Του Bobby Ghosh
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κήρυξε πρόσφατα την έναρξη της προεκλογικής περιόδου στη χώρα του, επιβεβαιώνοντας ότι οι εκλογές, προεδρικές και βουλευτικές, θα διεξαχθούν τον Ιούνιο του 2023 και ότι θα επιδιώξει να επεκτείνει την πολιτική του κυριαρχία και σε μια τρίτη δεκαετία, μετά τις δύο κατά τις οποίες ήδη κυβερνά.
"Πλέον, δηλώνω ότι θα είμαι ο υποψήφιος για την Προεδρία της Δημοκρατίας με το χρίσμα της Λαϊκής Συμμαχίας", είπε στους υποστηρικτές του στο λιμάνι της Σμύρνης, στο Αιγαίο Πέλαγος, την περασμένη εβδομάδα. Αναφερόταν στον κυβερνητικό συνασπισμό του ισλαμοσυντηρητικού Κόμματός Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), του οποίου ηγείται ο ίδιος και του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί.
12 μήνες αναταραχής
Οι σύμμαχοι και οι αντίπαλοι της Τουρκίας, μαζί με τους ίδιους τους Τούρκους, ίσως θα πρέπει να δέσουν τις ζώνες ασφαλείας τους εν όψει 12 μηνών αναταραχής. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμαστούν για ακόμη περισσότερο κύλισμα στη "λάσπη" και αντιφατικότητα από τον Ερντογάν, ακριβώς τη στιγμή που θα χρειάζονταν περισσότερο τη συνεργασία του για τον περιορισμό του ρωσικού τυχοδιωκτισμού.
Δύσκολος συνομιλητής ακόμη και στις καλύτερες των εποχών του, ο Ερντογάν έχει γίνει ακόμα πιο καβγαυζής έναντι της Δύσης όσο γίνεται ολοένα και πιο πολιτικά ευάλωτος στο εσωτερικό της Τουρκίας. Το πολιτικό του κεφάλαιο βρίσκεται τώρα στη χαμηλότερη άμπωτη από τότε που ανέλαβε για πρώτη φορά τα ηνία στην Άγκυρα (τότε ως πρωθυπουργός) το 2003. Αυτός και το κόμμα του υποχωρούν σταθερά στις δημοσκοπήσεις τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς η οικονομία της Τουρκίας έχει πληγεί από έναν συνδυασμό της πανδημίας του κορονοϊού και των ερντογανικών οικονομικών πολιτικών.
Αν και η τουρκική λίρα έχει καταρρεύσει και ο πληθωρισμός έχει εκτοξευθεί, ο Ερντογάν αντιστέκεται πεισματικά στις εκκλήσεις για αύξηση των επιτοκίων. "Η Τουρκία είναι και πάλι εγκλωβισμένη σε έναν φαύλο κύκλο. Ο υψηλός πληθωρισμός προκαλεί αποδυνάμωση της λίρας, γεγονός το οποίο οδηγεί σε ακόμη υψηλότερο πληθωρισμό", αναφέρει ο Ziad Daoud, επικεφαλής οικονομολόγος αναδυόμενων αγορών στο Bloomberg Economics. "Μια αύξηση των επιτοκίων θα έσπαγε αυτόν τον κύκλο, ωστόσο κάτι τέτοιο είναι απίθανο να συμβεί".
Οι "μπαμπούλες" έχουν μειωθεί
Με ελάχιστες προοπτικές οικονομικής ανάκαμψης που να μπορεί να προλάβει να επηρεάσει τις εκλογές του 2023, ο Τούρκος πρόεδρος πρέπει να βρει άλλους τρόπους για να υποστηρίξει την επανεκλογή του. Όλα τα πρώιμα σημάδια δείχνουν ότι θα βουτήξει με πάθος στο εγχειρίδιο του παλιού καλού λαϊκιστή, κάνοντας έκκληση στον εθνικιστικό σωβινισμό στο εσωτερικό και προειδοποιώντας τους ψηφοφόρους για την ύπαρξη ξένων εχθρών - πραγματικών και φανταστικών.
Μερικοί από τους αγαπημένους του "μπαμπούλες" δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν: τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας ανάγκασαν τον Ερντογάν να ρίξει τους τόνους με τα αραβικά κράτη του Κόλπου, τα οποία συνήθιζε να ραπίζει ρητορικά, προκαλώντας ντελίριο στους οπαδούς του. Δεν μπορεί πλέον να απεικονίζει τις κυρίαρχες βασιλικές οικογένειες της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων ως δόλιους αντιδραστικούς, την ώρα που τις παρακαλά για επενδύσεις και εμπορικές συμφωνίες.
Ο Ερντογάν έχει επίσης αμβλύνει τη ρητορική του κατά του Ισραήλ, χάρη σε μεγάλο βαθμό στη φιλία που έχει δημιουργήσει με τον Ισραηλινό ομόλογό του, Ισαάκ Χέρτσογκ.
Οι παραπάνω εξελίξεις τον αφήνουν μονάχα με έναν διαθέσιμο αποδιοπομπαίο τράγο: τη Δύση. Έχει ήδη αρχίσει να εντείνει τη ρητορική του κατά των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Σε μια προσεκτικά "χορογραφημένη" συνάντηση με νεαρούς Τούρκους την περασμένη εβδομάδα, κατήγγειλε τη Δύση ως ψεύτρα και αναξιόπιστη. Έχει επιτεθεί εναντίον ενός άλλου παλαιού "σκιάχτρου", απαιτώντας από την Ελλάδα να αποστρατιωτικοποιήσει τα νησιά στο Αιγαίο Πέλαγος, προσθέτοντας ότι ο ίδιος "δεν αστειεύεται".
Θεωρίες συνωμοσίας
Τους επόμενους μήνες, περιμένετε από τον Ερντογάν να παίξει πολύ με το μοτίβο της "διπροσωπίας" της Δύσης και να ενισχύσει τη θεωρία συνωμοσίας του ότι τα δεινά της Τουρκίας αποτελούν αποτέλεσμα μιας εκστρατείας σχεδιασμένης από "παγκόσμιους βαρόνους της πολιτικής και του χρήματος". Οι Τούρκοι, οι οποίοι στενάζουν κάτω από το διπλό βάρος του πληθωρισμού και της υποτίμησης του νομίσματός τους, θα ενθαρρυνθούν να κατηγορούν γι’ αυτό τις ΗΠΑ και την Ευρώπη και όχι τον πρόεδρό τους.
Εκτός από τη χρήση σταδιακά πιο αυστηρής ρητορικής, ο πρόεδρος της Τουρκίας θα είναι λιγότερο συνεργάσιμος στις συναλλαγές του με τη Δύση. Το βλέπουμε ήδη στην άρνησή του να υποχωρήσει στην επέκταση του ΝΑΤΟ: πλαισιώνοντας τις αντιρρήσεις του για τη Σουηδία και τη Φινλανδία ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας (τις κατηγορεί ότι φιλοξενούν Κούρδους τρομοκράτες), ο Ερντογάν μεγαλοποιεί την απειλή και παρουσιάζει την δυστροπία του ως πατριωτική αντίσταση απέναντι στον εκφοβισμό της χώρας του από εξωτερικές δυνάμεις.
Δεν έχει νόημα να περιμένει κανείς λογική στάση από οποιονδήποτε πολιτικό ο οποίος βρίσκεται πολιτικά με την πλάτη στον τοίχο - και σίγουρα όχι από κάποιον που έχει αποφασίσει ότι η αδιαλλαξία είναι προς το συμφέρον του. Όσο απογοητευτικό κι αν είναι για τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και τους Ευρωπαίους ηγέτες, θα πρέπει να αναγνωρίσουν από πού προέρχεται και πού πάει ο Ερντογάν και να ενεργήσουν ανάλογα. Οι απειλές εναντίον του Τούρκου προέδρου δεν θα λειτουργήσουν, αφού το μόνο που θα επιτύχουν θα είναι να ενισχύσουν το αφήγημά του περί "ηρωικής περιφρόνησης των ξένων πιέσεων".
Η καλύτερα τακτική εκ μέρους τους πιθανότατα είναι να του υποδείξουν ότι εάν η Τουρκία δεν καταστεί μέρος της γενικής δυτικής συναίνεσης, θα επινοήσουν άλλες λύσεις. Αυτό μπορεί να απαιτήσει από τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ να οικοδομήσουν μια ξεχωριστή αρχιτεκτονική ασφάλειας για τη Σουηδία και τη Φινλανδία εκτός συμμαχίας - τουλάχιστον μέχρι το επόμενο καλοκαίρι, όταν είτε θα έχουν να κάνουν με έναν νέο πρόεδρο στην Τουρκία, είτε με έναν νικητή Ερντογάν ο οποίος δεν θα τους χρειάζεται πλέον ως μπαμπούλες για το εσωτερικό του ακροατήριο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου