Μετάφραση: Αφύπνιση Συνείδησης από nytimes.com
Η τεχνητή μήτρα υπάρχει.
Στο Τόκιο, ερευνητές δημιούργησαν μια τεχνική που ονομάζεται EUFI (Extrauterine fetal incubation) εξωμήτριο εμβρυακό εκκολαπτήριο. Πήραν έμβρυα από κατσίκες, πέρασαν καθετήρες μέσα από μεγάλα σκάφη του ομφάλιου λώρου και διοχέτευσαν οξυγονοποιημένο αίμα ενώ παρέμεναν στα εκκολαπτήρια με αμνιακό υγρό σε θερμοκρασία σώματος.
Ο Γιοσινόρι Κουαμπάρα (Yoshinori Kuwabara), ο πρόεδρος του τμήματος της Μαιευτικής & Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Τζουντέντο στο Τόκιο, εργάζεται πάνω σε τεχνητούς πλακούντες καμιά δεκαετία. Το ενδιαφέρον του άρχισε να μεγαλώνει μέσα από την κλινική δουλειά που έκανε με πρόωρα μωρά, και όπως γράφει σ’ενα πρόσφατο άρθρο, «Εννοείται πως η ιδανική περίπτωση για το ανώριμο έμβρυο είναι να αναπτυχθεί μέσα στο νορμάλ (φυσιολογικό) περιβάλλον του μητρικού οργανισμού.»
Ο Κουαμπάρα και οι συνεργάτες του έχουν κρατήσει τα κατσικίσια έμβρυα μέσα σε τέτοιο περιβάλλον έως και για τρεις βδομάδες. Όμως η ιατρική ομάδα αντιμετώπισε αποτυχία στο κυκλοφοριακό σύστημα όπως και με πολλές ακόμα τεχνικές δυσκολίες. Πιεσμένος για να κάποια μελλοντική πρόβλεψη, ο Κουαμπάρα προσεχτικά δηλώνει πως ‘θα πρέπει να είναι εφικτό να παρατείνουν τους χρόνους’ και, τελικά, ‘να εφαρμοστεί και σε ανθρώπους’.
Για μια στιγμή, καθώς προβληματίζεστε με τα κατσικίσια έμβρυα, φαίνεται σαν μια μικρή απόσταση μέχρι το Κεντρικό Κοτέτσι στην φαντασία του ΄Αλντους Χάξλεϊ. Στην πραγματικότητα, τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς τα φάρμακα έχουν εστιάσει στην αρχή και στο τέλος της εγκυμοσύνης, ο αναγκαίος χρόνος μέσα στη μήτρα της μάνας έχει λιγοστέψει. Είμαστε ακόμα, πολύ μακρυά στο να συνδέσουμε αυτά τα δύο σημεία, από το να επιτύχουμε μια εντελώς τεχνητή κύηση. Είμαστε όμως στη φάση, του να μην είναι εντελώς κλειδωμένο μακρυά από ιατρική παρέμβαση το έμβρυο ενώ είναι μη-προσβάσιμο στον αναγκαίο του χρόνο στην μήτρα.
Το μέλλον στα ανθρώπινα φάρμακα αναπαραγωγής, στέκεται πλάι σε μεγάλης ταχύτητας τροχιές από διάφορες τεχνολογίες. Υπάρχει η νεογνολογία, κάνοντας θαύματα στα τέλη της κύησης. Υπάρχει η εμβρυακή χειρουργική, μεσολαβώντας δραματικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ώστε να προτρέψει πιθανές ανωμαλίες που σκοτώνουν η σακατεύουν νεογνά.
Υπάρχει τεχνολογία για την βοήθεια της αναπαραγωγής, η εξωσωματική γονιμοποίηση, και η γαμετική ανάκτηση και επαναφορά τα τελευταία 20 χρόνια. Και έτσι, αναπόφευκτα, υπάρχει η γενετική. ‘Ολες αυτές οι τεχνολογίες είναι σχετικά νέες, και μαζί έρχονται και μια σειρά από ηθικά ερωτήματα τόσο σκληρά, που ακόμα και οι εμπνευστές αυτών των τεχνολογιών φέρονται με φόβο για το πού μπορεί να οδηγήσουν όλα αυτά τα ‘θάυματα΄.
Ανάμεσα στον Αέρα και τη Μήτρα.
Η μοντέρνα νεογνική έχει μια σχετικά σύντομη ιστορία- κάποιες δεκαετίες από φαινομενικές εξελίξεις και γιατρούς που επανέφεραν 16-17 βδομάδων νεογνά, μωρά που ζύγιζαν κάτω από ένα κιλό. Αυτά τα πολύ χαμηλά σε βάρος μωρά είχαν έναν δείκτη επιβίωσης περίπου 10%. Έμπειροι νεογνολόγοι είναι τρομερά διστακτικοί στο να ξεπεράσουν όρια ακόμα πιο πολύ, και πολλές έρευνες στοχεύουν στο να λιγοστέψει η σοβαρή νοσηρότητα σ’αυτά τα λίγα πρόωρα που επιβιώνουν.
‘Υγρά συντηρούν τη δομή του πνεύμονα και λειτουργία’, λέει ο Θωμάς Σέϊφερ (Thomas Shaffer), καθηγητής της φυσιολογίας και παιδιατρικού στο Πανεπιστήμιο Ιατρικών Σπουδών Τέμπελ (Temple University). Εδώ και περίπου 30 χρόνια εργάζεται πάνω στον υγρό αερισμό. Παλιότερα, στη δεκαετία του 60, έψαχνε τον τρόπο να αποφύγει ασθένειες αποσυμπίεσης σε δύτες με τον υγρό αερισμό. Η τεχνολογία του ήταν μέρος του βιβλίου ‘Η Άβυσσος’, και για την ταινία του βιβλίου, το Χόλιγουντ έφτιαξε μοντέλα συσκευών που είχε επινοήσει ο Σέϊφερ. Ως μεταδιδακτορικός φοιτητής στην φυσιολογία, άρχισε να εργάζεται με πρόωρα μωρά. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι πνεύμονες είναι γεμάτοι με το ορθά ονομαζόμενο εμβρυακό πνευμονικό υγρό. Σκέφτηκε πως ίσως, εάν αερίσει αυτά τα μωρά με υγρό που κρατούσε πολύ οξυγόνο θα μπορούσε να υπάρξει ένας πιο ασφαλής τρόπος να περάσει αυτά τα ανώριμα πνευμόνια πέρα από το κατώφλι προς τον αναγκαίο στόχο του να αναπνέουν αέρα. Το βαρότραυμα, που είναι η ζημιά στους πνεύμονες από τον αέρα που με το ζόρι φεύγει από τον αεριστήρα, μπορεί να μειωθεί ή και να εξαλειφθεί.
Σήμερα, στα λαβυρινθώδη εργαστήρια του Σέϊφερ στη Φιλαδέλφια, μπορείς να βρεις αεριστήρα με εξαιρετικά χαμηλές ρυθμίσεις, αυτό το μηχάνημα ρυθμίζεται σε πιέσεις που δεν θα μπορούσαν ποτέ να σπρώξουν αέρα μέσα σε δύσκαμπτα πνευμόνια νεογνών. Υπάρχει και ο μακρύς κύλινδρος φυσαλίδων όπου ένα ειδικό υγρό απ΄ ανθρακοφθόριο μπορεί να περάσει μέσα απ’ οξυγόνο, παίρνοντας και απορροφώντας ποσότητες από μόρια οξυγόνου. Αυτό το μηχάνημα γεμίζει τους πνεύμονες με υγρό που περνάει μέσα από πολύ μικρούς διόδους και σάκους αέρα ενός πρόωρου ανθρώπινου πνεύμονα.
Ο Σέϊφερ θυμάται, πριν λίγο καιρό, όταν πολύς κόσμος θεωρούσε την ιδέα τρελή, όταν η ομάδα του ήταν η μόνη ομάδα που εργαζόταν πάνω στην ιδέα του να γεμίσουν τους ανθρώπινους πνεύμονες με υγρό. Σήμερα, υγρή αεροποίηση αναφέρεται απο πολλούς νεογνολόγους ως το επόμενο μεγάλο βήμα στην θεραπεία πρόωρων βρεφών. Το 1989, έγιναν οι πρώτες μελέτες σε ανθρώπους, προσφέροντας υγρή αεροποίηση σε βρέφη που φαίνονταν να μην έχουν ελπίδες επιβίωσης από συμβατικές θεραπείες. Τα αποτελέσματα ήταν ελπιδοφόρα, και ακόμα πιο μεγάλες έρευνες πλέον γίνονται. Μια φαρμακευτική έχει δημιουργήσει ανθρακοφθόριο σε υγρή μορφή που έχει την δυνατότητα να κρατήσει μεγάλης ποσότητας διάλυμα οξυγόνου και διοξείδιο του άνθρακα—κάθε 100 χιλιοστόλιτρα (ml.), κρατάνε 50χιλτρ. οξυγόνου. Βάζοντας υγρό στους πνεύμονες, ο Σέϊφερ και οι συνεργάτες του υποστηρίζουν πως οι σάκοι των πνευμόνων μπορούν να μεγαλώσουν με πολύ μικρότερες πιέσεις.
«Δεν θα ήθελα να σπρώξω πίσω τον χρόνο της κύησης», λέει ο Σέϊφερ, «Θέλω να εξαλείψω τη ζημιά». Λέει πως πιστεύει αυτή η τεχνολογία θα γίνει πρότυπο μέτρο. Μέχρι και το 2000, αυτές οι τεχνολογίες θα μπορούν να υπάρχουν σε μεγάλα κέντρα. Υπό πίεση για κάποια μελλοντική πρόβλεψη, φαντάζεται ένα πρόωρο μωρό σε υγρή κατοικία και υγρή κατάσταση αναπνοής ως μία ενδιάμεση κατάσταση ανάμεσα της μήτρας και του αέρα: Βυθισμένο σε υγρό που θα αφαιρεί ανεπαίσθητες απώλειες νερού θα χρειαζόταν ένα πολύ σοφιστικέ σύστημα για να ελέγχεται η θερμοκρασία, ανεμοδόχος για να αναλάβει την αναπνευστική λειτουργία, καλύτερο θερμικό έλεγχο και επιδερμική φροντίδα.
Το ΄Εμβρυο ως Ασθενής.
Η ιδέα του να μπορείς να επέμβεις στο έμβρυο, πρωτοστάτησε ο Μιχάλης Χάρισον (Michael Harrison), του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο. Καθοδηγούμενος από την βελτιωμένη τεχνολογία υπέρηχων, εκείνος μας ανέφερε το 1981, πως εγχειρήσεις για την απόφραξη ουροφόρων οδών ήταν εφικτές σε έμβρυα.
«Ήταν απογοητευτικό να φροντίζω τα νεογνά», λέει ο Σκότ Άντζικ (Scott Adzick), ο οποίος εκπαιδεύτηκε δίπλα στον Χάρισον και είναι επικεφαλής χειρούργος στο Παιδικό Νοσοκομείο της Φιλαδέλφιας.
‘Οταν τα μωρά γεννιούνται με δυσπλασίες, βλάβες, έχουν γίνει στον οργανισμό πριν την γέννα, αποφρακτικές βαλβίδες στο ουροποιητικό σύστημα κάνουν το υγρό να επιστρέψει και να καταστρέψει τα νεφρά, ή κάποιο άνοιγμα στο διάφραγμα επιτρέπει σε εντερικούς βρόχους να μετακινηθούν μέχρι τον θώρακα και να πιέσουν τους πνεύμονες. ¨Είναι όπως πολλά στην ιατρική¨, λέει ο Αντζικ, ‘εάν ήσουν εκεί λίγο πιο πριν, ίσως και να μπορούσες να είχες σταματήσει τη βλάβη. Ένοιωσα πως θα είχε νόημα να θεραπευτούν κάποιες δυσκαμψίες απειλητικές προς στη ζωή, πριν τη γέννα.’
Για τον Άντζικ και την ομάδα του, είναι σαν να έχουν δύο ασθενείς, την μητέρα και το έμβρυο. Γνωρίζουν καλά πως μόλις το έμβρυο αντιμετωπιστεί ως ασθενής θα τεθούν διάφορα πολύπλοκα διλήμματα. Η δουλειά τους, λέει η Λόρι Χάουγελ, συντονίστρια στο Παιδικό Νοσοκομειακό Κέντρο για την Εμβρυική Διάγνωση και Θεραπεία, είναι να βοηθάνε οικογένειες να επιλέξουν κάτω υπό δύσκολες συνθήκες. Την παύση μιας κύησης, κάποιες φορές πολύ αργοπορημένα; Την συνέχεια μιας εγκυμοσύνης, περιμένοντας το μωρό να γεννηθεί χρήζοντας σοβαρής χειρουργικής επέμβασης; Ή, το ρίσκο του να διορθωθεί το πρόβλημα όσο είναι στο μωρό ακόμα στη μήτρα και φανεί στον χρόνο η φυσική ανάπτυξη και εξέλιξη;
Η πρώτη εμβρυική επέμβαση στο Παιδικό Νοσοκομείο έλαβε χώρα πριν κάποιους μήνες. Η Φελίσια Ροτρίγκεζ, από την Ανατολική Πάλμ Βίτζ, Φλά., ήταν 22 βδομάδες έγκυος. Στον υπέρηχο, το μωρό της διαγνώστηκε με συγγενή κύστη αδενωματόδης δυσπλασίας, μια μάζα ν΄ αναπτύσσεται στο στέρνο, που μπορούσε να συμπιέσει τη καρδιά του μωρού, σταματώντας τη κυκλοφορία, σκοτώνοντας έτσι το μωρό και θέτοντας την μητέρα σε συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.
Όταν η κυκλοφορία του μωρού άρχισε να σταματάει, η Ροτρίγκεζ πήρε το αεροπλάνο για την Φιλαδέλφια. Οι χειρουργοί την υπόβαλλαν σε καισαρική τομή. Της έκαναν υστεροτομία, ανοίγοντας γρήγορα και δίχως αιμορραγία τον αμνιακό σάκο και έβγαλαν το χέρι του μωρού έξω, ώστε να φανεί το μέρος του στέρνου που χρειαζόταν. Η μάζα αφαιρέθηκε, έκλεισαν το στέρνο του μωρού, οι αμνιακές μεμβράνες σφραγίστηκαν με απορροφητικούς συνδέσμους και κόλλα, η μήτρα κλείστηκε κι έραψαν την κοιλιά. Και η κύηση συνεχίστηκε – με ειδική παρακολούθηση και συνεχόμενη φαρμακευτική αγωγή ώστε να μην μπει σε διαδικασία πρόωρης γέννας. Με την μήτρα να μην είναι πλέον υπό αναισθησία, είναι επιρρεπείς σε συστολές. Η Ροτρίγκεζ γέννησε στην 35η εβδομάδα της εγκυμοσύνης της, 13 βδομάδες μετά το χειρουργείο, και μόνο 5 βδομάδες πριν την αρχική ημερομηνία που ήταν να γεννήσει. Σ’ αυτές τις 13 βδομάδες μετά το χειρουργείο, η καρδιά του μωρού κτυπούσε κανονικά χωρίς να μαζεύει υγρό, κι οι πνεύμονες αναπτύχθηκαν φυσιολογικά. Ο Ρομπέρτο Ροτρίγκεζ ο 3ος, γεννήθηκε τον περασμένο Μάη, ένα υγιέστατο μωρό από μιά υγιέστατη μητέρα.
Αυτή είναι η καινούρια και απίστευτη τεχνολογία. Το Παιδικό Νοσοκομείο της Φιλαδέλφιας και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σάν Φρανσίσκο, είναι τα μόνα δύο κέντρα που κάνουν τέτοιου είδους επεμβάσεις, και λιγότερες από εκατό έχουν γίνει μέχρι στιγμής. Οι κάτοικοι ερευνητές που εργάζονται σ’αυτά τα εργαστήρια και εκπαιδεύονται ως οι νέα γενιά εμβρυικών χειρουργών, δείχνουν τον ενθουσιασμό για τον τομέα τους και τους μέντορες τους με κάθε λέξη τους. Άμα κάτσεις μαζί τους είναι αδύνατον να μη σε συνεπάρει η ιδέα όλων όσων ήδη κάνουν και όσα μπορούν ακόμα να κάνουν. «Όταν τολμάω να ονειρευτώ», λέει η Τερέσα Κουίν, συνεργάτης στο Παιδικό Νοσοκομείο, «σκέφτομαι να επέμβω πριν το ανοσοποιητικό έχει το χρόνο να ωριμάσει, επιτρέποντας σε εξελίξεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μεταμόσχευση οργάνων για την αντικατάσταση γενετικής ανεπάρκειας.
Όμως Τι Θέλουμε;
Πριν από δεκαοχτώ χρόνια, η εξωσωματική γονιμοποίηση ήταν πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες: τα καινούρια μωρά του σωλήνα! Σήμερα, η εξωσωματική είναι μία στάνταρντ θεραπεία, μία ασφαλιστική λογομαχία, άλλη μια ιατρική ορολογία άμεσα κατανοητή από τους περισσότερους.Τεράστιες διαφημιστικές καμπάνιες σε εφημερίδες προσφέρουν εξωσωματική γονιμοποίηση, προγράμματα για την δωρεά αυγών, ακόμη και την νέα τεχνολογία ICSI ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπερματοζωαρίου, ως επιλογές του κάθε καταναλωτή. Κάποτε, για τις γυναίκες τουλάχιστον, η γενετική κύηση και η μητρική κύηση ήταν ένα και το ίδιο. Τώρα, μπορείς να μονιμοποιήσεις το δικό σου αυγό μέσα σε μάνα αναπληρώτρια, ή ακόμα πιο συχνό, να περάσεις την εγκυμοσύνη σου με το έμβρυο από αυγό άλλης.
Με την ισχυρή θέληση του να μείνει έγκυος μία γυναίκα, κάτι που της κάνει να ζητήσουν αυγά δωρεές και να γίνουν βιολογικές μητέρες δίχως γενετική σύνδεση με το έμβρυο, δεν είναι σχεδόν σίγουρο πως πολλές απ’αυτές θα θελήσουν ν΄ εκμεταλλευτούν την τεχνητή μήτρα; Θα μπορούσαμε ποτέ να φτάσουμε στο σημείο όπου η θέληση του να έχεις το δικό σου έμβρυο στη μήτρα σου, να έχει γίνει μία θεμιτή απόρριψη της μοντέρνας υγείας και υγειηνής—η γήινα επηρεασμένη ιδέα της μητρότητας πέφτει στα μούτρα της κοινής λογικής—όπως νοιώθω για μητέρες στο Κέϊμπριτζ που θηλάζουν τα παιδιά τους μέχρι το 4ο έτος ;
Θα υποστήριζα, πως η Θεϊκή σοφία δημιούργησε την εγκυμοσύνη ώστε οι μαμάδες και τα μωρά να μπορούν να αναπτύξουν κάποια σχέση πριν την γέννα, λέει ο Άλαν Φλήσμαν, καθηγητής παιδιατρικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Άλμπερτ Αϊνστάιν στη Νέα Υόρκη, που διηύθυνε το Νεογνικό Πρόγραμμα στο Ιατρικό Κέντρο Μοντεφιόρε για 20 χρόνια.
Η Μέρι Μαχόγουαλντ, καθηγήτρια Κλινικής και Ιατρικής Ηθικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, και μία από τις μαθητευόμενες της ερεύνησαν μητέρες για το εάν θα προτιμούσαν να έχουν γενετική σχέση η σχέση κύησης, άν δεν μπορούσαν και τα δύο. Μιά μικρή πλειοψηφία επέλεξε την σχέση κύησης, νοιαζόμενες περισσότερο για την εγκυμοσύνη, την γέννα και τον θηλασμό παρά την γενετική σχέση. «Η εγκυμοσύνη είναι σημαντική για τις γυναίκες», λέει η Μαχόγουαλντ. «Μερικές ίσως να προτιμούν να τελειώνουν μ’όλα αυτά— προσλαμβάνουμε βιολογικές μητέρες, προσλαμβάνουμε καθαρίστριες, προσλαμβάνουμε νταντάδες—όμως πιστεύω πως αυτά θα έχουν πολύ περιορισμένο ενδιαφέρον.»
Η Σουζάν Κούπερ, ψυχολόγος που συμβουλεύει άτομα που βιώνουν υπογονιμότητα, δεν είναι και τόσο σίγουρη. Ναι, συμφωνεί, πολλοί απ΄τους ασθενείς της «έχουν μια πολύ έντονη επιθυμία να μείνουν έγκυος, όμως είναι δύσκολο να καταλάβει εάν είναι βιολογική η ανάγκη ή πολιτιστική.»
Ο Άρθουρ Λ. Κάπλαν, διευθηντής στο Κέντρο Βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνιας, το πάει ακόμα παραπέρα. Τριάντα χρόνια από σήμερα, προβλέπει, θα έχουμε λύσει το θέμα της ανάπτυξης των πνευμόνων, η νεογνοτολογία θα μπορεί να σώζει μωρά 15-16 βδομάδων. Θα υπάρχουν πολλά γενετικά τεστ στην διάθεση μας, εύκολα στο να γίνουν, που θα προβλέπουν τα ρίσκα σε ασθένειες που μπορούν να παρουσιαστούν αργά, όπως και το να προβλέπονται δεξιότητες, συμπεριφορές και πτυχές της προσωπικότητας. Δεν θα υπάρχουν τεχνητές μήτρες, αλλά θα υπάρχουν πολλές πρωτότυπες, και γυναίκες που δε θα μπορούν να κρατήσουν μια εγκυμοσύνη θα γράφονται για την χρήση μιας πρωτότυπης μήτρας με πειραματικά πρωτόκολλα.
«Ενα προς ένα τ΄αυγά μεταφέρθηκαν απ’ τους πειραματικούς σωλήνες σε μεγαλύτερα δοχεία;… με επιδέξιο τρόπο η περιτονϊακή επένδυση κόπηκε, το μορίδιο βάλθηκε στη θέση του, το αλατούχο διάλυμα μέσα...και ήδη το μπουκάλι είχε περάσει μέσα απ΄το άνοιγμα στον τοίχο, αργά μέχρι το Δωμάτιο του Κοινωνικού Προορισμού.»
‘Αλντους Χάξλεϊ ‘Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος’.
Η τεχνητή μήτρα υπάρχει.
Στο Τόκιο, ερευνητές δημιούργησαν μια τεχνική που ονομάζεται EUFI (Extrauterine fetal incubation) εξωμήτριο εμβρυακό εκκολαπτήριο. Πήραν έμβρυα από κατσίκες, πέρασαν καθετήρες μέσα από μεγάλα σκάφη του ομφάλιου λώρου και διοχέτευσαν οξυγονοποιημένο αίμα ενώ παρέμεναν στα εκκολαπτήρια με αμνιακό υγρό σε θερμοκρασία σώματος.
Ο Γιοσινόρι Κουαμπάρα (Yoshinori Kuwabara), ο πρόεδρος του τμήματος της Μαιευτικής & Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Τζουντέντο στο Τόκιο, εργάζεται πάνω σε τεχνητούς πλακούντες καμιά δεκαετία. Το ενδιαφέρον του άρχισε να μεγαλώνει μέσα από την κλινική δουλειά που έκανε με πρόωρα μωρά, και όπως γράφει σ’ενα πρόσφατο άρθρο, «Εννοείται πως η ιδανική περίπτωση για το ανώριμο έμβρυο είναι να αναπτυχθεί μέσα στο νορμάλ (φυσιολογικό) περιβάλλον του μητρικού οργανισμού.»
Ο Κουαμπάρα και οι συνεργάτες του έχουν κρατήσει τα κατσικίσια έμβρυα μέσα σε τέτοιο περιβάλλον έως και για τρεις βδομάδες. Όμως η ιατρική ομάδα αντιμετώπισε αποτυχία στο κυκλοφοριακό σύστημα όπως και με πολλές ακόμα τεχνικές δυσκολίες. Πιεσμένος για να κάποια μελλοντική πρόβλεψη, ο Κουαμπάρα προσεχτικά δηλώνει πως ‘θα πρέπει να είναι εφικτό να παρατείνουν τους χρόνους’ και, τελικά, ‘να εφαρμοστεί και σε ανθρώπους’.
Για μια στιγμή, καθώς προβληματίζεστε με τα κατσικίσια έμβρυα, φαίνεται σαν μια μικρή απόσταση μέχρι το Κεντρικό Κοτέτσι στην φαντασία του ΄Αλντους Χάξλεϊ. Στην πραγματικότητα, τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς τα φάρμακα έχουν εστιάσει στην αρχή και στο τέλος της εγκυμοσύνης, ο αναγκαίος χρόνος μέσα στη μήτρα της μάνας έχει λιγοστέψει. Είμαστε ακόμα, πολύ μακρυά στο να συνδέσουμε αυτά τα δύο σημεία, από το να επιτύχουμε μια εντελώς τεχνητή κύηση. Είμαστε όμως στη φάση, του να μην είναι εντελώς κλειδωμένο μακρυά από ιατρική παρέμβαση το έμβρυο ενώ είναι μη-προσβάσιμο στον αναγκαίο του χρόνο στην μήτρα.
Το μέλλον στα ανθρώπινα φάρμακα αναπαραγωγής, στέκεται πλάι σε μεγάλης ταχύτητας τροχιές από διάφορες τεχνολογίες. Υπάρχει η νεογνολογία, κάνοντας θαύματα στα τέλη της κύησης. Υπάρχει η εμβρυακή χειρουργική, μεσολαβώντας δραματικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ώστε να προτρέψει πιθανές ανωμαλίες που σκοτώνουν η σακατεύουν νεογνά.
Υπάρχει τεχνολογία για την βοήθεια της αναπαραγωγής, η εξωσωματική γονιμοποίηση, και η γαμετική ανάκτηση και επαναφορά τα τελευταία 20 χρόνια. Και έτσι, αναπόφευκτα, υπάρχει η γενετική. ‘Ολες αυτές οι τεχνολογίες είναι σχετικά νέες, και μαζί έρχονται και μια σειρά από ηθικά ερωτήματα τόσο σκληρά, που ακόμα και οι εμπνευστές αυτών των τεχνολογιών φέρονται με φόβο για το πού μπορεί να οδηγήσουν όλα αυτά τα ‘θάυματα΄.
Ανάμεσα στον Αέρα και τη Μήτρα.
Η μοντέρνα νεογνική έχει μια σχετικά σύντομη ιστορία- κάποιες δεκαετίες από φαινομενικές εξελίξεις και γιατρούς που επανέφεραν 16-17 βδομάδων νεογνά, μωρά που ζύγιζαν κάτω από ένα κιλό. Αυτά τα πολύ χαμηλά σε βάρος μωρά είχαν έναν δείκτη επιβίωσης περίπου 10%. Έμπειροι νεογνολόγοι είναι τρομερά διστακτικοί στο να ξεπεράσουν όρια ακόμα πιο πολύ, και πολλές έρευνες στοχεύουν στο να λιγοστέψει η σοβαρή νοσηρότητα σ’αυτά τα λίγα πρόωρα που επιβιώνουν.
‘Υγρά συντηρούν τη δομή του πνεύμονα και λειτουργία’, λέει ο Θωμάς Σέϊφερ (Thomas Shaffer), καθηγητής της φυσιολογίας και παιδιατρικού στο Πανεπιστήμιο Ιατρικών Σπουδών Τέμπελ (Temple University). Εδώ και περίπου 30 χρόνια εργάζεται πάνω στον υγρό αερισμό. Παλιότερα, στη δεκαετία του 60, έψαχνε τον τρόπο να αποφύγει ασθένειες αποσυμπίεσης σε δύτες με τον υγρό αερισμό. Η τεχνολογία του ήταν μέρος του βιβλίου ‘Η Άβυσσος’, και για την ταινία του βιβλίου, το Χόλιγουντ έφτιαξε μοντέλα συσκευών που είχε επινοήσει ο Σέϊφερ. Ως μεταδιδακτορικός φοιτητής στην φυσιολογία, άρχισε να εργάζεται με πρόωρα μωρά. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι πνεύμονες είναι γεμάτοι με το ορθά ονομαζόμενο εμβρυακό πνευμονικό υγρό. Σκέφτηκε πως ίσως, εάν αερίσει αυτά τα μωρά με υγρό που κρατούσε πολύ οξυγόνο θα μπορούσε να υπάρξει ένας πιο ασφαλής τρόπος να περάσει αυτά τα ανώριμα πνευμόνια πέρα από το κατώφλι προς τον αναγκαίο στόχο του να αναπνέουν αέρα. Το βαρότραυμα, που είναι η ζημιά στους πνεύμονες από τον αέρα που με το ζόρι φεύγει από τον αεριστήρα, μπορεί να μειωθεί ή και να εξαλειφθεί.
Σήμερα, στα λαβυρινθώδη εργαστήρια του Σέϊφερ στη Φιλαδέλφια, μπορείς να βρεις αεριστήρα με εξαιρετικά χαμηλές ρυθμίσεις, αυτό το μηχάνημα ρυθμίζεται σε πιέσεις που δεν θα μπορούσαν ποτέ να σπρώξουν αέρα μέσα σε δύσκαμπτα πνευμόνια νεογνών. Υπάρχει και ο μακρύς κύλινδρος φυσαλίδων όπου ένα ειδικό υγρό απ΄ ανθρακοφθόριο μπορεί να περάσει μέσα απ’ οξυγόνο, παίρνοντας και απορροφώντας ποσότητες από μόρια οξυγόνου. Αυτό το μηχάνημα γεμίζει τους πνεύμονες με υγρό που περνάει μέσα από πολύ μικρούς διόδους και σάκους αέρα ενός πρόωρου ανθρώπινου πνεύμονα.
Ο Σέϊφερ θυμάται, πριν λίγο καιρό, όταν πολύς κόσμος θεωρούσε την ιδέα τρελή, όταν η ομάδα του ήταν η μόνη ομάδα που εργαζόταν πάνω στην ιδέα του να γεμίσουν τους ανθρώπινους πνεύμονες με υγρό. Σήμερα, υγρή αεροποίηση αναφέρεται απο πολλούς νεογνολόγους ως το επόμενο μεγάλο βήμα στην θεραπεία πρόωρων βρεφών. Το 1989, έγιναν οι πρώτες μελέτες σε ανθρώπους, προσφέροντας υγρή αεροποίηση σε βρέφη που φαίνονταν να μην έχουν ελπίδες επιβίωσης από συμβατικές θεραπείες. Τα αποτελέσματα ήταν ελπιδοφόρα, και ακόμα πιο μεγάλες έρευνες πλέον γίνονται. Μια φαρμακευτική έχει δημιουργήσει ανθρακοφθόριο σε υγρή μορφή που έχει την δυνατότητα να κρατήσει μεγάλης ποσότητας διάλυμα οξυγόνου και διοξείδιο του άνθρακα—κάθε 100 χιλιοστόλιτρα (ml.), κρατάνε 50χιλτρ. οξυγόνου. Βάζοντας υγρό στους πνεύμονες, ο Σέϊφερ και οι συνεργάτες του υποστηρίζουν πως οι σάκοι των πνευμόνων μπορούν να μεγαλώσουν με πολύ μικρότερες πιέσεις.
«Δεν θα ήθελα να σπρώξω πίσω τον χρόνο της κύησης», λέει ο Σέϊφερ, «Θέλω να εξαλείψω τη ζημιά». Λέει πως πιστεύει αυτή η τεχνολογία θα γίνει πρότυπο μέτρο. Μέχρι και το 2000, αυτές οι τεχνολογίες θα μπορούν να υπάρχουν σε μεγάλα κέντρα. Υπό πίεση για κάποια μελλοντική πρόβλεψη, φαντάζεται ένα πρόωρο μωρό σε υγρή κατοικία και υγρή κατάσταση αναπνοής ως μία ενδιάμεση κατάσταση ανάμεσα της μήτρας και του αέρα: Βυθισμένο σε υγρό που θα αφαιρεί ανεπαίσθητες απώλειες νερού θα χρειαζόταν ένα πολύ σοφιστικέ σύστημα για να ελέγχεται η θερμοκρασία, ανεμοδόχος για να αναλάβει την αναπνευστική λειτουργία, καλύτερο θερμικό έλεγχο και επιδερμική φροντίδα.
Το ΄Εμβρυο ως Ασθενής.
Η ιδέα του να μπορείς να επέμβεις στο έμβρυο, πρωτοστάτησε ο Μιχάλης Χάρισον (Michael Harrison), του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο. Καθοδηγούμενος από την βελτιωμένη τεχνολογία υπέρηχων, εκείνος μας ανέφερε το 1981, πως εγχειρήσεις για την απόφραξη ουροφόρων οδών ήταν εφικτές σε έμβρυα.
«Ήταν απογοητευτικό να φροντίζω τα νεογνά», λέει ο Σκότ Άντζικ (Scott Adzick), ο οποίος εκπαιδεύτηκε δίπλα στον Χάρισον και είναι επικεφαλής χειρούργος στο Παιδικό Νοσοκομείο της Φιλαδέλφιας.
‘Οταν τα μωρά γεννιούνται με δυσπλασίες, βλάβες, έχουν γίνει στον οργανισμό πριν την γέννα, αποφρακτικές βαλβίδες στο ουροποιητικό σύστημα κάνουν το υγρό να επιστρέψει και να καταστρέψει τα νεφρά, ή κάποιο άνοιγμα στο διάφραγμα επιτρέπει σε εντερικούς βρόχους να μετακινηθούν μέχρι τον θώρακα και να πιέσουν τους πνεύμονες. ¨Είναι όπως πολλά στην ιατρική¨, λέει ο Αντζικ, ‘εάν ήσουν εκεί λίγο πιο πριν, ίσως και να μπορούσες να είχες σταματήσει τη βλάβη. Ένοιωσα πως θα είχε νόημα να θεραπευτούν κάποιες δυσκαμψίες απειλητικές προς στη ζωή, πριν τη γέννα.’
Για τον Άντζικ και την ομάδα του, είναι σαν να έχουν δύο ασθενείς, την μητέρα και το έμβρυο. Γνωρίζουν καλά πως μόλις το έμβρυο αντιμετωπιστεί ως ασθενής θα τεθούν διάφορα πολύπλοκα διλήμματα. Η δουλειά τους, λέει η Λόρι Χάουγελ, συντονίστρια στο Παιδικό Νοσοκομειακό Κέντρο για την Εμβρυική Διάγνωση και Θεραπεία, είναι να βοηθάνε οικογένειες να επιλέξουν κάτω υπό δύσκολες συνθήκες. Την παύση μιας κύησης, κάποιες φορές πολύ αργοπορημένα; Την συνέχεια μιας εγκυμοσύνης, περιμένοντας το μωρό να γεννηθεί χρήζοντας σοβαρής χειρουργικής επέμβασης; Ή, το ρίσκο του να διορθωθεί το πρόβλημα όσο είναι στο μωρό ακόμα στη μήτρα και φανεί στον χρόνο η φυσική ανάπτυξη και εξέλιξη;
Η πρώτη εμβρυική επέμβαση στο Παιδικό Νοσοκομείο έλαβε χώρα πριν κάποιους μήνες. Η Φελίσια Ροτρίγκεζ, από την Ανατολική Πάλμ Βίτζ, Φλά., ήταν 22 βδομάδες έγκυος. Στον υπέρηχο, το μωρό της διαγνώστηκε με συγγενή κύστη αδενωματόδης δυσπλασίας, μια μάζα ν΄ αναπτύσσεται στο στέρνο, που μπορούσε να συμπιέσει τη καρδιά του μωρού, σταματώντας τη κυκλοφορία, σκοτώνοντας έτσι το μωρό και θέτοντας την μητέρα σε συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.
Όταν η κυκλοφορία του μωρού άρχισε να σταματάει, η Ροτρίγκεζ πήρε το αεροπλάνο για την Φιλαδέλφια. Οι χειρουργοί την υπόβαλλαν σε καισαρική τομή. Της έκαναν υστεροτομία, ανοίγοντας γρήγορα και δίχως αιμορραγία τον αμνιακό σάκο και έβγαλαν το χέρι του μωρού έξω, ώστε να φανεί το μέρος του στέρνου που χρειαζόταν. Η μάζα αφαιρέθηκε, έκλεισαν το στέρνο του μωρού, οι αμνιακές μεμβράνες σφραγίστηκαν με απορροφητικούς συνδέσμους και κόλλα, η μήτρα κλείστηκε κι έραψαν την κοιλιά. Και η κύηση συνεχίστηκε – με ειδική παρακολούθηση και συνεχόμενη φαρμακευτική αγωγή ώστε να μην μπει σε διαδικασία πρόωρης γέννας. Με την μήτρα να μην είναι πλέον υπό αναισθησία, είναι επιρρεπείς σε συστολές. Η Ροτρίγκεζ γέννησε στην 35η εβδομάδα της εγκυμοσύνης της, 13 βδομάδες μετά το χειρουργείο, και μόνο 5 βδομάδες πριν την αρχική ημερομηνία που ήταν να γεννήσει. Σ’ αυτές τις 13 βδομάδες μετά το χειρουργείο, η καρδιά του μωρού κτυπούσε κανονικά χωρίς να μαζεύει υγρό, κι οι πνεύμονες αναπτύχθηκαν φυσιολογικά. Ο Ρομπέρτο Ροτρίγκεζ ο 3ος, γεννήθηκε τον περασμένο Μάη, ένα υγιέστατο μωρό από μιά υγιέστατη μητέρα.
Αυτή είναι η καινούρια και απίστευτη τεχνολογία. Το Παιδικό Νοσοκομείο της Φιλαδέλφιας και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σάν Φρανσίσκο, είναι τα μόνα δύο κέντρα που κάνουν τέτοιου είδους επεμβάσεις, και λιγότερες από εκατό έχουν γίνει μέχρι στιγμής. Οι κάτοικοι ερευνητές που εργάζονται σ’αυτά τα εργαστήρια και εκπαιδεύονται ως οι νέα γενιά εμβρυικών χειρουργών, δείχνουν τον ενθουσιασμό για τον τομέα τους και τους μέντορες τους με κάθε λέξη τους. Άμα κάτσεις μαζί τους είναι αδύνατον να μη σε συνεπάρει η ιδέα όλων όσων ήδη κάνουν και όσα μπορούν ακόμα να κάνουν. «Όταν τολμάω να ονειρευτώ», λέει η Τερέσα Κουίν, συνεργάτης στο Παιδικό Νοσοκομείο, «σκέφτομαι να επέμβω πριν το ανοσοποιητικό έχει το χρόνο να ωριμάσει, επιτρέποντας σε εξελίξεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μεταμόσχευση οργάνων για την αντικατάσταση γενετικής ανεπάρκειας.
Όμως Τι Θέλουμε;
Πριν από δεκαοχτώ χρόνια, η εξωσωματική γονιμοποίηση ήταν πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες: τα καινούρια μωρά του σωλήνα! Σήμερα, η εξωσωματική είναι μία στάνταρντ θεραπεία, μία ασφαλιστική λογομαχία, άλλη μια ιατρική ορολογία άμεσα κατανοητή από τους περισσότερους.Τεράστιες διαφημιστικές καμπάνιες σε εφημερίδες προσφέρουν εξωσωματική γονιμοποίηση, προγράμματα για την δωρεά αυγών, ακόμη και την νέα τεχνολογία ICSI ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπερματοζωαρίου, ως επιλογές του κάθε καταναλωτή. Κάποτε, για τις γυναίκες τουλάχιστον, η γενετική κύηση και η μητρική κύηση ήταν ένα και το ίδιο. Τώρα, μπορείς να μονιμοποιήσεις το δικό σου αυγό μέσα σε μάνα αναπληρώτρια, ή ακόμα πιο συχνό, να περάσεις την εγκυμοσύνη σου με το έμβρυο από αυγό άλλης.
Με την ισχυρή θέληση του να μείνει έγκυος μία γυναίκα, κάτι που της κάνει να ζητήσουν αυγά δωρεές και να γίνουν βιολογικές μητέρες δίχως γενετική σύνδεση με το έμβρυο, δεν είναι σχεδόν σίγουρο πως πολλές απ’αυτές θα θελήσουν ν΄ εκμεταλλευτούν την τεχνητή μήτρα; Θα μπορούσαμε ποτέ να φτάσουμε στο σημείο όπου η θέληση του να έχεις το δικό σου έμβρυο στη μήτρα σου, να έχει γίνει μία θεμιτή απόρριψη της μοντέρνας υγείας και υγειηνής—η γήινα επηρεασμένη ιδέα της μητρότητας πέφτει στα μούτρα της κοινής λογικής—όπως νοιώθω για μητέρες στο Κέϊμπριτζ που θηλάζουν τα παιδιά τους μέχρι το 4ο έτος ;
Θα υποστήριζα, πως η Θεϊκή σοφία δημιούργησε την εγκυμοσύνη ώστε οι μαμάδες και τα μωρά να μπορούν να αναπτύξουν κάποια σχέση πριν την γέννα, λέει ο Άλαν Φλήσμαν, καθηγητής παιδιατρικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Άλμπερτ Αϊνστάιν στη Νέα Υόρκη, που διηύθυνε το Νεογνικό Πρόγραμμα στο Ιατρικό Κέντρο Μοντεφιόρε για 20 χρόνια.
Η Μέρι Μαχόγουαλντ, καθηγήτρια Κλινικής και Ιατρικής Ηθικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, και μία από τις μαθητευόμενες της ερεύνησαν μητέρες για το εάν θα προτιμούσαν να έχουν γενετική σχέση η σχέση κύησης, άν δεν μπορούσαν και τα δύο. Μιά μικρή πλειοψηφία επέλεξε την σχέση κύησης, νοιαζόμενες περισσότερο για την εγκυμοσύνη, την γέννα και τον θηλασμό παρά την γενετική σχέση. «Η εγκυμοσύνη είναι σημαντική για τις γυναίκες», λέει η Μαχόγουαλντ. «Μερικές ίσως να προτιμούν να τελειώνουν μ’όλα αυτά— προσλαμβάνουμε βιολογικές μητέρες, προσλαμβάνουμε καθαρίστριες, προσλαμβάνουμε νταντάδες—όμως πιστεύω πως αυτά θα έχουν πολύ περιορισμένο ενδιαφέρον.»
Η Σουζάν Κούπερ, ψυχολόγος που συμβουλεύει άτομα που βιώνουν υπογονιμότητα, δεν είναι και τόσο σίγουρη. Ναι, συμφωνεί, πολλοί απ΄τους ασθενείς της «έχουν μια πολύ έντονη επιθυμία να μείνουν έγκυος, όμως είναι δύσκολο να καταλάβει εάν είναι βιολογική η ανάγκη ή πολιτιστική.»
Ο Άρθουρ Λ. Κάπλαν, διευθηντής στο Κέντρο Βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνιας, το πάει ακόμα παραπέρα. Τριάντα χρόνια από σήμερα, προβλέπει, θα έχουμε λύσει το θέμα της ανάπτυξης των πνευμόνων, η νεογνοτολογία θα μπορεί να σώζει μωρά 15-16 βδομάδων. Θα υπάρχουν πολλά γενετικά τεστ στην διάθεση μας, εύκολα στο να γίνουν, που θα προβλέπουν τα ρίσκα σε ασθένειες που μπορούν να παρουσιαστούν αργά, όπως και το να προβλέπονται δεξιότητες, συμπεριφορές και πτυχές της προσωπικότητας. Δεν θα υπάρχουν τεχνητές μήτρες, αλλά θα υπάρχουν πολλές πρωτότυπες, και γυναίκες που δε θα μπορούν να κρατήσουν μια εγκυμοσύνη θα γράφονται για την χρήση μιας πρωτότυπης μήτρας με πειραματικά πρωτόκολλα.
Ο Κάπλαν
συνεχίζει να προβλέπει πως ‘θα υπάρχει ένα ενεργό κίνημα που θα
υποστηρίζει πως όλ’ αυτά είναι αφύσικα και μη αναγκαία, και πως ο τρόπος
για να κάνουμε μωρά είναι με το σεξ και την τυχαία επιλογή της φύσης,
κάτι σαν το περιβαλλοντικό κίνημα σήμερα.» Εξήντα χρόνια από σήμερα,
προσθέτει, η πλήρη τεχνητή μήτρα θα υπάρχει. «Είναι τεχνολογικά
αναπόφευκτο. Η ζήτηση είναι δύσκολα προβλέψιμη, όμως θα έλεγα
σημαντική.»
Κάποτε όλ’ αυτά γινόντουσαν στα σκοτεινά – έαν γινόντουσαν καθόλου. Έγιναν όλα χωρίς να καταλάβουμε τίποτα και χωρίς την παρέμβασή μας, υγρά, σκοτεινά σημεία του γυναικείου σώματος.
Τι αλλάζει λοιπόν, όταν κάτι τόσο σημαντικό όπως η ανθρώπινη αναπαραγωγή, βγαίνει στο φως; Θα διαφέρουμε εάν πάρουμε μια ενεργή στάση για τον έλεγχο πάνω στα βιολογικά μας σώματα; Θα πρέπει ν’αλλάξουμε την γενετική ροπή μας και κατά συνέπεια την εξελικτική μας πορεία; Η εξάλειψη ελαττωμάτων ή η εξάλειψη διαφορών, ή είναι το ίδιο πράμα; Να σώσουμε κάθε έμβρυο, να κάνουμε κάθε μωρό θεμιτό, να βοηθήσουμε κάθε μωρό να γεννηθεί φυσιολογικό --- είναι αυτά όλα το ίδιο; Ποιοι είναι οι κοινωνικοί μας στόχοι, οι ιατρικοί μας στόχοι, οι στόχοι μας ως γονείς --- και που αυτοί οι στόχοι αποκλίνουν;
«Το μέλλον είναι ρόδινο για τους βιο-ηθηκηστές», λέει ο Κάπλαν.
Το πιο πρόσφατο βιβλίο του Πέρυ Κλάς είναι το « Γιατρός Μωρό» (Baby Doctor). Παιδίατρος στο Ιατρικό Κέντρο της Βοστόνης.
Κάποτε όλ’ αυτά γινόντουσαν στα σκοτεινά – έαν γινόντουσαν καθόλου. Έγιναν όλα χωρίς να καταλάβουμε τίποτα και χωρίς την παρέμβασή μας, υγρά, σκοτεινά σημεία του γυναικείου σώματος.
Τι αλλάζει λοιπόν, όταν κάτι τόσο σημαντικό όπως η ανθρώπινη αναπαραγωγή, βγαίνει στο φως; Θα διαφέρουμε εάν πάρουμε μια ενεργή στάση για τον έλεγχο πάνω στα βιολογικά μας σώματα; Θα πρέπει ν’αλλάξουμε την γενετική ροπή μας και κατά συνέπεια την εξελικτική μας πορεία; Η εξάλειψη ελαττωμάτων ή η εξάλειψη διαφορών, ή είναι το ίδιο πράμα; Να σώσουμε κάθε έμβρυο, να κάνουμε κάθε μωρό θεμιτό, να βοηθήσουμε κάθε μωρό να γεννηθεί φυσιολογικό --- είναι αυτά όλα το ίδιο; Ποιοι είναι οι κοινωνικοί μας στόχοι, οι ιατρικοί μας στόχοι, οι στόχοι μας ως γονείς --- και που αυτοί οι στόχοι αποκλίνουν;
«Το μέλλον είναι ρόδινο για τους βιο-ηθηκηστές», λέει ο Κάπλαν.
Το πιο πρόσφατο βιβλίο του Πέρυ Κλάς είναι το « Γιατρός Μωρό» (Baby Doctor). Παιδίατρος στο Ιατρικό Κέντρο της Βοστόνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου