Πέμπτη 28 Απριλίου 2022

ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΑΤΡΟΙ

Του Ιωάννη Καζαζάκη
Καθηγητή μέσης εκπαίδευσης


Η Ελληνική φυλή είναι το φωτεινό παράδειγμα της δημιουργίας του πολιτισμού.Δημιούργησε και ανέπτυξε σχεδόν όλλες τις επιστήμες μία εκ των οποίων και η ιατρική.

Πρωτίστως η Ελληνική γλώσσα αποτέλεσε το τέλειο εργαλείο συνεννοήσεως και καταγραφής των εννοιών στις οποίεςστηρίχθηκε ο ανθρώπινος πολιτισμός. Δεν είναι τυχαίο ότι οι επιστημονικοί όροι όπως της ιατρικής στην διεθνή ορολογία είναι ελληνικοί.

Στην εποχή μας γίνεται προσπάθεια από ξένους αλλά και δυστηχώς από έλληνες να υποβαθμισθεί η διαχρονική αξία του Ελληνισμού και να μας γίνει ιδανικό ο διεθνισμός, ώστε να θεωρείται ρατσισμός η προβολή των επιτευγμάτων των προγόνων μας.
Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουν από τους αρχαίους ιατρούς τον Ιπποκράτη που θεωρείται και ο πατέρας της ιατρικής. Για τον Ιπποκράτη έχουμε αναφερθεί σε παλαιότερα άρθρα μας.Εδώ θα αναφερθούμε σε άλλους αρχαίους ιατρούς που δεν είναι τόσο γνωστοί, αλλά είναι σημαντικοί.

Πηγές της αρχαίας ιατρικής πριν τον Ιπποκράτη είναι τα ευρήματα των Ασκληπιείων, τα έργα του Ομήρου, του Πίνδαρου, τα Ορφικά και τα έργα του Ιπποκράτη.

Μελάμπους ο Αργείος. Είναι ο πρώτος ιατρός που αναφέρεται στην ιστορία της ιατρικής. Έζησε το 1400 πΧ περίπου 150 χρόνια πριν τον Ασκληπιό. Έγινε γνωστός για την θεραπεία των θυγατέρων του βασιλιά του Άργους Προίτου που έπασχαν από υστερία.

Ασκληπιός .Είχε πέντε θυγατέρες τις Υγιεία, Ιασώ, Πανάκεια, Αίγλη και Ακεσώ των οποίων τα ονόματα συμβολίζουν καταστάσεις υγείας και θεραπείας. Είχε και δυο υιούς τους Μαχάονα και Ποδαλείριον οι οποίοι ίδρυσαν τα πρώτα Ασκληπιεία. Επίσης πρόσφεραν μεγάλες υπηρεσίες στον Τρωικό πόλεμο.

Οι υιοί του Ασκληπιού μετέδωσαν την τέχνη τους στους απογόνους τους τους Ασκληπιάδες. Στην Κυρήνη , Ρόδο, Κρότωνα, Σικελία, Κω ιδρύονται οι πρώτες σχολές.

Στο Ασκληπιείο της Επιδαύρουτρις μεγάλοι μαρμάρινοι πίνακες που χρονολογούνται στο 350 π.Χ , αναγράφουν τα ονόματα, το ιστορικό και τις θεραπείες περίπου 70 ασθενών. Αναγράφεται και χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση κοιλιακού αποστήματος.

Ιπποκράτης. Υπήρξε ο διασημότερος από τους Ασκληπιάδες και μελέτησε τόσο πολύ την ιατρική και γι΄αυτόν τον λόγο ονομάσθηκε << πατέρας της ιατρικής >>. Γεννήθηκε στην Κω το 460 π.Χ. Ταξίδευσε στην Ελλάδα , αλλά και εκτός αυτής για να μάθει.Εφάρμοσε την ιατρική δεοντολογία με τον περίφημο όρκο και πάνω στα έργα του στηρίχθηκαν οι επόμενοι ιατροί.Έσωσε την Αθήνα την εποχή του Περικλή από θανατηφόρο επιδημία. Εκτός από την σημερινή γενική ιατρική είναι ο πρώτος που ασχολήθηκε και με την ορθοπεδική – τραυματιολογία καθώς και με την οστεοπαθητική.

Να αναφέρουμε χαρακτηριστικά την μέθοδο του Ιπποκράτη για την ανάταξη εξαρθρήματος του ώμου που γίνεται και σήμερα καθώς και το << Ιπποκράτειον προσωπείον >> ή το σύμπτωμα << Ιπποκράτειοι δάκτυλοι >>. Που είναι παραμόρφωση νυχιών. Το παραπάνω αποτελεί διαγνωστικό σύμπτωμα για μεγαλοκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα και συγγενούς κυανωτικής καρδιοπάθειας.

Η σύγχρονη προληπτική ιατρική και υγιεινή στηρίζονται στην αρχή του Ιπποκράτη, ότι είναι προτιμώτερον το προλαμβάνειν παρά το θεραπεύειν.

Ηρόφιλος. Γεννήθηκε στην Χαλκιδόνα το 331 π.Χ και ήταν ο αρχηγός της Αλεξανδρινής σχολής. Ήταν από τους πρώτους ανατόμους και φυσιολόγους αλλά ήταν και μαιευτήρας. Ασχολήθηκε με την ανατομία του εγκεφάλου και έκανε λεπτομερείς περιγραφές της παρεγκεφαλίδας και των μηνίγγων. Έκανε περιγραφή του οφθαλμού και του οπτικού νεύρου. Επίσης εξέτασε το έντερο και η ονομασία του δωδεκαδακτύλου είναι δική του. Τέλος ασχολήθηκε με τα γεννητικά όργανα κυρίως της γυναίκας γιατί ήταν και μαιευτήρας. Για την μέτρηση του σφυγμού χρησιμοποιούσε κλεψύδρα. Τα έργα του διέσωσε ο Γαληνός.

Εύδημος. Ήταν μαθητής του Ηρόφιλου. Ήταν και αυτός ανατόμος του νευρικού συστήματος, των αδένων και του παγκρέατος, Έγραψε ένα έργο το << περί ανατομής >>.

Δημήτριος εξ Απαμείας έζησε τον 20 π.Χ αιώνα και ασχολήθηκε με την γυναικολογία και την παθολογία. ‘Εγραψε 12 έργα. Σε αυτά περιγράφει τα αίτια της αιμορροίας, διέρκρινε την πνευμονία από την πλευρίτιδα και χρησιμοποίησε όρους που ισχύουν και σήμερα όπως : μανία, φρενίτιδα, λήθαργος κ,α. Φοίτησε στη σχολή του Ηρόφιλου.

Ερασίστρατος. Έζησε στην Αλεξανδρινή περίοδο. Ασχολήθηκε με την ανατομία των ανθρώπων αλλά και των ζώων. Διαχώρισε τα αισθητικά από τα κινητικά νεύρα και έκανε περιγραφές της περικαρδίτιδας και της κίρρωσης του ήπατος.

Γαληνός. Ήταν ιατρός από την Πέργαμο 129 – 199 μ.Χ. Σπούδασε στην Σμύρνη αλλά κυρίως στην Αλεξάνδρεια. Εργάσθηκε στην Πέργαμο και την Ρώμη. Διετέλεσε ιατρός Ρωμαίων προσωπικοτήτων και έμεινε εκεί έως το θανατό του. Το συγγραφικό του έργο είναι τεράστιο ( περίπου στα 700 έργα ) και ασχολήθηκε με την ανατομία ανθρώπινων πτωμάτων αλλά και ζώων κυρίως πιθήκων. Δημιουργούσε αντίδοτα για δάγκωμα φιδιών και για δηλητιριάσεις. Διέσωσε το έργο του Ιπποκράτη και άνοιξε μεγάλους δρόμους για την ιατρική και την φαρμακολογία. Το έργο του μεταφράσθηκε και σε άλλες γλώσες όπως τη λατινική και την αραβική.

ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ

Στην φαρμακολογία επίσης οι αρχαίοι Έλληνες ιατροί είχαν κάνει τεράστια προόδο. Τα παυσόπονα φάρμακα ήταν πολύ γνωστά. Ο Αγαμέμνωνας καθησυχάζει τον Μενέλαο, ότι την πληγή του θα την εξετάσει ιατρός και πάνω της θα βάλει φάρμακο που σταματά τους πόνους ( Ιλιάδα Δ. 190 ).

Τα λεγόμενα αγχολυτικά φάρμακα δεν ήταν άγνωστα στην εποχήτου Ομήρου. Το άγχος είναι ομηρική λέξη, που προέρχεται από το ρήμα άγχω που σημαίνει σφίγγω το λαιμό, έτσι λέμε και την λέξη αγχόνη. Στην ιατρική λοιπόν σημαίνει αγωνία από κάποιο εσωτερικό σφίξιμο. Οπότε τα αγχολυτικά λύνουν αυτό το σφίξιμο και ηρεμούν τον άνθρωπο.

Όταν είδε η Ελένη τον Μενέλαο και τον Τηλέμαχο στεναχωρημένους έριξε στο ποτό τους κάποιο φάρμακο για να τους εξουδετερώσει την θλίψη. Ήταν τόσο ισχυρό όπου όποιος το έπαιρνε δεν επρόκειτο να χύσει ούτε ένα δάκρυ έστω και αν πέθανε ο πατέρας του ( Οδύσσεια Δ 220 – 228 ). Αυτό που προξενεί εντύπωση είναι ότι τα αγχολυτικά φάρμακα ήταν γνωστά στην εποχή του Ομήρου και ίσως ήταν καλλίτερα από τα σημερινά αφού δεν είχανασυμβατότητα προς το οινόπνευμα. Τα έβαζαν μέσα στο κρασί πράγμα που αν συμβεί σήμερα μπορεί να προκληθεί έως και θάνατος.

Τα φάρμακα εκείνης της εποχής ήταν κυρίως βότανα και κάποια από μερικά δέντρα. Επίσης στην αρχή του Ιπποκράτη << τα όμοια των ομοίων εισίν ιάματα >> βασίστηκε η ομοιοπαθητική αλλά και η μέθοδος του << μιθριδατισμού >> που είναι μια μορφή εμβολιασμού.Οι προγονοί μας την εφάρμοζαν σχεδόν έως τις μέρες μας. Αναφέρω ένα παράδειγμα που μου έλεγε η γιαγιά μου. Στο χωριό υπήρχαν πολλοί σκορπιοί και ήταν κίνδυνος ιδίως για τα παιδιά που εκείνη την εποχή ήταν ξυπόλιτα. Όταν γεννιόταν ένας άνθρωπος πριν θυλάσει του έδιναν να πιεί σκόνη από αποξυραμένο σκορπιό και έτσι ο οργανισμός αποκτούσε αντίσωμα. Όταν κάποιον τον τσιμπούσε σκορπιός το ένιωθε σαν να τον τσιμπούσε κουνούπι. Ο πατέρας της φαρμακολογίας θεωρείται ο Διοσκουρίδης που έζησε τον 10 αιώνα μ.Χ. Ήταν στρατιωτικός ιατρός και κατά τις εκστρατείες είχε την δυνατότητα να μελετήσει περίπου 600 φυτά και άλλα τόσα φάρμακα. Έγραψε 5 βιβλία. Περιγράφει και ταξινομεί τα φάρμακα φυτικής ή ζωικής προέλευσης, ακόμη και μεταλλικά φάρμακα. Γνώριζε τις αλλλεργικές αντιδράσεις των φαρμάκων. Το έργο του είναι μια πολύ μεγάλη προσφορά στην φαρμακολογία.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου