Του Σάββα Καλεντερίδη
Ο Ερντογάν αποχώρησε από τη Νέα Υόρκη, μετά την ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, χωρίς να παρακαθήσει στο επίσημο γεύμα που παραχώρησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, για το οποίο του είχε απευθύνει επίσημη πρόσκληση.
Τουρκικές πηγές αναφέρουν ότι ένας από τους λόγους της άκομψης απόρριψης της πρόσκλησης είναι η συνεχιζόμενη υποστήριξη και συνεργασία των ΗΠΑ με τους Κούρδους στη Συρία.
Μια καλή εικόνα της κατάστασης που επικρατεί το διάστημα αυτό στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, μας δίνει ο έγκριτος Τούρκος δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν, στο εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του που ακολουθεί.
Η Τουρκία στριμωγμένη στο τρίγωνο ΗΠΑ-Συρίας-S400-Κύπρου
Murat Yetkin
Οι σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ είναι κολλημένες στο τρίγωνο Συρία-S400-Κύπρος υπό το ρωσικό σκηνικό, αλλά οι εντατικοποιημένες συνομιλίες για τα θέματα αυτά πριν από τις προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ δεν θα αποφέρουν κανένα αποτέλεσμα.
«Ανταλλάσσουμε απόψεις για όλα τα θέματα», είπε ένας κυβερνητικός αξιωματούχος που πήρα συνέντευξη σχετικά με την αυξανόμενη κινητικότητα στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ, τονίζοντας όμως ότι «δεν πρέπει να περιμένουμε αποτελέσματα από οποιεσδήποτε συνομιλίες με τις ΗΠΑ μέχρι τις αμερικανικές εκλογές». Είναι φυσικό ότι οι προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, που έφεραν την παγκόσμια πολιτική σε αδιέξοδο, πάγωσαν και όλες τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ, οι οποίες ήταν γεμάτες από έντονα σκαμπανεβάσματα (με πιο πολλά προς τα κάτω) τα τελευταία χρόνια. Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι οι επαφές με τις ΗΠΑ έχουν «κολλήσει» στο τρίγωνο Συρία, S-400, Κύπρος.
Οι ερωτήσεις μου προς τον αξιωματούχο αφορούσαν αυτά τα τρία θέματα.
1. Τις επαφές στην Άγκυρα του αναπληρωτή υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ για Πολιτικές Υποθέσεις (και πρώην Πρέσβη των ΗΠΑ στην Άγκυρα) Τζον Μπας, που ανακοινώθηκε ότι αφορούσαν το θέμα της Συρίας
2. Την υπογραφή οδικού χάρτη αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των ΗΠΑ και της ελληνοκυπριακής κυβέρνησης
3. Τον ισχυρισμό της ελληνικής εφημερίδας Καθημερινή ότι οι ΗΠΑ πρότειναν στην Τουρκία να διατηρήσει τους S-400, αλλά να έχουν πρόσβαση σε αυτούς και οι ΗΠΑ και μετά να επιστρέψει η Τουρκία στο πρόγραμμα των F-35.
Οι εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, η Συρία και το PKK
Είχε ανακοινωθεί ότι ο Μπας θα είχε επαφές στο Πακιστάν και την Τουρκία στις 14-18 Σεπτεμβρίου. Στις 17 Σεπτεμβρίου, συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, καθώς και με τον υφυπουργό Μπερίς Εκιντσί που είναι υπεύθυνος για τις υποθέσεις ΗΠΑ-ΝΑΤΟ, και με τον Γιλμάζ, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη Μέση Ανατολή και για θέματα εθνικής ασφάλειας.
Ο Μπας έπρεπε να επιστρέψει στις ΗΠΑ 18 Σεπτεμβρίου, αλλά ανέβαλε την αναχώρησή του για να συναντηθεί με τον υπουργό Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ.
Αυτά που είπε ο Αμερικανός αξιωματούχος στην Gonca Şenay δημοσιεύτηκαν στη Hürriyet στις 18 Σεπτεμβρίου. Ο Μπας είπε ότι ένα σημαντικό μέρος των επαφών του ήταν «το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την απειλή του “Ισλαμικού Κράτους” με τρόπο που να μην θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια της Τουρκίας».
Αν και οι ΗΠΑ δεν έχουν διακόψει τις σχέσεις και τους δεσμούς τους με ομάδες που συνδέονται με το PKK στη Συρία, δήλωσαν ότι είναι έτοιμες να διαπραγματευτούν με την Τουρκία.
Ο Μπας μπόρεσε να συναντηθεί με τον Γκιουλέρ στις 19 Σεπτεμβρίου.
Οι συνομιλίες με τον Μπας θα έχουν νόημα εάν κερδίσει η Κάμαλα Χάρις, αλλά αν κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ, όλα μπορούν να τελειώσουν. Ο Τραμπ ήταν αυτός που έφερε την απαγόρευση των F-35 στην Τουρκία λόγω των S-400.
Γι’ αυτό η Άγκυρα «συζητά τα πάντα» –υπό τον συντονισμό του υπουργείου Εξωτερικών– αλλά περιμένει την 5η Νοεμβρίου για να πάρει τις αποφάσεις της.
Η σιωπή Άγκυρας για το Κυπριακό
Το υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ένα συνηθισμένο μήνυμα «καταδίκης» της αμυντικής συμφωνίας που υπεγράφη στις 11 Σεπτεμβρίου μεταξύ της υφυπουργού Άμυνας των ΗΠΑ Σελέστ Γουόλαντερ και του υπουργού Άμυνας της ελληνοκυπριακής κυβέρνησης Βασίλη Πάλμα.
Ωστόσο, δεν ήταν μυστικό ότι αυτός ο οδικός χάρτης θα υπογραφόταν. Ήταν επίσης γνωστό εδώ και πολύ καιρό, ακόμα και όταν ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν παρευρέθηκε στις τελετές της ΤΔΒΚ στις 20 Ιουλίου για την 50ή επέτειο της Ειρηνευτικής Επιχείρησης του 1974. Ομοίως, ήταν επίσης γνωστό ότι θα υπογραφεί μια τέτοια συμφωνία, όταν τα αμφίβια επιθετικά πλοία TCG Anadolu της Τουρκίας και USS Wasp των ΗΠΑ πραγματοποίησαν κοινή «εκπαιδευτική άσκηση» στην Ανατολική Μεσόγειο μεταξύ 13-17 Αυγούστου.
Η Σελέστ Γουόλαντερ είναι ένα από τα πιο ισχυρά ονόματα του βαθέος αμερικανικού κράτους στη σημερινή κυβέρνηση των ΗΠΑ. Είναι αναπληρώτρια γραμματέας διεθνών υποθέσεων ασφάλειας στο Πεντάγωνο, κατά μία έννοια, υπεύθυνη για τη στρατιωτική πολιτική των ΗΠΑ. Επίσης ειδική για θέματα Ρωσίας-Ευρασίας. Είναι ένα όνομα που δεν θα ήταν περίεργο να δει κανείς στην Άγκυρα αυτές τις μέρες.
Όπως γνωρίζετε, ένα πράγμα που απασχολεί τις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ αυτές τις μέρες, είναι το αίτημα να παραχωρήσουν οι ΗΠΑ στην Τουρκία τους κινητήρες των εθνικών μας αεροπλάνων, του Kaan και του Hürjet. Αυτό το θέμα –ακριβώς όπως η έγκριση για F-16 και τα το θέμα των S-400– είναι στα χέρια της Γουόλαντερ. Αυτές οι συνομιλίες θα έχουν νόημα εάν η Χάρις κερδίσει τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, διαφορετικά θα πεταχτούν στα σκουπίδια.
Μπορεί να βρεθεί λύση στους S-400;
Τα όσα αποκάλυψε η Καθημερινή είναι αξιοσημείωτα. Η Ουάσιγκτον μπορεί να έκανε αυτήν την διαρροή στην ελληνική εφημερίδα επίτηδες λίγο πριν από τη συνάντηση του Ερντογάν με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη. Ωστόσο, το γεγονός ότι η πηγή της είδησης είναι ο Μάικλ Ρούμπιν, αντιτούρκος ριζοσπάστης δεξιός-σιωνιστής στην Ουάσιγκτον, μας οδηγεί σε άλλη κατεύθυνση, ότι η διαρροή αυτή έγινε για να υπονομεύσει τις σχέσεις Τουρκίας-Ελλάδας. Και φυσικά, για να κρατήσει ζωντανή την αλλεργία κατά της Τουρκίας στο Κογκρέσο των ΗΠΑ πριν από τις 5 Νοεμβρίου.
Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι το θέμα προέκυψε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του Μπας σε Πακιστάν-Τουρκία.
Αυτό το πρόβλημα έχει δύο διαστάσεις. Πρώτον, θα έλεγε η Ρωσία, η οποία είναι ευαίσθητη όσον αφορά τις μεταφορές δικών της οπλικών συστημάτων σε άλλες χώρες, “Εμείς το πουλήσαμε σε σας, τα υπόλοιπα δεν είναι δική μας δουλειά”; Αν δεν μας πει κάτι τέτοιο, θα υπάρχει πρόβλημα. Δεύτερον, ακόμη και αν επιτευχθεί συμφωνία με τη Ρωσία, η προϋπόθεση «να μην τεθεί σε κίνδυνο η ασφάλεια της Τουρκίας» που αναφέρει ο Μπας δεν θα εκπληρωθεί, όσο συνεχίζεται η συνεργασία της Τουρκίας με το PKK – που είναι κρυμμένη πίσω από σκιώδεις οργανώσεις όπως οι Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (SDF).
Γι’ αυτό οι συνομιλίες που αποτελούν προοίμιο των σχέσεων Τουρκίας-ΗΠΑ και φαίνεται να έχουν κολλήσει στο τρίγωνο Συρία, Κύπρος και S-400 με φόντο τη Ρωσία, θα συνεχιστούν μετά τις 5 Νεοεμβρίου από εκεί που σταμάτησαν, υπό την προϋπόθεση να έχει κερδίσει τις εκλογές στις ΗΠΑ η Κάμαλα Χάρις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου