμίλκαρα, η σύγκρουση έγινε αναπόφευκτη.
Ο Ηρόδοτος (7.165-166) σημειώνει πως ο Αμίλκαρ αποβιβάστηκε στη Σικελία με τεράστιο στρατό, «ὡς ἐς τριακοσίους μυριάδας». Αν και οι αριθμοί είναι προφανώς υπερβολικοί, δείχνουν το μέγεθος της απειλής.
Κατά τον ίδιο, η εκστρατεία αυτή συντονίστηκε χρονικά με την εισβολή του Ξέρξη στην Ελλάδα, σαν να επρόκειτο για διμέτωπη επίθεση κατά του ελληνισμού.
⚔️ Η ΜΑΧΗ
Στρατήγημα, δόλος και φωτιά
Ο Αμίλκαρ στρατοπέδευσε κοντά στην παραλία της Ίμερας, όπου θυσίαζε στους θεούς πριν από τη σύγκρουση.
Ο Γέλων, γνωστός για την ευφυΐα του, αποφάσισε να ενεργήσει με δόλο.
Ο Πολύαινος (Στρατηγήματα 1.27.1) και ο Διόδωρος Σικελιώτης (11.24) αφηγούνται το σχέδιο:
Ο Γέλων έστειλε ἱππεῖς μεταμφιεσμένους σε Καρχηδονίους συμμάχους·
μπήκαν στο στρατόπεδο του Αμίλκαρα την ώρα της θυσίας και
τον φόνευσαν πάνω στο βωμό.
Χωρίς ηγεσία, ο στρατός των Καρχηδονίων παρασύρθηκε σε πανικό.
Ο Γέλων τότε εξαπέλυσε γενική επίθεση· το ιππικό του κατέστρεψε τις φάλαγγες των Φοινίκων και το πεζικό των Συρακούσιων έσπασε τις γραμμές του εχθρού.
Ο Διόδωρος (11.25) περιγράφει τη φρίκη:
«Ἐκατέρου μέρους πλήθος ἀπώλετο· καὶ ὁ τόπος ἐγένετο πυρὸς καὶ καπνοῦ καὶ κραυγῆς ἄξιος θέας.»
Η μάχη κατέληξε σε συντριπτική ελληνική νίκη. Ο Αμίλκαρ, σύμφωνα με την παράδοση, ρίχτηκε στην πυρά, άλλοτε για να σωθεί από την ατίμωση, άλλοτε ως θυσία στους θεούς της πατρίδας του.
Ο Πλούταρχος (Ηθικά, 857E) θα γράψει αργότερα:
«Ὡς ἡ Σικελία ἠλευθερώθη ὥσπερ ἡ Ἑλλάς ἐν Σαλαμῖνι.»
🏺 ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ
Ειρήνη, κύρος και ιστορική μνήμη
Οι Καρχηδόνιοι, αποδεκατισμένοι, ζήτησαν ειρήνη.
Ο Διόδωρος (11.26) αναφέρει πως πλήρωσαν 2.000 τάλαντα και δεσμεύτηκαν να μην επιχειρήσουν ξανά εναντίον των Ελλήνων της Σικελίας για 70 χρόνια.
Ο Γέλων, θριαμβευτής, αναγνωρίστηκε ως σωτήρας του ελληνισμού της Δύσης.
Ο Αριστοτέλης (Πολιτικά 1312b) τον επαινεί ως ηγεμόνα που κυβέρνησε «ἔνδοξα καὶ μετὰ δικαιοσύνης», δείχνοντας ότι η δύναμη, όταν συνδυάζεται με σύνεση, μπορεί να υπηρετήσει το κοινό καλό.
Για τους αρχαίους συγγραφείς, η μάχη της Ίμερας ήταν ισάξια της Σαλαμίνας.
Ο Ηρόδοτος (7.166) υπογραμμίζει ότι οι δύο νίκες συνέβησαν την ίδια ημέρα — σημάδι θεϊκής εύνοιας και ελληνικής ενότητας.
⚓ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΜΙΑΣ ΒΑΡΚΑΣ»
«Κατά την παράδοση, μόνο μία βάρκα επέστρεψε στην Καρχηδόνα,
φέρνοντας το άγγελμα της πανωλεθρίας.
Ολόκληρος ο στρατός και ο στόλος του Αμίλκαρα χάθηκαν,
αφήνοντας τη Σικελία ελεύθερη και γεμάτη ελληνικό φως.»
Η εικόνα αυτή, όπως διασώζεται σε μεταγενέστερους συγγραφείς (Διόδωρος XI.26· Ιουστίνος XIX.1),
συμβολίζει την απόλυτη συντριβή της Καρχηδόνας και τη θριαμβευτική νίκη του ελληνικού πνεύματος στη Δύση.
🕊️ ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η νίκη που χάρισε στην Σικελία φως ελληνικό
Η μάχη της Ίμερας δεν ήταν μόνο στρατιωτική σύγκρουση· ήταν σύγκρουση πολιτισμών.
Στη Δύση, οι Έλληνες απέδειξαν ότι μπορούσαν να υπερασπιστούν τη γη τους, την ελευθερία τους και το πνεύμα τους — όπως έκαναν οι πρόγονοί τους στην Ανατολή.
Δύο θάλασσες, δύο μέτωπα, μία ψυχή.
Στη Σαλαμίνα και στην Ίμερα, το 480 π.Χ., γεννήθηκε η βεβαιότητα ότι
ο ελληνισμός δεν πολεμά μόνο για γη και πόλεις,
αλλά για την ιδέα της ελευθερίας.
📚 ΠΗΓΕΣ
-
Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι VII.165–167
-
Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ἱστορική XI.20–26
-
Πλούταρχος, Ηθικά 857D–E
-
Πολύαινος, Στρατηγήματα I.27.1
-
Ἀριστοτέλης, Πολιτικά 1312b
-
Ιουστίνος, Epitome XIX.1–2
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου